Դե, երևի արդեն կարդացել եք Ֆրանկոֆոնիայի գագաթնաժողովի օրերին կամավոր երեխեքի նյութերը իրենց կամավորական փորձի մասին օդանավակայանում, հյուրանոցում, Ֆրանկոֆոնիայի ավանում և այլուր, ու ես մի քիչ ուշացած եմ (դե՜, ինչպես միշտ, էլի), բայց, այնուամենայնիվ, ես էլ մի քիչ պատվիրակություններին ուղեկցելու մասին պատմեմ: Չգիտեմ՝ երեխեքը պատմել են արդեն, թե չէ, բայց նախորդող շաբաթվա համար հավաքագրվել էին 1000-ից ավելի կամավորներ ու նրանց դեռ ամառվանից փորձում էին համակարգել 5 խմբի մեջ՝ օդանավակայան, հյուրանոցներ, Ծիծեռնակաբերդ, Մարզահամերգային համալիր ու պատվիրակությունների ուղեկցում: Դե՜, երկար դես ու դեն ընկնելուց հետո էնպես ստացվեց, որ ես վերջնականապես «հաստատվեցի» վերջին խմբում, ու ամեն ինչ սկսվեց:

Չգիտեմ, մյուս խմբերի կամավորներին` ոնց, բայց մեզ այնքան էին նախապատրաստական աշխատանքների համար ԱԳՆ կանչում, որ երբեմն թվում էր՝ իմ երկրորդ տունը ոչ թե դպրոցն (արդեն համալսարանն) է, այլ նախարարությունը: Բայց խնդիրն այն էր, որ նախապատրաստական աշխատանքների էությունն այդպես էլ շարունակում էր սահմանափակված մնալ միայն թեորիայի՝ հսկայածավալ ինֆորմացիայի ու պարտականությունների ցանկի մեջ, որից գլուխ սկսեցինք հանել միայն վերջին մեկ շաբաթը՝ մեր պատվիրակությունների անուններն ու տվյալներն իմանալուց հետո: Ի դեպ, դրան մենք սպասում էինք անհամբեր ու մի թաքուն վախով, որովհետև սրտի խորքում բոլորս էլ հույս ունեինք ստանալ Ֆրանսիայի կամ գոնե Կանադայի պատվիրակությունները (դե՜, Մակրոնին կամ Թրյուդոյին անգամ մոտիկից տեսնելն էր շատերի համար երազանք, ուր մնաց՝ ուղեկցելը) ու չստանալ այնպիսի մի երկիր, որի անունն անգամ չենք լսել երբևէ (իսկ դա շատ էլ հնարավոր էր Ֆրանկոֆոնիայի միջազգային կազմակերպությանն անդամակցող երկրների ցանկը տեսնելով): Եվ քանի որ Արտաքին գործերի նախարարությունն աշխատում է այնպես, ինչպես մեր գյուղի սովետական սառնարանն ամռանը, մենք այդ լուրը ստացանք մեր պատվիրակությունների ժամանումից 5-6 օր առաջ միայն՝ շատ սպասված հեռախոսազանգի միջոցով:
-Էլլա ջան,- այն պահին, երբ լսափողի այն կողմից պիտի լսվեր այդքան սպասված երկրի անունը ես հստակ զգում էի սրտիս զարկերի արագությունը՝ չնայած ավտոբուսում եղած աղմուկին, որովհետև ընկերներիս փորձից արդեն գիտեի, որ կարող է հնչել Մոզամբիկի, Տոգոյի կամ, ասենք, Սենթ-Լյուսիի անունը,- Դուք ուղեկցելու եք Ուրուգվայի պատվիրակությանը,- ես երևի թեթև ժպտացի,- Ձեզ կուղարկենք պատվիրակության տվյալները:
-Շնորհակալություն,- ասացի ես ու անջատեցի հեռախոսս՝ մտածելով, որ ամեն դեպքում բախտի հարցում բախտս բերել է:
