Շուշան Ներսիսյանի բոլոր հրապարակումները

Shushan nersisyan

Խաղարկվող հավատ

Քո տևողությունն իմ կյանքում հաշված 23 վայրկյան էր, ճիշտ այնքան, որքան մեր քաղաքի լուսացույցի ամենաերկար տևողությունն է, երբ անցորդները նույնիսկ հասցնում են ձանձրանալ: Ու մինչև ես կհասցնեի գիտակցել ներկայությանդ անլրջությունը, լուսացույցի թվերը նվազում էին:

Ու ես, ինչպես միշտ, ինչպես ամեն անգամ, հատնող երջանկությանս նայելու ցանկություն չունեցա:

***

Ընդամենը 23 վայրկյան տևեց երջանկությանս անմիտ խաղարկությունը. ես անփորձի նման համարձակվեցի Ճակատագիր կոչվածի հետ խաղարկել հավատիս վերջին՝ քեզ համար պահած պատառները՝ ամենանվիրականը, ինչ ունեի: Ծանր է, երբ ճակատագրի հետ հավատ են խաղարկում, բայց ես համառում էի, ես չէի հանձնվում: Ու շարունակում էի, որովհետև Դու ինձ սովորեցրել ես պայքարել, սովորեցրել ես, որ պայքարը չի կարող ավարտված համարվել, քանի դեռ հաղթանակի վերջնական կրողը դու չես: Ու ես շարունակում էի, համառորեն շարունակում: Ու կհաղթեի, գիտե՞ս: Կհաղթեի, եթե չհասկանայի, որ ճակատագրի անվան տակ հավատս խաղարկում ես Դու: Կհաղթեի, եթե չհասկանայի, որ պայքարում եմ քեզ հետ: Ես ճակատագրին կհաղթեի, Քեզ՝ ոչ:

Իսկ դրանից հետո…

Իսկ դրանից անմիջապես հետո ես հասկացա, որ տանուլ եմ տալիս: Ես զգում էի, որ պարտվում եմ, ես զգում էի, որ կեսգիշերի մեջ քաղաքի թաց ու խոնավ փողոցներից ինչ-որ մեկում ինչ-որ շատ կարևոր բան կիսատ է մնալու: Ինչ-որ շոշափելի, շատ կարևոր մի բան…

Ես զգում էի մոտալուտ պարտությունս ու շարունակում էի քեզ հետ խաղարկել քեզ համար պահած հավատիս վերջին պատառները: Դու ինձ պատրաստել էիր հնարավոր ու անհնար բոլոր մարտահրավերներին: Բայց երբեք, ոչ մի անգամ չես սովորեցրել Քեզ հաղթելու ձևը: Ու ես պարտվեցի:

Ինձնից ընդամենը 23 վայրկյան պահանջվեց պարտվելու, պարտությունս սթափորեն ընդունելու, ճակատագրիս ձեռքը պարտությունն արժանապատիվ ընդունողի նման սեղմելու ու հեռանալու համար:

Պահանջվեց հաշված 23 վայրկյան Քեզ ու հավատս կորցնելու համար:

***

Եթե չհամարձակվեի խաղարկել երջանկությունս, 23 վայրկյանում ես կհասցնեի մի կամ երկու կարևոր զանգ կատարել, շրթներկս թարմացնել (ասենք, հենց քո մեքենայի փոքրիկ հայելու մեջ), այդ նույն 23 վայրկյանում դու կարող էիր ծխել, ինչ-որ կարևոր զանգի պատասխանել կամ անջատել այդ զանգը: 23 վայրկյանում եթե ոչ մեկ, ապա հաստատ կես շիշ գինի (առանց կենացների) երկուսով կդատարկեինք:

23 վայրկյանում ես երկու անգամ գլուխս կդնեի աջ ուսիդ, երկու անգամ աչքերս կփակեի, մեկ անգամ կհամարձակվեի նայել աչքերիդ, ու ոչ մի անգամ չէի ասի, որ սիրում եմ քեզ: Չէի ասի, որովհետև 23 վայրկյանում սեր չեն խոստովանում: Որովհետև 23 վայրկյանում հազիվ հասցնում ենք հավատ խաղարկել ու տանուլ տալ:

***

Իմ պարտությունից հետո դու խոստացար գնալ ու գնացիր: Արժանապատիվ տղամարդիկ այդպիսին են. նրանք միշտ իրենց խոսքի տերն են՝ անկախ հանգամանքներից: Դե, դու նույնպես:

Միայն ուզում եմ իմանաս, որ ես բոլոր դեպքերի համար ինձ մոտ մեկ տուփ ծխախոտ ունեմ պահած. ես գիտեմ, որ դու ծխում ես, ու եթե մի օր որոշես վերադառնալ, ես քեզ մի գլանակ ծխախոտ կհյուրասիրեմ, կլսեմ պատմություններ քո չստացված սերերի, անլուրջ հարաբերությունների, քո գնած վերջին օծանելիքի մասին, որ թողել ես ճամպրուկներիցդ մեկում, կլսեմ ամեն ինչ: Բայց ուզում եմ իմանաս նաև, որ գիտեմ՝ երկար է ձգվելու նաև բացակայությունդ, ու մի օր համբերությանս բաժակը լցվելու է, ու ծայրահեղ դեպքում եմ ես վառելու քեզ համար պահած ծխախոտի վերջին գլանակն ու ծխելու եմ, ներս եմ քաշելու քեզ հիշեցնող ծուխն ու անհավատների համար բարձր գոռալու եմ, որ հավերժությունները տևում են վայրկյաններ, ասենք, օրինակ, հաշված 23 վայրկյան, երբ մարդիկ հասցնում են սիրել ու չխոսել այդ մասին:

***

Ընդամենը 23 վայրկյան, երբ մարդիկ հասցնում են սիրել ու երբեք այդ մասին չխոսել…

Shushan nersisyan

չարդուկածՍ վերնաշապիկԴ

Ես մի փոքր, մի քիչ ավելի շատ, քան այդ մի փոքրը, շտապեցի քո հարցում: Դու դեռ չէիր ասել, որ սիրում ես, իսկ ես արդեն որոշել էի, թե որ վերնաշապիկդ եմ առավոտյան արդուկելու:

Դու ինձ ոչինչ չէիր ասել, իսկ ես արդեն որոշել էի, թե առավոտյան մեզնից ով պիտի շուտ արթնանա, որ մյուսին արթնացնի. իհարկե՝ ես (ինձ ասել էին, որ համերաշխ ընտանիքներում կինն է ամուսնուն արթնացնում), կամ դու, բայց գիտես՝ դա արդեն էական չէ, մենք դեռ կհասցնեինք որոշել, թե երբ ենք արթնանալու (դու պիտի անընդհատ ասեիր, որ զարթուցիչի կարիք կա, իսկ ես խոստանալու էի, որ դրա կարիքը դու առհասարակ երբեք չես զգալու, ես մտածում էի, որ կողքիդ կա՛մ կորցնելու եմ քունս, կա՛մ երբեք չեմ արթնանալու), բայց մեր պատմությունն այդքան չերկարեց, որ բանը հասներ միասին արթնանալուն:

Ես կարծում էի, որ առավոտյան նախաճաշին երկու ձվից ձվածեղը քեզ կգոհացնի, իսկ մինչև ընթրիք հաստատ ավելի լավ բան կհասցնեի մտածել: Դու բանը համատեղ նախաճաշերի էլ չհասցրիր, իսկ ես արդեն մտածում էի՝ ինչ ենք ուտելու ընթրիքին (ես մի փոքր, մի քիչ ավելի շատ, քան այդ մի փոքրը, շտապում էի քո հարցում):

Ես կարծում էի, որ մեր սենյակում պատուհանի մոտ քնելու հերթ չենք սահմանի, ինձ թվացել էր՝ լավ գիտես, որ ինձ համար դա էական չէ, որովհետև կարևորն ընդհանուր սենյակն է, բայց դու չէիր ասել, որ մենք նույնիսկ ընդհանուր տանիք չենք ունենալու:

Խոստովանեմ, որ նույնիսկ երեխաների անուններ էի հասցրել մտածել (այնպես, թռուցիկ), չնայած՝ գիտեի, որ երեխաներիդ անուններն ինքդ ես որոշելու, բայց դու չէիր ասել, որ ուզում ես ինձ նման աղջիկ ունենալ, դու բանը երեխաների չհասցրիր:
Ես ընտանեկան վեճեր ու հաշտության ճանապարհներ էի հորինել, դե որովհետև ինձ ասել էին, որ բոլոր ընտանիքներում վեճեր լինում են, բայց դու բանը ընտանիքի էլ չհասցրիր:

Դու բոլոր հարցերում բանը չհասցրիր գլխավորներին, իսկ ես բոլոր պարագաներում մի փոքր, մի քիչ ավելի շատ, քան այդ մի փոքրը, շտապեցի քո հարցում:

Ամեն ինչ սկսվելու էր վերնաշապիկդ արդուկելուց. եթե ես մի անգամ առավոտյան արդուկեի վերնաշապիկդ, հետո մենք պիտի համատեղ ընթրիքներ ունենայինք, ընդհանուր տանիք, բնականաբար, նաև ընդհանուր սենյակ, երեխաներ, ընտանեկան վեճեր ու հաշտություններ (դե, որովհետև չկան ընտանիքներ, որտեղ վեճեր չլինեն), համատեղ հոգսեր, խնդիրներ, դրանք տղամարդավարի հաղթահարելու համարձակություն, մի քանի անգամ ծաղիկներ, կենցաղային իրեր, իմ սիրելի ծաղկավոր թեյնիկը (ծննդյանս օրվա համար կարող էիր մտածել):

Քեզ տեսնելուս առաջին վայրկյանից ընտանիք էի հորինում, բայց դու ինձնից խոհեմ գտնվեցիր, բանը չհասցրիր քո վերնաշապիկներն արդուկելուն, որ հորինածս ընտանիքն իրականություն չդառնա, որովհետև լավ գիտեիր, որ այդտեղից ետդարձեր չկան (ինձ համար, համենայնդեպս):

Shushan nersisyan

Բալենու օրագրից

Ինձ գտնելու համար տարվա եղանակներից քեզ բաժին հասավ գարունը, իսկ դու չգիտեիր, որ ծաղկած բալենին թափ տալ չի կարելի…

***

Սիրուն էի ու միայնակ: Իմ կողքին ոչ մի ծառ չկար:

Տարվա բոլոր հնարավոր ու անհնար եղանակներն ապրել էի միայնակ: Բնության բոլոր մարտահրավերների դեմ մենակ եմ եղել: Մենակ եմ եղել մեղմ քամիների ու ուժեղ փոթորիկների ժամանակ (փոթորկին դիմանալ դեռ մի տեղ հնարավոր էր, մեղմ քամիները չէր կարելի միայնակ վայելել), մենակ եմ եղել ամռան ամենատաք արևների ու գարնանային անձրևների ժամանակ, մենակ եմ եղել աշնանն ու ձմռանը:
Ոչ ոք երբեք չէր տեսել, թե ես ինչպես եմ ծաղկում, որովհետև գիշերը բոլորը քնում են, իսկ ես մշտապես գիշերն էի ծաղկում: Սիրուն էի ծաղկում (ես այդ մասին լսում էի անընդհատ, երբ անցորդներն ինձ մոտ մի քիչ ավելի երկար էին կանգնում): Ասում են, որ ես ժպտում էի անկեղծ ու սիրուն, ու որ իմ բոլոր թերթիկներից սեր էր կաթում:

Ես ժպտում էի, ու անցորդները սիրահարվում էին: Ես դա տեսել եմ…

Ինձնով հիացել են, ես՝ չէ: Ժամանակավոր հրապուրանքներն ինձ համար չէին: Ես էի այդպես որոշել, ու դա ինձ դուր էր գալիս այնքան ժամանակ, մինչև իմ տեսադաշտում չհայտնվեց նոր ծառ:

***
Գարնանային մի օր ինչ-որ անծանոթներ եկան՝ բահերով զինված մարդիկ, իրենց հետ ջուր էին բերել ու մի ծառ: Մի քանի ժամում հողը փորեցին, փխրեցրին, խոնավացրին, ու իմ տեսադաշտում նոր ծառ հայտնվեց: Ես այլևս մենակ չէի:
Մենք չէինք խոսում իրար հետ մի պարզ պատճառով. մենք խոսել չգիտեինք, բայց հասկանում էինք իրար ու շատ լավ էինք հասկանում: Մենք չնկատեցինք էլ, թե ինչպես մտերմացանք, բայց ես զգում էի, որ հայտնվել եմ իմ նոր հարևանի ծառային էության մեջ:

Այդ տարի առաջին անգամ ես երկար, շատ երկար մնացի ծաղկած, երևի որովհետև զգում էի, որ այդ գարունն իմ կյանքի վերջին գարունն էր, երբ ինձ վիճակված էր ծաղկել: Ու ես սկսեցի սովորել իմ նոր կարգավիճակին, իմ՝ այլևս մենակ չլինելուն…

***
Մի օր զգացի, որ քո նոր տեղը քեզ դուր չի գալիս, ու դու ուզում ես տեղափոխվել: Ես չէի հավատում, որովհետև ընտելացել էի քո ներկայությանը: Ես սովորել էի, որ քամիների ժամանակ ես այլևս ստիպված չեմ լինելու միայնակ մնալ, այլ կպչելու եմ քեզ, հետո դժվարությամբ եմ ճյուղերս պոկելու քեզնից: Վերջին փոթորկից հետո որոշել էինք չառանձնացնել մեր ճյուղերը, ես այդպես ավելի պաշտպանված էի: Ես սովորել էի այլևս մենակ չլինելուն: Բայց քո ծառային էությունը արժանի չէր իմ հավատարմությանը: Դու որոշել էիր գնալ:

Ինձ համար ամենաերկարը ճյուղերն առանձնացնելու ցավոտ գործընթացն էր: Այնքան զգուշությամբ էիր առանձնացնում իմ ճյուղերը քեզնից, այնքան նուրբ, որ չվնասես: Բայց վնասեցիր: Ճյուղերից մի քանիսն այնպես էին խճճվել, որ առանձնացնելու համար ստիպված եղար քեզ ուժով պոկել ինձնից: Մեզ առանձնացրիր՝ իմ մի քանի ճյուղը խճճված թողնելով քո ճյուղերի մեջ:
Ինձ այդպես, ինչպես դու, ոչ մի քամի երբեք թափ չէր տվել: Իմ թերթիկները մի քանի վայրկյանում թափվեցին, ու ես ամբողջությամբ մերկացա: Ես դարձյալ մնացի միայնակ, որովհետև դու չգիտեիր, որ ծաղկած բալենին թափ տալ չի կարելի:
Ես դարձյալ մնացի միայնակ: Իմ կողքին դարձյալ ոչ մի ծառ չկար:

***

Այս տարվա գարնանը ես առաջին անգամ չծաղկեցի: Չուզեցի ծաղկել: Իմ ապրվելիք հետագա գարունները սովորական գարուններ են լինելու, իսկ քանի որ սովորական գարուններ աշխարհում չկան, ուրեմն իմ կյանքում այլևս գարուններ չեն լինելու:
Ես որոշել եմ: Չորանում եմ: Աստիճանաբար, դանդաղ, տխուր:

***

Ինձ կորցնելու համար նույնպես տարվա եղանակներից քեզ բաժին կհասնի գարունը, որովհետև դու չսովորեցիր, որ ծաղկած բալենին թափ տալ չի կարելի։

Shushan nersisyan

Թող Սեր նկարի

Ու եթե համարձակությունդ մի քիչ չհերիքի, պարտվելու ես…

Մայթերում պատահական իրար հանդիպելու համարձակությունը ո՞րն է, դա պատահականություն է: Իսկ քո համարձակությունը դեռ միայն պատահականությունների է հերիքում, սիրուն պատահականությունների, բայց դրանք ընդամենը պատահականություններ են, գեղեցիկ, անհամարձակ պատահականություններ, քո սրտով, բայց քեզնից անկախ ստեղծված պատահականություններ, որոնք երկար չեն հերիքելու, քչություն են անելու ու մի օր վերջանալու են:

Եթե համարձակությունդ չհերիքի ամենաանսպասելի պահերին նրա ճանապարհին հայտնվելու համար, հետո այլևս նրան չես գտնելու, որովհետև մի ինչ-որ մեկը նրան վերցնելու է ճանապարհներից, որ քեզ նման անհամարձակները ամենաանսպասելի պահերին չհայտնվեն նրա ճանապարհին: Եթե համարձակությունդ չհերիքի խոստովանելու, որ հմայված ես իրենով, նրան տանուլ ես տալու առաջին պատահածին, որ քեզնից համարձակ կգտնվի կամ պարզապես կգտնվի: Եթե չհամարձակվես նրա սիրած ծաղիկներից անանուն փնջեր ուղարկել՝ հասկացնելով, որ դու ես, այդ քո փոխարեն ուրիշն է անելու, բացահայտ է անելու ու փշրելու է նրա ստեղծած սիրուն հեքիաթը: Եթե չհամարձակվես հայտնվելու նրանց բակում, նա այդպես էլ տնից դուրս գալու գեղեցիկ առիթներ ստեղծելու հնարավորություն չի ունենալու, հետո նրան բակերում էլ չես գտնելու: Ու եթե համարձակությունդ չհերիքի ինքդ քեզ խոստովանելու զգացածդ, հետո այլևս հարկավոր չի լինելու, որովհետև տանուլ ես տալու կյանքիդ ամենասիրուն պայքարը, իսկ հետո ունեցածդ հաղթանակներն արժեզրկվելու են: Պարտությունն էլ պիտի վաստակել կարողանաս, խեղճացնող պարտությունն առանց պայքարի տրված պարտությունն է, քեզ հազար տակ ծալծլում է, չի սիրում, երբ իրեն գրկաբաց են ընդունում: Իսկ նրա նմանները քեզ նման հանձնվողներին ատում են, հանձնողներին՝ ավելի շատ, հատկապես, երբ զգացածն են հանձնում: Մի՜ տրորիր երազանքները քո վախկոտության պատճառով…

Մի օր համարձակվիր համարը հավաքել ու զանգ թողնել հեռախոսին: Նա չի անջատելու, հաստատ, գուցե չխոսի, լռի, բայց պատասխանելու է: Մի օր նամակ գրիր, թղթի վրա շարիր մտքերդ՝ պարզ, հասարակ, շարիր առանց ձևի, բովանդակություն շարիր, նա փայփայելու է այն, հաստատ: Մի քանի անգամ առանց իմաց տալու ուղեկցիր նրան, որ փողոցում ոչ ոք չհամարձակվի մոտենալ, նա դա զգալու է, ցույց չի տալու, բայց զգալու է: Մի անգամ համարձակվիր ասել, որ ժպիտը շատ սիրուն է, աչքերը խորն են, որ անթարթ կարելի է նայել նրանց անհունին: Մի օր վրձիններ ու ներկեր նվիրիր, թող Սեր նկարի…

Ու եթե համարձակությունդ չհերիքեց էս ամենն անելու համար, պատահականությունները քեզ երկար չեն փրկելու, քո փոխարեն հաստատ մեկ ուրիշն է քո մտածածն ասելու, ու դու կորցնելու ես կյանքիդ ամենասիրուն հեքիաթն ու այն երբևէ չես կարդալու ու չես համակերպվելու վաստակածդ պարտության հետ ու քեզ չես ներելու, որ…

Որ նրան մտածածդ ասելու տղամարդկություն չունեցար, նրան առհասարակ ոչինչ ասելու տղամարդկություն չունեցար, որ երկրագնդի ամենասիրուն պայքարում հաղթելու տղամարդկություն չունեցար, որ համարձակությունդ մի քիչ չհերիքեց…

Shushan nersisyan

Թեյի սեղան

Ես քեզ թեյի մեկ սեղան եմ պարտք, զրույցի թեման դու ինքդ կորոշես: Հենց որոշես, կհանդիպենք քաղաքի սրճարաններից մեկում, որ թեյ խմենք: Մատուցողն այդ օրն արդեն որերորդ անգամ իրենից գոհ դեմքով մեզ՝ իր համար հերթական թեյ խմող մարդկանց կմոտեցնի թեյերի տեսականին, իսկ մենք կտարբերվենք հերթական թեյ խմողներից, մենք պարզապես տաք թեյ կպատվիրենք, եղածներից ամենատաքը, որի գոլորշին կխառնվի իմ ժպիտին: Շաքարավազի կարիք չի լինելու:

Ես հագնելու եմ թափանցիկ բլուզ, դու՝ վանդակավոր վերնաշապիկ. այդպես դու իդեալական ես: Մազերս հավաքելու եմ ամենաանփույթ տարբերակով, դու կլինես բոլորից կոկիկ (ինչպես միշտ): Շրթներկ չեմ քսելու, ժպտալու եմ, դու լինելու ես լուրջ, մի քիչ գործնական (ինչպես միշտ):

