Սեդա Մխիթարյանի բոլոր հրապարակումները

Seda Mkhitaryan

Նրանք չեն մոռանում մեր ծննդյան օրը, պարզապես ծերանում են

Տատը երեկ էր մահացել։ Արդեն ծեր էր։ Բայց տատ էր։ Չոր բազմոցին պառկած նա մտածեց, որ եթե իր տատի երեխաներից ոչ մեկը մահացած չլիներ` ինքը հիմա մեկ հորաքույր կունենար, ու մեկի փոխարեն՝ երեք հորեղբայր։

Հորաքույրը ու հորեղբայրներից մեկը մահացել էին, երբ դեռ խոսել չէին կարողանում։ Իսկ մյուս հորեղբայրը մահացել էր, երբ ինքը նորմալ խոսել չգիտեր։

Տատն էր մահացել։ Տպավորությունը ծանր էր։ Ինքը հասկացավ, որ իր տատը արդեն ծերացել է, երբ առաջին անգամ մոռացավ շնորհավորել իր ծնունդը։ Նա ծեր էր, հիշողությունը արդեն վատ էր։ Իսկ լսողությունն ու տեսողությունը` ոչ։ Ամառային արձակուրդներին ինքը նստում էր գյուղի տան պատշգամբում ու գիրք կարդում։ Հետո գնում էր այգուց իրենց ամառային խնձորներից բերելու։ Տատը վերցնում էր գիրքը, կարդում մի քանի տող ու փակում այն` կորցնելով բացված էջը։ Ինքը այգուց գալիս էր, գտնում ընդհատված տեղը ու շարունակում կարդալ` տողերը համեմելով հյութեղ խնձորով։ Ինքը խնձորը ամբողջական էր ուտում։ Ու գիրք էր կարդում։ Խնձորից մնում էր միայն պոչը։ Պոչը դեն չէր նետում, դնում էր գրքի թերթերի արանքում։ Դա էջանիշ էր դառնում։ Իսկ տատը հանում ու դեն էր շպրտում։ «Խնձորի պոչը բա գրքի մեջ կդնե՞ն»։

Նա ծերացել էր։ Վերջնական համոզվեց, երբ սկսեց օրը միայն մեկ անգամ հաց ուտել և շատ անգամներ տալ նույն հարցը, պատմել նույն պատմությունը, ու ամեն անգամ սկսելուց առաջ ասել, որ այս պատմությունը ոչ ոքի չի պատմել։

Ինքը օրը մի անգամ հաց էր տալիս տատին ու մի անգամ էլ սուրճ։ Քաղցր, շատ քաղցր սուրճ։ Ամեն անգամ զարմանում էր, թե ինչպես կարելի է սուրճը շատ քաղցր խմել։ Կամ հակառակը` լրիվ դառը։ Ինքը լրիվ դառը խմում էր միայն, երբ գլուխը ուժեղ ցավում էր։ Սուրճը եփում էր գազօջախի վրա։ Երևի բոլոր մարդիկ սուրճ եփելու համար օգտագործում են լուցկու մեկ հատիկ, կամ երկու, կամ չեն օգտագործում, որովհետև իրենց գազօջախը կայծով է։ Իսկ նա մի բաժակ սուրճ եփելու ընթացքում սրճեփի տակ երբեմն մի ամբողջ տուփ լուցկու հատիկ էր այրում։ Հատ-հատ այրում էր։ Մինչև հատիկը վերածվում էր մի սև գծի, որը փշրում էր մատների ծայրով։ Ինքը հաճույք էր ստանում դրանից։ Հաճույք էր ստանում սուրճի եռալուց։ Տատին էր տալիս քաղցր սուրճը։ Հիմա էլ չի տա։ Ու էլ իր սուրճի մեջ էլ երբեք շաքարավազ չի ավելացնի․ իր գլխացավերը դարձել են ամենօրյա։

Նստում էր պատշգամբում, շարունակում կիսատ գիրքը։ Դժվար էր զուգահեռ հետևել երկու պատմության։ Իսկ տատը միշտ ինչ-որ բան պատմում էր։ Լինում էին դեպքեր, որ նա պատմությունը ավարտում էր, ու հենց վերջին խոսքով նորից սկսում նույն պատմությունը․․․

Բայց տատը երեկ էր մահացել։ Ու այսօր ինքը պառկած է տանը` բազմոցի վրա։ Ու շարունակելու է ապրել։ Ապրել այնպես, ինչպես բոլոր նրանք, որոնց տատը մահացել է։ Ապրել են բոլորը։ Ու բոլորից հետո էլ ապրում են․․․

