Անուշ Մկրտչյան (Արագածոտն)ի բոլոր հրապարակումները

Anushik Mkrtchyan

Թումանյանը մենք ենք

Թումանյանն Օպերայի արձանը չէ,
Թումանյանը Երևանի փողոցը չէ,
Թումանյանը տիկնիկային թատրոնը չէ,
Թումանյանը թղթադրամ չէ,
Թումանյանը գրքի տոնը չէ… (տողերը հեղինակային չեն)

Դեռ դպրոց չընդունված՝ գիտեինք Թումանյանին: Մանկապարտեզ հաճախելու ժամանակ ճանաչում էի Թումանյանին: Մեզ պատմում էին Թումանյանի հեքիաթները ու այդպես փոքր տարիքից սեր էին առաջացնում նրա հանդեպ: Ու մենք սիրում էինք նրան, որովհետև նա մեզ համար մի բարի պապիկ էր, որը գրել էր «Շունն ու կատուն», «Կիկոսի մահը», «Ձախորդ Փանոսը» ու շատ հեքիաթներ: Մենք սիրում էինք այդ հեքիաթները: Հետո եկավ այն շրջանը, երբ մենք ընդունվեցինք դպրոց ու սովորեցինք տառերը: Նա մեզ համար դեռ մնում էր բարի պապիկ, որի հեքիաթները ինքնուրույն էինք կարդում: Եկավ այն շրջանը, երբ մենք հասկացանք, որ Թումանյանը բարի պապիկ չէ, այլ Ամենայն հայոց բանաստեղծ, որը գրել էր «Փարվանա» բալլադը, «Թմկաբերդի առումը», որպեսզի մենք մտքներումս անգիր արած ման գանք ու հիշենք, որ «գործն է անմահ»: Եկավ այս շրջանը, երբ ես 11-րդ դասարան եմ: Մի քանի դաս առաջ վերջացրինք Թումանյանի դասը: Դա՞ս: Դա դաս չէր, այլ հայ գրականության մեջ միակ մարդու կենսագրությունը, կյանքը, որը գրել է բոլոր սերունդների համար՝ և՛ մանուկների, և՛ դեռահասների, և՛ երիտասարդների, և՛ ծերերի: Եկավ այդ շրջանը, որ հասկանանք՝ Թումանյանը իրեն համարում էր մեծ դրամատուրգ, բայց երբեք չի գրել դրամա: Հասկանանք, որ Թումանյանը ցանկալի տղամարդ էր, լավ ամուսին, հոգատար հայր, հիանալի մտավորական: Հասկանանք նրա նվիրվածությունը դեպի հայրենիքը, ժողովուրդը, ընտանիքը: Հասկանանք, որ Թումանյանը չի սահմանափակվում հեքիաթներով ու բանաստեղծություններով: Եկավ այն շրջանը, որ հասկանանք, որ Գիքորը ընդամենը խեղճ ու աղքատ տղա չէր, հասկանանք, որ Անուշը ընդամենը պոեմ չէր:

Նույնիսկ այս տողերը չեն կարող բացատրել մեր սերը, հարգանքը Թումանյանի հանդեպ:
Թումանյանն է այն մարդը, որն իր գործով կապրի անվերջ, անդադար:

Հովհաննես Թումանյանի կյանքը և գործը ճանաչող ամեն մարդու հիացնում է այն միասնությունը, որ կա նրա ստեղծագործության և գործունեության միջև: Խոսքի և գործի այդ միասնությունն է, որ Թումանյանին դարձնում է ոչ միայն ստեղծագործող, այլև անչափելի մեծություն:

Anushik Mkrtchyan

Գայլերի՞, թե՞ շների վախից

Ձմեռն եկավ, և Արագած գյուղում մարդիկ սկսեցին իրենց շներին բաց թողել: Չգիտեմ, թե ինչու են հենց ձմեռը շներին բաց թողում, բայց էդպես են անում: Գուցե պատճառը այն է, որ գայլերը իջնում են գյուղ: Բայց դե գայլերը գիշերով են իջնում: Աշակերտները առավոտյան գնում են դասի ու ճանապարհին ինչ-որ մի շուն հարձակվում է երեխեքի վրա, կամ էլ ուղղակի հաչում: Երեխեքի բախտը բերում է, եթե հետ գալուց շունը էդտեղ չի լինում: Բայց էդ բախտը մեկ-մեկ է վիճակվում:

Ես շներից չեմ վախեցել: Միայն էն մեծ շներից ու էն դեպքում, երբ ինձ կծելու հավանականությունը շատ է եղել: Երբ ամռանը գնացել էի հայրիկենց մոտ` Աբխազիա, մի շուն ունեին: Մենք էինք պահում, կարճ ասած մեր շունն էր՝ Մաքսը: Երկու ամսվա ընթացքում էնքան շփվեցի հետը, որ շներից էլ չեմ վախենում:

Գիտե՞ք, ինձ շների հոգեբանությունն է հետաքրքրում: Ախր, հետաքրքիր կենդանիներ են: Մեր հարևանի շունը, օրինակ: Իր համար հանգիստ նստած է տիրոջ դռան դիմաց: Մենք էլ գնում ենք խանութ ու էդ շանը ոչինչ չենք անում ու չենք խանգարում: Բայց էդ շունը հաչալով գալիս է դեպի մեզ ու տիրոջ տան հատվածից առաջ չի գալիս: Շունը բավականին փոքր-մոքր է, բայց էնպե՜ս է հաչում: Ու ինչու, ոչ ոք չգիտի: Մեր մյուս հարևանի շունը՝ Ռեքսը, հենց ինձ տեսնում է, վազելով գալիս է մոտս ու գլուխը դնում ձեռքիս տակ, իբր ուզում է ասել` շոյիր ինձ: Ճարս ի՞նչ: Մեկ էլ տեսար` նեղացավ ու էն մյուս շան նման անիմաստ հաչեց: Մարդ չի հասկանում, թե ինչպիսին են շները:

Իրականում իմ էս կարճ նյութով բոլոր շուն ունեցողներին ուզում եմ ասել կամ խնդրել, որ ձեր հաչացող ու կծող շներին էս ձմեռով բաց մի թողեք: Աշակերտները սառույցի վրա դժվար են վազում ու վազում են գիտե՞ք ինչու, որ փախչեն ձեր կծող շներից: Եթե արձակում եք, որ գայլերին դուրս հանեն գյուղից, ուրեմն արձակեք գիշերը: Գայլերը գիշերն են իջնում գյուղ:

Anushik Mkrtchyan

Մեր 71 000 000 դրամանոց տոնածառը

Գիտե՞ք, ինչի մասին եմ ուզում խոսել: Չնայած, ասենք, որտեղի՞ց իմանաք: Խոսելու եմ մեր մայրաքաղաքի նոր տոնածառի ու բողոքողների մասին, ինչպես նաև որոշ մարդկանց կարծիքներն եմ ներկայացնելու:

Երևի բոլորս էլ հիշում ենք, թե ինչքան էին դժգոհում Երևանի մեր հին տոնածառից: Ասում էին՝ «ինչո՞ւ չեք փոխում, 100 տարի է` էս տոնածառն է, ինչ տգեղ է մեր տոնածառը, Վրաստանը ամեն տարի փոխում է, մենք՝ չէ» ու նմանատիպ կարծիքներ հնչեցնողները շատ շատ էին:

Հիմա մեր տոնածառը վերջապես, այսքան տարի հետո փոխվեց, բայց դժգոհողներն ու բողոքները անպակաս են: Ու գիտե՞ք ինչն է նյարդայնացնող, որ բողոքողները այն նույն մարդիկ են, ովքեր մի տարի առաջ ասում էին. «Այ մարդ, էս մեր տոնածառը ե՞րբ կփոխեն»: Հիմա էլ, որ փոխել են, ասում են. «71. 000 000 դրամանոց տոնածառ առնելու փոխարեն թող այդ փողը բաժանեին ժողովրդին»:

Երևանում ապրում է 986 111 մարդ: Բերեին ամեն բնակչի 72 դրամը տայի՞ն: Ես որոշեցի մի քանի հոգուց հարցնել, թե ինչ կարծիքի են տոնածառը փոխելու ու այդքան գումար ծախսելու վերաբերյալ:

Սոցիոլոգիայի ֆակուլտետի 4-րդ կուրսում սովորող ուսանողուհին՝ Անահիտը, ասաց հետևյալը.

