Իմ էջը Երևան

Օրն սկսվում է

2018/02/23 Էլզա Զոհրաբյան

Առավոտ էր։ Ժամը 7։35 զարթուցիչը զնգաց։ Լսում էի ձայնը, բայց մեջս չէի կարողանում ուժ գտնել, որ այն անջատեմ, քանի որ անջատելու համար պետք է գնայի սենյակիս մյուս ծայրը։ Ի վերջո, քրոջս բղավոցները՝ «Էլզա, միակ օրն է, որ կարող եմ մինչև 10-ը քնել, այսօ՞ր էլ ինձ հանգիստ չես թողնում», ինձ մոտիվացրին, և ես անջատեցի զարթուցիչը։ Կանգնեցի, որպեսզի գնամ լոգարան, բայց զգացի, որ ոտքերս ցավում են, հետո հիշեցի, որ երեկ 2 ժամ թենիս եմ խաղացել։

Մի կերպ հասա բաղնիք, հայելու մեջ տեսա մի մարդու, որի միակ նպատակն էր այդ պահին վերադառնալ սենյակ և գոնե 1 ժամ ավել քնել։

Լվացվեցի և դուրս եկա։

Դո՞ւք էլ առավոտյան չեք կարողանում որոշել՝ ինչ պետք է հագնեք։ Եթե այո, ուրեմն մենք շատ նման ենք։ Փորձում ես ինչ-որ բան ընտրել և հագնել, չի ստացվում, բայց հասկանում ես, որ արդեն 30 րոպե դա ես անում և ստիպված հագնում ես այն, ինչ ամենաքիչն ես ուզում։

Տխուր և մի փոքր հիասթափված դեմքով դուրս եմ գալիս սենյակից և տեսնում եմ մայրիկիս։

-Ի՞նչ է պատահել։

-Մամ, չե՞ս տեսնում։

-Ի՞նչ է պատահել։ Օ՜յ, դե լավ էլի, ուղղակի դպրոց ես գնում։

-Դու չես հասկանում։

Եվ հետ եմ վերադառնում սենյակ։ Տեսնելով, որ արդեն դուրս գալու ժամանակն է՝ արագ հավաքվում եմ և դուրս եմ գալիս՝ ինչպես միշտ մոռանալով ուրվագծային քարտեզը և հեռախոսս։ Տեսնելով, որ ուզում եմ երգ լսել, իսկ հեռախոսս չկա, որ ականջակալներս միացնեմ, վերադառնում եմ տուն, և ինչպես միշտ, հանդիպում եմ հարևանիս, որը հարցնում է.

-Հըն, էլի՞ ինչ-որ բան մոռացել ես։

Վերցնում եմ հեռախոսս և վազում դասի։

Իմ էջը Կոտայք

Երազանքիցս մի փոքր ուշացած

2018/02/22 Հռիփսիմե Եղիազարյան

Գիտե՞ք, հիմա աշխատանք եմ փնտրում: Աշխատանք եմ փնտրում այնպես, ինչպես ցանկացած մարդ, ով ավարտում է համալսարանը և ցանկանում է բարեկեցիկ կյանքով ապրել, բայց արդյունքում մնում է «աշխատանք փնտրողի» կարգավիճակում: Բայց գիտե՞ք ինչ մտահոգություն ունեմ և դրանով էլ ուզում եմ առաջնորդվել աշխատանք ընտրելու հարցում: Հիմա կասեմ, թե որն է մտահոգությանս առարկան:

Ընտրել աշխատանք, որը կկատարեմ տհաճությա՞մբ և բարձր աշխատավարձ կունենա՞մ, թե՞ աշխատանք, ուր ամեն օր գնալը ինձ համար ոչ թե տանջանք կլինի, այլ հաճույք կստանամ իմ կատարած աշխատանքից: Ամեն առավոտ քնից կարթնանամ մեծ ուրախությա՞մբ, անգամ եթե ձմեռ լինի և կշտապեմ աշխատանքի՞, թե՞ անգամ ամռանը ցանկություն չեմ ունենա դուրս գալ անկողնուցս:

Ես որոշել եմ, որ ուզում եմ ունենալ իմ երազանքների աշխատանքը, անգամ եթե քիչ վարձատրվեմ: Գիտե՞ք ինչու: Որովհետև մենք մի կյանք ենք ապրում, և ինչու՞ տանջվելով անել այն աշխատանքը, որը չես սիրում, իսկ հետո ասել. «Էս կյանք չի», և նման այլ բաներ: Բացի այդ, եթե մի բան չսիրելով ես անում, երբեք մեծ հաջողությունների չես հասնի, քանի որ դրան չես տրամադրի ողջ ժամանակդ և ամեն առիթ կօգտագործես դրանից փախչելու համար:

Ճիշտ է, այսօր Հայաստանի աշխատաշուկան այդքան էլ չի փայլում իր առաջարկած աշխատանքով, կամ կարելի է ասել, որ ընդհանրապես չի փայլում, բայց ամեն դեպքում ես ինչ-որ նախնական աշխատանք եմ ուզում գտնել արդեն «շուրջ 6 ամիս»: 6 ամիս, հասկանո՞ւմ եք, թե դա ինչ երկար ժամանակ է: Ես իմ երազանքը կարող էի իրագործած լինել դեռ 6 ամիս առաջ, բայց ինձ արդեն 6 ամիս ուշացնում են իմ երազանքից: Ես հիմա լուսանկարչական ապարատ գնած կլինեի, գուցե իմ փոքրիկ լուսանկարչական գործը կունենայի, կամ գուցե ֆոտոլրագրությամբ կզբաղվեի: Բայց ոչ, ես նստած եմ տանը և սպասում եմ իմ ժամանակին, թե երբ վերջապես աշխատանք կունենամ:

Եվ խնդիրն ընդհանրապես քո ավարտած ֆակուլտետի մեջ չէ, և թե ինչպես ես սովորել, ու ինչ գույնի է դիպլոմդ: Որովեհտև աշխատանք չկա նույնիսկ միջազգային հարաբերությունների, իրավագիտության ֆակուլտետի շրջանավարտների համար, որոնք կարմիր դիպլոմով են ավարտել իրենց ուսումը:

Հայրիկս ասում է. «Եթե ծանոթ չունենաս՝ գործ չես գտնի, էս երկրում ոչ մի մեծ բանի չես հասնի»: Իմ ու հայրիկիս կռվի հավերժական թեման: Ես ասում եմ, որ եթե ուզում ես ինչ-որ բանի հասնել, նշանակություն չի ունենա, թե որ երկրում ես ապրում, կարևորը շատ աշխատելն է ու նպատակից հետ չկանգնելը: Ես հայրիկիս ասել եմ, որ նրան ապացուցելու եմ, որ հնարավոր է մեծ հաջողությունների հասնել: Եվ մենք պայմանավորվել ենք, որ 10 տարի անց ես նրան ցույց կտամ, թե ինչքան բանի եմ հասել իմ արդար աշխատանքի ու իմ թափած ջանքերի շնորհիվ:

Հասկանո՞ւմ եք, քանի որ մենք Հայաստանում ենք ապրում, ես չէի կարող ասել 5 տարի հետո, որովհետև երկրի ընձեռած հնարավորությունները հնարավոր է թույլ չտան: Բայց ես վստահ եմ, որ ես շատ բանի հասած կլինեմ, և հնարավոր է, որ ձեզ աշխատանք առաջարկողներից մեկն էլ հենց ես լինեմ:

Բայց ամեն դեպքում, խորհուրդ կտայի աշխատանք ընտրել ոչ միայն աշխատավարձի համար, այլև որպես անհատ ինքնահաստատվելու և այս աշխարհում ձեր մասին հիշողություն թողնելու համար: Իսկ ինձ մաղթեք, որ շատ չուշանամ երազանքիցս:

Ինչն է ինձ հուզում Արագածոտն

Դառը ապրուստ

2018/02/22 Աննա Գասպարյան (Արագած)

Իմ հորեղբայրները և քեռին մեկնում են արտագնա աշխատանքի։ Հորեղբայրներս արդեն շուրջ 18 տարի է, ինչ մեկնում են։ Նրանք իրենց ընտանիքի կողքին են լինում ընդամենը 3 ամիս, իսկ մնացած 9 ամիսներին նրանք աշխատում են երկրից դուրս։ Մի հորեղբայրս էլ մահացավ հենց օտար երկրում դժբախտ պատահարից, կարոտը սրտում։ Գիտե՞ք՝ ինչ դժվար է հորը, ամուսնուն, տղային չտեսնել 5 տարի, իսկ 5 տարի հետո տեսնել նրա սառած մարմինը։ Նրա մայրը՝ Կիմա տատը, միշտ ասում էր.

-Հովեսս հենց գա, չթողիմ էլ երթա էդ անտեր Յակուտիան, թող գա տուն: Ես սոված էլ կքնիմ, մինագ թող իմ տղեն տունն եղնի, մինագ թե թող շուտ գա իմ Հովեսը։
Բայց այդպես էլ իր տղան չեկավ։ Երբ գնում ենք իրենց տուն, Կիմա տատը միշտ ասում է, որ կարոտել է իր տղային, և հայրիկիս ասում է, որ սիրում է իրեն այնպես, ինչպես իր որդուն։ Երբ տեսնում է մեզ, սկսում է լաց լինել և աչքերը սրբելով՝ հայրիկիս ասում է.
-Տիկո ջան, թե հնչի՞ ըտենց եղավ, հնչի՞ Աստված ընձի չտարավ, որ իմ տղուն տարավ, իմ տղեն հլը 40 տարեկան էլ չկար, իսկ ես տարիքս արդեն առեր իմ, բա ուր 3 մատղաշ երեխեքը մնացին անհեր։
Հայրս միշտ փոխում է թեման, որ տատը չվատանա, առողջական խնդիրներ ունի։
Մյուս հորեղբայրս աշխատում է արտերկրում արդեն 18 տարի։ Այս տարի էլ իր հետ աշխատանքի է տարել իր մեծ տղային, որ եկամուտը կրկնապատկվի։ Իսկ քեռիս 9 տարի է աշխատում, բայց այստեղ չի ապրում, իր ընտանիքի հետ տեղափոխվել է Ռուսաստան։ Երբ skype-ով խոսում ենք, ես միշտ հարցնում եմ, թե չե՞ն ուզում արդյոք վերադառնալ Հայաստան, իսկ քեռիս ասում է.
-Ան ջան, գանք ի՞նչ անենք էդտեղ: Էստեղ գոնե գիտես, որ օրվա աշխատածովդ կարող ես ապրել։
Ես ինքս էլ համաձայն եմ նրա հետ, որովհետև այստեղ լիովին ապահովված կարող են ապրել միայն պաշտոնյաները, իսկ մեզ պես հասարակ գյուղացիներն ապրում են մեծ դժվարությունների միջով անցնելով։ Միակ ցանկությունս այն է, որ փոխվի ներկայիս Հայաստանի վիճակը։