Ամառվա շոգ օր էր։ Արևի դեղին ստվերները պատուհանի բացվածքից ներս էին ընկել, ու տունը մի քիչ դեղին էր դարձել։ Ու պատուհանից դուրս կանաչ ծառերն էին։ Էլի մի քիչ դեղին դարձած։ Ինքը պատուհանից դուրս նայեց։ Պատուհանի առջև լոբուտն էր։ Մայրը սիրում էր առավոտյան մտնել լոբուտը։ Ինքը չէր հասկանում այդ սիրո իմաստը։ Չէր էլ հասկանա, եթե մի օր ինքն էլ առավոտյան չմտներ այնտեղ։ Լոբիները` երկար, կանաչ, կամ` երկար ու մանուշակագույն կախված էին թփերից։ Ինքը դրանք երբեք չէր տեսել առավոտյան։ Հիմա դրանց վրա ցող կա։ Առավոտյան դրսում ամեն ինչի վրա էլ ցող է լինում։ Ծառերի տերևները ծանրացած են լինում։ Ինքը եկել է լոբի քաղելու։ Ուշքը լոբուտի մեջ մտած ծիրանի ծառի ճյուղերին է։ Նրանց վրայի դեռ կիսահաս պտուղները թթվաշ են։

Կանաչ ու երկար կամ` երկար ու մաուշակագույն լոբիները այս ժամին ավելի կանաչ էին, ավելի մանուշակագույն էին։ Մոր մատները մի քիչ ծռմռված էին։ Ու մի քիչ ծռմռված լոբիները քաղելուց հետո դրանք ճարպկորեն հավաքվում էին մի ձեռքում։ Հետո ձեռքը չէր կարողանում դրանք պահել ու լցնում էր մեջքին կապած փեշի մեջ։ Լոբիները երկար էին։ Կանաչ էին։ Առավոտյան` լոբուտի ներսից լոբուտին նայելիս, կանաչը աչքերը կուրացնում էր։ Երկնքի կապույտը կանաչ էր դարձել։ Մոր աչքերը ոչ կանաչ էին, ոչ կապույտ։ Իրենը սև էին։ Երբ լոբուտի միջից նայում էր առավոտվա երկնքին, դժվարանում էր տարբերել` կանա՞չն էր կապույտի վրա, թե՞ կապույտն էր կանաչի տակ։ Դրանք միասին էին` խառնված։ Մոր աչքերի մեջ էլ լոբուտը խառնվել էր երկնքին։ Բարձր, բարձր երկինքն ու կանաչ երկար լոբիները մոր աչքերում էին։ Ու մոր ամենասիրած գործը լոբի քաղելն էր։

Մայրը վաղ տարիքում էր ամուսնացել։ Տատի հետ լավ էր եղել։ Մայրը շատ բաներ անել տատից էր սովորել։ Այն մեկից, որը երեկ մեռավ, ու որի նկարը իրենց տան պատին կախեցին։

Վաղամեռիկ պապի նկարը կախված էր իր սենյակում` իր մահկաճալի հենց գլխավերևում։ Ինքը փոքր ժամանակ վախենում էր, որ պապի նկարը մի գիշեր իր գլխին կընկնի։

Հիմա չոր բազմոցին պառկած մտածում էր, որ ամռանը ինքը կարող է պատշգամբում գիրք կարդալ ու լսել մի պատմություն միայն։ Կարող է գրքի համար էջանիշ չդարձնել խնձորի պոչը։ Այս տխուր աշնան մեջ ամառային խնձորների մասին հիշելը փոքրիկ մեղք թվաց։

Աշունը կավարտվի։ Այս գյուղի բոլոր աշուններում ինչ-որ մեկը մահանում է։ Այս բոլոր մահացու աշունների արանքում գարնանային մի օր ծնվել էր ինքը։

Շատ ամառներ առաջ մահացել էր իր պապը։ Ու դա երևի առաջին ամառն էր, որի ժամանակ այս գյուղում երիտասարդ մարդ մահացավ։ Քանի՞ մարդ է աշխարհում մահացել ամռանը։ Ու նրանցից քանի՞սն են եղել 31 տարեկան։ Իր պապը նրանցից առաջի՞նն է եղել։ Ամառ է եղել։ Ու իր պապի հայրը սարից ոտքով Երևան է հասել` տղայի վերջին ժամերին։ Այդ պատմությունը լսելիս ինքը միշտ Գիքորին էր հիշել։

Ու այս աշունն էլ վերջանալու էր, ինչպես բոլոր այն ամառները։ Երբ 31 տարեկան մարդ է քաղցկեղից մահացել։ Երբ 31 տարեկան մարդ է կախվել։ Երբ 31 տարեկան մարդ է մեքենան ձորը գլորել։