-Այդ տոնածառը դրվում է երեխեքի համար, որ հեքիաթ ունենան: Մենք մեր քաղաքի վրա քանի՞ լումա ենք ծախսել: Ուղղակի բողոքի հոգին մտել է մարդկանց մեջ: Իրենք ոչ թե պետք է կառավարության դեմ պայքարեն, այլ առաջին հերթին իրանց մեջ նստած դժգոհ մարդու: Լավ կլինե՞ր ամեն մեկս 72 դրամ ունենայինք, բայց տխուր ու մութ քաղաքում Նոր տարին անցկացնեինք: Անձամբ ես աշխատավարձիցս 100 դրամ կտայի տոնի համար:

Հոգեբանության ֆակուլտետի 4-րդ  կուրսում սովորող ուսանողուհին՝ Մելինեն, ավելացրեց.

-Մարդիկ սպասում էին այդ փոփոխությանը արդեն քանի «հազարամյակ», ու կարծում եմ անհրաժեշտությունը կար: Եթե հաշվենք, թե քանի տարի չէր փոխվել, ու դեռ քանի տարի կծառայի, այդ գումարն այնքան էլ մեծ չի ստացվում:

Դասընկերուհիս՝ Թագուհին, ասաց.

-Լավ է, որ փոխել են: Եթե չփոխեին, մարդիկ ասելու էին` կառավարությունը փոխվեց, վարչապետը փոխվեց, քաղաքապետը փոխվեց, Ազգային ժողովը փոխվեց, օրենքներիը փոխվեցին, բայց տոնածառը՝ չէ:

Անժելան, ով սովորում է պատմաիրավագիտության ֆակուլտետում, կարծում է, որ չարժեր:

-Իմ կարծիքով, նման ճոխություն պետք չէր: Ինչո՞ւ, որովհետև մեր երկրի տնտեսական վիճակը էնպիսին չի, որ նման գումարներ ծախսվեին: Այսինքն, խնայողաբար պետք է օգտագործել էն ռեսուրսները, որն ունի Հայաստանը ու էդ գումարներն ուղղել ավելի կարևոր հարցերի լուծման համար: Ու եթե ուզում էին այնուհանդերձ դնեին նոր տոնածառ, կարող էին ավելի սեղմ միջոցներով օրիգինալ տոնածառ սարքեին:

Երևանի բժշկական համալսարանում սովորող Մհերն ասաց.

-Կարելի էր փոքրը գնել ու երկար օգտագործել: Շատ թանկ են գնել: Կարելի էր էդ միլիոնները ուղղել ավելի առաջնահերթ հարցերի լուծմանը:

Իմ տատիկն էլ ասաց.

-Արժեր, որ փոխվեր: Քանի տարի է` էս տոնածառն ա: Քանի կար` սաղ ասում էին փոխվեր, հիմա էլ փոխվել ա՝ չէ, լավ չի: Առաջին քաղաքապետն ա, որ երեխեքի մասին մտածելով տոնածառը փոխեց: Էդ երեխեքը, որ հեղափոխությանը մասնակցեցին, բա չարժե՞ր, որ նոր տոնածառ ունենային: Դժգոհում են, թե շատ են փող ծախսել: Բա ի՞նչ անեին, մանդարին առնեին, բերեին ցրեին ձեր տներո՞վ: Ես, որ գյուղում ապրող թոշակառու մարդ եմ, ուրախ եմ, որ Երևանի տոնածառը փոխվել ա: Խի՞, որ էդ մյուս երկրներում անում են, ընդեղի ժողովուրդը մեր հայերից լա՞վ ժողովուրդ են: Մենակ իրա երեխեքի համար չի արել, մեր երեխեքի համար էլ ա արել: Այ տենց անմիտ խոսում են: Էդ դժգոհները լավն ու վատ չեն հասկանում:

Դե ինչ, կարծիքները տարբեր են: Սպասենք դեկտեմբերի 21-ին, երբ հանրապետության գլխավոր տոնածառի լույսերը հանդիսավոր կվառվեն:

«Գլոբալ կրեդիտն» ու Կենտրոնական բանկը

«Գլոբալ կրեդիտը»՝ լինելով մշտապես սոցիալական ծրագրեր իրականացնող կազմակերպություն, այս անգամ որոշեց այցելել մեզ՝ Արագածի թիվ 2 միջնակարգ դպրոց: Կազմակերպությունը մեզ՝ 10-րդ և 11-րդ դասարանցիներիս, հնարավորություն տվեց այցելել Կենտրոնական բանկ և ծանոթանալ դրամաշրջանառության պատմությանը: Մենք հերթով ուսումնասիրեցինք Քրիստոսից առաջ եղած դրամները ու տեսանք մինչև մեր օրերի դրամներն ու թղթադրամները: Ծանոթացանք դրանց պատմության հետ: Որոշ բաների մասին ավելի հստակ տեղեկություններ ունեցանք: Իմացանք նաև այն, որ հայկական դրամները Հայաստանում չեն տպագրվում, այլ եվրոպական երկրներում, քանի որ տպագրական սարքերը մեր երկրի համար թանկ հաճույք են, ու մենք դրանցից չունենք:

Դրամների պատկերները փոխվելու են, քանի որ հին դրամներն արդեն մաշվել են: Դրամների էսքիզները տեսանք: Երեխաների առաջարկած դրամների վրա պատկերված էին Արթուր Ալեքսանյանը, հայտնի ֆուտբոլիստները, մուլտֆիլմի հերոսներ, կերպարներ: Գիտե՞ք՝ ես միշտ համաձայն չեմ եղել էն մտքի հետ, որ մեր հայ մեծերի նկարներն են լինում դրամների վրա, որովհետև կարծում եմ, որ Չարենցը 1000 դրամի արժեք չունի, ոչ էլ Սարյանը՝ 20000-ի, սակայն պարզվեց, որ դա արվել է այն բանի համար, որ կեղծարարները չկարողանան կեղծել դրամը, դիմագծերը կեղծելը դժվար է, իսկ մենք էլ գիտենք, որ որտեղ փող, այնտեղ` կեղծարար: Ինչևէ:

Այնուհետև գնացինք «Գլոբալ կրեդիտի» գրասենյակ, որտեղ մենք հստակ իմացանք մեզ հուզող հարցերի պատասխանները: Ամեն սենյակ մտնելով, հարցեր տալով՝ ունեցանք լիարժեք տեղեկություն ֆինանսական համակարգի մասին: Իսկ վերջում ստացանք նվերներ և՛ Կենտրոնական բանկից, և՛ «Գլոբալ կրեդիտից»:

Հ. Գ. Մեկ է՝ չեմ ընդունում հայ մեծերի նկարներով դրամները։

Anushik Mkrtchyan

Իրականությունը մի քիչ այլ է

Լինում են, չէ՞, դեպքեր, երբ մի բան շատ ես ուզում, հետո գալիս է էն պահը, որ գրեթե ուզածդ լինելու է, ու դու էն կարգի չես ուրախանում, ոնց որ էն ժամանակ, երբ իրականանալուն շատ կար:

Մայրս, ում գրեթե երկու տարի չէի տեսել, մեկ էլ՝ հոպ, ասում է՝ գալիս եմ: Դա իմանալիս ուզում ես պարել, երգել, թռվռալ, ուզում ես՝ օրդ շուտ անցնի, որ գա էն օրը, երբ մամայիդ ես տեսնելու: Ու ամենավատն էն էր, որ մաման հունիսի 7-ին ասում է, որ 10-ին գալիս է: Դե արի ու 3 օր դիմացիր: Ամսի 8-ն ու 9-ը բավականին արագ անցնան, չնայած այն բանին, որ ամսի 9-ին ժամը 3-ին քնեցինք երեխաներով, որովհետև մտածում էինք, թե ինչ ենք անելու վաղը, չէ՞ որ մաման է գալիս: Ինչևէ: Ամսի 10-ին որոշեցի մամայի համար թխվածք պատրաստել: Ամբողջ օրը ինչ ասես չէինք անում, որ շուտ անցներ ժամանակը, բայց այն կարծես կանգնած լիներ: Կարճ կապեմ: Մաման եկավ մեր բարեկամներից մեկի հետ: Եղբայրս վազեց դեպի մեքենան, ու մեքենայում մի քանի րոպե գրկել էին իրար: Երբ դուրս եկան, հերթը հասավ ինձ, իսկ փոքր քույրս պարի էր գնացել: Մայրս անընդհատ ասում էր, որ բոյովացել ենք, չաղացել ենք:

Հաջորդը օրը գնացինք անձնագիր հանելու: Էն որ սկզբից ասում էի՝ է՜, այ հիմա բացատրեմ: Երբ հունվար ամիսն էր, արդեն որոշված էր, որ ամառը գնալու ենք պապայենց մոտ: Շատ էինք ուրախացել ու անհամբեր սպասում էինք ամառվան: Եկավ մաման, որ մեզ տանի: Չէի ուզում գնալ, բայց կարոտել էի պապային: Երկու տարին էդքան քիչ չի: Ու կամուկաց լինելով եկա: Էստեղ էդքան էլ հետաքրքիր չի, ու ես զարմանում եմ, թե ոնց են մարդիկ գալիս ու էստեղ մշտական բնակություն հաստատում: Լեզու չգիտեմ, իմ տարիքի պատանիներ չկան, տեսարժան վայրեր չկան, եթե կան էլ՝ շատ հեռու են, անտանելի շոգ է ու ձանձրալի: Այստեղ գրեթե չեն գործում օրենքներ: Բնակիչները հարգալից վերաբերմունք են ցուցաբերում բոլորի հանդեպ, հատկապես՝ հայերի: Բնությունն է հիանալի: Չկա այնպիսի տեղ, որը ծառերով շրջապատված չլինի: Այնուամենայնիվ, Հայաստանը մնում է աշխարհի ամենագեղեցիկ երկրներից մեկը:

Ի դեպ, իմ պատրաստած թխվածքի մասին մոռացել էինք: 5 օր հետո միայն որոշեցինք փորձել:

Հ. Գ․ Երկրի անունը նշել չեմ ուզում:

Anushik Mkrtchyan

Էդ էն ժամանակն էր…

Հեղափոխության հետ կապված ցույցերը, բողոքի ակցիաները, երթերը ավարտվեցին: Ի վերջո, մենք հասանք մեր նպատակին: Երևան գնալ չկարողացա, թեպետ շատ էի ուզում: Չէի խոսի էս դեպքերի մասին, եթե ես էլ ինչ-որ դեր չունենայի: Գյուղում շատ պատանիներ համախմբվեցին և կազմակերպեցին բողոքի ակցիաներ մեր գյուղում, երբեմն էլ մյուս գյուղերում:

Ապրիլի 23-ին առաջին անգամ արեցինք երթը: Գյուղն ունի երկու դպրոց՝ իր ազատություն ցանկացող պատանիներով: Չնայած այն բանին, որ այն դպրոցում, որտեղ ես եմ սովորում, միայն ես ու քույրս էինք մասնակցում ցույցերին, այնուամենայնիվ, մենք համառորեն մյուս դպրոցի աշակերտների հետ գնացինք: Դպրոցում որոշ խնդիրներ առաջացան իմ՝ ցույցերին մասնակցելու հետ կապված: Նույն օրը հրաժարական տվեց Սերժ Սարգսյանը, ու էդ նորությունից հետո էն մարդիկ, ովքեր ինձ արգելում էին մասնակցել, մեղմացան ու իրենք էլ մասնակցեցին:

Մենք ոտքով 3 կմ գնում էինք, 3կմ հետ էինք գալիս: Մենք մտածում ու պլակատի վրա էնպիսի տողեր էինք գրում, որ մարդկանց մեջ եռանդ էր մտցնում: «Քանի որ կա Ապարանը, չի վախենա Փաշինյանը», «Keep calm and love Nikol» ու նմանատիպ այլ նախադասություններ:

Գիտեք, որ գյուղը սիրում է բամբասել, քննադատել, հետևից խոսել, «անուն կպցնել»:

Էդ էն ժամանակն էր, երբ դու գետնին կարող էիր հանգիստ նստել, որովհետև չէին ասի. «Էս մարդու աղջիկը չի ամաչել, գետնին ա նստել կամ պառկել»:

Էդ էն ժամանակն էր, երբ դու ճանապարհի մեջտեղում պարում էիր, չէին ասում. «Հլը էսինչ մարդու աղջկան նայի, չի էլ ամաչում, ճամփի մեջտեղը պարում ա»:

Էդ էն ժամանակն էր, երբ դու արդեն տուն ես գնում ու ինչ-որ բարի մարդ ուզում է իր մեքենայով տանել տուն, չէին ասի. «Էս աղջիկը ինչ վատ աղջիկ ա, չամաչե՞ց՝ անծանոթ մարդու ավտոն նստեց»:

Ու այսպես էդ օրերին գյուղում հավես հեղափոխություն եղավ: Որոշ մարդկանց մասին մեր կարծիքը փոխվեց, որոշ մարդկանց հետ էլ ավելի մտերմացանք: Սովորեցինք մեր ազատության, մեր բարեկեցիկ կյանքի համար պայքարել, գլուխ բարձրացնել: Ու գալիք սերունդներին շատ ավելին սովորեցնել:

Anushik Mkrtchyan

Ուրեմն էս ապարանցին…

Բոլորն էլ լսած կլինեն, որ բազմաթիվ անեկդոտներ, հումորներ վերագրում են ապարանցիներին: Ու երբեմն այդ հումորներն այնքան տհաճ ձևով են մեզ ներկայացնում, ասես ապարանցիները մտածելու ունակ չեն: Ես բնիկ ապարանցի չեմ: Ապարանի գյուղերից մեկում եմ ապրում: Նախնիներս էլ Ապարանից չեն եղել: Եղել են Ալաշկերտից, Մանազկերտից: Մի խոսքով՝ այդ տեղերից են գաղթել ու եկել Ապարանի Արագած գյուղ: Բայց ես ինձ կիսով չափ ապարանցի եմ համարում: Հիմնականում հումորն անելուց հետո էլ ասում են, թե բա՝ լավ, լուրջ մի ընդունիր, կատակ ա, ես լիքը ապարանցի ծանոթներ ունեմ: Հումոր անողը կարո՞ղ է «ուրեմն էս ապարանցին» փոխել «ուրեմն մի մարդ»-ով: Թե՞ էդպես հումորը ծիծաղելի չի լինի: Տատիկն ասում է, որ երբ սովորում էր, և ապարանցիների մասին իր ներկայությամբ վատ էին արտահայտվում, դրանից իրեն վատ էր զգում: Ասում է՝ դասախոսը եկել ու ասել էր, որ պիտի հպարտանա, որ ապարանցի է, չէ՞ որ ապարանցիները թուրքերին չթողեցին, որ անցնեն սահմանը, և արեցին դա առանց զենքի:

Գիտե՞ք՝ ինչն է «աղբյուր» հանդիսացել էդ հումորների: Կհետաքրքրի: Ասում են՝ մի կին ավտոբուսի մեջ մի ժամ ճամփա է գնացել, ու էդ մի ժամն էլ ուսից ծանր պարկը չի իջեցրել: Այդ կինը եղել է Ապարանի գյուղերից մեկում բնակվող կին:

Ինչևէ: Հումորներ շատ ենք լսում ապարանցիների մասին: Երբեմն ծիծաղում, երբեմն՝ բարկանում: Պետք է ուղղակի հումոր անողը հասկանա, որ ինքը, լինելով այլ քաղաքի, գյուղի բնակիչ, իրավունք չունի այլ վայրերում ապրող մարդկանց ծաղրելու: Դա այդքան էլ ճիշտ չէ: Ու ի դեպ, ապարանցիների նման հյուրասեր մարդկանց ոչ մի տեղ չեք հանդիպի:

Հ. Գ․ Ուրեմն կիսով չափ ապարանցին ավարտում է նյութը՝ ասելով, որ էդ ապարանցի կինը ավտոբոսում պարկը իջեցնում է: Իսկ էդ պատմությունը հորինողի երևակայությունը սահմաններ չունի:

Հա, մեկ էլ, այսօր ապրիլի մեկն է, Հումորի օրը, մաղթում եմ բոլորիդ բարի հումորներ:

Anushik Mkrtchyan

Մեկ տարի թղթակից

Մարտի տասը ինձ համար սովորական օր էր մինչև 2017 թվականը, երբ առաջին անգամ իմացա «Մանանա» կենտրոնի մասին՝ Վորլդ Վիժնի Արագածոտնի ղեկավար ընկեր Սուրենի շնորհիվ։ Սոց․ ցանցում տեսա նրա գրառումը, որում ասվում էր, որ ով ցանկանում է հմտանալ լրագրության, լուսանկարչության մեջ ու ռեժիսորական գործում, ապա կարող է դիմել։ Ինձ այդ գաղափարը այնքան գրավեց, որ այդ ժամանակ այդ երեք մասնագիտություններն էլ ընտրել էի, բայց կանգ էի առել ռեժիսորականի վրա (չնայած՝ հիմա հաստատ որոշել եմ, որ լրագրող եմ դառնալու)։ Ու մեր գյուղից մի քանի երեխաներ ընկեր Սուրենի միջնորդությամբ մարտի 11-ին և 12-ին գնացին Ապարան ու ծանոթացան «Մանանայի» անձնակազմի հետ։ Այդ մի քանի երեխաներից ես, Նաիրան ու Աննան սկսեցինք պարբերաբար նյութեր ուղարկել, ինչի արդյունքում ես ու Նաիրան դեռ երկու ամիս էլ չկար, որ թղթակցում էինք, բայց ընդգրկվեցինք լավագույնների շարքում։

Այս մեկ տարվա ընթացքում ես կարողացա սովորել ավելի ճիշտ մտքերս արտահայտել։ Եթե կարդաք իմ առաջին ու վերջին նյութերը, դուք մեծ, շատ մեծ տարբերություն կզգաք։ Այս մեկ տարվա ընթացքում կարողացա լինել ավելի համարձակ։ Եթե ուրիշների համար դպրոցն է երկրորդ տունը, ինձ համար «Մանանան» է։ Եվ սրանք ամենևին էլ զուտ խոսքեր չեն։ Այս ամենը սրտանց եմ ասում։ Կարևոր է նաև, որ այս մեկ տարվա ընթացքում իմ ընկերների թիվն աճել է 30 հոգով, եթե ոչ ավելի։ Ընկերությունս ձգվեց Եղվարդից Եղեգնաձոր, Արարատից Մալիշկա, Երևանից Աշտարակ ու էլի դեպի շատ քաղաքներ ու գյուղեր։ Շնորհիվ «Մանանայի» ես տեղեկացա այնպիսի գյուղերի, քաղաքների մասին, որոնցից չնչին բան գիտեի։ Դպրոցում սկսեցին ինձ ավելի մեծ ուշադրություն հատկացնել։ Ինչ-որ միջոցառում կազմակերպելիս ինձ էին դիմում, որ լուսաբանեմ, ու հրապարակեն դպրոցական կայքում։ Ու ես հպարտությամբ էի դրան նայում, երբ նյութի տակ գրված էր լինում «Մկրտչյան Անուշ, 10-րդ դասարան»։ Դա նույնպես «Մանանայի» շնորհիվ է։ «Մանանայի» շնորհիվ էր, երբ գնացի մեր գյուղի խանութներից մեկն, ու ասացին, որ «էն մի նյութը հուզիչ էր»։ Շնորհիվ «Մանանայի» էր, որ տատիկին ասում էին․ «Նուշիկ ջան, թոռդ էդ ինչ լավ բան էր գրել»։ Շնորհիվ «Մանանայի» է, որ ծնողներս՝ ինձնից կիլոմետրերով հեռու, որոշ տեղ հպարտանում են ինձնով։ Ու վերջապես, շնորհիվ «Մանանայի» է, որ հազարավոր պատանիներ կարողանում են առաջ բերել իրենց հուզող հարցերը, պատմել իրենց գյուղի կյանքի, իրենց կյանքի մասին։ Միավորելով այդքան պատանիների՝ ավելի է ամրապնդվում գյուղերի կապը։ Կարողանում ենք մեր մտքերն արտահայտել ու դրանից մեզ լավ զգալ։

Գիտեմ, որ ես դեռ տարիներ շարունակ «կնշեմ» մարտի 10-ը, ու էլի շնորհիվ «Մանանայի»։

Anushik Mkrtchyan

Մի քիչ ուշացած

Մամ, հիշո՞ւմ ես, որ քո գնալուց մի տարի առաջ ինձ Մեղրիից թևնոց էիր բերել: Հա, կհիշես: Արդեն երեք տարի է, ինչ թևիցս չեմ հանել: Դու ասել ես, որ ուսուցիչներին չպատասխանեմ, էսպես ասած՝ հետները լեզվակռիվ չտամ: Ասում են՝ թևնոցդ հանի, դասին մի կրի, իսկ ես, երկար ժամանակ իրենց հետ բանավեճից հետո, հոգնելով ասում եմ՝ մայրս է նվիրել, չե՛մ հանի, ու իրենք էլ լռում են: Միայն ընկեր Ավետիսյանն ասաց, որ դա իմ թալիսմանն է: Հա: Թալիսմանս է: Էսօր էդ թալիսմանս 3 տարեկան է: Քո կողմից իմ ամենասիրելի նվերը: Ես քեզ ինչ էլ որ ուզել եմ նվիրել, ասել ես, թե ես եմ քո նվերը: Չգիտեմ՝ գիտես, թե ոչ, բայց մենք միշտ պապայից գումար էինք ուզում ու քեզնից թաքուն նվեր էինք քեզ գնում։ Կես ժամ որոշում էինք՝ ոնց անենք, որ դրսում չլինեիր ու մեզ չտեսնեիր, ոնց գնանք ու ոնց գանք:

Երկու «մարտի 8»-եր քեզ չեմ գրկել: Պապայից գումար չենք խնդրել: Խանութ չենք գնացել: Քո սիրած ծաղիկներից չենք գնել ու նվիրել քեզ:

Մամ, շնորհավորում եմ մարտի 8-դ, էս մի ամսյակը: Իրականում քեզ ամեն օր է պետք շնորհավորել: Մարտի 8-ը գեղեցկության օրն է: Դու ամեն օր ես գեղեցիկ, մամ: Ու էդ գեղեցկությամբ ես գեղեցկացնում մեր օրը, ոչինչ, որ հեռախոսով: Էդպես էլ կլինի:

Բա ո՞նց կլինի, որ տատիկիս մարտի 8-ը չշնորհավորեմ: Տատ ջան, շնորհավոր տոնդ: Թող արցունքներդ մյուս տարվա մարտի 8-ին ուրախության արցունքներ լինեն:

Հ. Գ. Չմոռանանք, որ էսօր իմ թևնոցի ծնունդն էլ է՜։

Anushik Mkrtchyan

Էջմիածնի ձեռքբերումներիցս կամ ձոն Անահիտին

Կան մարդիկ, ովքեր մտածում են, որ չի կարող ընկերություն լինել չորսից հինգ տարվա տարիքային տարբերությամբ աղջիկների միջև: Իբր նրանք չեն կարող ընդհանուր թեմա ունենալ, շփվել միմյանց հետ: Տարիքի պատճառով նրանք մի եզրահանգման չեն գա: Չեն կարող ազատ ու համարձակ կիսվել իրար հետ ու այսպիսի անիմաստ զրույցներ: Ես ձեզ եմ ներկայացնում Անահիտին՝ աղջկա, որին կուզեի նմանվել, դե, իհարկե, մայրիկից հետո:

Դեռ Էջմիածնում էինք ապրում, երբ մի օր մտա տուն, տեսա Անահիտին, որը  հյուրասենյակում եղբորս կողքին նստած օգնում էր դասերն անել: Հասկացա, որ նա այն մարդն է, ով պիտի օգներ եղբորս դասերը պատրաստել:

Անահիտն այն մարդն է, ով իմ հետ շփվելիս մոռանում է իր տարիքն ու դառնում իմ հասակակիցը:

Անահիտն այն մարդն է, ով բարկանում է, երբ ես քաղցր բամբակ եմ ուզում, ասում է, որ դա լրիվ թույն է, բայց մեկ է՝ ինձ համար կգնի:

Անահիտն այն մարդն է, ով օգնում է, որ բոլոր իրավիճակներից ճիշտ դուրս գամ:

Անահիտն այն մարդն է, ով հոգնած ինձ հետ խանութից խանութ ման կգա, որ իմ սրտով լինի այն, ինչ գնելու եմ:

Անահիտն այն մարդն է, ումից չեմ կարողանում նեղացած մնալ, անպայման ծիծաղեցնում է:

Անահիտն այն մարդն է, ում հետ նույն երգն ենք լսում, ունենք նույն ճաշակը, բայց եթե լինի մի երգ, որը ես սիրում եմ, իսկ ինքը՝ չէ, ինձ համար այդ մի երգը մի կերպ կլսի:

Անահիտն այն մարդն է, ով իմ մասին ավելի շատ է մտածում, քան իր:

Անահիտն այն մարդն է, ով երբեք չի թողնի, որ նեղվեմ:

Անահիտն այն մարդն է, ով ինձ Կորյունիկ է ասում:

Ու ես կարող եմ այնքան բան թվարկել իր մասին: Մայրիկիս բացակայության արդյունքում ինքն է ինձ սովորեցրել ու սովորեցնում ճիշտն ու սխալը, լավն ու վատը: Նա, նույնիսկ հեռախոսով խոսելիս, երբ չի տեսնում դեմքս, արդեն հասկանում է՝ ինչն ինչոց է:

Ուզում եմ, որ յուրաքանչյուր աղջիկ իր կյանքի ընթացքում հանդիպի էդ տեսակ «անահիտների»: Վստահ եմ, որ շատ բաներ իմ մեջ հենց իր շնորհիվ է փոխվել: Ես ավելի հավասարակշռված եմ, երբեմն ավելի հանգիստ: Ու հիմա ակնհայտ երևում է, որ տարիքը կապ չունի:

Եղբորս արած թերևս լավագույն գործը ինձ համար ինձ Անահիտի հետ ծանոթացնելն էր: Ու հիմա, երբ ես Էջմիածնից տեղափոխվել եմ Արագած, այսքան հեռու եմ, նա էլի ինձ հետևում է, ու ամեն անգամ նրա զանգը իմ դեմքին ժպիտ է առաջացնում:

-Կորյունիկ, ի՞նչ կա։