Իմ էջը Կոտայք

Վայելեք կյանքը, անմահներ

2018/02/22 Սեդա Հարությունյան

Երկար դադարից հետո բարև, 17: Ես քեզ շատ էի կարոտել: Մի քանի ամիս առանց քեզ: Կներես ինձ, եթե կարող ես: Ես էլ չեմ կորչի:

Այս ամիսների ընթացքում հասկացա, թե ինչ է նշանակում լինել ուսուցիչ, բայց ոչ մանկավարժ, ընկեր, բայց ոչ հարազատ, բարեկամից էլ լավ հարևան, ընտանեկան երջանկություն և հաղթահարելի վիշտ:
Իմ կյանքում երկարատև դադար էր: Արցունքները, տխրությունը և անկարողությունը դարձան իմ ընկերները: Ես դադարեցի կյանքից սպասել լավը, գեղեցիկը: Սկսեցի ատել քոլեջը որոշ «մանկավարժների» շնորհիվ, ընկերոջս մեջ բացահայտեցի նախանձն ու արհամարհանքը: Շատերն սկսեցին հարցնել. մի՞թե հոգնել եմ կյանքից:
Ո՛չ, երբեք ու ոչ մի դեպքում մարդ, ով ապրում է կյանքը վայելելու, ընտանիքին երջանկություն պատճառելու, նպատակներն ի կատար ածելու համար, մարդ, ով չի ապրում միայն սեփական ես-ի համար, մարդ, ով սիրում է բոլորին ու այն ամենը, ինչ շրջապատում է իրեն, մարդ, ով ոչ թե սիրում է միապաղաղ կյանքը, այլ իրենն է ստեղծում՝ չի կարող հոգնել կյանքից, երբեք…
Շնորհակալ եմ, որ կա իմ ընտանիքը, կան իմ ընկերները, կաս դու, որ կարդում ես իմ հոդվածը: Առանձնահատուկ շնորհակալություն նրանց, ում ես չեմ սիրում ու տանել չեմ կարողանում: Ձեր շնորհիվ ես գիտեմ ինչպիսին երբեք չեմ լինի:

Ինչպես ասում են՝ հարկավոր է ապրել այնպես, կարծես թե երբեք չես մեռնելու…

Դե՛, վայելեք ձեր կյանքը, անմահներ..