Իր տատը ծերությունից էր մահացել։ Այս աշունը հաստատ անցնելու էր․․․

Շաբաթ իրիկնամուտ

Դառնությունը կամաց ավելանում է։
Իսկ մութն սկսվում։
Գիշերը հիմա պիտի սկսվի։
Իսկ մենք հեռու ենք։
Դառնությունը դուրս է գալիս
Իր սահմաններից,
Որ վերջույթներդ են։
Մութն սկսվում է։
Էլի առանց քեզ։
Ես ու մութն ընկած ենք
Այսուհետ։
Ընկած ենք մենք
Ու դառնանում են,
Գետնին տրորված,
Դեղին երազները նրա։
Աստղերը, սեր իմ,
Մթան ոտքի տակ,
Ընկան ջրափոսն ու խորտակվեցին։
Գոնե աստղերը եթե մնային
Դառնությունը քիչ կլիներ
Մի քիչ։
Աստղերը դեղին`
Երազները մթի։
Ոտնակոխ եղան մթի ոտքերով։
Ու դառնությամբ իմ։

***
Ինձնից դեռ մնացել է մի քիչ
Այդ քիչը առ թևերիդ մեջ,
Լայն թևերով փրկիր ինչ կա։
Մնացածը այրվեց այնտեղ`
Սիրո դահիճ հնոցի մեջ։
Դու ինձ նետեցիր դրա մեջ։
Մոխիր դարձա ու մոխրագույն,
Քամին տարավ մոխիրները,
Մոխրագույնը ցրվեց օդում,
Բայց վհատվել պետք չէ, դահի՛ճ,
Ինձնից դեռ մնացել է մի քիչ։

***
Ես անընդհատ գողանում եմ,
Ինքս ինձնից գողանում եմ
Ինձ։
Ես անընդհատ գողանում եմ,
Ինքս ինձնից գողանում եմ
Տալիս քեզ։
Ես անընդհատ գողանում եմ,
Ինձնից քեզ եմ գողանում
Ու տալիս քեզ մոռացության ճիրաններին։
Հետո պայքարում ճիրանների դեմ,
Նրանցից գողանում քեզ
Ու տալիս ինձ։
Սա կրկնվող ու չընդհատվող
Պայքար է լուռ։
Սա չավարտվող ու չսկսվող
Պայքար է սուտ։
Սա պայքար է։
Իմ ու իմ միջև
Հանուն քեզ։

***
Չգիտեմ ինչու գուցե օրենք է։
Գուցե կյանքը այս
Դանդաղ չի անցնում։
Գուցե կյանքում այս
Դանդաղ չեն անցնում։
Գուցե կյանքում այս
Ցածր չեն խոսում։
Չգիտեմ ինչու, գուցե օրենք է։
Գուցե կյանքը այս
Ինձ նմաններին չի կարող տանել։
Գուցե կյանքը այս պետք է անտեսել։
Փախիր, կյանքը այս ունի օրենքներ։
Դու չկաս այնտեղ։
Չգիտեմ ինչու, գուցե օրենք է։

***
Այսօր դու իրական ես։
Այնքան պարզ, տեսանելի։
Երբեմն էլ դառնում ես
Անտեսանելի քամի։

Այս պահին դու այստեղ ես,
Մոտ ես ու շատ իրական։
Գնալ հիմա կարող ես,
Քամու մեջ հույսեր չկան։

Քամու մեջ հույսեր չկան
Քամին ուժ է ու շարժում,
Քամու հետ հույսեր չկան։
Քամու պես ցավ չես զգում։

Քամու պես անցնում ես լուռ։
Քամու հետ անցնում արագ։
Ինձ թողնում ես լոկ սարսուռ,
Հուզմունք, դավեր ու կրակ։

***
Հիմա ավելի քան երբևէ
Ունեմ կենարար կարիքը քո։
Հիմա ավելի քան երբևէ
Ունեմ տխուր, կիսատ երեկո։

Հիմա արդեն, գուցե էլ երբեք
Ուզում եմ անկեղծ լինել քեզ հետ։
Հիմա արդեն, գուցե էլ երբեք
Ուզում եմ դանդաղ խոսել քեզ հետ։

Հիմա` գուցե արդեն շատ վաղուց,
Ես վճարել եմ գինը սիրո։
Հիմա` գուցե արդեն շատ վաղուց,
Ես զգացել եմ ցավը սիրո։

Հիմա, ու երևի թե ընդմիշտ
Տեսնելիս քեզ հեռու կվազեմ,
Հիմա, ու երևի թե ընդմիշտ
Ինքս ինձ ու քեզ էլ կխաբեմ։

***
Սարսափը այս գուցե չքվի։
Ուրվականը գուցե կորչի։
Խավարը այս գուցե ցնդի։
Ցերեկը այս գուցե մթնի։
Կյանքը այս գուցե պարտվի։
Բայց սերը քո, որ լույսն է իմ,
Չի ստվերվի։

Շնորհավոր ծնունդդ, որտեղ էլ որ լինես

….կարևոր չի, թե հիմա սա ով կկարդա, կարևորը` որ հետո դու կարդաս:

Դատարկ խաչմերուկում ոչ ոք չկա: Միայն երբեմն ինչ-որ կանայք են անցնում: Ձեր տուն են գնում գալիս: Ես չգիտեմ նրանք ինչպես են նայում ձերոնց աչքերին, չգիտեմ ինչ են խոսում նման դեպքերում, ինչ են հարցնում: Ես միայն մի բան գիտեմ, ու մի բան եմ տեսնում` խաչմերուկը դատարկ է, դատարկ, ինչպես լինում էր ամառվա կեսօրին:

Գիտե°ս, շունդ երբեմն հայտնվում է էս դատարկ ու տխուր բակի փողոցներում: Գալիս ուղղակի պտտվում ու հետ է գնում: Առաջ միշտ հենց շունդ գալիս էր, հասկանում էինք, որ ուր որ է` դու էլ կհայտնվես: Գալիս էիր քո ծանր քայլվածքով, ու ոչ ոք չէր ենթադրի, որ էս բակում ամենալավը դու ես վազում, որ էս գյուղում ամենալավը դու ես ֆուտբոլ խաղում, որ էս գյուղում միայն դու ես կարող բրեյք դանս պարել: Գալիս էիր ու սուր խոսքերովդ ամեն մեկին բարևի հետ մի մակդիր կպցնում ու ոգևորված պատմում, թե երեկվա ֆուտբոլը ոնց վերջացավ, թե քաղաքական դաշտում ինչ կա-չկա, թե գիտնականները նոր ինչ են բացահայտել:

Նոր եմ հասկանում` ինչքան բանից էիր խոսում: Գիտե՞ս, երբ խոսում էինք, բոլորին տալիս էիր իրենց պատասխանը: «Լեզվով օձին բնից կհանի», մայրդ էր ասում: Մենք էլ սուսուփուս համաձայնվում էինք, որովհետև դա ճիշտ էր այնքան, ինչքան այն, որ այսօր ծնունդդ է:

Դու ձեր տան միջնեկն ես, միջնեկներից միշտ ավելին են պահանջում, որովհետև նրանք պիտի անեն այն, ինչ մեծերը չեն արել, ու լինեն այն օրինակը, որին ուզում են հասնել փոքրերը: Դու իսկական միջնեկ ես, որ կաս: Բոլորն ասում են` հատուկ ես, դրա° համար հատուկջոկատային դարձար…

Գիտե°ս, մենք բոլորս ունենք դեռ այն, ինչ կոչվում է հույս, ինչ որ տեղ, բոլորս պահել ենք մեր հույսը: Եղբայրդ աղոթում է: Ասաց, որ բարկանում է այն երեխաների վրա, որոնց թվում է, թե եկեղեցում վառված մոմը տորթի վրայի մոմ է, ու փչում են: Երեխա են` չեն հասկանում, իսկ դու եղբորդ մեծ դարձրեցիր ավելի, քան կար:

Գիտե°ս, ես չեմ ուզում, որ մեր խաչմերուկում հավերժ այրի արևը, ու այն դատարկ մնա, չեմ ուզում շանդ տեսնել ու մտածել թե չես գալու նրա հետևից:

Մենք սպասում ենք:

Այս գյուղը, այս թաղը լուռ է, տներից միայն թանձր ու սպիտակ ծուխ է բարձրանում, բարձրանում է սպիտակ ցուրտը ու խառնվում սպիտակ լռության հետ: Այս գյուղում, այս բակում սպիտակ սպասում է:

Գիտե°ս, ուզում եմ, որ այս ամենը մեր խաղի նման լինի, ուղղակի` հալամոլա, ու դու, ինչպես միշտ` լավ թաքնված լինես, փնտրենք անընդհատ, հետո, ինչ որ տեղից դուրս թռչես, փախչես բոլորից ու գաս, ձեռքի ափով խփես պատին ու գոռաս` հալամոլա, Արման:

Շնորհավոր ծնունդդ, որտեղ էլ որ լինես:

seda mkhitaryan

Բաց դռները

Դռները փակ են` սրճարանների, թանգարանների, համալսարանների, տների, հոգու։ Ներսից ու դրսից փակ է ամեն ինչ։

Պատճա՞ռը։

Հազար ու մի տեսություն։ Լաբորատորիայից տեղի է ունեցել արտահոսք։ Աստված պատժում է մարդկանց։ Բնությունը ինքնամաքրվում է։

Հավատաս, թե ոչ, ես ամբողջ հոգով ուզում եմ, որ դու սա կարդալիս այգում նստած լինես։ Դիմակ չլինի դեմքիդ վրա։ Երեխաները աղմկեն շուրջդ։ Օդն էլ մաքուր ու անվտանգ լինի։ Կարդաս ու չհասկանաս, թե ինչու եմ գրել այս մասին։ Չէ՞ որ սա մեծ ու անցողիկ երազ էր, որ գնաց, անհետ կորավ։

Բայց մենք հիմա ապրում ենք այդ մեծ ու անցողիկ երազի մեջ։ Ու քանի դեռ բակում հանգիստ նստել չես կարող, մոտեցիր պատուհանին, նայիր օդին ու կարդա այն։

Ես օդի բաղադրության մասին շատ բան չգիտեմ, բայց կարող ես գուգլել ու իմանալ։ Այնտեղ երևի մինչև անցած տարվա վերջ ամեն ինչ կարելի էր պատկերացնել, բացի այն մի կաթիլ թույնից, որից հիմա բոլորը վախենում են։ Անկախ նրանից՝ խոստովանում են այդ վախը, թե պարզապես ասում են, որ սուտ է ու չեն հավատում։ Չեն հավատում իրենց վախին։ Չեն հավատում, որ իրենց ու գիտության ուժից ավելի ուժեղ ինչ-որ բան կա, որ ամեն օր ու ամեն տեղ հնարավոր է հայտնվի։

Գիտության ու մարդու ուժից ավելի ուժեղ է այդ ուժերը գերագնահատելը։ Դա անիմաստ ու հզոր բան է։ Դա նման է մեծ փուչիկի, որ ամեն օր պատրաստ է պայթել ու ասել, որ ինքը չկա։ Որ ինքը իմ ու ձեր երևակայության արդյունքն է։ Ես չեմ ժխտում գիտության ու մարդու ուժը, բայց այն դեռ միայն ուժեղ է և ոչ հզոր։

Իսկ ուր է իմ ու ձեր հորինած գիտությունը իր ուժով, մարդը իր ուժով։ Ես ու դուք, որ հորինել ու հազարավոր տեսություններով ապացուցել ենք այդ ուժը, հիմա պարզապես անզոր կանգնած ենք մի կաթիլ օդի առջև, մի փոքրիկ փշոտ գնդակի առջև։ Գնդակ, որ իր փշերով պայթեցրեց հասարակության ամենաուժեղը լինելու փուչիկը, ու դրա ներսի թույնը թափվեց բոլորիս գլխին։ Գնդակ, որ մտավ օդի մեջ, ծնվեց ինչ-որ տեղ, խառնեց բոլորին ու բոլորիս։ Նա ստիպեց, որ ֆուտբոլիստները գնդակով տանը պարապեն, որ երեխաները բակ չիջնեն, որ մեծահասակները նարդու քարերը չշարեն իրար կողքի, որ ես ու էլի շատերը համալսարանի դռնով ներս չմտնենք, որ…

Շարքը կարող ես ինքդ էլ շարունակել։

Մենք անզոր կանգնած ենք նրա դիմաց, ու մեր ունեցած միակ ուժը հիմա այդ գնդակը անտեսելը չէ հաստատ։ Դրանից վախենալուց ամաչելը չէ հաստատ։ Գնդակին հաղթելու միջոցը նրա թելադրած կանոններով խաղալն է։ Տանը մնալն է, սարդոստայնների տեղերը անգիր անելը, վատ բաները մտքից դուրս հանելը, ամեն ինչ վերաիմաստավորելը, մեջքի ցավից բողոքելը։

Դռները փակելն է` սրճարանների, թանգարանների, համալսարանների, տների։ Ներսից ու դրսից փակելն է։

Միայն մի դուռ է պետք բացել, այն որ մինչև հիմա փակ էր։

Պետք է սկսել բացել միմյանց ու քո հոգու դռները։ Պետք է ներս նայել։ Գտնել մյուս արհեստածին փուչիկները, պայթեցնել դրանք, վերացնել հզոր ու անիմաստ բաները։ Պայթեցնել ալարկոտության, վախենալուց ամաչելու փուչիկը։ Պայթեցնել, քանի դրանք չեն մեծացել ու դարձել համամարդկային փուչիկներ, քանի մի ուրիշ փշոտ գնդակ չի հայտնվել։

Պետք է պարզապես հասկանալ, որ անտարբերությունը, միմյանց ու ինքդ քո հանդեպ պատասխանատվություն չունենալը փշոտ գնդակի հաղթանակի գրավականն է։

Իսկ պատասխանատվության ու սեփական վախի գիտակցումը կարող է այնպես անել, որ դու սա կարդալիս այգում նստած լինես։ Դիմակ չլինի դեմքիդ վրա։ Երեխաները աղմկեն շուրջդ։ Օդն էլ մաքուր ու անվտանգ լինի։ Կարդաս ու չհասկանաս, թե ինչու եմ գրել այս մասին։ Չէ՞ որ սա մեծ ու անցողիկ երազ էր, որ գնաց, անհետ կորավ։

seda mkhitaryan

«Յուրաքանչյուրիս կյանքում ամենակարևոր մարդը մենք ինքներս ենք»

Հարցազրույց Վանաձորի պետական համալսարանի լրագրության բաժնի ուսանողուհի Թեհմինե Բաղրամյանի հետ։ Թեհմինեն լրագրությունից զատ նաև հետաքրքրվում է կարուձևով, նա իր ինստագրամյան էջում պատմում է իր ստեղծած հագուստների մասին։

-Թեհմինե, մեր հարցազրուցը սկսենք մանկությունից։ Ի՞նչ հիշողություններ կան այդ օրերից։

-Վերջերս փորձում եմ հիշել հնարավորինս շատ բաներ մանկությունից։ Իրականում հեշտ չէ։ Դեպքերը ամբողջությամբ դժվարանում եմ հիշել, հիշում եմ ինչ-որ պահեր, «կադրեր», հայացքներ։ Երբեմն շատ պատահական ինչ-որ բաներ եմ հիշում, որոնք հիշելու համար անգամ ջանք չեմ գործադրել։ Առանձին որևէ հիշողություն չեմ շեշտի, քանի որ դրանք (որոնք հիշում եմ) լուրջ ազդեցություն են ունեցել ինձ վրա, իսկ ես չեմ ուզում դրանք բարձրաձայնել։

-Կա՞ն արդյոք ինչ-որ խորհրդանիշներ, սիմվոլներ, որոնց հետ ասոցացնում եք Ձեր մանկությունը։

-Այո կան։ Մի գիրք կար, որը չեմ հիշում՝ ինչ վերնագիր ուներ, երկու քույրերի մասին էր, մի քիչ կախարդական պատմություն էր, հիշում եմ, որ կարմիր կազմ ուներ, վրան՝ այդ երկու քույրերի անիմացիոն կերպարներն էին։ Այդ գիրքը միշտ կարդում էի, բայց այդպես էլ չեմ կարդացել մինչև վերջ, որովհետև մտածում էի, որ պիտի միանգամից կարդամ ու ամեն օր սկզբից էի կարդում։

IMG_0585-01

-Բազմիցս նշել եք, որ Ձեր մասնագիտության ընտրությունը արվել է վաղուց, և մանկուց բոլորը իմացել են, որ Դուք լրագրող եք դառնալու։ Ո՞վ է որոշել և ինչպե՞ս։

-Որոշել է մայրս։ Դեռ նախադպրոցական տարիքից ինձ ասվել է, որ ես պիտի լրագրող դառնամ։ Երբ լուրերի թողարկում էինք նայում, ինձ ասում էին, որ մի օր ես էլ պիտի էդպես նստեմ հաղորդավարի աթոռին ու լուրեր հաղորդեմ։ Հետագայում դպրոցում էլ ուսուցիչներս էին ինձ հետ այնպես խոսում, կարծես ես արդեն լրագրողի ճանապարհի վրա եմ։ Երբ ժամանակը եկավ, որ պիտի ընտրեի մասնագիտությունս, հստակ հայտարարեցի, որ պիտի լրագրող դառնամ, և երբ տանը ասացի այդ մասին, կարելի է ասել՝ ոչ մի արձագանք չեղավ, որովհետև նորություն չէր։

-Համալսարան ընդունվելիս ի՞նչ դժվարություններ եղան։

-Եթե անկեղծ, այդ ժամանակ չէի գիտակցում, որ համալսարան եմ ընդունվում, ու դա լրիվ այլ էջ է, ինձ թվում էր ուղղակի այլ հաստատությունում եմ նույն դասը անելու։ Ես չէի գիտակցում, որ հնարավոր է չընդունվել։ Ընդունվելիս դժվարություն չեմ ունեցել, դժվարությունները եղել են ընդունվելուց հետո։

-Ուսանողական կյանքի մասին ի՞նչ կասեք, ինչպե՞ս է այն անցնում։

- Ցավով պետք է նշեմ, որ հիմնականում միապաղաղ։ Երբեմն բավականաին հետաքրքիր, բայց հիմնականում միապաղաղ։ Նշեմ, որ ուսանողական կյանքը և առօրյան որպես երիտասարդ չեմ նույնացնում։

