Դպրոցական տարիներից  թումանյանական մի քառյակ  կա, որը ինձ անընդհատ տարօրինակ հուշումներ էր տալիս. «Տիեզերքում Աստվածային մի ճամփորդ է իմ հոգին»:

Փետրվար ամսի  ցուրտ օրերն էին,  վառարանից ինձ հասնող չորացած փայտերի՝ ականջիս մշտապես հաճոյախոսող ձայները այդ օրը  փնթփնթում էին, որ իրենց վրա շուտով  գյուղական համեղ ծիպուլի (ձեր լեզվով՝ պլեճ) վերածվող կարտոֆիլները անուշադրության են մատնվել այն երիտասարդի կողմից, որը սիրում էր էդ կարտոֆիլները հենց հում էլ ուտել:

Բայց էդ  երիտասարդը հում կարտոֆիլները ուզում էր փոխարինել էդ հում ու չփորձված երիտասարդին փորձարկելով ու հասկանալով,  թե ինչ դուրս կգա իրենից՝ որպես ճամփորդ: Երկար ամիսներ էին սպասվում էրազմուսյան կյանքի համար, ու ես նստած էի գյուղի մեր տան ամենասիրելի տեղում՝ էն աթոռին, որից աչքերիս առաջ տարիներ շարունակ բացվել է երկու տեսարան ՝ դասագրքերս, գրքերս, համակարգիչը ու տնական համով ուտելիքները, որոնք դրված էին դրանց մոտ, կամ էլ ուղղակի սենյակիս պատը: Երևի թե էդ երկու տեսարաններն էլ ինձ ամենից շատ մոտիվացիա տվողներից են եղել, քանի որ ամեն անգամ, երբ ուժասպառ նայում էի դժվարամարս գրքերից այսկողմյան աշխարհին, առաջինը տեսնում էի էդ պատը, որը ինձ դաս է տալիս. «Նայիր ներքև՝ էդ անտանելիներին, որ հետո կարողանաս պարզ ու հպարտ աչքերով նայել աշխարհին»: Իմ կարծիքով եկել էր ժամանակը մի քանի ամսով բարձրացնել գլուխս ու աչքերիս գերլարվածություն հաղորդել: Դե, վերջապես ունեի հնարավորությունս շուրթերիս վրա հաճախ պտտվող ու իմ երազած «ես»-ը բնութագրող տողերը ափերիս մեջ տեսնելու:

«Երկրից անցվոր, երկրի փառքին անհաղորդ է իմ հոգին»:

Երկրի փառքից անտեղյակ, բայց երկրի փառքին քայլ առ քայլ հասած՝ ես վերցրի ճամփորդական ուսապարկս ու  Flix Bus-ով 10 ժամ տևած գիշերային երթուղով հասա Ֆրանսիայում գտնվող, բայց ինձ համար մինչ օրս գերմանական հատուկ ճարտարապետությամբ ու ոգով  Ստրասբուրգ քաղաքը:

Ուժեղ անձրևն ու պայուսակի ծանրությունը ինձ դեռևս չէին թույլատրել աչքերս վեր բարձրացնել թաց փողոցներից, բայց աչքերս երևի թե ունակ էլ չէին այդ գեղեցկությունը մինչև վերջ ընկալելու: Փառահեղության մի ճիչով աչքերիս առաջ բացվեց Cathedrale Notre-Dame de Strasbourg-ը՝ վեհ, անասելի խրոխտ, գոթական ճարտարապետության ամենաազդեցիկ երանգներով… Երանելի էի: Ձեռքերս  դողում էին անասելի վախով, իսկ շնչառությունս ուղղակի վախենում էր, որ ես կմոռանամ իրեն ու անվերջ կհիանամ:

Բայց ժամանակն էր զբոսաշրջիկից դառնալու իմ երազածը՝ ճամփորդը:

Անձրևում էր ուժեղ, իսկ մնալու տեղ բացարձակ չկար ու չէր գտնվում, բոլոր հնարավոր տարբերակները՝  մնալու տեղ գտնելու, չէին աշխատում, իսկ անձրևի ամեն մի կաթիլ ինձ հիշեցնում էր, որ հիվանդանալուն պես օտարությունը կապտակի ինձ, քանզի նույնիսկ մի բաժակ թեյի համար պատասխանատվությունը ամբողջությամբ իմն էր, իսկ մյուս կողմից էլ ժամանակն էր հասկացնում, որ հիվանդանալու ժամանակ չկա, պետք է հնարավորինս շատ բան տեսնել քաղաքում: Չգիտեմ էլ՝ ինչքան տևած դեգերումներից հետո  ինչ հրաշքով  գտնվեց մի տուն՝ քաղաքի կենտրոնում, ընդամենը 22 եվրո՝ այն էլ երկու գիշերվա համար: Դե, 1-0,  հաշիվը բացեցի ես, մեկնարկը ոգևորիչ էր:

Աննկարագրելի սիրուն էին ստրասբուրգյան օրերը, թարմ կյանքով լեցուն, ֆրանսիացիների գրավիչ արիստոկրատությամբ ու հեծանիվների տեղատարափից մի քիչ վախեցած: Քաղաք էր այն՝ հասարակի մեջ ճոխություն ներարկող: Սիրտ էր տալիս ինձ, երբեմն չափից դուրս ծեր էր դարձնում ինձ, որ ավելի լավ տեսնեմ, թե ոնց է կառուցվել քաղաքը, բայց ուժեղ քամին ինձ վերադարձնում էր մանկություն՝ նկարչական ալբոմներիս մեջ խզբզած տնակների իրական գեղեցկությունը ամուր գրկելու: Այդ քաղաքում էդպես էլ չգտա իմ տարիքը, ես չափազանց տպավորված էի թվերի աշխարհ գեթ մի ակնթարթ ինձ տեղափոխելու համար:

Քաղաքի անվերջ դյութող ծաղիկների բույրը վայելելուց,  կամուրջների անհամարության մեջ ամեն անգամ մի նոր բան բացահայտելուց  ու մանկան պես ուրախանալուց հետո ճանապարհը  ուղղորդեց դեպի Ֆրանկֆուրտ՝ Գերմանիայի ֆինանսական կենտրոնը:

Առավոտյան ժամը 7-ն էր, ավտոբուսը ուշանում էր, իսկ Flix Bus-ի կայքում ոչ մի տեղեկատվություն  չկար, զանգերին էլ չէին պատասխանում, որ հասկանանք, թե ինչ է պատահել, ու որքան պետք է սպասենք, բայց ավելի շատ զգացողություն էր, որ ավտոբուսը ուղղակի արդեն գնացել է, ինչը, թերևս, կլիներ ուրախալի հանգամանք, քանզի օր ավել կվայելեի Ստրասբուրգը, բայց ելնելով այն հանգամանքից, որ կրթաթոշակը դեռևս բանկային հաշվին չէր փոխանցվել, իսկ ավտոստոպով Ֆրանսիայից Ցվիկաու հասնելը ֆանտաստիկայի ժանրից էր, պետք էր խուճապի մատնվել:

Հասանք Ֆրանկֆուրտ: Ցուրտ էր, անտանելի ցուրտ: Ամենադաժան օրերից մեկը  իմ ճամփորդության, բայց հիմա հիշվողներից՝ ամենաոգևորիչը:  Մեկ օր էր նախատեսված մնալ Ֆրանկֆուրտում, քանի որ դասերից չէր կարելի բացակայել:

«Հեռացել է ու վերացել մինչ աստղերը հեռավոր»:

Ճամփորդության այդ փուլը հիմա պատմեմ, թե ինչով էր առանձնահատուկ: Հաջորդ առավոտյան ամենաշուտ ու կարևորը՝ ամենաէժան գնացքը մեկնում էր դեպի Ցվիկաու առավոտյան 7-ին, և որոշված էր  չամրագրել  գիշերելու տեղ, որովհետև ամեն իրեն հարգող ճամփորդող ի վիճակի է մինչ գիշերվա հազարը թափառել սիրուն ու հավես քաղաքներում՝ լսելով   Scorpions –ի «Wind of Change» երգը: Ամենասիրուն ու ընդարձակ գետն էր  Մայն գետը, իսկ այդ գետի ափին քայլելը ուղղակի սրտիդ մեջ ներարկում էր մի նոր աշխարհընկալման մակարդակ, որից զատ կամ որի հետ պետք էր հաշվի նստել բոլոր նպատակները կառուցելիս: Հիացնում էին գետն ու կամուրջները անվերջ, բայց մարդու համար, ով այդքան ուժեղ քամիներ Հայաստանում հազարից մեկ էր տեսնում, դժվար էր դիմակայել այդ ամենին, իսկ դողալու արագընթաց տեմպերը ուղղակի ստիպում էին հասկանալ, որ դու գիշերելու կարիք ունես, իսկ քո պատկերացրած  դիմացկունը դեռևս չի էլ ձևավորվել: Մի ելք կար՝ գիշերել գնացքի կայարանում: Բավականին երկար ու բարդ ճանապարհով Գերմանիա հասած մարդուն այդ մի քանի ժամերը թվում էին շուտասելուկի պես մի բան, մինչև որ փորձեց կայարանում փակել աչքերը:
Սառնամանիք… Զարմանալի բան էր, կայարանում ոչ մի փակ տարածք չկար, ամեն կողմից քամի էր փչում, կողքիդ նստած կամ կիսաքնած էին մարդիկ, ովքեր ուղղակի ուզում էին միմյանց գրկել ու տաքանալ մինչ առավոտ: Տարօրինակ մարդիկ անընդհատ գալիս ու հրում էին, փող էին խնդրում՝ չամաչելով նույնիսկ նշել, որ խմիչք գնելու համար, իսկ բացասական պատասխանից հետո երևի թե հայհոյում ու առաջ էին անցնում՝ վստահ լինելով, որ զբոսաշրջիկներից ոչ մեկն էլ չի հասկանալու… Դե, խելացի էին. էդպես էր, որ կար:
Մի ելք կար՝ գիշերել McDonald’s-ում, ու դա արդեն իսկ հույս էր ներշնչում… Բայց էդտեղ էլ գործերը հաջող չստացվեցին. անվտանգության աշխատակիցները ուղղակի դուրս էին գցում էն մարդկանց, ովքեր փորձում էին աչքերը փակել ու քնել, իսկ ես… քնել էի ուզում ուղղակի, սառած էի չափից դուրս, իսկ չգիտեմ ինչի առանց կրթաթոշակ ստանալու էդտեղ հասած ուսանողին իր գումարը  չէր էլ  հերիքի մի ամբողջ գիշեր անընդհատ ինչ-որ բան պատվիրելուն, որպեսզի դուրս չգցեին ինձ:  Փակվում էին աչ… Զգաստացիր, հիմա դուրս կգցեն, բայց փակ…