Խոսակցության թեմաները, ինչպես որոշել էի, դու ես առաջարկելու, ես ձևացնելու եմ, թե հետաքրքիր են: Դու խոսելու ես, իսկ ես ձևացնելու եմ, թե հասկանում եմ: Մի քանի հերթապահ հարց կտամ, դու կպատասխանես լուրջ, մանրամասնորեն (ինչպես միշտ):

Իսկ ես լսելու եմ, լսելու եմ ձայնդ, երբեք չփոխվող ձայնդ…

Դու շարունակելու ես խոսել, ես՝ ձևացնել:

Բաժակներում եղած թեյը, ձանձրանալով ձևականություններից, աստիճանաբար սկսելու է սառչել, ու դու թեյնիկում մնացած տաք թեյով տաքացնելու ես առաջինն՝ իմ, հետո քո բաժակի թեյը՝ երկարացնելով մեր հանդիպումը: Ես շարունակելու եմ ժպտալ…

Հետո զգալու եմ հանդիպման վերահաս ավարտը ու երկու ափով գրկելու եմ բաժակս, որ թեյը չսառչի: Դու շարունակելու ես խոսել, ես՝ զգալ ավարտը, դու՝ խոսել, ես՝ զգալ…

Սրճարանից դուրս գալու առաջարկը քոնն է լինելու (ինչպես միշտ), ես երբեք նման առաջարկ չէի անի: Ես չեմ մերժելու: Իմ պատվիրած տաք թեյի համար դու ես վճարելու (դու երբեք թույլ չես տալիս, որ քո փոխարեն ուրիշները վճարեն): Ու ես նորից քեզ մեկ թեյի սեղան եմ պարտք մնալու:

Մենք քայլելու ենք դեպի դուռը (միակ բանը, որ այդ օրը երկուսս միաժամանակ ենք անելու): Դու բացելու ես դուռը, առաջինը ես եմ դուրս գալու՝ թիկունքիս զգալով ներկայությունդ:

Սրճարանից դուրս ենք գալու միասին՝ սեղանին թողնելով երկու կիսատ թեյի բաժակ, որոնցից մեկի թեյն ամբողջովին սառած է լինելու, մյուսը վերջին ճիգերով պայքարելու է չսառչելու համար՝ կարծելով՝ դեռ կերկարացնի հանդիպումը: Այս վերջին բաժակի թեյը ամբողջովին կսառչի միայն այն ժամանակ, երբ զգա, որ հանդիպումն ավարտվել է, ու իր սառչել-չսառչելը ոչինչ չի փոխելու, որ չսառչելու պայքարն անիմաստ է:

Երբ մատուցողը մոտենա մեր սեղանին, գտնելու է երկու արդեն ամբողջովին սառած թեյի բաժակ։

Shushan nersisyan

Ինքը երեքիցս ամենագեղեցիկն էր…

Կրակ կար աչքերի մեջ, կլանող կրակ, որ սկսեց այրել, հետք չէր թողնի, միայն բորբոքել էր պետք: Ժպիտը բոլորիս ժպիտներից սիրուն էր, թեք հայացքով էր ժպտում, աչքերի արանքով, որ չնկատվի: Քիչ էր խոսում, շատ երազում: Մեզ նման չէր, տարբեր էր մեզնի՜ց էլ, բոլորի՜ց էլ: Ինքն իր մեջ իր աշխարհն ուներ, չէր թողնում իր աշխարհ մտնենք, վախենում էր վնասենք…

***

Ասում էինք՝ հրապուրանք է, չի սիրում, չէր հավատում, գլուխը կորցրել էր: Ասում էինք՝ բոլոր պատմությունների նման է լինելու, գեղեցիկ ես, աչքերիդ կրակն է հրապուրում, մի օր կհոգնի, էլ չի գա, չէր լսում, չէր ուզում հավատալ:

Սիրահարվել էր…

***

Հենց երեկոյանում էր, իրեն տնից դուրս էր գցում, որովհետև սովորաբար նա երեկոյան էր գալիս, դե մենք էլ հավատարիմ ընկերուհիների նման մենակ չէինք թողնում: Որ գար, տեսներ՝ մենակ չէ, չէր մոտենա…

Երեկոյան էր գալիս: Մենք էլ պարտականության նման ոչ մի գալը բաց չէինք թողնում: Ոտից գլուխ նայում էինք՝ ինչ է հագել, ինչ գույնի վերնաշապիկով է, ժամացույցը ա՞ջ, թե՞ ձախ ձեռքին է կապած, որ քննարկելու բան ունենանք, իսկ էս երազկոտը միայն աչքերին էր նայում: Հետո մենք երկուսով քննարկում էինք ոտքից գլուխ՝ ինչ էր հագել, ինչ գույնի վերնաշապիկով էր, ժամացույցը ա՞ջ, թե՞ ձախ ձեռքին էր կապած (ի դեպ, բոլորի նման ձախին էր կապած, արտասովոր ոչինչ չկար), իսկ սա չէր մասնակցում, բայց զգում էինք, որ աչքերի կրակը քիչ-քիչ բորբոքվում է…

Մի անգամ որոշեցինք մենք էլ նրա աչքերին նայել, նեղսրտել էր, բան չասաց, բայց մենք հասկացանք, այլևս երբեք չկրկնեցինք մեր սխալը, մեր գործը էս երազկոտին մենակ չթողնելն էր, որ տեսներ՝ մենակ չէ, չէր մոտենա…

***

Մի օր գրեթե լաց եղավ, ասաց մենակ թողեք, որ գա, տեսնի մենակ եմ, կմոտենա: Մենք մեզ մեղավոր զգացինք, մի անգամ էլ հասցրինք զգուշացնել, որ չի սիրում, միայն հրապուրված է:

Լուռ վեր կացավ, գնաց, ինքը մեզ մենակ թողեց…

***

Մի օր էլ եկավ հրաժեշտ տալու: Էդ հետո միայն հասկացանք, որ հրաժեշտ տալու էր եկել: Պատմեց, չնայած՝ պատմելու բան չկար, կարող էր ոչինչ չասել, բայց մեր պարտքն էր լսել ու հասկանալ մի քանի ամսվա սերը փայփայած ու իրենից անկախ այդ սերը կորցրած մեր ընկերոջը:

-Ի՞նչ եղավ,-մի անգամ համարձակվեցինք հարցնել:

-Ոչի՜նչ:

-Բա ինչու՞ էլ չեկավ:

-Հոգնել էր:

-Ինչի՞ց

-Չգիտե՜մ, մի օր հոգնեց ու որոշեց էլ չնայել, աչքերը մի կողմ թեքեց: Հենց այդ պահին հասկացա, որ ընդմիշտ կորցրի նրան:

***

Ասում էինք, չէ՞, հրապուրանք է, չէր հավատում…

***

Մոռացվեց, որովհետև մի քանի օրվա հրապուրանք էր, մի քանի գրամանոց զգացմունք, կուլ գնաց անկշռելի սերերին:

Մոռացվեց արագ, այնքան արագ, ինչպես արագ մոռացվում են մի քանի օրվա սերերը՝ առանց ավելորդ ձևականությունների: Այդ միքանիօրանոց սերերի նման էլ երբեք չմտաբերվեց, ականջը երբեք չզնգաց, թե` «Քեզ հիշող կա», որովհետև հիշող չկար: Մոռացվեց ընդամենը մեկ երեկոյի համար գնված զգեստի պես, որն այլևս չի գրավում հենց այդ երեկոյից անմիջապես հետո, այն զգեստի նման, որ հագնում են միայն մեկ անգամ այդ երեկոյի համար ու վերջ: Մոռացվեց այդքան արագ: Մոռացվեց այն օծանելիքի նման, որի վերջին կաթիլները հազիվ հերիքում են միայն մի երեկո բուրելու համար: Մոռացվեց այն ծաղիկների նման, որոնք սովորաբար հավերժ չհիշվելու են գնում հաստափոր գրքերի մեջ ու չորանում են, ու եթե մի օր հիշես ու ձեռք տաս, կփշրվեն, իսկ ինքն արդեն փշրված գնաց չհիշվելու:

Նյութականացվեց ու մոռացվեց…

Մի քանի անգամ հասցրեց հայելու մոտ զարդարվել, մի քանի անգամ միայն մազերը սովորականից ուրիշ հարդարեց, մի քանի անգամ հարևաններն ասացին, որ աչքերում փայլ է հայտնվել, մի քանի անգա՜մ ու վե՜րջ…

***

-Մի քանի անգամվա համար արժե՞ր հրապուրվել, գլուխ կորցնել:

-Արժեր, – մի վերջին անգամ այս մասին խոսելիս թռուցիկ ասաց նա:

Shushan nersisyan

Կարոտախտ

Հիվանդություններից ամենածանրն ու անբուժելին կարոտախտն է: Սա ձգձգվող, ճնշող, խեղճացնող հիվանդություն է: Սրա համար բուժման դեղամիջոցներ չկան, սրա վերջը կանխատեսելի չէ:

Ու մի օր անսպասելիորեն որոշում ես ինքնաբուժությամբ զբաղվել: Մի օր որոշում ես ինքդ քեզ թույնի նման ներարկել նրա չվերադառնալու գիտակցումը: Ու հենց կարողացար դա անել, հենց ուժերդ հերիքեցին՝ նրա չվերադառնալու գիտակցումը նստեցնելու ուղեղիդ մեջ, սկսվում է ուրիշ գործընթաց՝ ինքնադատարկման սպանիչ գործընթացը, դանդաղ հատնելու գործընթացը, ինքդ քեզ դատարկելու, ինքդ քեզ սպառելու, ինքնասպառվելու գործընթացը, հարազատիդ միջիցդ աստիճանաբար պոկելու, հանելու, գիտակցությունիցդ վերացնելու սարսափելի գործընթացը: Սկզբում մտածում ես, որ դա այդքան էլ դժվար չէ, ծայրահեղ դեպքում դժվարը սկիզբն է, բայց հետո, հետոն ավելի ծանր է:

Սկզբում միջիցդ հանում ես հիշողություններն ու հուշերը, հետո ձայնն ես հանում, տոնայնությունը, շնչառությունը, հոտն ես ջնջում միջիցդ: Հետո մաքրում ես նրան աչքերիցդ, որ ոչ բաց, ոչ փակ վիճակում պատկերներ չհայտնվեն, տեսիլքներ չերևան: Հիշողությունիցդ մաքրում ես ժպիտը, աչքերի խաղը, ամեն ինչ հանում ես: Հեռախոսիցդ, այնուհետև նաև ուղեղիցդ ջնջում ես հեռախոսահամարը, տան հասցեն, բնակարանի թիվը: Հետո աստիճանաբար սկսում ես համակրել նրա համար անընդունելի երևույթներ: Օծանելիքները, որոնց բույրը քեզ նրան է հիշեցնում, սկսում ես արհամարհել: Թատրոններ սկսում ես ոչ միայն մենակ, այլև երբեմն նույնիսկ չայցելել: Սկսում ես չլսել նրա սիրած երգերը, չխոսել նրա սիրած թեմաներից, դե, աստիճանաբար դատարկվում ես այնպես, ինչպես դատարկվում են հարազատներից՝ շատ սովորական, հասարակ ձևով: Սրճարաններում փոխում ես պատվերներդ, եթե նրա հետ միշտ թեյել ես, հիմա սկսում ես սուրճ խմել (մի բան, որ առաջ երբեք չես արել): Տեղերով, որով անցել եք, սկսում ես էլ չքայլել, ճանապարհներ ես շրջանցում, երթուղայիններ ես փոխում: Շենքերը, շքամուտքերն ու տանիքները սկսում են էլ չհետաքրքրել: Քեզ սկսում են ձանձրացնել ճամփորդող մարդկանց երազանքները, ապագայում մեծ տներ կառուցող մարդկանց նպատակներն են ծիծաղելի թվում: Առավոտյան ուշ ես արթնանում, երեկոյան շուտ քնում: Չես շպարվում, վանդակավոր վերնաշապիկներ սկսում ես էլ չհագնել: Ավելին՝ զգացմունքներդ են փոխվում, սկսում ես ատել՝ այդպիսով սպառելով ինքդ քեզ… Դատարկվում ես մինչև վերջին բջիջդ, հատնում ես, ու հենց էլ սպառվելու տեղ չես ունենում, զգում ես, որ անիմաստ էր, որ սա հերթական սխալ բուժումն էր, ներարկումը չօգնեց: Որովհետև հասկանում ես, որ սխալ բուժումների նման ոչ միայն արդյունք չի տալիս, այլև հակառակ արդյունք է տալիս: Նա ոչ միայն չի դատարկվում, այլև շատանում է, տարածվում օրգանիզմումդ, երակներովդ հոսում է, սնուցում ուղեղդ, լցվում է ոսկորներիդ մեջ: Ամենուր նա է, նրան զգում ես մատներիդ ծայրերին, չորացած ու ճաքած շրթունքներիդ վրա, նրա արտացոլանքով փշաքաղվում ես, նրա ձայնով մտածում, նա շատանում է, տարածվում, քայքայում է…

