Մի խոփ կապած եզան ուսին,
Իր այդ միակ արտի հույսին,
Մի գյուղացի իր ծեր հալին
Եկել էր արտ՝ վար ու ցանի:
Եզն էլ իր պես կյանք էր տեսել.
Քանի՛ թազա խոփ էր մաշել,
Քանի՛ մարդու հոգս էր քաշել,
Բայց իր գործից ձեռք չէր քաշել:
Ո՞ւմ բողոքեին այս փուչ կյանքից.
Երկու իրար հին բախտակից,
Մեկի որդին չեկավ կռվից,
Մեկին զրկին իր «շնորհից»:
Ու դարդերը իրար տալով,
Հո ու ջան իրար խառնելով,
Քրտինք սուրբ հողին շաղ տալով՝
Ապրել էին գերդաստանով:
Բայց կյանքն էր մահից դաժան,
Քանդեց մի ողջ գերդաստան,
Թողեց անտեր, անտիրական
Խեղճ գյուղացուն` հետը եզան:
Մյուս որդին՝ ջահել-ջիվան,
Դարձավ ղարիբ անօթևան:
Քանի երամ եկավ անցավ,
Մեկ է՝ որդուց լուր չստացավ:
Ցավը ընկավ իր կնոջ ջան,
Ու մահն անգութ տարավ նրան:
Մնաց ինքն ու դուստրը` Աննան,
Մեկ էլ եզը` ախոռապան:
Աղջկան էլ տվեց հեռու
Գավառական մի շան որդու:
Մնաց միայն հույսն ապրելու
Վերադարձը պանդուխտ որդու:
Օրեր անցան. եկավ որդին,
Խնդությունով լցվեց հոգին,
Անգամ ուզեց մորթել եզին,
Բայց քարացավ` խոսքից բալի.
- Հայրիկ, կերթամ` եղբորս նման,
Էրգրի կռվին, մահի բերան:
Բայց ետ կգամ ես անպայման,
Կշենանա քու գերդաստան:
- Աստվաձ քեզ հետ լինի, որդի՛,
Բարով երթաս, գալդ բարի:
Քանի եզանս խոփը կաբրի,
Քու ամեն զարգն Աստված կօրհնի:
Եզան առաջ մեղա գալով,
Հին դարդերը իրար տալով,
Հո՛ ասելով, ջա՛ն լսելով՝
Մի գարուն էլ բերին զոռով:
Հալվեց կորավ սարերի ձյուն,
Բայց դարդեր դեռ կային հոգում:
Ծաղիկ տվին ծառերն այգում,
Բախտի ծառը դեռ չի ծաղկում:
Արտ էր գնում՝ աղոթք շուրթին.
- Աստվա՛ծ, խոփը չառնի քարին:
Ու ապրում էր՝ աչքը ճամփին,
Բոլորել էր քանի՛ տարի:
Ահա խեղճը՝ ճեփ-ճերմակած,
Եզան մեջքը ոսկրոտած,
Սպասում են մի խաբարի.
«Աստված խոփը չառնի քարի»:
Ու հենց էսպես` մահից դաժան,
Կյանքն էին քաշում ` խոփի նման:
Միտք էին անում` ջահել չեղան,
Օրերի հետ ո՞նց ծերացան:
Ու մի օր էլ հավքի թևով
Լուրը հասավ, եղավ գեղով…
Ի՞նչ անեծքով ու չար ձեռով,
Խոփը զարկվեց ժեռ քարերով:
Էլ էդ օրից ինչպե՞ս չասենք,
Ախր, Աստծուն ո՞նց չանիծենք,
Ո՞նց չլացենք ու պահանջենք
Ինչպե՞ս գինու թասով չասենք`
Հե՛յ վախ, հեյ վա՛խ
էն գլխից էր խոփը ջարդել
Խեղճ գյուղացու բախտի քարը:
Էն գլխից էր ջուրը տարել
Բախտ հորինող ջաղացքարը…