Իմ բնակավայրը Տավուշ

Շենգավիթից սահման

Ֆոտոշարք 2018/02/21 Սերյոժա Առաքելյան

: Լուսանկարը` Սերյոժա Առաքելյանի

: Լուսանկարը` Սերյոժա Առաքելյանի

: Լուսանկարը` Սերյոժա Առաքելյանի

: Լուսանկարը` Սերյոժա Առաքելյանի

: Լուսանկարը` Սերյոժա Առաքելյանի

: Լուսանկարը` Սերյոժա Առաքելյանի

: Լուսանկարը` Սերյոժա Առաքելյանի

: Լուսանկարը` Սերյոժա Առաքելյանի

: Լուսանկարը` Սերյոժա Առաքելյանի

: Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

: Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Վերնագիրը կարդալուց երևի մտածեցիք ես փշալարեր եմ կտրել և եսիմ ուր գնացել: Չէ, չէ, նման բան չկա՝ գնացել եմ սովորական սահման, որտեղ միշտ կրակոցներ կան, ավելի ճիշտ՝ Տավուշ, իսկ եթե ավելի խորանանք՝ Բաղանիս: Երբ իրերս տեղավորում էր վարորդը տաքսու մեջ, ես օգնելու փոխարեն նայում էի շենքին, շրջակա տարածքին և սպասում, որ շենքի հետևով մետրոն կանցնի՝ մի հատ էլ ձայնը կլսեմ, նոր կգնամ տուն: Բայց ստիպված նստեցի մեքենան: Եթե դա վարորդին ասեի, կասեր՝ տղա ջան, էդտեղ ի՞նչ կա լսելու, որ լսես: Բայց գնացքը ոչ եկավ, ոչ էլ լսեցի, ոչ էլ հավես ունեի բացատրելու, որ կարող է գնամ բանակ ու 2 տարի չլսեմ նրա ձայնը: Թաղամասից դուրս գալիս նայեցի խանութին, որտեղից միշտ հաց եմ առնում, հարակից սուպերմարկետին, որտեղից մեկ-մեկ շոկոլադ էի գնում: Մի քիչ անցանք, տեսա մետրոյի աստիճանները: Վա՜յ, քանի անգամ եմ էստեղով անցել ու սայթաքել շտապելու պատճառով, որ դասից չուշանամ: Լավ դե, ձեր տուն ես գնում: Ժպտա՝ ասացի ինքս ինձ ու ժպտալով գնացի Բաղանիս:
Շարժվեցինք դեպի գյուղ: Սպասում եմ րոպե առաջ մտնել իմ գյուղ: Չմտածեք, որ ասում եմ գյուղ, ուրեմն կտրված մի տեղ է՝ ոչ, հենց մեր գյուղով է անցնում Երևան-Թբիլիսի ավտոճանապարհը: Ահա և հասանք գյուղ: Էլի վրացական պետհամարանիշներով ավտոմեքենաներ են կանգնել ու չեն կողմնորոշվում, թե որ ճանապահով գնան, որ ապահով լինի, բայց ինչպես մեր գյուղացիք են կատակով ասում.

-Էս մինը վտանգավոր ա, էն մինն էլ «ապասնի», դվորը ուզըմ ես՝ գնա, քու ղսմաթը քու հետ ա:

Երբ հասնում էի գյուղ, արդեն զանգեցի մայրիկիս, որ համով բան պատրաստի՝ գալիս եմ: Էլ չի հարցնում՝ ինչ սարքեմ: Ինքը գիտի արդեն՝ տապակած կարտոֆիլ հավով: Դե, արդեն եկա տուն, տեղավորվեցի, հերթը եկավ դուրս գալուն:

-Պապ, ավտոն կտա՞ս:

-Չէ, տեղ պետք ա գնամ:

-Լավ

Ես դուրս եկա տանից ու սկսեցի ամեն ինչին ուրիշ աչքով նայել, կամ ավելի ճիշտ, երևանցու աչքով: Փաստորեն լիքը հետաքրքիր բան կար մեր գյուղում: Դե, եթե կա հետաքրքիր բան, ապա բացում ենք հեռախոսի խցիկը: Բացում ենք, նկարում և ուղարկում հենց այստեղ, այս կայք, որտեղ կարդում ես նյութս: Ուրախ քայլում էի գյուղով: Հանդիպեցի նրանց, ում երկար ժամանակ չէի տեսել, չտեսա նրանց, ովքեր արդեն գնացել էին արտագնա աշխատանքի: Անցավ մի քանի օր, և էլի ամեն ինչն նույնն է. էլ երևանցու աչքով չեմ նայումգյուղիս: Չգիտեմ ինչու, բայց չէի ուզում վերադառնալ Երևան: Տնից լավ տեղ չկա, ուր ուզում ես՝ գնա: Անգամ եթե գիշերով տանից դուրս գալ չես կարող, որովհետև կրակոցներ կլինեն, վտանգավոր է: Բայց քանի որ ուսանողական արձակուրդներս վերջանում են, պիտի վերադառնամ Երևան:
Կեսօրին տաքսին սպասում էր, և էլի իրերը դասավորելիս մեր տանն էի նայում, բայց չէի սպասում մետրոյի ձայնին: Այ հիմա կարող ես ֆոտոներս նայել: Խոստանում եմ մյուս անգամ ավելի շատ նկարել, որ ավելի լավ պատկերացնես Տավուշի գեղեցկությունը: Ի տարբերություն Երևանի, Բաղանիսում ցուրտ էր, սար ու հանդը՝ ցեխ: Մյուս անգամ:

Գիտահանրամատչելի Գեղարքունիք

1+1=2, իսկ մնացածը տրամաբանական է

2018/02/21 Նելլի Խաչատրյան

Մաթեմատիկա։ Ըստ գիտնականների՝ մարդկության 20%-ը ունի ֆոբիա մաթեմատիկայից, ինչն արտահայտվում է, օրինակ, վերջույթների թուլացմամբ կամ ստամոքսում թիթեռների, չէ՝ դինոզավրերի ի հայտ գալով մաթեմի քննության ժամանակ։ Ես որպես մասնագիտություն ընտրել եմ, ըստ շատերի, այդ սթրեսաբեր մասնագիտությունը, ու չհարցնեք՝ ինչու, որովհետև երբեք այլ ուղղությամբ չեմ էլ մտածել։

Եթե ասում ես, որ այս առարկան չես սիրում, ես քեզ մարտահրավեր եմ նետում՝ ապացուցիր, որ հասկանում ես, նոր ասա, որ չես սիրում։ Կամ ուղղակի, արի միասին փորձենք հասկանալ բարդ թվացող հասարակ բաներ։

Մի քանի նյութ կգրեմ ու կփորձենք միասին համոզվել, որ մաթեմատիկան շատ փափուկ ու սիրուն բան է։

