Mariam Kazaryan

Երբ ժամանակը գա

Երբ գա ժամանակը, ու ապրածդ օրերը գերազանցեն տարիքիդ, կհասկանաս, որ կարոտում ես, և այդ ժամ միգուցե ինքդ քեզ համոզես հավաստիությունը հորինվածքիդ։ Առավոտները նորից կբացվեն, իսկ լույսը կմտնի, երբ ինքդ կամենաս։ Ամեն ինչ կարծես նույնն է, բացի իր ներկայությունից:

Պակասում է…

Երբ որոշես դիմավորել լուսաբացը, միգուցե անկեղծորեն խոստովանես հորինվածքդ ու հասկանաս` ինչքան ես պակասել ինքդ քեզնից, երբ այլևս իր ներկայությունը և բացակայությունը տանելի չէ։

Աշխարհը կծանրանա ուսերիդ…

Երբ ամենագեղեցիկ հագուստդ սկսես չկրել, որովհետև հաճոյախոսությունները հնչելու են բոլորից, իսկ բոլորում նա չկա։ Մազերդ նախընտրելու ես չարձակել, շրթներկդ առաջվա նման մուգ չի լինի, բայց շպարդ հնարավորինս կքողարկի տխրությունդ։

Առավոտը կբացվի, եթե բախտ վիճակվի, ու տեսնես իրեն` կժպտաս, իսկ հրաժեշտի ժամին կհասկանաս, թե ինչքան է պակասում` քո օրերում, իսկ ամիսներում երբեմն կա։

davit ayvazyan

ԺԱՄԱՆԱԿԸ

Ժամանա՞կն է գնում արագ, թե՞ մենք ենք արագ ապրում, երևի մենք ենք արագ ապրում: Ժամանակը նման է պտտվող անիվի, ինչ-որ մի բան կորչում է որոշ ժամանակ, բայց հետո կրկին հայտնվում է որոշ ժամանակով, հանճարը մահանում է, գալիս է նոր հանճար:

«Ուշ-ուշ են գալիս, բայց ոչ ուշացած,
Ծնվում են նրանք ճիշտ ժամանակին,
Բայց ժամանակից առաջ են ընկնում,
Դրա համար էլ չեն ներում նրանց…»

Որոշ մարդիկ մնում են կայուն:

Միշտ ցանկանում ենք հետ տալ ժամանակը, որպեսզի կրկին ներկա լինենք ուրախ պահերին, չհասկանալով, որ դեռ էլի ուրախ պահեր ունենք ապրելու: Դժգոհ ենք ժամանակից, որովհետև ժամանակը գնում է դանդաղ, իսկ մենք ուզում ենք արագ ապրել: Երանի վաղը այս ժամին, երանի մի շաբաթ հետո այս օրը, կանցնի մի օրն էլ, մի շաբաթն էլ, երանի երեկ այս ժամին, երանի նախորդ շաբաթ այս օրը…

2015/11/17

IMG_353

Տո՜, տո՜, տո՜…

-Ես Հռիփսիկ Հայրապետյանս, է՜, Խաչատրյանս…

- Տո՜, տո՜, տո՜…Այ կնի՞գ, էլի սկսեցի՞ր: 57 տարի կյանքս կերար, իմ փառավոր,  թագավոր ազգանունս չէիր ուզե` չգայիր զագս:

-Է՜հ, ըշտը` էշ խելքս սեմ, էլի: Մադոս կսեր էլի, որ իսան չես, ես չլսի, ելա հետդ եկա: Համ էլ սին` խելոք տղա  է, ինչ ուզեմ` կրամ ենեմ, էն էլ սպես դուս եկավ:

Ահա այսպես էլ սկսվեց իմ հարցազրույցը տատիկիս ու պապիկիս հետ: Պապիկս ամեն հարցի պատասխանը սկսում էր «տո՜, տո՜, տո՜» ասելով: Դա նրա ամենասիրելի արտահայտությունն է: Իսկ երբ խոսքը գնում է Մադո պապիկի մասին (նա տատիկիս մեծ եղբայրն է), պապիկս սկսում է  ավելի  մտածված արտահայտվել, որպեսզի ցույց տա, թե միևնույնն է, առավել է նրանից:

Նրանց հավերժական պայքարը  հասակի մեջ է: Պապիկս ցածրահասակ մարդ է, իսկ Մադո պապին շատ բարձրահասակ: Պապիկս մեկ էլ կասի.
-Մարդ բդի իմ պես մինիատյուրնի եղնի: Չէ, բը` Մադոյի պես  երկար:
Ես փորձում էի  նրանց հետաքրքիր  կյանքը բացահայտել, բայց  հարցազրույցը սկսվեց  կռվով, որը մեզ ուղեկցեց ողջ ընթացքում:

-Պապ, ի՞նչղ եղավ, որ տատիս առար:
-Դե, բալա ջան, հարուստ էին, հերը ջաղաչ ուներ, լիքը ալուր ունեին, առա:
-Տատ, ի՞նչղ եղավ, որ  պապին առար:
-Բալա ջան, էման սիրուն տղա էր, առա:

Պապս հեռվից հավելեց:
-Դե սիրահարվանք, առանք:
Տատս գոռաց:
-Յա, այ տղա, եքա 80 տարեկան բիձա ես, ռոմանտիկադ բռնե՞ց: Ես քեզի չեմ սիրահարվել, եղա՞վ, եդիկ միշտ հիշե:

Դե իմ հարցազրույցը վերածվեց  «սիրել եմ, չեմ սրել» վերնագրով մի կռվի: Ինչքան էլ ասեն, որ չեն սիրել, միևնույնն է, իրենց արարքները լրիվ ուրիշ բան են ցույց տալիս:

Սիրո մասին անիմաստ փիլիսոփայելու փոխարեն պատեմ մի կյանք:

Տատս ու պապս միասին են արդեն 57 տարի: Մենք տոնել ենք արծաթե հարսանիք, ոսկյա հարսանիք ու հստատ ադամանդյա հարսանիք էլ  կտոնենք:
Տեսնենք` իսկական սերը որն է:

Մի անգամ տատիկենցս տան տանիքի վերանորոգման համար  Վանաձորից եկել էին մի քանի երիտասարդ տղաներ, մի 20-22 տարեկան: Նրանք տատիկիս ու պապիկիս հետ շատ էին մտերմացել, բայց ինչպես պապիկս  փաստում է, ավելի շատ տատիկիս: Մի անգամ պապիկս ինձ տարավ գաղտնի խորհրդակցության:
-Բալա ջան, եկե ըսման ձեռը քցել էր տատիդ ուսին, կարճ շորթիկը հագը, մե գլոխ հռհռացին: Սաղ կյանքը իմ հետս ըդման չհռհռաց:

Ես  հազիվ ծիծաղս  զսպեցի, որպեսզի պապիկիս չվիրավորեմ: Բա սիրում է, բա հիսունյոթ տարվա կնիկն է, բա կխանդի: Գնացի տատիկիս  պատմեցի ծիծաղելով, բայց, իհարկե, չպետք է նման բան անեի: Մեկ էլ տատս զայրացավ, գնաց դուռը բացեց ու…
-Կնիգը բդի ծառից կախված եղներ, դու էլ գայիր թռնեիր-թռնեիր չհասնեիր:
Ես ինձ շատ վատ զգացի, խաբարբզիկի պես եկա ամեն ինչ խառնեցի իրար, բայց պապիկս իրավիճակը հարթեց, գրկեց տատիկիս, ու ծիծաղեցին միասին:
Այսպիսի փոխադարձ հարգանքը ու սերը արդյունք է այսքան տարվա միասին ապրած լավ ու վատ տարիների: Միասին գյուղից գյուղ տեղափոխվել, միայնակ տուն կառուցել, պահել-մեծացնել վեց երեխաներին:

Կառուցվել է թանկարժեք ժառանգություն՝ սեր, հարգանք, ընտանեկան ջերմություն, 15 թոռնիկներ, 10 ծոռնիկներ:

Հ.Գ. Ու այսօր այդ սիրելի թոռներից մեկի ծնունդն է: Շնորհավոր:

Սեպտեմբեր, 2016

mariam hayrapetyan

Ո՞րն է իմ շահը

Մի օր արձակուրդներին պետք է գիշերեի տատիկիս տանը: Պատահականություն չէր երևի, հենց այդ երեկո պետք է Ամասիայի Սուրբ Գևորգ եկեղեցու երիտասարդաց միության շրջանակներում Սուրբ Ծննդի կապակցությամբ նվերներ բաժանեինք Ամասիայի  երեխաներին: Ստացվեց այնպես, որ  այդ աշխատանքը շատ երկար տևեց, ու ես ամբողջ օրը  մի խումբ երիտասարդների հետ տնետուն շրջելով նվերներ էի բաժանում: Սա տևեց մի ամբողջ օր, մինչև ուշ երեկո: Դե, գիտեք, Ամասիայի ձմեռը: Ավելի ճիշտ, շատ հեռու է քաղաքաբնակների պատկերացումներից: Ձյուն` 1-3 մետր բարձրությամբ, ջերմաստիճանի անկում մինչև -30 աստիճան: Բնականաբար ճանապարհները, մեղմ ասած, անանցանելի էին, ու  մենք կտրելով անցնում էինք մինչև գոտկատեղ հասնող ձյան միջով: Բայց չէր տրտնջում մեզանից և ոչ մեկը: Մենք բաժանեցինք նվերները: Արդեն շատ ուշ էր, ու ես վերադարձա տուն: Մտա տուն, մինչ վերարկուս էի հանում, նկատեցի, որ տատիկս երկար ինձ է նայում: Որոշեցի սպասել մինչև կխոսի: Ու խոսեց.

-Բալա ջան, էսքան որ կտանջվիս, քյարդ ո՞րն է:

Ես ճիշտն ասած, շատ զայրացա այդ հարցից, բայց զսպեցի ինձ: Որոշեցի գոռալու  փոխարեն բացատրել, թե «քյարս որն է»:

-Տատ, արի նստի, հլը:  Լսե, էս կյանքում կարևորը քյարը չէ: Էն, որ դու մարդուն, փոքրիկ մարդուն, ժպիտ կպարգևես, ու ինքը երջանկությամբ ու հույսով լի աչքերով քեզի կնայե, հավատա, դուրից ավել քյար հնարավոր չէ ունենալ: Էն, որ ես գուկամ մոտդ, ու դու ընձի գրկաբաց կընդունես, դիկ է իմ  ուրախությունս, այլ ոչ էն, որ դու քո թոշակիցդ ընձի բաժին կհանես: Է՜ տատ ջան, դու շատ լավ ընձի կհասկնաս:

Տատիկս ժպտաց, գրկեց գլուխս ու.

-Վա՜յ, բալես, բալես…

 2016/02/03