Էմմա Քոսակյանի բոլոր հրապարակումները

gevorgtergbr

«Անաստված կինո թատրոն»

Emma Kosakyan«Մանանա» կենտրոնը և Հայաստանի պատանի թղթակիցների 17.am կայքը հայտարարել էին Գևորգ Տեր-Գաբրիելյանի «Անաստված կինո թատրոն» գրքի վերաբերյալ անդրադարձների մրցույթ: Մենք ստացել ենք բազմաթիվ անդրադարձներ, և մինչ ժյուրին կհայտարարի հաղթողներին, դուք նույնպես կարող եք կարդալ և որոշել հաղթողներին:

 

«Ինչու է մարդն ապրում աշխարհում»

Վերնագիրը հետաքրքրե՞ց, որոշեցիք բացել հոդվածն ու կարդա՞լ: Լավ, շնորհակալ եմ, չնայած ասեմ, որ վերնագիրը ես չեմ գրել, այլ Գևորգ Տեր-Գաբրիելյանն է մի օր մտածել ու որոշել իր էսսեն այս վերնագրով կոչել: Չգիտեմ, էսսեն համաձայն էր այդ մտքին, թե չէ, այնուամենայնիվ, երևի չի էլ հարցրել: Թէ ինչո՞ւ է ընտրել հենց այդ վերնագիրը, այլ ոչ թե՝  «Մարդը ինչու չպիտի ապրի աշխարհում» կամ գուցե`  «Մարդը ապրում է հենց այս աշխարհում, որովհետև այդպես է պետք», չգիտեմ, երևի ամենալավ տարբերակն էլ ընտրել է նա: Բայց, ինչպե՞ս է ընտրել, գուցե, պառկել է քնելու, բայց աչքը չի կպել, սկսել է մտածել: Կամ թեյ խմելի՞ս, իսկ եթե թեյ չի՞ սիրում, ուրեմն, հաստատ, երթուղայինում՝ պիկ ժամին տուն գնալիս է եղել. չորս կողմից հրմշտոց,  շա՜տ անհարմար վիճակ, մյուս կողմից էլ` մեջքն է ցավել ու քաղցած է եղել, ու ճանապարհը շատ երկար է թվացել: Մտածել է՝ ինչո՞ւ այսքան մարդ ապրում աշխարհում, կամ առհասարակ ինչո՞ւ  է մարդը ապրում աշխարհում, չէ՞ որ աշխարհը փոքր է, կամ գուցե երթուղայի՞նը: Լավ, ինչևէ, անցնենք առաջ: Հոդվածը չեմ գրել՝  վերնագրի ծագումնաբանությունը բացահայտելու, առավել ևս, այն դեպքում, որ հեղինակը գուցե երթուղային չի էլ նստում, իր մեքենայով է նախընտրում շարժվել:

Ես շատ եմ սիրում կարդալ ու հատկապես այն գրքերը, որոնք իմ մտքերը խառնում են իրար՝ հանկարծակի սկսած անձրևի ժամանակ հրապարակի մեջտեղում կանգնած մարդկանց նման, ովքեր անձրևանոց չունեն: Ու «Ինչու է մարդն ապրում աշխարհում» էսսեն հենց այդ շարքից էր: Վերնագիրը կարդալուց սկսեցի մտածել. երևի բոլորս ենք,  չէ՞, մեզ տվել այս հարցը` ինչո՞ւ ենք ապրում աշխարհում, ո՞րն է մեր ապրելու իմաստը, կամ արդյոք կա՞ իմաստ, ո՞րն է կյանքի նպատակը, մարդ էակի նպատակը: Աշխարհում այնքան շատ մարդ է ապրում, բայց երբեմն մարդկանց պակասից ենք մենք նեղվում` թանկ, հարազատ, կարևոր մարդկանց պակասից: Մի՞թե այդքան շատ մարդկանց մեջ չէինք կարող ունենալ  շատ թանկ մարդիկ: Իհարկե, չէինք կարող, քանի որ թանկ են կոչվում, որովհետև եզակի են, հատուկենտ, կորցնելու վախը կա:

Հեղինակն ասում է, որ մարդն ապրում է աշխարհում ստեղծագործական աշխատանք իրականացնելու, երջանիկ լինելու համար: Ասում է, որ ամեն մարդ հանճար է, կարծես հեղինակը զրուցում է քեզ հետ, պատմում իր տեսակետները, բայց մի րոպե, եթե զրուցում ենք՝ ես էլ խոսեմ: Ես կարծում եմ, որ ներկայիս իրականության մեջ, ոչ բոլոր մարդիկ են ապրում աշխարհում: Որոշներն ապրում են իրենց մտքերում, իրենց հորինած աշխարհում, անցյալում, ապագայում ամեն տեղ, բայց ոչ աշխարհում, այն աշխարհում, որն հենց այստեղ է ու հիմա: Շատ մարդիկ այնքան են խճճվել իրենց կենցաղային գործերում, որ աշխատանքն ու ընտանիքը, դասերը, հարաբերությունները կապել են իրար, պարանների նման, քարկապ գցել մի կերպ, իրենք էլ լվացքի նման կախվել այդ պարանից ու փորձում են հասցնել  ամեն ինչ: Ի՞նչ ապրելու մասին է խոսքը:

Ես կարծում եմ, որ մարդ ապրում է ապրելու համար` երջանիկ, ինքնաբավ, խաղաղ: Բայց ի՞նչ է երջանիկ ապրելը: Դա կողքից ասված  «Շատ երջանիկ ես երևում»-ը չէ, հաստատ: Դա խաղաղ մտքերդ են, մաքուր խիղճդ է, ծնողներիդ հպարտ հայացքն է, հայրենիքիդ համար արված որևէ քայլն է, ընկերոջդ  հաղթանակով ուրախանալն է, քամու հետ վազելն է, ավազին նկարելն ու արևածագին նայելն է, դա ՆՐԱ ձեռքը բռնելն է ու երազելն է…

Իրոք, երբեմն երազներում մենք ավելի լիարժեք ենք ապրում, լիիրավ, քան իրականում: Ինչո՞ւ, որովհետև երազներում  ամեն ինչ հասցնում ենք, ամեն ինչ կարող ենք. չկան այն սահմանները, որոնք մեզ սեղմում են իրականում:

Էսսեում ասվում է, որ մարդիկ ապրում են տարբեր խորհուրդներով, մի մասը տեսնում են, թե ինչպես է աշխարհը զարգանում և իրենք ևս մասնակցում են զարգացմանը, դրա մի մասն են կազմում: Բայց, արդյո՞ք դա այն զարգացումն է, որը պետք է մարդուն երջանիկ ապրելու համար, թե՞ դա արվում է` ասելու համար, թե` տեսեք–տեսեք, զարգանում ենք, առաջ են գնում: Լավ, գնում ենք առաջ, բայց արդյո՞ք դա օգնում է մարդուն ավելի երջանիկ դառնալու համար, թե նրան ավելի է սահմանափակում: Զարգացման ու տեխնոլոգիաների դարում մարդը զարգանում է, բայց դրան զուգահեռ ավելի հեռու է կանգնում իր նմաններից՝ մարդկանցից: Կարծես այս  դարում մարդուն մարդ պետք չէ, այլ սարք, տեխնիկա: Ժպտալու համար երկու ստեղ սեղմելը փաստորեն հերիք է: Մարդ իր հարազատների հետ կենդանի շփում գրեթե չունի: Մեր միջև միշտ կանգնած են հեռախոսներ, համակարգիչներ, պլանշետներ: Մենք չենք զգում դիմացինին, մենք տեսնում ենք միայն այն, ինչ նա ցույց է տալիս՝ ի՞նչ «սմայլ», որ նկարում է, այլ ոչ թե` ինչ նրա աչքերն են մեզ ասում: Մենք նույն քաղաքում ապրող մեր ընկերների հետ գրեթե ամեն օր շփվում են համացանցով, բայց եկեք անկեղծ լինենք. մենք այժմ ավելի հեռու ենք մեր հարազատներից, քան տասնյակ տարիներ առաջ: Ներկայիս դարում մարդուն պետք չեն մարդիկ. հերիք է սուրճ եփող սարքը, գրադարանավարուհի պետք չէ` էլեկտրոնային գիրք կա, վերջ, նստիր ու գիրք կարդա: Ու այսքանից հետո ասում ենք, որ մենք ապրում ենք ավելի լավ, քան մեր նախնիները, և մեզնից հետո եկող սերունդն ավելի լավ է ապրելու: Այդ ինչպե՞ս: Մենք ստեղծում ենք  նոր դեղամիջոցներ, նոր  գյուտեր են արվում, նոր բացահայտումներ: Թվում է, թե ավելի շատ մարդկանց կյանքեր կփրկվեն, բայց ցավոք, ստեղծում ենք  տարբեր ուտելիքներ, հյութեր, բուրգերներ` քիմիական չգիտեմ ինչ հավելումներով, որոնց դեմ մեր ստեղծած դեղերը ծիծաղելի են: Էլ չասեմ` օր օրի աղտոտվող օդի, ջրի, հատվող անտառների մասին ու դրանց կողքին  շատ սիրուն փակցված պաստառների «Մաքուր պահենք մեր քաղաքը», «Չծխե՛լ» ու այսպես շարունակ: Կարծես մարդիկ երկակի խաղ են խաղում: Ավելի լավ է մաքուր սնունդ արտադրել, չաղտոտել, որ այդքան շատ նոր  դեղահաբերի կարիք չի լինի:

Էսսեում ասվում է, որ մարդը և անկախ օղակ է, և կախյալ: Սա մեծ շանսեր է տալիս մարդուն և ազատ գործելու, և մխիթարվելու, եթե չկարողացավ: Ես կարծում եմ, որ մենք միայն կախյալ օղակ ենք  կախված բնությունից, հասարակությունից ու մեր քայլերում միայն այնքան ենք ազատ, որքան թույլ են տալիս վերոնշյալները, որ լինենք: Բնության մեջ թթվածինը չլինի` մենք չենք լինի: Միգուցե թթվածնային բարձիկներով ապրենք և մեզ ազատ զգանք, անկախ, բայց մի օր կվերջանա, չէ՞, բարձիկի թթվածինը, ու կրկին մենք կախյալ ենք: Մենք կախված ենք հասարակությունից, նույնիսկ, եթե ասենք, որ մենք հաշվի չենք նստում կարծիքների հետ, ընդունված նորմերի հետ, միևնույն է, միայն այն, որ մենք մասն ենք մարդկության, արդեն իսկ մեզ կապում է բոլորին: Դա նույնն է, որ կակտուսի փշերից մեկն ասի, որ ինքը անկախ է մյուս փշերից, բայց մյուս բոլոր փշերի հետ նույն բույսի մասն է, կախված է նրանից:

Բայց մի բանում ես համակարծիք եմ, որ  գնալով ավելի են շատանում ստեղծագործ մարդիկ: Կամ գուցե շատ էին: Ուղղակի հիմա ամեն ինչ ավելի հանրային է ու բոլորին հասանելի: Հիմա քչերն են իրենց նոր գաղափարներն օրագրերի մեջ պահում` նախընտրում են կիսվել, պատմել, տարածել, ինչ անենք, որ երբեմն դրանք անիմաստ  մտքեր են լինում, որ վաղուց ասվել էր, բայց կարևոր է, որ այժմ կա այդ համարձակությունը` կիսվելու ու պատմելու: Ու նույնիսկ, եթե  անիմաստ է, բացառում է այն տարբերակներից մեկը, որով կարելի է հասնել իմաստ ունեցողին, ուրեմն՝ լավ է:

Շատ երկարեց կարծես: Ավարտեմ էսսեում ինձ ամենագրաված մտքով. «Մարդն իր պատմության մեջ  դեռ երբեք չի հանդիպել մի իրադրության, որ չկարողանար հաղթահարել: Ուրեմն հավանական է` սա էլ կհաղթահարի ընթացքի մեջ»…

Emma Kosakyan

Ես եմ 7%-ը. դուխով հեղափոխություն

Մի քանի ամիս առաջ սովորական էր բարձր կրթավճարից, ցածր թոշակից ու աշխատավարձից, երկրից ու իշխանությունից անհույս բողոքելը, ամեն ինչից հոգնած ու հիասթափված ապրելը, ընտրության գնալը և վստահ լինելը, որ դա կրում է ձևական բնույթ, որ ՀՀ հպարտ քաղաքացու ձայնը որոշիչ չէ, որ ոչինչ կախված չէ մեզնից, ոչինչ չենք կարող փոխել, կարճ ասած՝ երկիրը երկիր չէր։

Այժմ սովորական է դարձել երկրի ապագայի մասին լավատեսորեն արտահայտվելը, սեփական իրավունքների համար պայքարելը և վստահորեն ու անկեղծ ասելը, որ մենք ենք տերը մեր երկրի։ Սովորական է դարձել փողոցներում նստելը, ազգային ժողովի նիստերը նայելը։ Ես իմ տասնինը տարվա կենսափորձում երբեք չեմ տեսել ողջ աշխարհով մեկ տարածված հայ ժողովրդին այսքան երջանիկ, հպարտ, պայքարող ու վստահ իր ուժի վրա։ Վստահ, որ եթե բոլորս միանանք, հաղթանակը մերն է լինելու, որ փշալարերը, ջրցանները, ձայնային նռակները, բերման ենթարկելը ու հազար ու մի նման հնարքները մեզ չեն կանգնեցնելու, որովհետև մենք չենք պայքարում մեր ազգակից քույր-եղբայրների դեմ, մենք բաց ձեռքերով ենք ու պայքարում ենք անարդարության դեմ, իրավախախտման դեմ։

Առաջին հերթին սա կարծրացած մտածելակերպի հեղափոխությունն էր։ Մարդկանց մեջ վերացավ այն մտածելակերպը, թե ժողովուրդը ոչինչ անել չի կարող, կճնշեն: Մենք լավ գիտենք՝ գյուղ կանգնի, գերան կկոտրի, ու այդ գյուղը կանգնեց, ժողովուրդը կանգնեց՝ Չինարիի սահմանը պահող հողագործից մինչև հրապարակում օրեր շարունակ պայքարող ցուցարարը, յուրաքանչյուրը պայքարեց յուրովի, բայց մի նպատակի համար։

Սկզբում շատերը թերահավատորեն էին վերաբերվում շարժմանը, ուղղակի նայում քայլողներին, նկարում ու վերջ, բայց որոշ ժամանակ անց միացան բոլորը, որովհետև հասկացան, որ այս պայքարը վերջին բանալին է այս իրավիճակից դուրս գալու, որ վճռական ու անպարտելի ենք այս անգամ, որ այս շարժումը կանգնեցնելու մասին մտածելը նույնիսկ ծիծաղելի է։

Այգեպարում, Չինարիում մարդիկ գիշերը երկու հոգով են հուղարկավորում իրենց հարազատներին, որովհետև թշնամին կրակում է նույնիսկ թափորի, դիակի վրա։ Այսքանը ապրած ժողովրդին այլևս չեն կարող կանգնեցնել նրանք, ովքեր չգիտեն՝ որտեղ է ավարտվում մեր երկրի սահմանը, չգիտեն՝ որքան է միջին աշխատավարձը, միջին եկամուտի չափը, բայց լավ գիտեն՝ ինչքան է հարկի, տույժի, վճարի չափը…

Մենք հաղթել ենք, հաղթել ենք այն օրը, երբ արել ենք մեր քայլը՝ նախ և առաջ մեր մտքում, երբ հավատացել ենք մեր միասնության ուժին, մի կողմ ենք դրել ամեն տեսակ կասկած ու վախ ու դուրս ենք եկել փողոց։

