Արդեն բավականին երկար ժամանակ է՝ ԵՊՀ իրավագիտության ֆակուլտետի Ուսանողական գիտական ընկերությունը իրականացնում է «Հաջողության պատմություններ» հանդիպումների շարքը, որը օգնում է ուսանողներին ճանաչել իրենց սիրելի դասախոսին լսարանային, գիտական մթնոլորտից դուրս, հնարավորություն ունենալ հղելու նրան հարցեր, որոնք հնչեցնելու հնարավորություն իրենց չի ընձեռնվել, ձեռք բերել նոր գիտելիքներ
«Հաջողության պատմություններ»-ը բաղկացած է երեք մասից: Առաջին մասում հնչում են բլից հարցեր, որոնք վերաբերում են հյուր-բանախոսի կենցաղին, սովորույթներին, նախասիրություններին: Երկրորդ մասում հնչում են հարցեր, որոնք վերաբերում են բանախոսի մասնագիտական գործունեությանը, կարիերային: Այս մասում հնչում է նաև հարց նախորդ բանախոսից, ով հղել է հարցը՝ չիմանալով, թե ով կարող է լինել հաջորդ բանախոսը: Երրորդ մասում բանախոսը պատասխանում է դահլիճից հնչած հարցերին:
Այսպիսով՝ ստորև ներկայացնում ենք իրավաբանական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ, ՀՀ Արդարադատության ակադեմիայի պրոռեկտոր, ԵՊՀ իրավագիտության ֆակուլտետի Սահմանադրական իրավունքի ամբիոնի սիրված դասախոս Անահիտ Մանասյանի հաջողության բանաձևը:
Բլից հարցեր
-Փոքր ժամանակ երբևէ մտածե՞լ եք, որ իրավաբան կդառնաք:
-Ո՛չ:
-Ե՞րբ եք վերջին անգամ բարկացել:
-Երևի թե իրականում բարկացել եմ մեկ տարի առաջ:
-Ըստ Ձեզ՝ ո՞վ է մեր պատմության ամենուժեղ հայ կինը:
-Ուժն ինձ համար մարդու, առավելապես կնոջ մեջ գնահատելի կարևորագույն հատկանիշը չէ: Հետևաբար, որևէ մեկին այդ առումով առանձնացնել չէի ցանկանա:
-Ամենակարևոր խորհուրդը, որ տալիս եք Ձեր ուսանողներին:
-Ազնի՛վ եղեք ինքներդ ձեր առջև, մա՛րդ մնացեք ու, ամենակարևորը, միշտ ձեր տեղում հայտնվեք:
-Ի՞նչը չեք սիրում մեր երկրում:
-Մեր երկրում գրեթե ամեն ինչ սիրում եմ: Բայց երբեմն բացասական լիցքեր է հաղորդում այն երևույթը, երբ մարդիկ հայտնվում են ոչ իրենց տեղում՝ արդյունքում, ծավալելով պրոֆեսիոնալիզմի ոչ պատշաճ մակարդակով առանձնացող գործունեություն:
-Ֆուտբո՞լ, թե՞ բասկետբոլ:
-Որ մեկն էլ ասեմ, անկեղծ չի լինի, որովհետև դրանցից ո՛չ մեկով, ո՛չ էլ մյուսով հետաքրքրված չեմ և երբևէ չեմ զբաղվել:
-Երեք ֆիլմ, որ խորհուրդ կտաք դիտել:
-Կյանքիս այս փուլում ավելի ռոմանտիկ ֆիլմեր եմ դիտում՝ ի տարբերություն տարիներ առաջ նախընտրածս պատմական ֆիլմերի: Ինչևէ, այս համատեքստում կառանձնացնեմ և խորհուրդ կտամ «Красотка», «Сладкий ноябрь», «Одиссея» ֆիլմերը:
-Եթե հանգամանքների բերումով հեռանաք Հայաստանից, ո՞ր երկրում բնակություն կցանկանայիք հաստատել:
-ԱՄՆ-ում:
-Բնավորությամբ էքստրավե՞րտ եք, թե՞ ինտրովերտ:
-Կարծում եմ՝ էքստրավերտ եմ, բայց, երևի, ինձ ճանաչողներն ավելի ճիշտ կասեն:
-Ճակատագիր կա՞, թե՞ ամեն բան մեր ձեռքերում է:
-Ճակատագիր միանշանակ կա, սակայն միևնույն ժամանակ, մեր ձեռքերում է մեզ համար ճակատագրի նախապատրաստած ուղիները տարբերակելու և դրանց միջև ընտրություն կատարելու հնարավորությունը:
-Ո՞վ է Ձեր սիրելի դերասանը:
-Ռիչարդ Գիրը:
-Սի՞րտ, թե՞ ուղեղ:
-Սիրտ, միանշանակ:
-Ո՞ր եղանակն եք ամենից շատ սիրում:
-Բոլոր եղանակներն էլ շատ եմ սիրում:
-Ո՞րն է Ձեր կյանքի կարգախոսը:
-Ինչպես բոլորին եմ խորհուրդ տալիս՝ «Լինել ազնիվ ինքս իմ և խղճիս առջև»։
Մաս երկրորդ
-Ինչո՞ւ որոշեցիք իրավաբան դառնալ:
-Ինչպես արդեն ասացի՝ ես փոքր տարիքում երբեք չեմ երազել իրավաբան դառնալու մասին: Երբ փոքր էի, երազում էի ստեղծագործական գործունեությամբ զբաղվել, մասնավորապես, մինչև ութերորդ դասարանը մտածում էի, որ երաժիշտ եմ դառնալու: Ավելին, լրջորեն նախապատրաստվում էի դրան, հաճախում էի կոնսերվատորիա՝ պարապմունքների: Դա իմ կյանքի չափազանց կարևոր շրջանն էր, քանի որ առանցքային մի բան հասկացա. ես ունեմ բնավորության մի շարք գծեր և մի շարք հետաքրքրություններ, որոնք միայն երաժշտության մեջ մասնագիտանալով՝ չեմ կարողանալու լիարժեքորեն դրսևորել: Մասնավորապես, արդարության ընդգծված զգացում ունեմ, ստեղծագործելու անընդհատ ցանկություն, մարդկանց պաշտպանելու ձգտում, փիլիսոփայությամբ, հռետորաբանությամբ և հոգեբանությամբ եմ մշտապես հետաքրքրված եղել: Այդ ամենի համատեքստում հասկացա, որ ինձ առավել հոգեհարազատ է իրավաբանի մասնագիտությունը, որն ինձ հնարավորություն կտա լիարժեքորեն ինքնադրսևորվելու՝ բնականաբար, չմոռանալով նախասիրություններս, այդ թվում՝ երաժշտությունը: Այդպես կայացրի իմ կյանքում ճակատագրական նշանակություն ունեցող այս որոշումը: Այսօր արդեն հասկանում եմ, որ արդյունքում նաև մանկական երազանքս եմ իրականացրել, քանզի նույնիսկ մասնագիտական գործունեությանս համատեքստում գերակշռում է, և ինքս էլ նախընտրում եմ ստեղծագործական աշխատանքը:
-Դուք կրթություն եք ստացել նաև արտերկրում՝ ԱՄՆ-ում, մասնագիտական գործուղումներով եղել եք մի շարք եվրոպական երկրներում: Ըստ Ձեզ՝ ի՞նչ է տալիս միջազգային փորձը հայ իրավաբանին:
-Միջազգային փորձը հայաստանաբնակ ցանկացած մասնագետի, այդ թվում՝ իրավաբանի համար չափազանց կարևոր նշանակություն ունի, քանզի այն միանշանակ աշխարհայացք է փոխում: Առաջին հերթին նման միջավայրն անընդհատ ընդգծում է պրոֆեսիոնալիզմի բարձր մակարդակի կարևորությունը աշխատանքային հարաբերություններում, իրավասությունների հստակ սահմանազատումը, ինչն ինձ համար միշտ էլ գործնական հարցերի առումով առաջնահերթ նշանակություն ունեցող հանգամանք է եղել: Կարծում եմ՝ հարաբերությունների նման մակարդակի ամրապնդման անհրաժեշտություն առկա է նաև մեր հասարակական համակարգում, և ուրախ եմ, որ մեր մի շարք մասնագետներ դրա զարգացմանը հետևողականորեն նպաստում են:
-Ինչո՞ւ որոշեցիք մասնագիտանալ սահմանադրական իրավունքում: Կփոխեի՞ք Ձեր որոշումը հիմա:
-Որոշումս միանշանակ չէի փոխի: Իրոք երջանիկ եմ, որ իրավաբան եմ, ավելի կոնկրետ՝ սահմանադրական իրավունքի մասնագետ, երջանիկ եմ, որ նման կենսագրություն ունեմ, երջանիկ եմ, որ հենց հիշյալ ոլորտում եմ նման հետաքրքիր ու ստեղծագործական գործունեություն ծավալել: Այլ հարց է, որ չեմ բացառում, որ կյանքիս որևէ փուլում որոշեմ ինչ-որ այլ գործունեություն իրականացնել: Բայց դա, կարծում եմ, կապված է շատ հեռավոր ապագայի հետ (ժպտում է):
Ինչ վերաբերում է հենց սահմանադրական իրավունքն ընտրելու պատճառներին, նշեմ, որ միշտ էլ առավել հետաքրքրված եմ եղել հանրային իրավահարաբերություններով, իսկ երկրորդ կուրսից սկսած՝ ինձ առավելապես հետաքրքրել է սահմանադրական արդարադատության ոլորտը: Այդ էր պատճառը, որ որոշեցի հենց այս բնագավառում մասնագիտանալ:
-Միջազգային պրակտիկայում կա՞ օրենք կամ այլ իրավական ակտ, որ կցանկանայիք՝ կիրառվեր նաև հայկական իրավական համակարգում:
-Կյանքում ամեն ինչ էլ հնարավոր է փոխառել: Ավելին, հարևանի բոլոր առանձնահատկություններն ու նրա ունեցածը միշտ էլ ավելի լավն են թվում: Սակայն տարիների ընթացքում մի շատ հետաքրքիր բան եմ հասկացել. իրականում առանցքային նշանակություն ունի այն հանգամանքը, թե ինչ ձևով և ինչպիսի մշակույթ ենք ձևավորում: Ավելին, համոզված եմ, որ համարժեք մշակույթ ձևավորելու պարագայում անխուսափելի է նաև պատշաճ մակարդակի հասարակական հարաբերությունների ամրապնդումը: Վերը շարադրվածը նկատի ունենալով՝ այս համատեքստում չէի ուզենա միջազգային պրակտիկայից որևէ իրավական ակտ փոխառելու հանգամանքի մասին խոսել:
-Լինելով շատ երիտասարդ՝ հասցրել եք գրանցել մի շարք հաջողություններ, ձեռք բերել մի շարք կոչումներ և պաշտոններ՝ սկսած դասախոսից մինչև ավագ խորհրդական և պրոռեկտոր: Այնուամենայնիվ, ո՞րն է Ձեր ամենասիրելի աշխատանքը:
-Առաջին հերթին նշեմ, որ ես կյանքում ամեն ինչ էլ սիրելով եմ անում: Երևի թե դա ամենակարևոր բանն է, որով կարող եմ հպարտանալ: Ընդհանրապես կարծում եմ, որ մարդկանց գործողություններն ու կենսակերպը երկու հիմնական շարժիչ գործոններ են պայմանավորում՝ սերը կամ վախը: Վախով առանջնորդվողները սովորաբար պրագմատիզմով են իրենց քայլերն արդարացնում, կարծում են, որ այս կամ այն՝ իրենց համար նույնիսկ սիրելի չհանդիսացող աշխատանքը կարող են կատարել զուտ այն պատճառով, որ շատ ավելի գումար է հնարավոր դրանով վաստակել, ավելի մեծ իշխանություն ունենալ և այլն: Կարծում եմ, սակայն, որ մի առանցքային բանի մասին երբևէ չպետք է մոռանալ. ամեն ինչ փոփոխական է, իրավիճակներն ու հանգամանքներն էլ՝ միշտ տարբեր: Մնայուն են միայն մեր զգացողություններն ու այն ներկան, որը դրա արդյունքում ապրում ենք: Այդ ամենը նկատի ունենալով՝ թե գործնական, թե անձնական հարաբերություններում միշտ էլ սիրո գործոնն եմ ինձ համար առաջնային համարել ու մշտապես դրանով եմ առանջնորդվել: Ունեցածս համեստ փորձն էլ ինձ արդեն համոզել է, որ միայն այդ դեպքում է հնարավոր առավելագույնին հասնել:
Փաստորեն, ստացվում է, որ ես էմոցիոնալ մարդ եմ, և ինձ համար զգացողությունները մշտապես առաջնահերթ նշանակություն են ունեցել (ժպտում է)։
Արդյունքում՝ միշտ էլ զբաղվել եմ սոսկ այն գործունեությամբ, որն իրականում սիրել եմ, միևնույն ժամանակ, չեմ ընդգրկվել այն բոլոր ոլորտներում, որոնք ինձ համար հոգեհարազատ չեն եղել: Հետևաբար, գործունեությանս բոլոր բնագավառներն էլ չափազանց սիրում եմ, և դրանցից որևէ մեկը չէի ցանկանա առանձնացնել:
-Եթե լինեիք ՀՀ վարչապետը կամ նախագահը, ի՞նչ կփոխեիք մեր երկրում:
-Թվարկվածն այն պաշտոններն են, որոնք կյանքիս այս փուլում հաստատ չէի զբաղեցնի: Ինչ վերաբերում է մեր երկրի համար կարևորություն ունեցող փոփոխություններին, զրույցի ընթացքում արդեն անդրադարձա այն ոլորտներին, որոնք միանշանակ կուզենայի կատարելագործել: Բնականաբար, ինքս էլ այդ ուղղությամբ ակտիվ աշխատանքներ եմ իրականացնում, պարզապես ոչ թե վերոնշյալ պաշտոնների, այլ իմ մասնագիտական գործունեության շրջանակներում:
-Արդեն բավականին երկար ժամանակ է՝ աշխատում եք ՀՀ Սահմանադրական դատարանում: Ո՞րն է ամենահետաքրքիր գործը, որի հետ առնչվել եք:
-(Ժպտում է) Սահմանադրական դատարանում արդեն մի քանի շաբաթ է՝ չեմ աշխատում: Բայց այդ մարմնում իմ աշխատանքային երկարատև գործունեությունը կյանքիս ամենակարևոր շրջաններից եմ համարում: Միգուցե պատճառն այն է, որ դեռ ուսանող էի, երբ սկսեցի աշխատել այդ կառույցում, և իրավամտածողության ձևավորման առումով Սահմանադրական դատարանում աշխատանքն ինձ չափազանց շատ բան տվեց:
Ինչ վերաբերում է ինձ հանդիպած հետաքրքիր գործերին, նշեմ, որ դրանք իրականում շատ են եղել: Այս համատեքստում երևի թե կառանձնացնեի հայ-թուրքական արձանագրություններում, Հռոմի Միջազգային քրեական դատարանի ստատուտում ամրագրված պարտավորությունների սահմանադրականությանը, Սահմանադրական դատարանի իրավական դիրքորոշումների իրավաբանական ուժին, որոշումների կատարման հիմնախնդիրներին առնչվող գործերը, որոնք, ի դեպ, մինչ այժմ էլ շարունակում են մնալ իմ գիտական հետաքրքրությունների շրջանակում:
-Ի՞նչ երեք հատկանիշներով օժտված պետք է լինի իրավաբանը, որ կարողանա իր տեղը գտնել ժամանակակից աշխատաշուկայում:
-Գրագետ, նվիրված, նպատակասլաց:
-Ինչպիսի՞ն է Անահիտ Մանասյանը տանը, և Անահիտ Մանասյանը աշխատավայրում: Կա՞ն արդյոք տարբերություններ:
- Չէի ասի, որ որևէ կերպ տարբերվում եմ տանը և աշխատավայրում: Նույն Անահիտ Մանասյանն եմ՝ անկեղծ, էմոցիոնալ, զգացողություններն առաջնային համարող:
-Ո՞րն է Ձեր՝ դեռևս անկատար մնացած երազանքը:
-Ես անկատար մնացած երազանքներ չունեմ:
Ինչպես նշեցի, թե անձնական, թե գործնական հարաբերություններում միշտ էլ սերն եմ առաջնային համարել և մշտապես զգացողություններով եմ առաջնորդվել: Ավելին, թե մարդկային, թե գործնական հարաբերություններում ես իմ բնույթով մաքսիմալիստ եմ, նվիրվող, միշտ ձգտել եմ առավելագույն նպատակների և դրանց հասնելու համար առավելագույն հնարավոր ջանքերն եմ գործադրել:
Այս ամենի արդյունքն այն է եղել, որ միշտ էլ փորձել եմ բոլոր երազանքներս իրականություն դարձնել: Այլ է հարցը, որ ինչպես բոլորի, այնպես էլ իմ կյանքում եղել են երևույթներ, որոնք ամբողջությամբ չեն համապատասխանել իմ պատկերացումներին կամ ցանկություններին: Ավելին, ես հաճախ մտածում եմ, որ թեև նյութականացված տեսանկյունից երազանքներս ու ձեռքբերումներս միմյանցից երբեմն տարբերվել են, սակայն վերջիններն ինձ մշտապես անսահման երջանիկ են դարձրել: Հետևաբար համոզված եմ, որ այն բոլոր երևույթները, որոնք մեր կյանքում կամ մասնագիտական գործունեության շրջանակներում մեր ցանկացածի կամ պատկերացրածի պես չեն, անհրաժեշտ է ընկալել ոչ թե իբրև բացթողում կամ անհաջողություն, այլ հակառակը՝ այդ երևույթները հաշվի առնելու, անհրաժեշտության դեպքում դրանք շտկելու փորձեր կատարելու՝ մեզ տրված հնարավորություններ կամ երբեմն նաև հետագայի տեսանկյունից կենսական ու գործնական շատ ավելի լավ լուծումներ, քան մենք ինքներս կարող էինք պատկերացնել կամ նախագծել:
Հարց նախորդ բանախոսից.
-Հաջողության հարցում ի՞նչն է ավելի առանցքային՝ գիտելիքնե՞րը, թե՞ անձնական որակները:
-Ես, անկեղծ ասած, ինձ համար երկուսն էլ հավասարապես կարևոր եմ համարում, և կարծում եմ, որ իմ կերպարի ձևավորման հարցում երկուսն էլ առանցքային դերակատարություն են ունեցել: Ավելին, համոզված եմ, որ գիտելիքները մարդու անձնական ընտրության արդյունք են և անհատի կերպարի ու անձնական որակների մաս են դառնում:
Առհասարակ մարդն իր կյանքում որոշումներ կայացնելիս պետք է լինի հաստատակամ: Հարցն առավել լուրջ է, եթե այն վերաբերում է մասնագիտության ընտրությանը:
Երբ ես, դու ու մաման հայտնվեցինք կյանքի ցուրտ ոլորաններից մեկում, ես ու դու, բնականաբար, շատ քիչ բան էինք գիտակցում, քան նա։ Ես մեծն էի, մաման աշխատում էր, իսկ դու ժպտում՝ ինչպես միշտ։ Ես անգամ ձվածեղ պատրաստել չգիտեի, ես ընդամենը երկրորդ դասարանցի էի։ Ճիշտ է, մինչև օրս էլ իմ խոհարարական հմտությունները սրտովդ չեն, բայց քեզ էլ եմ հասկանում՝ տառապանքդ փորձ ունի։
Աշխատեք ստանալ այն, ինչ սիրում եք, այլապես կսիրեք այն, ինչ ստացել եք…
Իմ զրուցակիցն այսօր սպորտսմեն, մարզիչ Յուրա Նահապետյանն է, որի մարզիկներից մեկն էլ տարիներ շարունակ ես եմ։