Սկսենք ամենասկզբից։ Մարդկանց համար բնական պահանջ էր հաշվելը ու լիքը տարբերակներ փորձելով ու տանջանքներով մարդիկ սկսեցին օգտագործել էն թվային համակարգը, որ հիմա մենք ենք օգտագործում: Ու էդ տարբերակների ու տանջանքների սկիզբը հաշվելու համար սովորական գիծ քաշելն էր, այսինքն՝ մի առարկան մեկ գիծ, երկուսը՝ երկու և այլն: Ճիշտ ես, լավ չեն մտածել, խեղճերի կյանքի կեսը անցել է թիվ գրելու վրա: Պետք էր այնպիսի բան, որ կհեշտացներ ու ժամանակ կխնայեր: Մեր թվարկությունից մոտ 500 տարի առաջ մարդիկ սկսեցին օգտագործել հռոմեական թվերը, բայց, օրինակ՝ 1998 թիվը գրվում էր էսպես՝ MCMXCVIII։ Չի փայլում հարմարությամբ, այսինքն՝ պետք էր առանձին գրել 1000-ը, հետո՝ 900-ը, հետո՝ 90-ը, հետո՝ 8-ը, այսինքն՝ արաբական թվերով տրամաբանությունն էսպիսին էր՝ 1000900908: Հա, իսկ որո՞նք են արաբական թվերը․ էն, ինչ մենք ենք օգտագործում: Իրականում, էդ թվերը 5-րդ դարում առաջինը գրեցին հնդիկները, 9-րդ դարում արաբները սկսեցին օգտագործել, ու 12-րդ դարում այն տարածեցին Եվրոպայում, որտեղ էլ իր հերթին թվերի ստեղծումը վերագրեցին արաբներին ու դրանք անվանեցին արաբական։ Բայց եկեք երախտամոռ չլինենք ու գոնե իմանանք, որ իրականում թվերի գյուտը հնդիկներինն է:

Թվերը ստեղծեցինք, մնաց դրանք ուսումնասիրելը: Խոսենք բնական թվերից: Էն, որ արհեստական չեն, մեջը հավելանյութեր ու անհասկանալի բաներ չկան… Էն թվերը, որոնցով հաշվում ենք, ու քանի որ մենք ոչ մի բանը չենք կարող հաշվել, հիշենք, որ 0-ն բնական թիվ չի համարվում: Դրանք սկսվում են 1-ից ու անվերջ շարունակվում:

Բնական թվերի հետ գումարման գործողությունը կարծես թե հեշտ է, ինչպես դասախոսիս մի ուսանող է ասել. «1+1=2, իսկ մնացածն արդեն տրամաբանական է»: Այսինքն՝ մաթեմատիկան քեզ շղթա է տալիս, որից կառչելով՝ ինքդ կարող ես ճանապարհը գտնել:

Բազմապատկման հետ կարծես թե նույնպես խնդիր չկա, քանի որ գումարումը գիտենք, օրինակ՝ 2*3-ը 3 հատ 2-ների գումարն է, կամ 2 հատ 3-ի գումարը (1+1=2-ի տրամաբանական շարունակությունն է):

Հիմա, երբ փորձենք հանման գործողությունը, օրինակ՝ 2-5, կհասկանանք, որ բնական թվերը մեզ չեն հերիքում: Պրակտիկայում, պատկերացրեք, խանութում ձեր փողը չի բավարարում ու պարտք եք վերցնում, այ էդ չունեցածից պարտք վերցնելու հասկացությունը բացասական թվերն են: Ու բացասական թվերի դուռը բացելու բանալին 0 թիվն էր, որն էլ հենց կանգնեց դրական ու բացասական թվերի սահմանին:

0-ն, բացասական և դրական թվերն անվանեցին ամբողջ թվեր:

-,+,*… պակասում է բաժանման գործողությունը, որը պակաս պրոբլեմատիկ չէր, քանի որ տորթը 3 մասի բաժանելուց հետո մի կտորը արտահայտող թիվ չկար: Ստեղծվեցին ռացիոնալ թվերը՝ այն թվերը, որոնք կարելի էր արտահայտել կոտորակի տեսքով: Կոտորակից վերև գրվող թիվը համարիչն է, իսկ ներքև գրվողը՝ հայտարարը: Հայտարարը ցույց է տալիս, թե քանի մասի է բաժանված առարկան, իսկ համարիչը՝ քանի մասն ես վերցնում բաժանված կտորներից: Դպրոցից հիշում ենք, որ հայտարարը՝ բաժանարարը պետք է հավասար չլինի 0-ի: Հասկանանք, որ եթե համարիչը՝ բաժանելին հավասար է բաժանարար*քանորդ, բաժանարարը 0 լինելու դեպքում բաժանելին նույնպես միշտ հավասար կլինի 0-ի, հենց դրա համար էլ հայտարարը 0 չպետք է լինի:

Ռացիոնալ թվերը իրենց մեջ պարունակում են ամբողջ թվերը, իսկ ամբողջ թվերը՝ բնական թվերը: Այսինքն՝ ցանկացած ամբողջ թիվ կարելի է ներկայացնել ռացիոնալ կոտորակի տեսքով, իսկ բնական թվերը ամբողջ թվերի մի մասն են: Սա հազարամյակներ առաջ արդեն հայտնի էր շատ փիլիսոփաների ու մաթեմատիկոսների, որոնք մտածում էին, որ մաթեմատիկան իր մեջ պահում է տիեզերքի շատ գաղտնիքներ, բայց առաջ բերվեց իռացիոնալ թիվ հասկացությունը, որը խախտում էր իդեալական տիեզերքի մասին պատկերացումները…

Իմ էջը Երևան

Էտյուդներ

2018/02/21 Հասմիկ Մինասյան

Լուսանկարը` Սերյոժա Առաքելյանի

Պատկերացնո՞ւմ ես, մի 5 օր միայն նույն տեղում էինք եղել։ Չես հիշի։ Հոգ չէ։ Չէ՞ որ դա 3 տարի առաջ էր։ Եթե նույնիսկ տեսել եմ քեզ այն ժամանակ, չես տպավորվել, ու նույնը եղավ նաև այս անգամ։ Բայց ոչ այն օրը։ Չէ, չեմ ասելու, թե հենց որ օրը։ Չէ՞ որ շատ հաճախ մենք պիտի լռենք, որպեսզի դիմացինը փորձի դա հիշել։ Հետաքրքիր է։ Ինչպե՞ս կարող եմ նամակներ գրել, բայց և չուղարկել։ Ինչպե՞ս կարող եմ քեզ դարձնել պատմվածքիս հերոսը, իսկ դու չնկատես դա։ Գուցե պատճառն այն է, որ չես էլ կարդում էջումս հաճախ տեղ գտած պատմվածքներս։ Ի՞նչ կարիք կա կարդալու մեկի գրածները, երբ նա քեզ համար ոչ մի արժեք չի ներկայացնում։ Երբ մի 2 ամիս առաջ դու լրիվ ուրիշ հայացքով էիր նայում այդ աղջկան։ Իսկ հիմա՞։ Դե լավ, ինչ եմ խորացնում, հրապուրանք էր, անցավ ու գնաց։ Տեսնես այս պահին, կամ օրվա որևէ պահի մտածո՞ւմ ես դու իմ մասին։ Հետաքրքիր է, թե ինչպես էինք մենք ուղիղ 4 ամիս առաջ այս ժամին խոսում, իսկ հիմա, երկուսս էլ ցանցում լինելով, լռում ենք։ Հրապուրանք էր, որ անցավ, գնաց։

***

Ամեն օրվա պես պարապմունքից հոգնած տուն եմ գալիս։ Քայլում եմ Երևանի ամենաաղմկոտ ու մարդաշատ փողոցներով։ Ինչպես միշտ, անբաժան ընկերներս՝ ականջակալներս ինձ հետ են։ Գերագույն հաճույք է, երբ լսում ես ամենասիրելի երգդ ու հետևում ես քաղաքի անցուդարձին։ Նայում եմ մարդկանց դեմքերին՝ փորձելով հասկանալ նրանց տրամադրությունը։ Մեծերից շատերի դեմքին տխրության հետքեր եմ նշմարում, երևի ինչ-որ բան կա, որ անհանգստացնում է նրանց։ Հետո նայում եմ մեզանից ընդամենը երկու-երեք տարով մեծ աղջիկներին ու տղաներին։ Շատերն իրենց սիրելիների ձեռքը բռնած քայլում են, ժպիտներն էլ շողում են դեմքերին։ Ասես իրենց սիրած էակի ձեռքը բռնելն այն ամենն է, ինչ իրենք ուզում են ամբողջ աշխարհից։ Ոչ սառը քամին է իրենց խանգարում, ոչ էլ այն փաստը, որ այսօր կիրակի է, ու վաղը մի նոր ու ծանր աշխատանքային շաբաթ կսկսվի։ Իրենք այս պահին երջանիկ են, ու դա է կարևորը։ Իսկ ե՞ս… Ես մտածում եմ՝ գուցե օրերից մի օր մենք էլ կքայլենք նույն փողոցներով, ու ինչպես հիմա ես եմ թաքուն հետևում բոլորին, այդպես էլ մի աղջիկ լուռ կքայլի ու կհետևի, թե ինչպես է մեր Երևանում սերն իշխում։

Ազատ տարածք Վայոց Ձոր

«Ձնեմարդուկ» փառատոն 2018

2018/02/20 Նանե Եղիազարյան

Լուսանկարը՝ Նանե Եղիազարյանի

Արդեն 6 տարի է, ինչ Ջերմուկում անց է կացվում «Ձնեմարդուկ» երկօրյա փառատոնը։ Այս տարի այն մեկնարկեց փետրվարի 17-ին։ Փառատոնի մասնակիցներն սկսեցին իրենց աշխատանքը հենց առավոտյան։ Այս տարի նույնպես փառատոնին մասնակցեցին Փ. Թերլեմեզյանի անվան քոլեջի աշակերտները, ինչպես նաև մի քանի այլ քանդակագործներ։