«Ուրուգվա՞յ: Վատ չի: Դե՜, առնվազն գիտեմ՝ աշխարհի որ կետում է գտնվում, որն է մայրաքաղաքը, պաշտոնական լեզուն ու կրոնը: Հա՜, մեկ էլ հիշում եմ, որ Ուրուգվայն է առաջինը ճանաչել Հայոց ցեղասպանությունը: Դրոշն էլ կապտավուն է կարծեմ: Չէ՜, ահագին էլ բան գիտեմ փաստորեն: Նույնիսկ լավ է: Գուցե մի քիչ իսպաներեն էլ խոսեմ դեռ»:
Պարզվեց, որ բախտի հարցում բախտս ոչ թե մի քիչ, այլ շատ էր բերել: Իմ ուղեկցությանը վստահված պատվիրակությունը բաղկացած էր միայն մեկ անդամից՝ Ուրուգվայի դեսպանից, ով նաև պատվիրակության ղեկավարն էր, Մշտական խորհրդին, Նախարարական խորհրդին և բուն գագաթնաժողովին Ուրուգվայի ներկայացուցիչը, իսկ ինչպես պարզվեց նաև հետագայում՝ մի հրաշալի, լատինաամերիկյան կոլորիտով անձնավորություն, որի հետ լեզու գտնելը բավականին հեշտ էր՝ չնայած երբեմն-երբեմն պատահող «դեսպանային» կամակորություններին ու սկզբունքայնությանը: Դե՜, առնվազն պատասխան ստանալու համար նրան պետք չէր դիմել «Ձերդ գերազանցություն»-ով՝ ի տարբերություն որոշ այլ պատվիրակությունների անդամների, իսկ մեզ տրամադրված մեքենայում նա հայտնվում էր միայն այն բանից հետո, երբ իմ հետևից փակում էր մեքենայի դուռն ու համոզվում, որ ողջ-առողջ եմ, ու նույնիսկ առաջարկում էր, որ մեքենան սկզբում ինձ տանի տուն և նոր միայն իրեն՝ հյուրանոց, որպեսզի ես հնարավորինս շուտ տուն հասնեմ ու քնեմ, հոգնած կլինեմ:
-Գիտե՞ք՝ Դուք հաստատ ինձնից ավելի շատ եք հոգնում այս օրերի ընթացքում,- ասաց մի անգամ, երբ էլի շուտ էր լքել հավաքույթը ինձ երկար սպասել չտալու համար:
-Ինչո՞ւ,- զարմացա ես:
-Որովհետև չկա ոչինչ ավելի հոգնեցուցիչ, քան սպասելն է,- նրա խոսքը հնչեց որպես վաղուց հաստատված ճշմարտություն,- ես դա հաստատ գիտեմ, որովհետև երբ դեսպանի կցորդ էի, ես ստիպված էի անընդհատ սպասել: Դա հոգնեցնում էր, ես չեմ մոռացել:
Նա չէր մոռացել, ու գուցե դա էր պատճառը, որ հաճախ մինչև վերջ չէր մասնակցում նիստերին կամ պետական ընթրիքներին, խուսափում էր ոչ պարտադիր միջոցառումներին ներկա լինելուց՝ գուցե հավես չունենալու, գուցե՝ ինձ ավելորդ անգամ չսպասեցնելու ու չհոգնեցնելու համար, որովհետև, այո՛, սպասումն ամենահոգնեցուցիչ բանն է աշխարհում:
Չէ՜, հրաշալի մարդ է պարոն Սգարբին ու հենց իր նման մարդկանց հանդիպելու, նրանց լսելու, նրանցով հիանալու, նրանցից սովորելու ու մի քիչ էլ նրանց քաղաքիդ սովորեցնելու համար արժեր մեկ շաբաթով դուրս գալ կյանքի սովորական հունից ու անշահախնդրորեն լծվել մի գործի, որը պահանջում է պատրաստակամ ժպիտ՝ անկախ տրամադրությունիցդ, խնդիրները (որոնք մեծամասամբ ԱԳՆ-ի՝ սովետական սառնարանից էլ վատ աշխատելու արդյունքում էին ծնվում) արագորեն հարթելու ունակություն, դե՜ մի քիչ էլ անքնություն ու էներգիա, ու փոխարենը տալիս հնարավորություն՝ ուղեկցելու մարդկանց, որոնցից կարելի է անվերջ սովորել…

Ալերգիա` ծխից։

Բաց պատուհանից սուրճի բույրը դուրս կսողա։

Ծուխ չի լինի։

Դու ներսում երբեք չես ծխում։

Սուրճի բույրի հետ հայացքդ էլ դուրս կգա։

Մեքենայի հեռարձակ լույսերը անձրևի կաթիլների մեջ ծիածան կնկարեն։

Մտքիդ մեջ կորոշես մեքենայի պատկանելությունը։ Ու ինչպես միշտ կսխալվես։ Նա չի գա։

Կնայես վերև։ Կփնտրես լուսինը։ Չես գտնի։

Քո բացած պատուհանից միայն քո սուրճի բույրը դուրս կգա։

Հոգնած կոպերդ իրար կգան։ Կպահես բաց։ Կփորձես սպասել։ Սպասել չեկողին։

Սեղանի տակ դրված ոտքերդ կխփես գետնին։ Տպավորություն կստեղծես, որ եկող կա։ Ու կշարունակես սպասել չեկողին։

Բաց պատուհանից ներս մտած սառը օդը կտաքացնի մատներիդ ծայրերը։ Մարմինդ կսառչի։ Կսպիտակի։

Աչքերդ կփակվեն։

Ջանքերդ իզուր են։

Դու մահանում ես։

Գիտակցելով, որ

այս սենյակում երբեք քո ծխախոտի ծխին նրանը չի խառնվի, որովհետև նա էլ  միշտ դրսում է ծխում։