-Don’t sleep…

-Ատում եմ ձեզ,- դուրս էին  թռչում իմ բերանից օտարերկրացիներին ոչ հասու այս բառերը, բայց միաժամանակ աչքերով փորձում էի  ցույց տալ, որ դուք, սրիկաներ, դուք նողկալի եք… Մի կերպ դուրս շպրտվելով այդ հիմար վիճակից, որին կարող էի երբևէ հանդիպել, հաջորդ փորձությունը ի հայտ եկավ: Տեսնելով, որ դեռևս 5 ժամ կա, գուգլում գտնվեց մի նյութ, ըստ որի, եթե գնել եք մեկ  քաղաքից մյուս քաղաք տանող տոմսը, ապա նույն ուղղությամբ (ներառյալ change  կոչեցյալը) կարող եք գնալ այդ օրը ցանկացած գնացքով: Շատ խառն էր գերմանական գնացքների համակարգը, վստահ էլ չեմ, որ մինչ էսօր էդ ամենը ճիշտ գիտեմ… Հրճվեցի, միանգամից պարզվեց, որ կա էդ նույն երթուղով այլ գնացք, և ընդամենը մեկուկես ժամից: Երևի թե գերերջանկության ու ապահովության նոպան էր պատճառը, որ ինձ ստիպեց գումար տալ այդ պահին մի մարդու, ով փող էր հավաքում խմիչք գնելու համար: Շատ հիմարն էի, է…
Ուրախություն կար մի տեսակ, ցամաքն էր երևում, սովն արդեն մոռացության էր մատնվում, բայց  «duble check» կոչեցյալը իրենն արեց… Պարզվեց, որ տոմսերը նայելուց ամիսը 03 նշելու փոխարեն նշել եմ  04 ու սխալ տոմս եմ գտել: Շոկի մեջ էի, գումար հավաքողը նորից կողքովս անցավ, ու ես նորից գոռացի՝ ատում եմ քեզ: Է, բայց խեղճ մարդն ի՞նչ աներ, հո ինքը չէ՞ր մեղավորը:
Իսկ առավոտյան կողմ ցուրտն ավելի սաստկացավ, տարօրինակ ու ոչ սթափ վիճակում գտնվող մարդիկ ավելի շատացան, ու ես աչքերս սառած նայում էի իրականությանը, բայց սփոփանքս այն էր, որ ժամեր անց կփոխեմ իրականությունս… Ախ, էդ ժամերը բայց…
Նորից ճամփա դեպի McDonald’s, նորից նույն անվտանգության աշխատակիցները, նորից դուրս շպրտված կարգավիճակը… Նորից նույն կայարանի նույն նստարանները… Մեջքս քարանում էր…

Չգիտեմ էլ՝ ոնց, բայց աչքերս ունակ եղան տեսնելու ու անմիջապես փայլելու, գնացքը եկավ: Գոյությունս մի կերպ քարշ տալով ընկա գնացքի նստարաններին ու դրանից հետո միայն հիշում եմ, որ արդեն իմ քաղաքում էի՝ անվտանգ ու իմ սիրելի տրամվայի մեջ՝ կիսաբաց աչքերով նստած:

Իրականությունս գտած լինելով ու իրերս վայր դնելով՝ աչքերիս առաջ երևացին այն բոլոր փորձությունները, որոնք ինձ սպասվում էին ընդամենը 4 օր անց դեպի Սկանդինավներ ճամփորդության ժամանակ: Դե, էդ մասին էլ՝ մյուս օրագրում:

«Վար մնացած մարդու համար արդեն խորթ է իմ հոգին»:

Տիեզերքում աստվածային մի ճամփորդ է իմ հոգին.
Երկրից անցվոր, երկրի փառքին անհաղորդ է իմ հոգին.
Հեռացել է ու վերացել մինչ աստղերը հեռավոր,
Վար մնացած մարդու համար արդեն խորթ է իմ հոգին։

Համոզված եմ` երբ ստեղծվում էր Ֆեյսբուքի ինտերֆեյսը, տեքստային մասի պատասխանատուները շատ երկար են մտածել «What’s on your mind?» նախադասության վրա: Հաստատ օրերով քննարկել են, փոփոխել, վիճել, ու վերջում կանգ են առել ամենաօպտիմալ տարբերակի վրա, որն էլ տեսնում ենք ստատուսի մուտքագրման տողում այսօր:

Միակ բանը, որ հաշվի չի առնվել, թերևս այն է, որ շատերի «մայնդում» հաճախ տարօրինակ բաներ են պտտվում, որոնք էլ մարմնավորվում են անհասկանալի ստատուսների տեսքով: Դրանցից մեկը, օրինակ, սա է` «…»:

Այսինքն, «Ի՞նչ է մտքումդ» բառի լավագույն պատասխանը երեք կե՞տն է: Իսկ ինչո՞ւ է ձեր մտքում երեք կետ, ամոթ չլինի հարցնելը: Եվ հետո` ի՞նչ է նշանակում այդ «…»-ը:

(Շարունակությունը կարդալ Զավեն Բոյաջյանի առոգանությամբ):

Երեք կետից բաղկացած իմպրեսիոնիստական ստատուսի հեղինակը, երկնելով այս գլուխգործոցը, հիմնականում նպատակ ունի ստեղծել որոշակի ինտրիգ իր ներկայիս ապրած տրամադրության շուրջ` միաժամանակ փորձելով կերտել հանելուկային անձնավորության կերպար: Այս, առաջին հայացքից ոչնչի չպարտադրող ստատուսն իրականում պարունակում է հետաքրքրությունից տառապող ընկերների մոտ հարցեր առաջացնելու մեծ ակնկալիք: Այդ հարցերի շարքին են պատկանում, օրինակ, «vaaay lsi, inch a exel, chlini et anasuny eli zangela??», կամ «sirun jan, chmtaces, sax lav klini»: Պատասխան քոմենթները կարող են լինել, ինչու չէ, ոչ պակաս հուզիչ ու զգացմունքային` էլ ավելի բորբոքելով քլթքլթացող կրքերը, օրինակ «bolors el galis enq u gnum», կամ «****», կամ կարող են պարունակել մեջբերում որևէ սիրատոչոր երգից, ասենք` «mi razashlis, kak v more karabli» (translity, է-էհ, կներեք, տրանսլիտը տվյալ դեպքում ինքնանպատակ չէ):

Ստանալով այդքան սպասված հետաքրքրասեր քոմենթների անհրաժեշտ պաշարը` հեղինակը որոշ ժամանակ պահպանում է տանջալից լռություն, իսկ հետո պատասխանում է, օրինակ «ufff, lav e, chem uzum xosal et masin» (հարց է ծագում` էլ ինչո՞ւ ես ստատուս գրել): Պատասխանը կարող է լինել նաև ավելի կոնկրետ, բայց ոչ պակաս հռետորական, օրինակ` «inchi a es kyanqy senc anardar…» (ուշադրություն դարձրեք վերջին կետերին` հեղինակի մոտ ձևավորվում է ուրույն ոճ ու ձեռագիր):

Դեպքերի զարգացման երկրորդ` առավել ողբերգական տարբերակի դեպքում հեղինակի գլուխգործոցը ինչ-ինչ պատճառներով չի արժանանում արժանի ուշադրության, և նա ստիպված դիմում է առավել ստեղծագործական միջոցների. հայտնվում է քոմենթ` իր իսկ կողմից, որտեղ որոշակի պարզաբանում է մտցվում վերը նշված ստատուսին, օրինակ` «zzvel em amen inchic»: Սրանով հեղինակը կարծես ուղղորդում է մի պահ մոլորության մեջ հայտնված ընթերցողին ու փոքր-ինչ բարձրացնում հանելուկի քողը: Առավել համարձակները դիմում են նոր` պոստմոդեռնիստական ստատուս կերտելու քայլին, որն արդեն բաղկացած է ոչ թե երեք, այլ չորս կետից` «….»: Երբ դա էլ արժանի ճանաչում չի գտնում ընթերցողների շարքերում, հեղինակը դիմում է կուբիզմի ոճին` մեզ ներկայացնելով հետևյալ գործը «???»: Որոշ տեսաբաններ, այդ թվում և ձեր խոնարհ ծառան, մեկնաբանում են այն հետևյալ կերպ. «Ճղճիմ, երկրային արարածներ զիմ, որ զբաղվածիք լոկ յութուբեն լինկեր քոփիփաստոց ու ունայն «լոլ»-եր բազմացոց, ինչպե՞ս չեք հասկանայք, որ հեղինակն ստատուսի զ’այս կսավառնի էմփիռեյեն»:

(Շարունակությունը` սովորական առոգանությամբ):

Միգուցե… ես… իհարկե… չեմ… հասկանում… բազմակետի ամբողջ խորությունն ու վեհությունը… մի նեղացեք, բայց դե պետք է ախր հաշվի առնել, որ ժամանակակից ընթերցողը միգուցե դեռ պատրաստ չէ նման նորարարական լուծումների ֆեյսբուքային գրականության մեջ:

Շարունակելի:

Ձեզանից քանի՞սը գիտեն, որ քաղաք Իջևանից 22 կմ հեռավորության վրա է գտնվում սահմանամերձ Այգեհովիտ գյուղը, նույն ինքը՝ Ուզունթալան (թարգմանությամբ՝ երկար բացատ): Եվ որպեսզի հասկանաք, թե ինչ կապ ունեն Այգեհովիտ և սահմանամերձ բառերը միմյանց հետ, կներկայացնեմ մի քանի ստույգ տվյալներ:

Այգեհովիտ գյուղը հյուսիս-արևելքից սահմանակից է Ադրբեջանի Ղազախի շրջանին, իսկ վերջինիս հետ սահմանը ընդամենը 12 կիլոմետր է: Դե, երևի այս տվյալներն էլ ոչինչ չեն ասի ձեզ, մինչև չլսեք կրակոցի ձայներն ու չտեսնեք սահմանը:

Թե երբ է հիմնադրվել գյուղը, կամ ովքեր են եղել նրա առաջին բնակիչները, դեռևս անհայտ է, քանի որ ոչ մի պատմական աղբյուր այդ մասին ոչինչ չի հայտնում: Ոմանք այն կարծիքին են, որ գյուղի բնակիչները եկվորներ են, ովքեր ներգաղթել են Լեռնային Ղարաբաղից 16-18-րդ դարերում: Այգեհովիտ գյուղի բնակիչ, 1837 թվականին ծնված Գաբրիել Տեր-Հովհաննիսյանը իր «Տեր Սարգիս» վեպում նշում է, որ ներկայիս գյուղի բնակիչները բնակվելիս են եղել ներկայիս Կայան անունը կրող տարածքում, որը այն ժամանակ կոչվել է Ճալա: Հետագայում, մոտավորապես՝ 18-րդ դարի երկրորդ կեսից, գյուղի բնակիչները բարձրացել են դեպի անտառի փեշերը և ճալա գյուղից դեպի հարավ ՝ երեք կիլոմետր հեռավորության վրա, հիմնել են նոր գյուղ և այն անվանել Ուզունթալա:

Ամենաուշագրավ փաստը Այգեհովիտի մասին այն է, որ մինչև այսօր Այգեհովիտ գյուղի անտառում՝ մի գեղատեսիլ վայրում, որտեղից էլ ի դեպ պարզ երևում է սահմանը, կանգնած է 12-13-րդ դդ-ում կառուցված անտառի զարդը՝ Սուրբ Սրվեղը: Վանքը կառուցվել է Վրաստանի արքունիքում ծառայած Իվանե և Զաքարե Զաքարյան եղբայրների օրոք: Խորհրդային տարիներից այն այլևս չի գործել, զրկվել է հատուկ խնամքից և ժամանակի ընթացքում ավերածությունների ենթարկվելով դարձել է կիսաքանդ հուշարձան: Ներկայումս միջոցներ են ձեռնարկվում վանքը վերանորոգելու ուղղությամբ:

Այսօրվա Այգեհովիտ համայնքն ունի 3700-ից ավելի բնակիչ, ովքեր զբաղվում են այգեգործությամբ, անասնապահությամբ և նաև մշակաբույսերի աճեցմամբ:

Բնակավայրում կա 2 միջնակարգ դպրոց, մանկապարտեզ, հիվանդանոց, հացի փուռ, խանութներ, մշակույթի պալատ, մարզադաշտ, և այլն:

Այստեղ կյանք կա, այստեղ ապրելու ու արարելու ցանկություն կա, այստեղ մարդիկ կերտում են իրենց և իրենց երեխաների ապագան՝ չվախենալով ոչ թշնամու կրակոցից, ոչ էլ որևէ այլ խոչընդոտից: Անցած անգամ էլ եմ ասել և հիմա էլ կասեմ, որ գնալու եմ սովորելու ու հետ գամ Ճալես կամ Ուզունթալաս, իսկ ավելի ճիշտ՝ իմ սիրուն Այգեհովիտը:

Ահա և նոր ուսումնական տարին… Արդեն հոկտեմբերի կեսն է, բայց սեպտեմբերյան նոր ոգևորվածությունն ու հուզմունքը դեռևս մտապահվում է մեր դպրոցի պատմության մեջ։

Նոր ուսումնական տարին հիշարժան դարձնելու համար բոլորը ձեռնամուխ եղան աշակերտական խորհրդի ընտրությունների կազմակերպմանը։ Ընտրություններին իրենց թեկնածությունն էին առաջադրել 3 աշակերտ՝ ես (10 դաս.), Դավիթ Սանոսյանը (11 դաս.) և Աննա Մխիթարյանը (12 դաս.)։ Սեպտեմբերի 25-ին սկսվեց քարոզարշավը։ Յուրաքանչյուրիս ծրագիրն ուներ լավ ու կրեատիվ առաջարկներ։ Աշակերտները մեծ հետաքրքրությամբ էին լսում ծրագրերը ու իրենց հետաքրքրող հարցերն ուղղում մեզ։

Սեպտեմբերի 27… Օրն ամբողջովին հագեցած էր թեկնածուների լարվածությամբ։

Եվ ահա, վերջապես ամփոփվեցին ընտրությունների արդյունքները։ Մեկը մյուսի հետևից բացվում էին քվեաթերթիկները։

Մեծ ուրախությամբ ուզում եմ հայտնել, որ Աշոցքի միջնակարգ դպրոցի Աշակերտական խորհրդի ընտրություններում հաղթող ճանաչվեց Աննա Մխիթարյանը։

Այս ուստարում սպասում ենք հետաքրքիր արտադպրոցական և ներդպրոցական միջոցառումների։

Դու իմ հականիշը եղար ամեն անգամ.
Չհամընկան մեր ժամանակները երբեք.
Իմ օրերը քեզնով վառվեցին ու հանգան,
Քո նորերը եկան ու հեռացան մեկ-մեկ։

Ես` վերջակետից ձախ, դու` նրանից հետո,
Չհատվեցին մեր հնչերանգները թերի,
Օժանդակ բայի պես մեկ առաջ, մեկ էլ ետ,
Դու` անցյալ կատարյալ, ես` ներկա, բայց թերի…

Դու իմ հականիշը եղար, եղար ուրիշ,
Չունեցանք միևնույն իմաստը մենք երբեք,
Բայց ի՞նչ, որ կյանքում լինենք թեկուզ հականիշ.
Մի՞թե սառած մատներին կրակ չէ հենց պետք։

***

Արի անկեղծ լինենք.
Գիշերն ու ցերեկը չեն հանդիպում երբեք,
Ինչպես չեն հատվում երկու զուգահեռները,
Ու չի հասնում ծովը երբեք երկնքին։
Ինչպե՞ս եղավ, որ մենք գիշեր ու ցերեկ չենք,
Բայց չենք հանդիպում,
Զուգահեռ ուղիղներ չենք,
Բայց չենք հատվում,
Ծով ու երկինք չենք,
Բայց չեն խառնվում մեր հոգու կապույտները…
Եթե դու կրակ ես,
Ես կուզեի ծուխ լինել,
Եթե դու գիշեր ես,
Ես կուզեի մութ լինել,
Եթե դու ձմեռ ես,
Ես կուզեի ձյուն լինել,
Եթե դու սուտ ես այս կյանքում,
Ես կուզեի անգամ այդ սուտը լինել,
Միայն լինեինք անբաժան ու կապված,
Լինեինք միասին ու ուժեղ,
Լինեինք ոչ թե զուգահեռներ,
Այլ միշտ միևնույն կետից դուրս ելնող,
Միշտ միևնույն գծով քայլող
Ու միշտ նույն կետում հատվող
Ինչ-որ մի պատկեր,
Որ գուցե անգամ գոյություն չունի։
Իսկ թե գոյություն չունի,
Թող խախտվեն բոլոր թեորեմները
Ու այսուհետ թող հատվեն բոլոր,
Բոլո՜ր զուգահեռները,
Իրար սրտից կապույտ խմեն ծովերն ու երկինքները բոլոր,
Ու հանդիպեն ցերեկն ու գիշերը,
Թեկուզ վերջալույսին…
Այնժամ ես կուզեմ անգամ
Աղոտ վերջալույսը լինել քո կյանքի այգաբացի…

***

Արի՛ ուժեղ լինենք.
Ես քո աչքերի մեջ այնքա՜ն կարոտ ունեմ բանտած.
Ինձ նայելուց դու մի՛ վախեցիր։
Դու իմ աչքերի մեջ այնքա՜ն արցունք ունես ցանած.
Ինձ նայելուց դու մի՛ վախեցիր։
Միմյանց բաշխած մեր ցավի գնով
Մենք կապված ենք հազար ցավով,
Հազար տարով մենք կապված ենք ցաված սիրով,
Ու մեր աչքերն այսօր
Այնքան հպարտ ու այնքան վեհերոտ
Բարձրանում են դեպի հորիզոն
Ու կանգ առնում մի կետում,
Որ ո՛չ նայում ենք իրար, ո՛չ  չենք նայում…
Արի՛ չվախենանք.
Ես չեմ սիրում կիսատ կետեր,
Կիսատ հայացքներ ու կիսատ տկարություն,
Ես չեմ սիրում կիսատ ցավեր ու կիսատ սերեր,
Կիսատ վախեր ու կիսատ հպարտություն…
Եվ թող քո աչքերը բնավ չամաչեն.
Դու այնքան մաքու՜ր ես եղել,
Խոնարհվող կոպերիդ մեջ  թող չկորչեն.
Դու այնքան ազնի՜վ ես եղել։
Իմ աչքերի մեջ քո աչքերը թող
Գտնեն ոչ թե նախատինք,
Այլ… մի տխուր հեգնանք,
Թե այս ինչպե՞ս եղավ, որ
Իրար այսքան խոցելուց,
Իրար այսքան կորցնելուց,
Իրար այսքան փրկելուց հետո
Մենք վախենում ենք…
Արի՛ ուժեղ լինենք.
Երբ աչքերիս մեջ նայելուց վախենաս,
Հիշի՛ր` այս աչքերն ինչ-որ մի օր ներել են քեզ…

***

Դու իմ`քարտեզի չգծված սահմանագիծ,
Ոչ մի տեղ չտանող դու իմ  շեղ արահետ,
Ինձ դուրս հանեցիր իմ կյանքի ճանապարհից,
Քո  սահմանն իմ առջև փակեցիր  առհավետ։

Հիմա ի՞նչ քարտեզ քայլերս պիտի գծեն,
Որ չհատվեմ քո թռիչքին ոչ մի կետում,
Փախուստներս ի՞նչ աշխարհ ինձ պիտի գցեն,
Որ չհետապնդի ինձ մի նոր հանդիպում։

Ես ուզում եմ` իմ նոր աշխարհում չլինես,
Եվ ուզում եմ հաղթել փախչողի այս դերում,
Բայց եթե դու կաս, ուրիշ էլ որտե՞ղ լինես.
Պարտությունս ինձ նորից քո սահման է բերում։

***

Ձեռքերիս թափված տաք սուրճի նման
Դու և՛ ափսոս ես, և՛ վրիժառու,
Իսկ ինձ մնում է լվացվել միայն`
Քեզ և՛ օրհնելով, և՛ անիծելով…
Հետո մի կարմիր մրմուռ կմնա,
Որպես կնիքը այն համեղ սուրճի,
Որի միայն բույրը հասավ դեմքիս,
Իսկ համը մնաց ձեռքերիս վրա…
Դու այդպես ես, նման թափված սուրճի,
Թերևս սրճամոլը հասկանա.
Ինչքան էլ ցավոտ է վառած ձեռքը,
Թաքուն ափսոսում ես սուրճն ավելի…

***

Աչքերիս միջով մի օր դու անցար.
կոպերս դողով քեզ կուլ տվեցին,
Բոլոր գույներս հերթով  գողացար,
Աչքերս գինով ու կույր մնացին։

Թող այսպես խավար ու հարբած մնամ,
Միայն կոպերս չզարթնեն քնից,
Որ հեռանալդ հանկարծ  չիմանամ,
Որ չազատվես էլ աչքերիս գրկից։