Լուսանկարը՝ Նանե Եղիազարյանի

Փառատոնի առաջին օրվա ընթացքում Ջերմուկի երիտասարդական կենտրոնի կամավորները պարում ու օտարերկացիներին սովորեցնում էին մի քանի հայկական ազգագրական պարեր։ Փառատոնը այնքան էր ոգևորել զբոսաշրջիկներից ոմանց, որ իրենք էլ հեռանալիս իրենց քանդակները նվիրեցին քաղաքին։

Լուսանկարը՝ Նանե Եղիազարյանի

Փառատոնի ընթացքում իրենց վարպետությունը ցուցադրեցին «Slake line»-ի ասպարեզում հանդես եկող հյուրերը։ Նրանք, բացի հնարքներ ցույց տալուց, անցորդներին օգնում ու սովորեցնում էին քայլել պարանի վրայով։

Լուսանկարը՝ Նանե Եղիազարյանի

Այնուհետև Ջերմուկ այցելեցին «Խազեր» երգչախմբի անդամները և փոքրիկ երգեցողության դաս անցկացրին «Արմենիա» առողջարանային համալիրում, իսկ հետո երգեցին մի քանի ստեղծագործություններ և հմայեցին բոլոր ունկնդիրներին։ Նրանք ոչ միայն սովորեցրին երգել, այլ նաև պատմեցին հայ երաժշտության ակունքների մասին և խոստացան վերադառնալ Ջերմուկ։ Փառատոնի առաջին օրվա երեկոն ավարտվեց ըմպելասրահի տարածքում կրակով պարեր դիտելով ու մինչ ուշ գիշեր պարելով։

Լուսանկարը՝ Նանե Եղիազարյանի

Փառատոնի երկրորդ օրը, չնայած նախորդ օրվա արևոտ եղանակին, սկսվեց ձնառատ ու ցուրտ, սակայն դա փառատոնի մասնակիցներին չխանգարեց քանդակել։ Քանդակները ավարտելուց հետո բոլորը հավաքվել էին Ջերմուկի ճոպանուղու տարածքում՝ մասնակցելու միջոցառմանը և իմանալու հաղթողի անունը։

Լուսանկարը՝ Նանե Եղիազարյանի

Միջոցառման ընթացքում տեղի ունեցավ նաև հեծանվավազք և ձնագնդիի առաջնություն, իսկ ամբողջ միջոցառման ընթացքում համայնքապետարանի աջակցությամբ ճոպանուղին անվճար գործեց։ Փառատոնի վերջնամասում Թերլեմեզյանի անվան քոլեջի սաները, հրավիրված քանդակագործները, հեծանվորդները, լարախաղացները, Ջերմուկի համայնքապետը և այլոք ստացան փոքրիկ մրցանակներ, իսկ մրցակցող քանդակներից բոլորն էլ հաղթող ճանաչվեցին։

Լուսանկարը՝ Նանե Եղիազարյանի

Ահա այսպես էլ ավարտվեց ևս մեկ «Ձնեմարդուկ» փառատոն, որի կազմակերպիչները՝ Ջերմուկի երիտասարդական կենտրոնի տնօրենն ու կամավոր անդամները, Ջերմուկի զարգացման կենտրոնը, խոստացան իրենց նոր անակնկալներով էլ ավելի զարմացնել ձյունառատ Ջերմուկի այցելուներին ու բնակիչներին։

Լուսանկարը՝ Նանե Եղիազարյանի

Իմ էջը Տավուշ

Չալո

2018/02/20 Արթուր Ջանվելյան

Չալոն արդեն հինգ տարեկան է: Ես հիշում եմ, թե ինչպես վերցրի նրան և սկսեցի պահել: Այդ ժամանակ նա ընդամենը երկու ամսական էր: Նա ինչ-որ հատուկ տեսակի շուն չէ: Նրա մայրը հասարակ թափառական շուն էր: Մի անգամ հանդիպել էր ինձ մեր փողոցում: Ես վերադառնում էի դպրոցից տուն ու չգիտեմ, թե որտեղից, նա հայտնվեց իմ առաջ: Սկզբից վախեցա: Սև շուն էր՝ նիհար ու կարճ դնչով, երկար ականջներով, միջին հասակի: Ես միանգամից ցանկացա գոռալով փախչել ու այդպես էլ կանեի, եթե իմ ճանապարհը փակված չլիներ: Սիրտս փոքր-ինչ հանգստացավ, երբ տեսա, որ նա շարժում է իր պոչը: Ես արագ բացեցի պայուսակս և այնտեղից հանեցի երեք օրվա բուլկու մնացորդներ, առաջարկեցի՝ նետելով նրա առաջ, բայց նա այդքանով չբավարարվեց և ավելի մոտեցավ ինձ։ Ես դանդաղ քայլերով հայտնվեցի նրա թիկունքում և արագ հեռացա, իսկ նա մնաց այնտեղ: Ես հեռացա՝ կորցնելով նրան իմ տեսադաշտից: Հաջորդ օրը դասից վերադառնալիս կրկին տեսա նրան: Գնացի տուն, վերցրի հացի կտորներ և վազեցի դեպի նրա տնակը: Հացը գցեցի տնակի առաջ և հեռացա: Դրանից հետո ամեն անգամ դասից գալիս բուլկու կամ ճաշարանում չկերածս հացի փշրանքները բերում ու թողնում էի նրա առաջ, բայց նրան չէի տեսնում (ի դեպ, նրա բունը անմարդաբնակ տան նկուղ էր):

Շաբաթ էր, և ազատ էի դասերից: Տնից թաքուն հաց վերցրի և գնացի այն տուն, որի նկուղում էր ապրում այդ շունը: Տեսա, որ իմ տված ուտելիքներից ոչինչ չի մնացել: Սուլոցով կանչեցի շանը, բայց չեկավ: Հավաքեցի ուժերս և մտա նկուղ, նա այնտեղ էլ չէր… Երբ ես տխուր հեռանում էի, լսեցի թույլ ձայն, միանգամից շրջվեցի, բայց ոչինչ չտեսա: Արագ դուրս եկա նկուղից և գնացի տուն: Երբ դրսում խաղում էի, նկատեցի, թե ինչպես շունը մտավ նկուղ, և հասկացա, որ այդ ձայնը նրա ձագուկներից մեկի ձայնն էր: Ես սպասեցի այնքան, միչև շունը կրկին հեռանա, հեռանալուց հետո վազեցի դեպի նկուղը, և մտնելով ներս, առաջացա դեպի խավարը։ Տեսա երեք փոքրիկ շնիկների, որոնց աչքերը դեռ փակ էին: Մեկը սև էր՝ ինչպես իր մայրը, մյուսը՝ շագանակագույն, իսկ ամենափոքրը չալ էր և անընդհատ վնգստում էր: Ես գրկեցի նրան և իմ հետևում զգացի ինչ-որ ծանր շնչառություն: Վախեցած շրջվեցի և տեսա այն սև շանը, որը երկու շաբաթ առաջ փակել էր իմ ճանապարհը, և ում այս երկու շաբաթվա ընթացքում կերակրում էի: Ես այդ պահին գրկել էի նրա ձագին և դողում էի: Արդեն պատկերացնում էի, թե ոնց է նրա մայրը ինձ պատառոտում, բայց նա գնաց իր երկու ձագուկների մոտ և սկսեց կերակրել նրանց: Ես, տեսնելով այդ ամենը, գետնին դրեցի մյուս ձագին և հեռացա:
Մոտ մեկ ամիս ուտելիք էի տանում նրանց համար, և այդ շնիկներին, բացի ինձնից, նկատել էին նաև ուրիշները: Ես սկսեցի համոզել իմ ծնողներին, որ վերցնենք Չալոյին։ Այդպես էլ արեցինք: Մեզնից առաջ վերցրել էին մյուս երկու շնիկներին, և նրանց մայրը մնացել էր միայնակ Չալոյի հետ: Չալոի մայրը երկար ժամանակ չէր երևում։ Նրան տեսա չորս ամիս անց ավելի նիհար, կարճ և գազազած: Նա հարձակվում էր անցորդների վրա: Ես մոտեցա, շոյեցի նրա գլուխը, և նա կարծես քարացավ: Չգիտեմ՝ ինչ էր պատահել, ինչու էր այդքան չարացել, բայց ես քաշեցի իմ ձեռքը, և նա հեռացավ իմ տեսադաշտից այնպես, ինչպես երևացել էր վեց ամիս առաջ:

Հ. Գ. Ես ցանկանում էի այս պատմությունը գրել Չալոյի մասին, բայց ստացվեց այն, ինչ ստացվեց, իսկ Չալոյի մասին ես դեռ կգրեմ…

Մանանայի արխիվից Երևան

Մանեն, Մուշը և ես

2018/02/20

Երբ փոքր էի, ինձ շատ էին սիրում (հիմա էլ են սիրում, բայց այնքան էլ ցույց չեն տալիս, քանի որ կա Մուշը): Առաջ, երբ հայրս աշխատանքից տուն էր գալիս, գրկում էր ինձ, նետում անկողնու վրա և մարզում. նա ինձ թռցնում էր վեր, ծիծաղեցնում, խուտուտ տալիս: Այդ ամենը դուր չէր գալիս Մանեին. նա այնքան էլ ինձ չէր սիրում, որովհետև ուրիշ մարդու էր սպասում: Երբ առաջին անգամ ինձ տեսել էր, հոնքերը կիտել էր և ասել.

-Թող մեռնի:

Ես արդեն մեծ եմ և հասկանում եմ Մանեին, քանի որ երբ Մուշեղն առաջին անգամ մտավ մեր տուն, Մանեն իր տեղը չէր գտնում, իսկ ես թռչկոտում էի այս բազմոցից այն բազմոցը, այս աթոռից այն աթոռը: Փոքր ժամանակ ես շատ առույգ էի, մայրիկս ասում է, որ չափից դուրս առույգ էի: Բայց ես Մանեին, միևնույն է, պետք չէի, Մանեի կարծիքով:

Երբ Մուշին հիվանդանոցից տուն բերեցին, ես հասկացա, որ Մանեն ուզում էր եղբայր, որն իրեն կպաշտպանի` գիտակցելով, որ ինքը լացկան է:

Սոնա Տոնոյան