Կարոտախտ կոչվող հիվանդության օջախը սիրտն է, իսկ սրտին ձեռք տալ չի կարելի: Սրտից դատարկել անհնար է, սիրտը չի ենթարկվում, դրա համար էլ այդ հիվանդության համար դեղամիջոցներ, բուժումներ չկան: Ու դու ապրում ես՝ այդ հիվանդությունը միշտ կրելով ներսումդ: Այս հիվանդությունը քայքայում է ներսից, մաշում է ու չի հանգստանում: Ներսդ դժոխքի է վերածվում, իսկ արտաքնապես ոչ մի փոփոխություն չի անում, երբեմն՝ շատ հազվադեպ ի հայտ է գալիս այդ հիվանդությամբ տառապելու միակ նշանը՝ խոնավացած աչքերը… Ի վերջո հասկանում ես, որ դու միայնակ չես կարող պայքարել այդ հիվանդության դեմ, դու ուղղակի անզոր ես, որովհետև դու նույնիսկ չկարողացար նրան սպանել, որովհետև հիշողություններն ու հուշերն, իրար հերթ չտալով, նորից են հայտնվում։ Ձայնն ես լսում, շնչառությունը զգում, ժպիտը, աչքերի խաղը, ամեն ինչ հետ է գալիս: Հեռախոսահամարն ես հավաքում, որ զանգես, նրան հիշեցնող օծանելիքներն ես փնտրում, սրճարաններում նորից սկսում ես թեյ պատվիրել (նախկինից ավելի շատ), քայլում ես հին տեղերով, ձեր սիրած ճանապարհներով, շպարվում ես, որովհետև նա այդպես էր սիրում, վանդակավոր վերնաշապիկներ ես հագնում, դե հասկանո՞ւմ ես՝ նա նորից շատանում է, տարածվում, ու դու նախկինից ավելի շատ ես սիրում նրան:

Իր տեսակով՝ կարոտախտը եզակի, չկրկնվող հիվանդություն է: Նրանով աշխարհում տառապում են հազարավորները: Այդ հազարավորները գիտակցում են, որ չեն բուժվելու, որովհետև հրաժեշտներն ու բաժանումները անվերադարձ են լինում, որովհետև նրանք, ովքեր գնում են, էլ երբեք չեն գալիս: Որովհետև եթե մի բանի անունը բաժանում է, ապա դրա կողքին չի կարող հավասարապես տեղավորվել վերադարձը: Բաժանումն ու վերադարձը հեռացել են իրարից ու էլ երբեք չեն հանդիպելու: Ու ահա բաժանումների լինելիության և վերադարձների չգոյության պայմաններում էլ ծնվում է աշխարհի ամենասիրուն ու սպանիչ հիվանդությունը՝ կարոտախտը, որ քայքայի, մասնատի ու հետո հավաքելը այլևս դարձնի անհնար։

 

Shushan nersisyan

Սիրել չհասցնողների մասին

Մենք հազիվ հասցնում ենք սիրահարվել, ուր մնաց սիրել հասցնենք…

Ողջ մանկության ընթացքում սիրահարվում ենք բակի ամենագեղեցիկ տղային կամ ամենանուրբ ձայնով աղջկան ու հավատում՝ նրանց հետ անցկացրած հերթական օրը չի հասնելու ավարտին: Դպրոցներում սիրահարվում ենք դասարանի ամենալավ սովորողներին ու սրտի աննկարագրելի թրթիռով երազում հերթական տեղափոխության ժամանակ նրա կողքին նստելու մասին: Սիրահարվում ենք դասարանի աղջիկների համար ամեն րոպե կողքի դասարանի տղաների հետ կռվի պատրաստ մեր դասընկերներին: Համալսարաններում սիրահարվում ենք բարձր կուրսի տղաներին կամ ցածր կուրսի աղջիկներին, հանդիպումներ փնտրում դասամիջոցից դասամիջոց: Սիրահարվում ենք լսարանի դուռը պատահաբար բացող տղաներին կամ աստիճաններն արագ բարձրացող աղջիկներին: Մի դասաժամի տևողությամբ սիրահարվում ենք երիտասարդ դասախոսներին: 25 վայրկյանի տևողությամբ սիրահարվում ենք անցումներում, մինչև լուսակիրը կփոխի հերթական գույնը, ու մի քանի գիծ քայլելուց հետո բաժանվում նրանցից: Սիրահարվում ենք ամեն օր մեզ հետ կանգառներում հայտնված անծանոթ աղջիկներին, փողոցում մեզ մի քիչ երկար նայող տղաներին: Մի քանի կանգառի տևողությամբ սիրահարվում ենք մեզ հետ նույն երթուղայինում հայտնված գեղեցիկ ուղևորներին, որոնց կորցնում ենք երբեմն հաջորդ, երբեմն մի քանի կանգառ հետո, ծայրահեղ դեպքում սիրահարվում ենք այդ նույն երթուղայինների վարորդներին ու նրանց հետ գնում մինչև վերջին կանգառ: Խանութներում սիրահարվում ենք գեղեցիկ վաճառողուհիներին կամ երիտասարդ առաքիչներին ու հրճվում նրանց կողմից մեր՝ առաջ գցված հերթերի համար: Սիրահարվում ենք մեր ծնողների ընկերների երեխաներին և ուրախանում՝ իմանալով նրանց հետ կազմակերպվելիք հերթական հավաքույթի մասին: Սիրահարվում ենք մեր եղբայրների ընկերներին ու քույրերի ընկերուհիներին ու նրանց միջոցով հանդիպումներ փնտրում, շոյվում ենք, երբ բարևում են ու մեր անունն արտասանում: Սիրահարվում ենք ընկերական հավաքույթներում, ու հետո փորձում հանդիպումներ ստեղծել, մի պարի տևողությամբ էլ սիրահարվում ենք պարի հրավիրող տղաներին կամ այդ հրավերները չմերժող աղջիկներին: Սիրահարվում ենք թատրոններում՝ մեջտեղի շարքերում նստած տղաներին, զբոսայգիներում՝ միայնակ գիրք կարդացող աղջիկներին: Մենք սիրահարվում ենք սպիտակ վերնաշապիկով տղաների ու մազերն անփույթ հավաքած աղջիկների: Մենք սիրահարվում ենք մեր կարդացած գրքերի հերոսներին, նայած ֆիլմերի հերոսուհիներին: Մենք նույնիսկ համարձակվում ենք սիրահարվել մեր ընկերուհիների ընկերներին կամ ընկերների հավանած աղջիկներին, բայց երբեք չենք համարձակվում սիրել:

Մենք սիրել չգիտենք, մեզ նմանները միայն սիրահարվում են: Սիրահարվում են ու չեն ամաչում դրա համար: Մեզ դուր է գալիս մեկի սանրվածքը, մյուսի ժպիտը, երրորդի պահվածքը, մեկ ուրիշի քայլվածքի ինքնավստահությունը, մեկի ձայնը, մյուսի ճաշակով վանդակավոր վերնաշապիկը: Մեզ նմաները սիրահարվում են անընդհատ, օրական մի քանի անգամ, իսկ սիրել մենք չենք հասցնում…

Սիրելը ծանրակշիռ, լուրջ մարդկանց գործ է, իսկ մեզ նմանները խուսափում են պատասխանատվությունից, մենք խուսափում ենք սիրելուց, որովհետև չափաբաժինը շատ է ու միանգամից, խուսափում ենք սիրելուց, որովհետև այն անցողիկ չէ, այն գալիս է ու չի գնում: Մենք սիրահարվում ենք, որ հանկարծ չսիրենք: Սիրում են հասունները, իսկ մենք այդպես էլ չհասցինք հասունանալ, գուցե էլ երբեք չհասունանանք, դրա համար էլ մեզ սիրում են, իսկ մենք դեռ միայն հասցնում ենք սիրահարվել…

Shushan nersisyan

Կեսգիշերի մեր հեքիաթը

Տարվա վերջին կեսգիշերից մի քանի ժամ առաջ, երբ մութը գերիշխող դառնա, մեր թաղի այն հատվածում, որտեղ տարեվերջյան կեսգիշերին երազանքներ էին պահվում, ոչի՜նչ տեղի չի ունենալու:

Սրանից դեռ տարիներ առաջ տարվա վերջին կեսգիշերը մեր թաղում վեր էր ածվում իսկական տոնակատարության, տոն, որ չես գտնի օրացույցներում, նոթատետրերում, տոն, որի մասին ոչ մի տեղ ոչ մի հիշատակություն չկա, բայց քանի որ այն ամրագրված էր մեր հիշողություններում, ուրեմն այն պիտի կատարվեր:

Անվադողեր վառելու գեղեցիկ արարողությունը դարձել էր ավանդական…

Թաղի տղաները իրենց նկուղներից երկու-երկու դուրս էին բերում ողջ տարվա հավաքած անվադողերը (չգիտեինք՝ ոնց էին էդքանը հավաքում, իրենց ասելով՝ դա մի բարդ ու հետաքրքիր գործընթաց էր, մեզ՝ անհասկանալի) ու տանում այնտեղ, որտեղ հիմա արտասովոր ոչինչ տեղի չի ունենալու: Մենք անվադողերը տեղ հասցնելու գործընթացին հետևում էինք պատուհաններից կամ էլ ծայրահեղ դեպքում ամանորյա գնումներից ինչ-որ բան պակասած էր լինում, և մենք մոտակա խանութ գնալու ճանապարհին հանդիպում էինք նրանց:

Տղաներից ոմանք գլորում էին, նրանք, որոնք զգում էին իրենց հավանած աղջիկների հայացքը պատուհաններից, կամ որոնց աչքի առաջ պատահաբար հայտնվում էին այդ նույն աղջիկները, միայնակ գրկում էին անվադողն ու հերոսաբար տանում, ինչը գրեթե անհնար է, եթե չունես հսկային հատուկ տվյալներ: Դա լինում էր իրենց կողմից այդ օրվա միակ տեղ հասցրած անվադողն ու միաժամանակ միակ հերոսությունը: Ուրիշները, որ ավելի համեստ էին, հատկապես, որ հավանած աղջիկ էլ չունեին, տանում էին անվադողերը մի քանի անգամով՝ չհրաժարվելով նույնիսկ առաջարկվող օգնություններից: Ոմանք էլ տեղափոխելու արարողությանը մասնակցում էին դիտորդի կարգավիճակով, բայց որ իրենց հարցնեին, իրենք ահագին գործ էին արել. նրանք մի քիչ պարծենկոտ ու մի քիչ էլ ինքնահավան տղաներն էին, որոնք սակայն ամեն վայրկյան պատրաստ էին կյանք տալու իրենց ընկերների համար:

Հերթը հասնում էր բուրգին: Ու քանի որ այդտեղ հավանած աղջիկներ չկային, ու տղաները միմյանց աչքերում հերոսանալու կարիք կարծես թե չունեին, մի մարդու պես իրար օգնելով անվադողերից բուրգ էին կառուցում: Այնպիսի բուրգեր, ինչպիսին նրանք էին կառուցում, հանդիպում են միայն հեքիաթներում, որոնց հերոսները հսկաներ են:

Երբ հերթը հասնում էր կախարդական հեղուկին, որ պիտի ազդարարեր ամենագեղեցիկ պահի սկիզբը, այն այդտեղ հայտնվում էր անհասկանալի կերպով, չէր իմացվում՝ ով ու երբ հասցրեց բերել:

Սա ծիսակատարություն էր՝ իսկակա՜ն, առեղծվածայի՜ն…

Երևում էր առաջին բոցը, հետո՝ երկրորդը, երրորդը, ու հետո հաշվելը դառնում էր անհնար: Սկսվում էր խրախճանքը: Սա նման էր հեթանոս աստվածների խրախճանքներին, սա մի քիչ ավելին էր քան այդ խրախճանքները: Կայծերը շատանում էին, երկինք էին բարձրանում՝ ավելացնելու աստղերի թիվը:

Դե իհարկե, մենք դրան չէինք մասնակցում, դա տղայական գործ էր, դա մեր տեղը չէր, մեզ չէր կարելի, բայց նրանք վստահ էին, որ մենք մեր պատուհաններից հետևում ենք ծիսակատարությանը: Դրա համար էլ կրակը գնալով թեժանում էր, բարձրանում, որ բոլորիս տներից երևա: Իսկ անվադողերը վառվում էին: Նրանք ճիշտ էին, մենք գիտեինք՝ ինչով պիտի ավարտվի տարվա վերջին կեսգիշերը, դրա համար բոլոր գործերն անում էինք նախօրոք, կամ թողնում ամենափրկիչ մայրիկներին ու հայտնվում պատուհանագոգերին: Անվադողերը վերջանալու միտք չունեին, մեկին հաջորդում էր մյուսը, իսկ երբ թվում էր՝ ուր որ է կվերջանան, կրակի ճիրաններում էին հայտնվում նորերը, նախորդներից ավելի սև, ավելի մեծ…

Այդ ամենն այնքան գեղեցիկ էր: Ու մեզ ոչինչ անել չէր մնում, քան երազանքներ պահել ու բոցերի հետ երկինք ուղարկել: Թե մեզնից քանիսի՜ երազանքը համընկավ, ո՜ւմ երազանքը երկինք հասավ, ո՜ւմը մնաց կիսաճամփին, ոչ ոք այդպես էլ չիմացավ: Թե ի՜նչ էին խոսում կրակի շուրջը հավաքված տղաները, ինչո՜ւ էին ծիծաղում, ինչի՜ մասին էին մտածում ու ի՜նչ երազանքներ էին պահում, այդ էլ ոչ ոք չիմացավ: Նրանք ժպտում էին, երբեմն ծիծաղում կրակի բոցերի ներքո, իսկ մենք երազում էինք պատուհանագոգերին նստած, ու դա նմանվում էր ֆիլմերի վերջին դանդաղեցված հատվածներին, երբ բոլորը համերաշխ են ու երջանիկ…

Երբ կրակն սկսում էր աստիճանաբար թուլանալ, տղաները ցրվում էին, իսկ մենք հետ էինք քաշվում պատուհաններից, որովհետև կեսգիշերին րոպեներ էին մնում: Նոր տարին ազդարարող զանգերի հետ մենք նորից երազանքներ էինք պահելու, ճիշտ նույն երազանքները, ինչ րոպեներ առաջ էինք պահել լուսամուտների մոտ ու անվադողերի կրակների ներքո՝ անվերապահորեն հավատալով դրանց կատարմանը:

Դա մեր հեքիաթն էր, տարվա վերջին գիշերվա հեքիաթը, ամենաիսկական հեքիաթն աշխարհում: Շենքերում բոլոր արթուն էին…

Տարվա վերջին կեսգիշերից մի քանի ժամ առաջ, երբ մութը գերիշխող դառնա, մեր թաղի այն հատվածում, որտեղ հրաշքներ էին կատարվում, ոչինչ տեղի չի ունենալու:

Shushan nersisyan

Միշտ չհերիքող մանրուքներ

Դու արդեն վաղուց էլ ոչ մի տեղ չես շտապում, միշտ քայլում ես դանդաղ, մտածկոտ, չես խոսում ծանոթներիդ հետ: Դու վաղուց նրանց մեջ ինչ-որ մեկին ես փնտրում, փնտրում ես ամենուր, և քանի որ չես գտնում, սկսում ես խուսափել նրանցից:

Այդ օրը հերթականն էր: Ոչնչով չտարբերվող նախորդ ու հավանաբար հաջորդ օրերիցդ: Ձգված, ծամածռված, խեղճացած օրդ, որ չգիտես՝ ոնց էր սկսվել ու ոնց էր ավարտվելու, քեզ էր սպասում:
Այդ օրը կանգառում դու էլի ինչ-որ բան, կամ ավելին՝ ինչ-որ մեկին էիր փնտրում: Մինչև տեղ հասար, հազար անգամ շուրջդ նայեցիր ու չգտար: Անկեղծ ասա՝ ո՞ւմ գալուն էիր սպասում: Լա՜վ, կարող ես չասել, գիտեմ, սպասում էիր, որ պիտի գա՞ր, գալու էր, բա չէ՜, հետն էլ ծաղիկներ պիտի բերեր` էն քո սիրած դաշտայիններից: Տալու էր քեզ, ժպտալու էիր, ու բոլորը քեզ երջանիկ էին տեսնելու, ու զարմանալու էին՝ վերջապես քեզ էլ ուրախացնող հայտնվեց… Չկար, չեկավ, ծաղիկներ չբերեց, չզարմացան, չուրախացար:
Իսկ ո՞վ էր անընդհատ զանգում, մինչ սպասում էիր երթուղայինիդ, մի քանի անգամ առանց նայելու անջատեցիր, գիտեի՞ր, որ ինքը չէ: Բայց մի քանի անգամ աչքդ գցեցիր հեռախոսիդ, հա՜, մտածում էիր՝ հեռվից տեսել է քեզ, ուզեցել է առաջարկել միասին մի կանգառ ավելի քայլել, դրա համար է զանգում: Դե հա, ինքը չէր, դու հո չէի՞ր կարող սխալվել:
Բա ինչո՞ւ առաջին պատահած երթուղայինը չնստեցիր, դատարկ էր, չէ՞, լա՜վ, գրեթե դատարկ, ինչո՞ւ չնստեցիր: Բեր խոստովանիր, որ հույս ունեիր՝ կհայտնվի ու կհրավիրի մոտակա սրճարանը: Ծիծաղելի տեսք ունեիր, գիտե՞ս: Պիտի շուտ բարձրանայիր, որ չսառչեիր:
Ինչո՞ւ էիր ձեր թաղամաս հասցնող երթուղայինում պայուսակդ դրել կողքիդ: Դրել էիր, որ մարդ չնստի՞: Հա՜, սպասում էիր, որ հաջորդ կանգառից պիտի ինքն էլ բարձրանար: Կողքիդ պիտի նստեր, քիչ չի, իջնելիս էլ տոմս պիտի վերցներ, չէ՞, քեզ համար: Հետո ճարդ կտրած պայուսակդ դրիր ծնկներիդ, որ էդ խեղճ ուղևորները նստեն, որովհետև նա, ով պետք է բաձրանար, չբարձրացավ, կողքիդ չնստեց, չզրուցեցիք, տոմս չգնեց… Ամեն դեպքում, դու մենակ էիր:
Իսկ որ բակ մտար, ո՞ւմ էիր փնտրում: Չնայած՝ բակերում էլ ո՞ւմ պիտի փնտրեն: Մտածում էիր՝ էն ծաղիկները, որ փողոցում չէր համարձակվել տալ, պիտի բերած դրած լիներ շքամուտքում՝ ձեր դռան առաջ: Չկար: Չէր դրել: Իսկ դու արդեն մտածում էիր՝ ոնց ես սեթևեթելու, ոնց ես սկզբում չեմուչում անելու, հետո հանձնվելու ու վերցնելու: Դու արդեն նույնիսկ մտածել էիր՝ որ ծաղկամանում ես դնելու դրանք: Ծաղիկներ չկային:
Հարևաններդ ի՞նչ էին ուզում, էդ օրն ինչքա՜ն դուռդ թակեցին: Լավ, ինչի՞ էիր նեղսրտում, էդ մարդիկ հո չէի՞ն մտածում, որ դու կարևոր թակոցների ես սպասում: Ամեն թակոցից վեր էիր, չէ՞, թռչում, ախր, ամբողջ օրը չկար, էդ գիշե՞րն էր գալու։ Խորհրդավոր կլիներ, բայց դու ինձանից լավ գիտես, որ չէր գալու:
Լսիր, անհարմար է: Հանիր կոշիկներդ, արձակիր մազերդ: Հանվիր: Շպարդ չմաքրես, չի օգնելու: Հագիր թեթև մի բան ու պառկիր, որ մի քիչ հանգստանաս: Բարձդ փոխիր, վերցրու փոքր, ավելի փափուկ ինչ-որ բան: Գլուխդ իջեցրու բարձին: Ծածկվիր ողջ մարմնով, բաց տեղ չթողնես, որ քամին չսառեցնի առանց այդ էլ սառած մարմինդ: Անջատիր ուղեղդ ու քնիր:
Դե քնի՜ր, ափսոս ես: Հա, ճիշտ ես, քնելն էդքան էլ հեշտ չի, եթե ուղեղդ չես կարողանում անջատել, բայց փորձիր, էլի, ախր, ափսոս ես, շատ ես խեղճացել, ժպիտիցդ էլ բան չի մնացել: Չես քնելու, չէ՞…
Ու միշտ չես քնելու, որովհետև քեզ պակասող մանրուքներ կան: Էդ ծաղիկները, երթուղայինի չգնված տոմսը, կողքիդ դատարկ նստարանը քեզ միշտ պակասելու են, չեն հերիքելու, իսկ եթե պատահմամբ ինչ-որ մեկը հայտնվի ու փորձի դրանք քեզ վերադարձնել, ուղղակի չես ընդունելու, մերժելու ես, կոպտորեն արհամարհելու, որովհետև նա լինելու է մի ինչ-որ մեկը, որ չի հասկանալու մանրուքների նշանակությունը քո կյանքում: Քեզ միշտ պակասելու են մանրուքներ, որոնք կարևոր են, և որոնք չես գտնելու, որովհետև ծաղիկներն արդեն ուրիշներին են տվել, երթուղայիններում ուրիշների համար են տոմսեր վերցրել, դատարկ նստարաններին անծանոթներ են նստել: Այդ ամենը քեզ համար չէ, քոնը քեզնից հեռու է, չի գալու, չես գրկելու… Ծաղիկները, երթուղայինի տոմսը, դատարկ նստարանը մանրուքներ են, քեզ միշտ չհերիքող, պակասող մանրուքներ:

Եթե չես կարողանում քնել, բարձդ շրջիր, սառը երեսի վրա ավելի շուտ են քնում: