Վանաձոր-Երևան երթուղի: Նորից հարազատ դարձած ճանապարհը, նորից նույն երգը, որը սիրում եմ լսել երկար ճանապարհին: Անձրևը վազում էր մեզ հետ, ես էլ ընկերացա մի կաթիլի հետ, բայց հանկարծ նա անհետացավ, չքացավ՝ մեքենայի պատուհանից սահելով ցած: «Լավ, ինչ արած, անհետաքրքիր կերպով երկու ժամ ճանապարհ կանցնեմ»,- մտածեցի ես: Վա՜յ, ինչի՞ է ձայնը գլուխը գցել.
-Մա, այ մա… Մամ ջան, լսե՞ս գը, կըսեմ, օր ընգերս էլ է փրգվել ու սաղ է մնացել, հիմի կերթամ մայրաքաղաք. լսել եմ, օր ոտքը վնասել է: Մամ ջան, քանիմ օր հեդո գուկամ, չանհանգստանաս:
Լավ, հասկացա՝ ոգևորված է, դրա համար էլ ճչալով է խոսում: Անցավ փոքր-ինչ ժամանակ, արևը գնալով մայր էր մտնում, իսկ այդ բարձր ձայնով խոսացող տղան սկսեց ինչ-որ անուններ թվարկել.
-Ռոբերտ, Հարութ, կատակասեր Գևս, ոնց եմ կարոտել քեզ, Տիկո…
Այս անունների շարքը դեռ շարունակվում էր. նա կամ չէր նկատում, կամ էլ չէր հասկանում, որ բոլորն իրեն են նայում: Նրա թվարկած անուններն այնքան հարազատ էին, կարծես երկար ժամանակ է, ինչ ծանոթ էին բոլորիս: Հետո նա սկսեց երգել «Արի իմ սոխակ»-ը, կարծես ոչ թե նրա շուրթերից, այլ հոգուց էին նոտաներ լսվում: Ի՞նչ էր կատարվում նրա հետ՝ անբացատրելի էր: Հետո նորից զանգեցին, ոչ ոք չգիտեր, թե ում հետ է խոսում կամ ինչ հարցեր են նրան տալիս:
-Ասա, ապ ջան, ինչխ չգիտե՞ս, օր ես Թալիշ կծառայեի, ո՞նց ըսեմ, ես էլ չհասկցա՝ մեր բուժքույրը գուլար, խաբար ըրին տղերքը, օր… օր…
Այս անգամ ես այնքան էի ուզում, որ նա ավելի բարձր խոսեր, ես հասկանում էի, որ իմ կողքին մերօրյա հերոս է նստած:
-Խաբար ըրին, օր…
Նրա արցունքները չէին թողնում, որ նա խոսեր:
-Սկսվե՜ց. պատերազմը սկսվեց…
Նա անջատեց բջջայինը, հետո անընդհատ ուզում էր մի բան ասել, բայց արցունքները չէին թողնում: Իր մեջ ուժ գտավ, ատամները սեղմեց ու շշնջաց.
-Ա… Ախպեր… Ախպերներս:
Ուղևորները քարացել էին, քարացել էին նրանց աչքերը: Ես չեմ հիշում նրա անունը, միայն գիտեմ, նա գյումրեցի է ու ծառայել է Թալիշում:
-Ապրիլն էր արդեն. երկրորդ օրը: Ընգերս ու ես խորաթա կենեինք, Բագրատս, ինչխ եմ կարոտել քեզ, ախպերս, նա կսեր, օր ամիսըմ մնաց, օր տուն երթա: Բագրատը կսեր, օր շատ կուզի Լեննագանը տեսնի: Մեր հրամանատարը ներս մտավ, հոնգուր-հոնգուր գուլար: Քա, խոսե՝ կկրգնեինք մենք՝ մոռացած, որ հրամանատարի հետ ենք խոսում: Ասաց. «Հինչ գիդամ (չգիտեմ) ինչ կլի, տղեք ջան, բայց պտի պաշտպանենք Արցախը: Կզնվիլ եմ (ջղայնացել եմ), շըրըշուղ արեք (փնտրեք) տղերքին, ասեք՝ պատերազմ ա, ես դրանց թուրք, ու…»: Կներեք, չեմ կռնա խոսամ, ախպերներիս կարոտել եմ, հրամանատարիս ու էն համով-հոտով ղարաբաղցու, չէ՝ կուզեմ ըսեմ՝ արցախցու բարբառը:
Նա այլևս չխոսեց, հանդարտվեց մի պահ: Ժամանակ անցավ ու նորից բղավեց.
-Ծո, լսե՛, իմ ախպերները իմ հոգում են, կմեռնիք դուք էլ, ձեր երկիրն էլ, ըբը քյալա տվինք, մեկ ա՝ չեք հասկնա՝ հայը ապրել գիտի, կռվել ու զոհվել գիտի հերոսի մահով, ոչ թե ձեզ նման մեռնի՝ վախկոտի մահով…