-Լրագրության բաժնում սովորելուն զուգահեռ, հիմա նաև այլ հետաքրքրություն և զբաղմունք ունեք։ Կարող ենք ասել, որ Ձեր փոխարեն որոշել են այլ մասնագիտություն, բայց Դուք ինքնուրույն ընտրել եք այլ բան։

- Իմ փոխարեն ընտրվել է լրագրությունը, բայց ես դրան դեմ չեմ եղել և չեմ պայքարել այլ բանի համար, ես այլ բան նոր չեմ ընտրել։ Հիմա կարում եմ ու այս ուղղությամբ գնալու ցանկության մասին ասել եմ դեռ դպրոցական տարիքում, բայց եթե այլ դեպքում կասեին՝ աղջիկ ես, գնա կար ու ձև սովորիր, ինձ ասացին՝ ի՞նչ կարուձև, գնա լրագրող դարձիր։

IMG_0958-01

-Ինչպե՞ս սկսեցիք կարել։

-Կարելու հանդեպ հակումս շատ վաղուցվանից է։ Եթե հավատանք նման բաների, ապա ամեն ինչ սկսվեց ատամհատիկիս մկրատ վերցնելուց։ Դրանից մի քիչ մեծ տարիքում միշտ խաղում էի ասեղներով։ Հաջորդ դրվագը երևի մեր հարևանուհու կարի մեքենայով տիկնիկի համար «զգեստ» կարելն էր, ամբողջը մի ուղիղ կար էր, բայց այդ օրը ես առաջին անգամ մեքենայով կարեցի։ Հետագայում դպրոցական մի միջոցառման համար զգեստ էր պետք։ Դարակներից վերցրեցի մի զգեստ ու ձևափոխեցի, դարձրեցի ինձ հարմար ու դա հագա։ Այն ժամանակ կարի մեքենա չունեի ու ձեռքով էի կարել։ Տարիներ անց նոր հասկացա, որ Dolce and Gabbana-ի զգեստներից էր, որ մայրս նվեր էր ստացել, իսկ ես այն կտրել ու ձևափոխել էի։

-Ի՞նչ է տալիս Ձեզ կարելը։

-Անսահման հաճելի է ինչ-որ բան ստեղծելը։ Երբ կտորը սկզբնական վիճակից փոխվում է ինչ-որ հստակ բանի, այդ պահը պարզապես երջանկություն է, հատկապես, երբ ամեն բան ինքդ ես անում։ Շատ կարևոր է գործը հաճույքով անելը։ Այդպես թե՛ դու ես ուրախ, թե՛ գործը։

-Մի քիչ խոսենք ընտանիքի մասին։ Եղե՞լ են պահեր, երբ զգացել եք, որ Ձեզ չեն հասկանում։

-Բոլորի հետ էլ լինում են նման պահեր։ Սերունդների տարբերություն, դեռահասության շրջան, անհասկանալի մտքեր։ Նման պահեր բնականաբար եղել են։

-Թեհմինե, ցավոք, այսօր Ձեր ծնողների մասին կարող ենք միայն անցյալ ժամանակով խոսել։ Որո՞նք են ամենաթանկ հիշողությունները, որ ունեք նրանց հետ կապված։

-Հորս հետ կապված, երբ դեռ շատ փոքր էի, հայրս վերադարձել էր արտագնա աշխատանքից (դրանից հետո էլ չմեկնեց), ես մտել էի աթոռի տակ, որի վրա նստած էր հայրս, ու խաղում էի նոր խաղալիքներովս։ Ամաչում էի իր մոտ գնալ, քանի որ չէի հիշում, բայց աթոռի տակ էի մտել, որ մոտ լինեմ։

Մորս հետ կապված ամենաշատը տպավորվել է մի դեպք։ Բակում խաղողի ծառ ունենք, նախադպրոցական տարիքում էի, ձևացնում էի, թե շատ հոգնած եմ, մայրս, չնայած գիտեր, որ ձևացնում եմ, գրկել էր ինձ, հետո տուն տարավ ու ինձ համար հատուկ տեղ սարքեց «նավակ» անունով, դրեց նավակի մեջ, որ քնեմ։

IMG_0964-01

-Ովքե՞ր են քո կյանքի ամենակարևոր մարդիկ։

-Առաջ գուցե թվարկեի այս այն մարդկանց, բայց կյանքը ցույց է տալիս, որ յուրաքանչյուրիս կյանքում ամենակարևոր մարդը մենք ինքներս ենք։ Հակառակ դեպքում ուրիշները կապրեն մեր փոխարեն, եթե մենք ինքներս չանենք դա ու մեզ կարևորություն չտանք։

-Ո՞րն եք համարում Ձեր ունեցած ամենամեծ հիասթափությունը։

-Ես քիչ ընկերներ ունեմ, շփվող չեմ, և ամենամեծ հիասթափությունը, կարծում եմ, ընկերոջից հիասթափությունն է։

