Շուշիի կենտրոնում Սուրբ Ամենափրկիչ Ղազանչեցոց վանքն է, որը ավերվել էր արցախյան ազատամարտի շրջանում և վերակառուցվելուց հետո նորից ավերվել վերջին պատերազմի ընթացքում։ Կողքին Շուշիի շիա-մահմեդական մզկիթն է, որը կառուցվել է տասնութերորդ դարում Գոհար տիկնոջ պատվին, երբ Շուշին դարձել էր Փանա խանի խանությունը, և այն մինչ այժմ պահպանվել է։ Պահպանվել է, որովհետև մենք հարգում ենք մշակույթը, պահպանում ենք այն, որովհետև մենք ճանաչում ենք մշակութային արժեքները և պատմական վայրերը, և կապ չունի` դրանք պատկանում են մեր կրոնին, թե ոչ։ Մենք հաղթել ենք այն ժամանակ, երբ հերոսական մարտով ազատագրելով Շուշին` չենք վերացրել այս մզկիթը, պահպանել ենք այն որպես պատմամշակութային արժեք:
Մենք հաղթել ենք այն ժամանակ, երբ անգույն անապատ քշված խեղճ ազգի զավակները ամբողջ աշխարհը իրենց տաղանդով և հայտնագործություններով գունավորել են։
Մենք հաղթել ենք այն ժամանակ, երբ Հովհաննես Ադամյանը ստեղծել է գունավոր հեռուստացույցը, Ալեք Մանուկյանը` ծորակը, Ջորջ Սիմջյանը` բանկոմատը…
Մենք հաղթել ենք, երբ Հովհաննես Թումանյանը գրել է «Թմկաբերդի առումը», Ավետիք Իսահակյանը` «Աբու Լալա Մահարին», Եղիշե Չարենցը` «Ես իմ անուշ Հայաստանին», Վիլյամ Սարոյանը` «Մարդկային կատակերգությունը», Պարույր Սևակը` «Անլռելի զանգակատունը»։
Մենք հաղթել ենք, երբ Վիկտոր Համբարձումյանը ապացուցել է տիեզերական հայեցակարգը, Ալենուշ Տերյանը` թերմոդինամիկայի կանոնները, Սողոմոն Թեհլերյանը` իր անմեղությունը։
Մենք հաղթել ենք, երբ Կոմիտասը ստեղծել է «Կռունկը», Արամ Խաչատրյանը` «Սուսերով պարը», Առնո Բաբաջանյանը` «Էլեգիան», Շառլ Ազնավուրը` «Լա Բոհեմը»…
Մենք հաղթել ենք, երբ Փարաջանովը ստեղծել էՆռ «Նռան գույնը», Ալբերտ Մկրտչյանը` «Մեր մանկության տանգոն», Ֆրունզե Դովլաթյանը` «Բարև, ես եմ»-ը։
Մենք հաղթում ենք, երբ տարբեր երաժշտական ժանրերում հանդես եկող սփյուռքահայ երաժիշտների համերգների ռեկորդային թվով տոմսեր են վաճառվում,
երբ հայ տաղանդավոր պատանիները ստեղծում են այնպիսի ռոբոտներ և տեխնոլոգիաներ, որոնք ցնցում են աշխարհը։
Մենք հաղթեցինք, երբ Ստեփանակերտում դաշնամուրի հնչյունները խլեցրին պայթյունի ձայները, երբ ավերված Ղազանչեցոցից թավջութակի ձայն լսվեց։
Եվ ընդհանրապես, մեր պատմության ընթացքում մենք միշտ հաղթել ենք ու հաղթելու ենք։
Իսկ ովքե՞ր են մեր թշնամիները. այդ հարցում արդեն մեր բախտը չի բերել: Մեր թշնամիները եկել են գրողի ծոցից, ինչ որ պահի, երբ տեսել են, որ մենք անհաշտ ենք, զավթել են մեր դրախտային տարածքները, տիրացել դրանց, դարեր անց նրանք պնդում են, որ այդ արժեքները` երգերը, պարերը, ուտեստները, գրքերը, եկեղեցիները, սարերը, ձորերը, անտառները, ջրերը իրենցն են։ Ծիծաղելի է. եկեք բոլորով ծիծաղենք։ Իսկ միջազգային հանրությունը հավատում է նրանց, ոչ թե որովհետև ինքը չգիտի Հայաստանի մասին, այլ որովհետև ինքը նավթոտ շահեր ունի. մեր թշնամիները կարողանում են նավթով բավարարել միջազգային հանրությանը։
Բայց չէ որ նավթով չեն կարող կառուցել Գանձասար ու Ղազանչեցոց, Երևանի շքեղ ճարտարապետություն ու Գյումրու անկրկնելի հումոր, նավթով չեն կարող օպերա և բալետ, ժինգյալով հաց և լավաշ ստեղծել: Չէ որ նավթով չեն կարող քոչարի պարել ու օրոր երգել։
Իսկ «Քարից շինել ձուկ և թռչուն` կավից» (Պարույր Սևակ) կարողանում ենք միայն մենք։
Նավթից կարող են միայն փող ստանալ։ Փողն էլ ոչ գեղեցիկ է, ոչ էլ հավերժ։ Թղթի կտոր է, որն այսօր կա, իսկ վաղը` ոչ։
Հետգրություն. ի դեպ փողի «հեղինակը» նույնպես մեր պայծառ ժողովրդից է. դոլարի կանաչը ստեղծել է հայազգի Քրիստափոր Տեր-Սերոբյանը: