Ութն անց քսանմեկ է. տանից դուրս եկա։

Հիանալի է, հիմա կրկին դասից կուշանամ, դա էլ հերիք չէ, առավոտից ինչ-որ անհասկանալի տրամադրություն ունեմ։ Քայլում եմ այն ճանապարհով, որով ինը տարի շարունակ այս նույն ժամին դպրոց եմ գնացել։ Կարծես ամեն բան սովորականի չափ տաղտկալի է։ Մեկ էլ հանկարծ հանդիպեցի նրանց։ Այդ «նրանք»-ը մայր ու աղջիկ են, որոնց ամեն առավոտ տեսնում եմ։ Երևի իրենք նույնիսկ ինձ չեն էլ նկատել, բայց ինձ համար հարազատի չափ ծանոթ են դարձել։ Այնքան ծանոթ, որ նկատում եմ ամեն չնչին փոփոխությունը իրենց վրա։ Օրինակ՝ մի քանի շաբաթ առաջ այդ նույն աղջիկը մազերը կտրել էր, օրեր անց գույնը փոխեց մազերի, իսկ արդեն երեկ դրանք գանգուր էին, չնայած միշտ ուղիղ են լինում։ Հիմա նրանք ինձ այնքան ծանոթ են, որ քիչ է մնում ասեմ. «Շնորհավոր վերարկուդ, չնայած այն մեկն ավելի շատ էի հավանում»։

Բայց մի վայրկյան։ Մենք մեր բոլոր ծանոթների անունները անկասկած իմանում ենք, չէ՞, բայց ես նրանցը չգիտեմ։ Չնայած բացարձակ կարևոր չէ մարդու անունը իմանալ ծանոթ լինելու համար… Երևի։

Հիմա հասնում եմ դպրոց, հավանաբար հետ գալիս կրկին կտեսնեմ նրանց…

Օսկար Ուայլդի «Դորիան Գրեյի դիմանկարը» գիրքն ընթերցելիս ամեն մի խորիմաստ նախադասություն ինձ հիշեցնում էր մերօրյա գյուղական բնակիչների կյանքը, նաև հակասություններ էր առաջացնում, հիշեցնում մեր ներկայիս պետության ծավալած գործունեությունը։

Գրքի գլխավոր հերոսը՝ Դորիան Գրեյը, իր ապրելակերպի հանդեպ ունեցած պատասխանատվությունը գցեց մի նկարի վրա՝ հենց իր դիմանկարի վրա՝ փորձելով փախչել իրականությունից։ Տեսեք՝ երբ մեր երկրում կային մենաշնորհներ (չենք բացառում, որ հիմա էլ կարող են լինել), և հիմա արդեն բացահայտվում են նրանց հափշտակությունները և այլ մեղքերը, նրանք հանդես են գալիս որպես անմեղ՝ իրենց մեղքը վերագրելով ուրիշին։ Գրքից մեջբերում անեմ․ «Փաստերի իրական աշխարհում մեղսագործները չեն պատժվում, ոչ էլ՝ անմեղները հատուցվում»։

Մեր իրականությունում միշտ է եղել և գործել այս վարկածը, սակայն հիմա երկիրը (կառավարությունը և ժողովուրդը) պատժում են մեղսագործներին, մնում է այդ առաքելությունը հասցնեն իր վերջնական արդյունքին՝ անմեղներին հատուցելով։
Ուզում եմ դիմել բոլոր այն հարուստներին, ովքեր ամեն ինչի հիմքում փողն են տեսնում։ Իրականում ձեզ մի խորհուրդ կտամ՝ ձեր զավակներին ճիշտ դաստիարակեք, մի ներարկեք ձեր մտածելակերպը նրանց, որովհետև դա շարունակվելու է, փոխանցվելու է։ Ձեր երեխաների հետ ճիշտ կերպով շփվեք, կյանքի դասեր տվեք, որովհետև համոզված եղեք, եթե նրանք հիմա ապրում են ձեր հաշվին, հույս չունենաք, որ հետո դուք կարող եք ապրել նրանց հաշվին։ Կրկին մեջբերում անեմ․ «Չարաբախտ գյուղացին, որ հենց նոր մեռավ, ինձանից երջանիկ էր»։ Այս խոսքերը ասում էր Դորիան Գրեյը, որն ամեն ինչ ուներ՝ գումար, շքեղ բնակարան, ծառաներ, համբավ (որը հետո կորցրեց), նույնիսկ ուներ հավերժական երիտասարդություն, որը դուք չունեք, բայց իրեն համարում էր դժբախտ։ Գյուղացին չարաբախտ է համարվում, որովհետև աղքատ է, որովհետև չի կարողանում իրեն թույլ տալ ինչ-ինչ բաներ, ճոխություններ, հաճույք։ Բայց իրական հաճույքը այն է, երբ հայրդ հոգնած գալիս է տուն, իսկ դու՝ զավակդ, ջուր ես տաքացնում ոտքերը լվանալու համար, ինքդ ես ջուրը թափում՝ ընդունելով հորդ հոգնած լինելը։ Իսկ երբևէ մտածե՞լ եք, որ կան մարդիկ, որոնց առողջությունը իրենց չի ներում նման հարցերում, ու հենց իրենց երեխաներն են այդ ամենը անում։

Գրքի հերոսներից Լորդ Հենրին ասում էր, որ գյուղացի բնակիչները բացարձակապես անքաղաքակիրթ են։ Անքաղաքակիրթ են, երևի, այն առումով, որ գյուղացի երեխաները շատ-շատ բաներ չեն տեսել իրենց կյանքում, գլուխ չեն հանում ձեր application-ներից, իսկ տեսնելիս նրանց վարքը կողքինի համար ոչ ադեկվատ է համարվում։ Անքաղաքակիրթ են, երևի, որ տանը ուտելու ոչինչ չլինելու դեպքում ոչ ոք չի բարձրաձայնում իր սոված լինելու մասին, որ մեկը մյուսին չտխրեցնի։ Կամ էլ անքաղաքակիրթ են նրա համար, որ 13-15 տարեկան երեխաները իրենց հիվանդ տատիկ-պապիկներին կամ հիվանդ մորն են խնամում (դեպքերը իրականություն են, եթե կցանկանաք՝ գրեք, կմանրամասնեմ)։
Այսպիսի մի մեջբերում էլ անեմ․ «Ծերության ողբերգությունը նրանում չէ, որ մարդը ծերանում է, այլ նրանում, որ մարդը հոգով երիտասարդ է մնում»։ Գեղեցիկ խոսքեր են, չէ՞, ափսոս, որ գյուղացին 10-11 տարեկանից արդեն կյանքի դառը համն է զգում, հոգով սկսում է ծերանալ և հոգնել, իսկ ֆիզիկապես ծերանալով՝ հոգով արդեն մահանում է։
Իսկ այն մարդիկ, ովքեր իրենց կատարած յուրաքանչյուր սխալ քայլի համար մեղադրում են ուրիշին, մի օր նմանատիպ սխալ քայլի կամ սխալ խոսքի պատճառով վատ ավարտ կունենան, ինչպես և Դորիան Գրեյը:

Քնել չի ստացվում, հատկապես՝ անձրևոտ եղանակներին: Բայց ամբողջ սրտով ուզում եմ քնել, քնել ու մի քանի ժամ խուսափել բոլորից:

Բայց անձրևի կաթիլները «Թամզարա» են պարում տանիքին ու չափից շատ դմփդմփացնում:

Մտածում եմ՝ երբ փոքր էի, ինչ-որ բանի սպասելիս «քնել-զարթնելով» էի հաշվում:

-Մամ, իսկ Ձմեռ Պապը ե՞րբ կգա։

-Երկու անգամ էլ քնես-զարթնես, Ձմեռ Պապը կգա:

Համոզելու այս ձևը միշտ ակտուալ էր թվում: Միայն ոչ հիմա: Երանի էլի Ձմեռ Պապին սպասեի, նա կգա, քեզ նման չէ…

Քանի տերև է ընկել, իսկ դու դեռ չկաս, բայց ոչինչ, մի տերև էլ ընկնի՝ կգաս:

Քանի աստղ է վառվել, իսկ դու դեռ չկաս, բայց ոչինչ, հաջորդի վառվելուց վաղուց եկած կլինես:

Մի անգամ էլ քնեմ-զարթնեմ, հաստատ կգաս:

Սպասելուց հոգնել կա… Երբ գիտեմ, որ չես գալու:

-Լավ, մի անգամ էլ լսեմ ու վերջ։ Ինչ սպիտակ ա էս պատը, միշտ սե՞նց ա եղել։

Ձեռքն առավելագույն չափով ձգեց, որ մի կերպ սեղանի ծայրին դնի հեռախոսն ու շարունակի պատով՝ ավելի ճիշտ առաստաղով հրճվել։ Ջութակների հիմնական թեմայի հետ զուգահեռ հնչում էին փողայինները՝ մարելով, հետո ուժեղանալով ու լցնելով դատարկ սենյակը։ Չէ, սենյակը այդքան էլ դատարկ չէր՝ անկյունում բազմոցն ու սեղանը, լարից ընկած դաշնամուրն էին, մյուս անկյունում՝ գրասեղանն ու նվագարկիչը․ սենյակում կահույքից բացի միայն նա էր՝ բազմոցին պառկածն ու առաստաղով հրճվողը։

-Տենաս` ինչի՞ են հարևաններս տանը բարձրակրունկ հագնում։ Ախր, հարմար չի, ամբողջ օրը դրանցով ես, դրանցով գործի ես գնում, հետո նույն ճանապարհով տուն ես գալիս: Չե՞ս ուզում հանել, որ ոտքերդ մի քիչ հանգստանան։ Չնայած, կարող ա դրսում էդքան էլ հարմար չի բարձրակրունկներով քայլել, իսկ դրանք իզուր չես գնել, մի տեղ պետք է, չէ՞, հագնել։ Էլի մտքերով ընկա ու սիրածս մասը բաց թողեցի։

Նա նորից ձգվեց, այս անգամ, որ վերցնի հեռախոսն ու նորից միացնի ստեղծագործությունը։ Սենյակը նորից լցվեց լարայինների ու փողայինների կարծես թե կատարյալ հնչյուններով։ Դեմքով նորից նայում է մեզ արդեն քաջ ծանոթ սպիտակ առաստաղին։

-Տենաս` պարոն Ֆաուլերը գտա՞վ Պայլին։ Միգուցե Պայլին սպանել են։ Ափսոս, լավ տղա էր։ Իսկ միգուցե գաղտնի գործակալ է և, հավաքելով թանկարժեք փաստաթղթերը, ուղղակի փախել է։ Չնայած այդ տարիներին Վիետնամից փախչելու համար մենակ խիզախությունը հերիք չէր լինի։ Իսկ եթե Պայլը գոյություն չունի՞, և նրան Ֆաուլերն է հորինել, իր վրայից մեղքը հանելու համար։

Այ, եթե մի փոքր տեղից շարժվեր, միգուցե և իմանար Պայլի ճակատագրի մասին, այլ ոչ թե գրասեղանին դրված գրքին նայեր՝ վարկածներ թվարկելով։

-Լավ, էս ժամին, ո՞վ ա փոշեկուլ միացնում։ Գոնե բարձրակրունկներդ հանի, նոր տները մաքրի, հարմար չի տենց։ Էն մի անկյունը չմաքրեցիր, ո՞ւր ես գնում․․․ Էլի չլսեցի սիրածս դրվագը։

Կրկին միացրեց այն ամենասկզբից՝ այս անգամ հեռախոսը ուղղակի դրեց բազմոցի գլխին։

-Իսկ եթե ես լինեի Պայլի փոխարեն, միսս Ֆուոնգի հետ կփախչեի, որ մեզ ոչ ոք չկարողանար գտնել։ Ամերիկա կփախչեի, Պայլը հավանաբար այնտեղ ծանոթներ կունենար։ Բայց ես Պայլը չեմ, ոչ էլ իմ միսս Ֆուոնգին ունեմ, Ամերիկայում էլ դժվար ծանոթներ ունենամ։ Եթե մի օր որոշեմ գիրք գրել իմ Թոմաս Պայլը կամ Ջիմը, կամ էլ Բիլը ամբողջ օր կպառկեր գետնին ու կնայեր աստղերին։ Ֆուոնգն էլ կողքից հարցեր կտար, Պայլն էլ տպավորություն թողնելու համար իր իմացած մեկ-երկու աստղի անուն կասեր կամ կհորիներ, ցույց կտար դրանք։ Բայց ես Պայլը չեմ ու իմ միսս Ֆուոնգին էլ չունեմ։ Էս ճաքը մի՞շտ ա եղել առաստաղի էս մասում։ Ինչ էլ մեծ ա։

Սենյակը նորից դատարկվեց․ լսվում էր միայն ժամացույցի տկտկոցը։ Երաժշտությունը նորից միացնել էր պետք։ Ձեռքի մի թեթև շարժում, ու հեռախոսն ընկնում է ուղիղ բազմոցի հետևը։

-Չէ, էդքան էլ սպիտակ չի առաստաղը։

Գլուխը նորից թեքում է դեպի գրասեղան, տեղից բարձրանում ու վերցնում է գիրքը։

«Սիրելի՛ Թոմաս, ․․․ »