Մինչ մյուս 17-ցիներն իրենց նյութերում ակտիվորեն պատմում էին իրենց կամավորական հետաքրքիր կամ մի քիչ ձանձրալի փորձի մասին գագաթնաժողովի օրերին, ես դրանց հասցնում էի հետևել աչքի պոչով ու թաքուն նախանձով միայն, որովհետև իրենք՝ հյուրանոցների, օդանավակայանի, Համալիրի, Ծիծեռնակաբերդի կամ Ֆրանկոֆոնիայի ավանի կամավորները, որքան էլ ստիպված լինեին ամեն օր կրել այդ կամավորական կապույտ շապիկները կամ ժամերով կանգնել բաց երկնքի տակ՝ չնայած ցուրտ եղանակին, բայց գոնե կարող էին իրենց թույլ տալ այնպիսի ճոխություն, ինչպիսին իրենց տպավորություններով կիսվելն է 17-ում, որովհետև իրենց աշխատանքը, գուցե և ֆիզիկապես ծանր էր, բայց սկսում ու ավարտվում էր հստակ ժամի՝ երեկոյան 8-ին: Ու հա, ընդհանուր կամավորությունն էլ հստակ ավարտ ուներ՝ հոկտեմբերի 12, ժամը 20:00: Եվ չնայած՝ էնպես ստացվեց, որ այդ օրը ես էլ իրենց հետ մասնակցեցի իրենց կամավորական «after-party-ին Ֆրանկոֆոնիայի ավանում (ու, ի դեպ, էնտեղ էլ ինձ գործի դրեցին՝ բեմից մի քանի ֆրազ ֆրանսերեն թարգմանել տալով (Մարիա՜մ, դու մենակ չես, էլի մեկը կա քո օրին), բայց իմ կամավորական աշխատանքը, որը կարող էր սկսվել, ասենք, առավոտյան 7-ին ու ավարտվել արդեն հաջորդ օրը՝ գիշերվա 1-ին, իսկապես ավարտվեց միայն այսօր՝ գագաթնաժողովի ավարտից 2 օր անց, երբ իմ ուղեկցությանը վստահված պատվիրակությանը վերջապես ճանապարհեցի օդանավակայան, ֆրանսիացիներին բնորոշ լայն ժպիտով ու շատ «կարոտալից» տոնով ասացի. «Մինչ շուտափույթ հանդիպում Հայաստանում», հանեցի կամավորական բեյջս, որ երևի ինձնից էլ շատ էր տանջվել այս մեկ շաբաթվա ընթացքում, ու հասկացա, որ վաղն առավոտ շուտ դասի եմ: Էլի: Աշխարհի ծայրում: Դեռ ավելին՝ վեցօրյա գրաֆիկով, որովհետև պիտի լրացնենք այս մեկշաբաթյա տանջանքների օրերը ևս: Այդ է պատճառը, որ գրում եմ միայն հիմա, երբ մյուսներն արդեն վաղուց ամփոփել են ֆրանկոֆոնիան, ծալել ու խնամքով մի կողմ են դրել կամ միգուցե այրել են իրենց բեյջերը, շապիկներն ու հիշողությունները: Դե՜, իսկ ես դեռ նոր եմ փորձում որոշել դրանց ճակատագրերը: Բեյջի ճակատագիրն արդեն պատմեցի, իսկ այ, շապիկի հարցում բախտս, կարելի է ասել, բերել էր: Մեզ՝ պատվիրակությունների ուղեկցորդներիս, ոչ միայն չէին պարտադրել դրանք կրել, այլև առհասարակ չէին էլ բաժանել: Փոխարենը սահմանել էին դասական dress code ու հորդորել հնարավորինս խուսափել որպես կամավոր ներկայանալուց, որովհետև մեր փոխարեն իրականում պիտի պետական արարողակարգի աշխատակիցներ լինեին, բայց…

Ինչ վերաբերում է հիշողություններին, ապա դրանց ճակատագիրը հստակ է. նրանք մնալու են ինձ հետ թերևս ողջ կյանքիս ընթացքում ու նրանցով դեռ շարունակելու եմ կիսվել ձեզ հետ (թեկուզ մի քիչ ուշացումով), որովհետև այս մեկ շաբաթը, ինչքան էլ անվերջ ու տանջալից թվար, ամենաանհավանական փորձն էր, որ կարելի էր ունենալ այս տարիքում, այն էլ սեփական հայրենիքում և այն էլ իրադարձություններին այսքան մոտ:

-Արս, իմ արև, դու նեղվելու տեղ չունես. Տիգրան Մեծինը իրա անվան պես ա եղել,- մի աննորմալ պատռում էր կոկորդը, ինչպես Արքիմեդը լողանալուց կբացականչեր էվրիկան:

Մի քանի րոպե ուշադիր զննելուց հետո աչքերը պտտեցրեց այն հուսահատ հայացքով, որը առանց տարիների իմաստնության ու փորձի կտեսնեիր մեկի աչքերում, ում դիմաց ֆրանսիական թեորիայով անկաշկանդ համբուրվում են իր սիրած էակն ու ինչ-որ լպրծուն, ու թերությունը չընդգծելու համար կամաց ասաց․

-Լավ չես, իմին չի հասնի: Մաքսիմում քոնին:

Լռեց, մտածեց, նայեց, մտածեց, շարունակեց․

-Հա, բայց իմը բնական ա, քոնը ռինգի մեջ են թրծել:

-Ասե՞մ:

-Ասա:

-Սենց ավելի սիրուն ա, քան կլիներ: Թարս էլ մի նայի, ես ճաշակով տղա եմ:

Կենտրոնական բանկում դրամներն էինք խոշորացույցով ուսումնասիրում, երբ դեպքը պատահեց:

Արսենը դպրոցական ընկերս է՝ հասարակ տղա, որը լսում է ռուսական ախմախություն, սիրում` աղջիկներին, օձիքով վերնաշապիկ ու մեծ դրամապանակներ, բայց խնայում է ընդմիջման փողը դրամապանակը լցնելու համար: Հիմա էլ քոլեջում ենք սովորում, էլի իրար հետ: Ես ատում եմ Արսենի ճաշակը: Աննորմալն էլ դու ես:

Իններորդ դասարանում հայոց լեզվի ուսուցչուհին հանձնարարեց գրել, թե ինչ կփոխեինք մեր կյանքում, մեր մեջ: Արսենն առանց մտածելու, լայն ժպիտով, հիմար հայացքով ասաց.

-Քիթս:

Ուսուցչուհին շփոթմունքը ցույց չտվեց ու խրախուսելու համար գրել տվեց գրատախտակին, Արսենն էլ խրախուսվեց ու մինչև հիմա ամփոփում է իր էությունը գրատախտակին տառերով գրված իր քթի մեջ:

Արսենի քիթը տառերով գրվեց գրատախտակին ու չջնջվեց իմ հիշողությունից, որովհետև ամեն անգամ դասի ժամանակ արևելք նայելիս ես ակամա ստիպված եմ հիշել ու ժպտալ: Արսենը կողքիս է նստում: Երբեմն:

Ըստ իս՝ մարդու քթի ձևը արտացոլում է նրա բնավորությունը: Ինչպես չես կարող բացատրել զգացողությունը, որ ստանում ես երեխաներին դրսում հողով կամ գնդակով խաղալիս տեսնելուց կամ հենց նոր հայտնաբերած երգից մնացած բոլոր անգամները լսելու ցանկությունը մեկում սեղմելու անունակության հաճույքը, այնպես էլ քթի ու բնավորության հարաբերությունն եմ անկարող բացատրել: Պիտի նայես ու զգաս: Աննորմալն էլ դու ես:

Սյունեն՝ Ազնավուրին բնութագրող իր ֆեյսբուքյան ստատուսներից մեկում, բավականին գեղեցիկ կերպով նկարագրել է․ «Իր ներկա ստանդարտներով՝ երիտասարդ ժամանակ խիստ համեստ արտաքին տվյալներով խելքահան էր անում ամենագեղեցիկ կանանց, որոնք իր երաժշտության պես էսթետիկ էին՝ առանց ավելորդ բացվածքների, գռեհկության հասնող սեքսուալության, որովհետև ինքն էլ երբեք ստանդարտներին համապատասխանող կանանց չի սիրել: Տարբեր կանանց հետ լուսանկարներ թերթեք, մեկը բարակ շուրթերով է, մյուսը՝ լայն կոնքերով, երրորդը՝ մեծ քթով: Ու էդ ամենով հանդերձ սիրունիկ են, գրավիչ են, իսկապես ձգող են: Ու մտածում ես՝ էդ ինչ շքեղ դետալ-առանձնահատկություն են ունեցել, որով Ազնավուրը գերվել է, երանի-երանի մեկը մի օր մեզ էդպես նայի, մեր թերությունների մասին էդպես երգի»։

Դու էլ երևի Արսենի պես շարքային ոչ ստանդարտ քիթ ունեցող հայ ես, ով կոմպլեքսավորվում է ինչ-որ դիրքից նկարներ ունենալուց կամ հավանած աղջկա դիմաց մի որոշ դիրքով նստելուց: Դու քեզ ազատորեն վերագրում ես նրա ճաշակի տեր ու քննադատում ինքդ քեզ՝ նպաստելով ինքնագնահատականիդ անկմանը:

Ուզում եմ ասել քեզ, որ շարքայինը ոչ թե քո հարթուփոս քիթն է, այլ դու ու քո մոտեցումը արտասովորին: Ու քեզ առանձնապես ոչինչ չի տարբերում քառանկյուն հայացքներով սահմաններ գծող էն ոչնչությունից, ով ի զորու է ձայնի բոլոր ելևէջները օգտագործել ուսուցչին նվաստացնելու ու լսարանի առաջ «բեթմեն» խաղալու համար, ու քեզ համար էլ երևի հակառակ սեռը զուտ հաճույքների բավարարման աղբյուր է, իսկ խնջույքներին միայն մոր կենացը խմելը՝ հարգանքի չափանիշ:

Դու էլ այն շարքային հասարակն ես, ով խեղկատակ է պիտակավորում մեկին, ով ցույց է տալիս միանգամայն տարբերվող երգացանկը կամ ասում, որ սիրում է կարճ կտրվածքով ու դեղին մազերով աղջիկներին:

Վերջին մրցումներից հետո տուն մտնելիս մայրս սարսափած աչքերով նայեց ուռած, կապտած ու կիսաջարդած քթիս: Ժամանակի ընթացքում հայելու դիմաց կանգնելու ու սանրվելու հետ համատեղ չսիրված լինելու վախի փոխարեն փայլող աչքերով ես նայելու խորդուբորդ քթիդ: Քո՝ ինքդ քեզ գնահատելուց ես կախվածության մեջ դնում շրջապատի գնահատականը:

Գժվելիք են հայկական սիրուն, սապատավոր արծվաքթերը, գիժ եք դուք:

Լուսանկարը` Զարա Ղազարյանի

Առաջին օրն էր իմ կամավորության, աղջիկներից մեկի հետ կանգնած խոսում էինք Օպերայի բակում, մի քիչ շուտ էինք հասել, տաղավարների աշխատանքները դեռ չէին սկսվել, երբ մի ոստիկան մոտեցավ մեզ ու հարցրեց՝ երեխեք ջան, հիմա դուք կամավո՞ր եք։ Ասացինք՝ հա։ Հարցրեց՝ բա ձեր օգուտը ո՞րն ա։ Դե, չենք սիրում հիմնականում այդ հարցը։ Ասացինք, որ պարզապես հետաքրքիր է մեզ, ու հավես է։ Այն ժամանակ դեռ առաջին օրն էր, ու չէի կարող էդ հարցին պատասխանել։ Իսկ հիմա կփորձեմ ավելի մանրամասն պատասխանել ոստիկանի հարցին ու ասել, թե իմ օգուտը որն է։

Սկսեմ նրանից, որ այս մի շաբաթվա ընթացքում ավելի շատ մարդու հետ շփվեցի, քան իմ ամբողջ կյանքում։ Ինձ նման ինտրովերտի համար, կարծում եմ, լավ փորձ է մի քիչ մարդկանց հետ խոսել սովորելը։ Երբ կամավոր ես, ու մարդիկ քեզ լիքը հարց են տալիս, քո աշխատանքն է` պատասխանել այդ բոլոր հարցերին, անկախ այն բանից, պատասխան ունես, թե չէ։

Սովորեցի արագ որոշումներ կայացնել ու լուծումներ գտնել։

Իմ աշխատանքի երկրորդ օրվանից սկսած ես բեմի թարգմանիչ էի։ Էդ պաշտոնը ես եմ հնարել, ուղղակի բեմ բարձրանալուց առաջ պետք է ներկայացնել, թե ով է ելույթ ունենալու, ու պետք է ներկայացնել նաև ֆրանսերեն։ Ես ֆրանսերեն ձայնն էի, ինձ տեսնել չէիք կարող, բայց կլսեիք։ Թարգմանում էի նախապես ասելիքս ու ասում։ Բայց պահեր եղան, երբ կատարողները ժողովրդի հետ խոսում էին ելույթի ընթացքում։ Առաջին անգամ զուգահեռ թարգմանեցի Մեհդի Կայենին՝ Կանադայից ժամանած, բայց ծնունդով ալժիրցի երգչին։ Ու հենց նրա հետ էլ առաջին անգամ բեմ բարձրացա։ Վերջին պահին որոշվեց, որ թարգմանիչը պետք է բեմում լինի, ու Մեհդին ինձ ֆրանսերենով գեղեցիկ ներկայացրեց՝ ես ունեմ թարգմանչի կարիք, ու շնորհակալ եմ Միրիամին (չէի դնելու բեմից ուղղեի, թե բա՝ Մարիամ), որ կթարգմանի ինձ։ Ասաց՝ ծափահարեն ինձ, ձեռքերով էլ ցույց տվեց, ասաց՝ ծափահարեք, Միրիամ, բայց ես ինքս ինձ ներկայացնելու մասերը չթարգմանեցի, ու էդպես էլ ոչ ոք ծափ չտվեց ինձ։ Էդ պահից հիշում եմ միայն ուժեղ լույսերը ու իմ անփույթ ժպիտը։ Ելույթից հետո Մեհդին ասաց, որ իր ծնողները մինչ իր ծնվելը, գիտեին, թե ինքը աղջիկ է լինելու, ու անունը Միրիամ պետք է դնեին։ Հետևաբար, ես իր քույրն եմ։ Մեհդիին բարեհաջող թարգմանեցի, քանի որ ֆրանսերենից հայերեն էի թարգմանում, բայց մյուս դեպքը, երբ ստիպված եղա զուգահեռ թարգմանել, շատ ավելի դժվար էր։ Թարգմանում էի «Օպերա Վիվա» վոկալ քառյակին, բայց այս անգամ՝ հայերենից ֆրանսերեն։ Ինչքան էլ բոլորը համոզեն, որ այդ պահին լսարանի մեծ մասը հայեր էին, ու ոչինչ, որ սխալվել եմ, չեմ կարողանում մինչև հիմա ինձ ներել շատ կարևոր սխալների, մի քանի անգամ կմկմալու ու բառեր մոռանալու համար։ Բայց, ոչինչ, դա էլ ապրեցի։

Իսկ վերջին օրը Ֆրանկոֆոն ավանի փակումից մոտ մեկ ժամ առաջ ինձ խոսք տվեցին բավականին երկար, որպեսզի թարգմանեմ ու բեմից կարդամ։ Սովորեցի արագ գործել։ Իհարկե, բախտս բերեց, որ այդ պահին ընկերուհիս ինձ հետ էր, ու շատ օգնեց թարգմանության հարցում, բայց, համենայնդեպս, դժվար էր, քանի որ ընթացքում էլի ընդհատում էի թարգմանությունս ու վազում հաջորդ կատարողին ներկայացնելու։

Չգիտեմ՝ սխալներով, թե լրիվ ճիշտ, բայց ես, ոչ բեմի մարդ և ոչ էլ մի կարգին թարգմանիչ լինելով հանդերձ՝ բեմից ֆրանկոֆոնիայի փակման խոսք կարդացի։ Եթե սխալներ նկատել եք, ես լրիվ պատասխանատվություն եմ կրում դրանց համար, որովհետև ես էի թարգմանել։

Հիմա գիտեմ, ինչ է նշանակում բեմում լինել, նայել ժողովրդին, նրան որևէ խոսք ասել, ու հիմա ավելի հաստատ գիտեմ, որ դա իմ բանը չէ։ Ամեն դեպքում, շատ հետաքրքիր էր, դա էլ փորձեցի։

Չնայած՝ ոչ մի երկրի ոչ վարչապետի եմ տեսել, ոչ էլ նախագահի, ոչ ոքի հետ չեմ հասցրել նկարվել, ինչպես շատ ընկերներս, բայց այս մեկ շաբաթվանից հետո ես էլ կարող եմ Մակրոնի ու Տրյուդոյի հետ նկարված ընկերներիս նախանձելու փոխարեն բացել «Կյանքում հասցնել անել» երևակայական ցուցակս ու մի շարք թռչնակներ (պծիչկա) ավելացնել։