-Որո՞նք են Ձեր ամենաուժեղ և ամենաթույլ կողմերը։

-Ամենաուժեղ ու ամենաթույլ կողմս նույնն է կարծում եմ։ Քիչ եմ խոսում, լսում եմ, բայց քիչ եմ խոսում։

-Ի՞նչ է երջանկությունը, և Դուք ձեզ երջանիկ ե՞ք համարում։

-Ես երջանիկ եմ, որ փորձում եմ հասնել նպատակներիս։  Երջանկությունը այն ճանապարհն է, որը քայլ առ քայլ անցնում ես ու ձևավորում ինքդ ձեզ ու հասնում արդյունքի և անպայման լինում գնահատված։

-Այնուամենայնիվ, լրագրո՞ղ, թե՞ կարող։

-Այնուամենայնիվ, կարող։

seda mkhitaryan

Անհասցե նամակներ

Կանաչ դաշտերի գեղեցկությունը
Դաշտերի կանաչ ազատությունն ու
Քո հավիտենական բացակայությունը
Իրար չեն սազում։
Գարնան սպիտակ ծաղկաթերթերը,
Ծաղկաթերթերի սպիտակ բույրն ու
Քո օծանելիքի մոռացումը
Իրար չեն սազում։
Գետերի կապույտ վարարումները,
Վարարումների կապույտ ձայներն ու
Քո հավիտենական լռությունը
Իրար չեն սազում։
Ծառերի յասամանագույն ճյուղերը,
Ճյուղերին ծաղկած յասամաններն ու
Քո հավիտենական սառնությունը
Իրար չեն սազում։
Գոնե աշուն լիներ…

***

Եթե մի օր չվախենամ,
Համարձակվեմ խոսել հետդ,
Ես քեզ կասեմ, որ առանց դու,
Ու առանց քեզ
Ես քայլում եմ անհայտ ուղով։
Որ առանց դու,
Ու առանց քեզ
Եսը չկա, իմը չկա։
Եթե մի օր չվախենամ,
Համարձակվեմ խոսել հետդ
Երևի թե ես կլռեմ,
Ու կնայեմ աչքերին քո։
Դրանց ներսում կգտնեմ
Եսը, իմը
Ու կլռեմ։
Միակ համարձակությունս փնտրելը կլինի։
Վախս` գտնելը։

***

Տեսությունը իմ հորինած
Դու ես ժխտել։
Տեսությունը իմ ստեղծած,
Քեզանով է ապացուցվել։
Տեսությունը իմ երազած
Քո մասին էր։
Տեսությունը իմ հորինած
Քեզանից գողացված էր։
Տեսությունից իմ ու քո
Մենքը հանիր։
Ես մենակ եմ այստեղ կանգնած`
Իմ հորինած ստի առջև։
Տեսությունը իմ հորինած
Դու ես ստել,
Բայց սուտը այդ տեսության
Դու էիր հենց։

seda mkhitaryan

Երեք երգ

Ներսում անվստահ դատարկություն է։
Ընթացքի, շարժման բացակայություն։
Նույն այդ բաների հսկա ցանկություն։
Ու ներսում քեզնից հեռավորություն։

Ներսում անկարող հսկողություն է։
Հավատքի, հույսի անհավատություն։
Ձգտման կատաղի անհնարություն։
Քեզ մոռանալու անմիտ ցանկություն։

Ներսում պարտված հաղթություն է։
Դատարկ, անզգա զգացողություն։
Կարոտից հետո եկած մենություն։
Ներսում ավարտվող կիսատություն է…

***

Քնելը միակ փրկությունն է։
Այն միջոց է, որ լուռ լինի շուրջդ
Ու քեզ չմեղադրեն լռելու համար։
Քնած ես ու չես խոսում։
Սիրում եմ, երբ չեն խոսում։
Ոչինչ չի երևում, որովհետև քնած ես։
Ու կարող ես տեսնել այն, ինչ ուզում ես։
Ոչ թե այն, ինչ կա։
Գրողը տանի, ես հենց նոր տեսա,
Որ իմ ափի մեջ նոր գծեր են հայտնվել։
Ես քնած չեմ, ու բացի նոր գծերից,
Որ հայտնվել են ափիս մեջ,
Չկան նաև աչքերդ։
Որովհետև ես քնած չեմ։

***

Լուսինը միակ տեղն է
Ուր հնարավոր է, որ
Մեր հայացքները հանդիպեն։
Գիշերը միակ ժամն է,
Երբ հնարավոր է, որ
Մեր մտքերը հատվեն։
Քո պատուհանը լուսնին չի նայում։
Իսկ գիշերը դու ուղղակի քնած ես։