Մոտակա մի քանի օրը կարդում էի նյութեր, որտեղ ասվում էր, թե իրավիճակն այդքան էլ չի փոխվել, ինչպես մենք ենք կարծում։

Վերջին մի քանի դեպքերի մասին իմացա։ Հարակից գյուղերից մեկում՝ Նավուրում, աղիքային վարակի դեպքեր են գրանցվել։ Ներկայումս Բերդի բժշկական կենտրոնում հոսպիտալացված է Նավուր համայնքի 25 բնակիչ, որից 20-ը մինչև 18 տարեկան են: Բոլոր հիվանդների վիճակը գնահատվում է թեթև և միջին ծանրության: Խնդիրը պայմանավորված է ջրատարի աղտոտվածության բարձր մակարդակով։ Դրանով այժմ զբաղվում են հատուկ մարմինները: Բայց ես ուզում եմ խոսել մի կարևոր հարցի մասին, ու տվյալ դեպքը ներկայացրի, որպեսզի հիմնավորեմ խնդիրը բարձրացնելու նպատակս։ Այն ժամանակահատվածում, որի ընթացքում շտապ օգնության մեքենան գտնվում էր Նավուրում, Բերդում ևս եղել են դեպքեր, ու զանգահարելով հիվանդանոց՝ իմացել են, որ շտապ օգնության մեքենան տեղում չէ, ու չեն կարող օգնել։ Եթե համայնքը փոքրաթիվ բնակչություն ունի, ապա դա դեռ չի նշանակում, որ 1 շտապ օգնության մեքենան բավարար է։ Կարծում եմ՝ կարևոր հարց է, ու պետք է լուծվի, քանի որ սրանից է կախված շատ մարդկանց առողջությունը, նաև՝ կյանքը։

Արձագանքում եմ Նելլի Բրագինայի «Նրանք մենք ենք…» հոդվածին

Երբեք էլ դեմ չեմ եղել ներառական կրթությանը. այն լիովին հրատապ եմ համարում, ճիշտ ու մարդասիրական արարք։ Հաշմանդամություն ունեցող մարդիկ հաճախ բախվում են բազմապիսի խոչընդոտների թե՛ շրջապատում, թե՛ համայնքում։ Ներառական կայուն զարգացած համայնք կառուցելու համար նախ և առաջ խստորեն ու աչալրջորեն պետք է վերաբերվել ներառական կրթության անխախտ իրագործմանը համայնքում։ Անհրաժեշտ է դպրոցներում, ցանկալի է նաև մանկապարտեզներում ներգրավել համապատասխան մասնագետների, որոնք լրջորեն կվերաբերվեն խնդրի լուծմանը։ Օգտվելով ստեղծված առիթից՝ ուզում եմ հանրայնորեն բարձրացնել ներառական խմբակների բացումը բոլոր դպրոցներում պարտադիaր դարձնելու մասին ծառացած հիմնախնդիրը՝ նպատակ դարձնելով ապահովել հավասար հնարավորություններ բոլոր երեխաների համար՝ ներառյալ հաշմանդամություն ունեցող և խոցելի անձանց, ինտեգրել բոլոր նրանց, ովքեր ունեն ընկերական շրջապատի, սիրո, ուշադրության ու խրախուսանքի կարիք։
Յուրաքանչյուր համայնք, այդ թվում նաև իմ համայնքը, պետք է նպաստի նման երեխաների կրթության որակի բարձրացմանն ու կոտրի այն կարծրատիպը, ըստ որի՝ այդ երեխաների իրավունքներն ու արարքները սահմանափակ են։ Բայց դա չի նշանակում, որ պետք է բեռի պես բերել դպրոց ու հետ տանել, կոպիտ ասած՝ ձևական, սահմանված օրենքից ելնելով։

Ասածիս հավելեմ, որ համայնքում կազմակերպությունների կողմից օժանդակվող խմբակների ստեղծումը դեռ չի նշանակում, թե այն միայն ու միայն հաշմանդամություն ունեցող անձանց համար է, իսկ եթե կան երեխաներ, որոնք ընտանեկան վեճերի պատճառով գտնվում են սթրեսի մեջ, մեկուսացած են ու լռակյա՞ց։ Ըստ իս՝ օգնությունը պետք է դարձնել համընդհանուր։
Ամեն երեխա ունի յուրահատուկ մոտեցման կարիք, անկախ նրանից՝ աուտիկ է, թե դաուն։ Ուժ ու ոգի, խրախուսանք ու սեր տալով դրա կարիքը զգացողներին՝ միանգամայն կարող ենք ոգի, ինչու չէ նաև կենդանություն տալ ներառական համայնքի կազմակերպանն ու իրագործմանը:

-Դըմփ, դըմփ, դըմփ…

Ու այսպես ամեն բացվող առավոտ, երբ ես դուրս էի գալիս տնից, լսելով այս ոտնաձայները՝ իսկույն պաշտպանված էի ինձ զգում։
Մի տարի կլինի։ Դեռ նոր էր սկսվել ուսումնական տարին, սև ու սպիտակ հագուստներ, զանազան պայուսակներ, ճիչեր, երգեր, նույնիսկ՝ տխուր դեմքեր։ Մի սովորական օր ութն անց քառասուն ես դուրս եկա տնից։ Միանգամից ականջակալներս դրեցի ու պատրաստվում էի արդեն միացնել երաժշտությունը, բայց լսվեց.

-Դըմփ, դըմփ, դըմփ…

Վախից քարացա։ Թեթևակի շրջվեցի, տեսա մի մեծ շան. ամբողջովին շագանակագույն, խոշոր ականջներով, սև աչքերով։ Նա արագ քայլերով մոտենում էր ինձ։ Սիրտս քիչ էր մնում կանգ առներ։ Ի դեպ, ես սարսափելի վախենում եմ շներից, մանավանդ՝ փողոցի։ Շատ էի հեռացել տնից, այլևս ճար չկար. պետք է կա՛մ շարժվեի, կամ էլ… Սկսեցի դանդաղ քայլել՝ ցույց տալով իբրև ոչինչ չի եղել։ Քայլերի ձայնը կամաց մոտենում էր։ Ինչքան շատանում էին դմփդմփոցները, այնքան սիրտս տակնուվրա էր լինում։ Շատ չերկարացնեմ։ Մի քանի վայրկյան անց մոտեցավ ու սկսեց հավասար քայլել. ո՛չ մի դիպչել, հաչալ ու նմանատիպ ավելորդություններ։ Երկյուղս քիչ թե շատ նվազեց։ Քայլում էի հանդարտ, բայց չէի ուզում երաժշտությունը միացնել, որովհետև իմ ֆանտազիան գերզարգացած մակարդակի վրա է։

-Ամեն ինչ հնարավոր է։ Միայն թե ցույց չտամ լարվածությունը։ Նա կզգա դա։

Անընդհատ կրկնում էի մտքումս, ու անգամ չնկատեցի, թե ինչպես հասա փողոցի ծայրը։ Ժամանակն էր ճանապարհն անցնելու։ Անսպասելիորեն շունն առաջս ընկավ և իսկույն կանգնեց փողոցի մեջտեղը։ Չհասկանալով կատարվածը՝ արագ անցա կողքով ու տեսա, որ գալիս է։ Մտորելուց հետո հասկացա, ու գրպանիցս մի կտոր շոկոլադ գտա, տվեցի իրեն։ Մտա դպրոց։

Ու այսպես ամեն առավոտ կրկնվում էր, մինչ եկավ ամառը. ամռանը հազվադեպ էի տեսնում նրան։

Ես այս տարի փոխադրվեցի ավագ դպրոցի 10-րդ դասարան. նոր ճանապարհ, նոր դպրոց, նոր շրջապատ, ուսուցիչներ։ Գրեթե մոռացել էի շան մասին, երբ հոկտեմբերյան առավոտներից մեկին տնից դուրս գալուն պես տեսա նրան։

-Ինչքա՜ն է մեծացել։

Իսկապես նա այնքան ծերացել էր, ու քայլերն էլ շատ դանդաղ էին և փոքր։ Այդ օրվանից հետո մեկ-երկու անգամ եմ տեսել, ոչ ավելի։

Մտածում եմ՝ մի՞թե որևէ անծանոթ նման քայլի կգնար ինձ համար ամեն առավոտ՝ վտանգի տակ դնելով կյանքը։

Հաճախ միայնակ մնացած մարդկանցից ոմանք էլ ուզում են բարություն անել, թեկուզ՝ անծանոթին։ Մեր օրերում նման մարդկանց կարիքը շա՜տ է զգացվում։