Ես պայքարում եմ այն Հայաստանի համար, որտեղ մեզ չեն ստիպելու մասնակցել ինչ-որ նախընտրական համերգների, որտեղ բոլորը հավասար են լինելու օրենքի առաջ, որտեղ ուսանողը ստանալու է իրեն հասանելիք կրթավճարի զեղչը, որտեղ ավարտական քննությունները հանձնելու համար պարապմունքների չենք գնալու, որովհետև դպրոցում լինելու են արժանի մասնագետներ, որտեղ քննությունը չենք գնելու, այլ ստանալու ենք, որտեղ աշխատավարձը չենք օգտագործելու վարկերը մարելու վրա, որտեղ մտքի ազատության համար մարդկանց չեն կալանավորելու, որտեղ Երևանից հեռու ապրողը իրեն չի զգալու այլմոլորակային, որովհետև մշակութային, սպորտային և այլ ծրագրերը միայն Երևանում չեն լինելու։ Ես հաջորդ սերունդներին հպարտորեն պատմելու եմ, որ այս հզոր ու թավշյա հեղափոխության մի մասնիկն էլ ես եմ եղել։

Emma Kosakyan

Աշունը չորացած տերև չէ

Շատերի համար եկել է երկար սպասված ժամանակը սոցկայքերում աշնան մասին բանաստեղծություններ ու աշնանային բնության նկարներ տեղադրելու համար: Բնականաբար, փոխվում է նաև էջի գլխավոր նկարը. հաստ ժակետով, թեյով ու գրքով նկար է պետք: Սովորաբար այդ նկարներում բաժակը լինում է դատարկ, քանի որ այն պետք է միայն թեյի տեսք ունենա, խմելու կարիք չկա: Դե, իսկ նկարի գիրքը շատերի համար առաջին պատահած գիրքն է լինում, իսկ ավելի ճիշտ՝ այն գիրքը, որն ունենում է առավել գեղեցիկ ու աշունոտ կազմ: Ու մնաց վերջին քայլը՝ սոցկայքում նշելը, որ դու լսում ես Ռուբեն Հախվերդյանի «Մեր սիրո աշունը» երգը: Վերջ, ամեն ինչ արված է:

Իմ աշունն այսպիսին չէ, բայց ես սիրում եմ այն ամենը, ինչ կապված է աշնան հետ: Երբեք չեմ հասկացել այն մարդկանց, ովքեր ասում են, որ աշունը ռոմանտիկների եղանակն է ու հպարտորեն ավելացնում, որ իրենք աշունը չեն սիրում, ռոմանտիկ չեն: Մի կողմ դնենք, որ ռոմանտիկ լինելը իրենց պատկերացրած սարսափելի հատկանիշը չէ, բայց մյուս կողմից միանշանակ չէ, որ աշունը սիրող բոլոր մարդիկ խիստ ռոմանտիկներ են: Կարծում եմ՝ այդպես մտածողները պարզապես լսել են այն գիտական նյութի միայն առաջին մասը, ըստ որի աշնանը բոլոր մարդիկ դառնում են առավել զգացմունքային:

Մենք գրքեր ենք կարդում, դասընթացների մասնակցում, որոնք մեզ սովորեցնում են ինչ-որ օրենքներ, մեխանիզմներ երջանիկ, հաջողակ լինելու համար: Սակայն իրականում այդ ամենը մեզ տրվում է ավելի պարզ տեսքով. պետք է պարզապես վերցնել: Բնության մեջ կատարվող ցանկացած երևույթ մարդկանց ինչ-որ բան ունի սովորեցնելու: Աշնանը քամին ծառերից պոկում է չորացած տերևներն ու քշում ծառից հեռու, փոխարենը որոշ ժամանակ անց ծառն ունենում է նոր տերևներ՝ կանա՜չ, կյանքով լի: Այդպես էլ պետք է թույլ տանք աշնան քամին անցնի նաև մեր զգացմունքների կողքով՝ պոկելով այնտեղ եղած չորացած զգացմունքները, որոնք մեզ այլևս պետք չեն: Դրանց փոխարեն մենք ունենալու ենք նորերը ՝ կանաչ, կյանքով լի: Պետք է թույլ տանք, որ աշնան քամու հետ գնան այն մարդիկ, ովքեր մեր կողքին են դողացող տերևի նման ու միևնույնն է՝ մի օր գնալու են: Թող գնան հիմա այս թեթև, աշնանային քամուց և ոչ թե անսպասելի փոթորկի պահին նկատենք, որ մենակ ենք մնացել: Աշնանը սիրում ենք փաթաթվել վերմակի մեջ ու թեյել: Բայց ամենահաստ վերմակն էլ մեզ չի տաքացնի, եթե մեր ներսում չունենք ջերմություն դեպի կյանքը, ընտանիքը, դեպի մի սեր: Դե, իսկ թեյն առանց ընկերների ոչինչ է:

Այգեձորի տաք ու սառը գույները

Տավուշի մարզի Այգեձոր գյուղն ինձ շատ հարազատ է: Ես այն կարծիքին եմ, որ Այգեձորում նույնիսկ մեկ անգամ լինողը կրկին ցանկանում է վերադառնալ այստեղ: Այգեձորը կարծես կանչում է մարդկանց: Չգիտեմ, գուցե ինձ կանչում են իմ տատիկն ու պապիկը, որոնք ապրում են այստեղ: Թեև շատ եմ ցանկանում՝ հաճախակի չեմ կարողանում գնալ գյուղ, բայց ամեն գնալով՝ ցանկանում եմ գրել Այգեձորի մասին:

Օրերս գնացել էինք: Տատիկս ասում է, որ գյուղն ունի մեկ խնդիր՝ արտագաղթը:

-Հողը լավն ա, ճյուրն էլ, բերքն էլ, էն ա թե՝ ջահիլությունը քիչ-քիչ քյընմ ա: Գյուղը տառել ա ծերանոց: Հրետ՝ իմ չորս հըրևաններից իրեքի տան վրյա ղըփու տրյած ա. քնացել են:

Բայց տատս չի հուսահատվում.

-Դե, եռնակ քնան, գործնին լյավ լի, հետ կյան,- ու ոգևորված ինձ տանում է այգին ցույց տալու, որը կարծես հատուկ ինձ համար գեղեցկացել էր այդ օրը: Խաղողը, հոնը արդեն հասել են:

Երբ տատիս ասում ենք, որ առողջությունն այն չէ, մյուս տարի այգին չմշակի, ասում է.

-Պտի կյաք սաղ ծառ, տուփ կտորեք, վեր վեչ աչկըս տենա, վեչ էլ բեջարեմ, բաղչեն մըտնեմ: Թե չէ՝ իմ խիղճըս տալիս չի, ծառերը բերքի տակին կոտրարտվե՞ն կամ ճյըրեմ վեչ՝ չորանա՞ն թըփերը… Քանի սաղ եմ, բաղըս հավաք, մաքուր պահիլ դեմ, վեր թոռներս կյան իրանց տատի բաղիցը մի խնձոր պուկեն ուտեն, հավապնից մի ծյու պիրեն ուտեն, բա ի՞նչ, պտի տհե լի…

Կանաչ շապիկավորները Արցախում

Լուսանկարը՝ Էմմա Քոսակյանի

Լուսանկարը՝ Էմմա Քոսակյանի

Օրերս Տավուշի թեմի առաջնորդ գերաշնորհ Տեր Բագրատ եպիսկոպոս Գալստանյանի օրհնությամբ և առաջնորդությամբ Հաղարծնի շաբաթվա կամավորներս, կամ ինչպես մենք ենք մեզ անվանում՝ կանաչ շապիկավորներս, այցելել էինք Արցախ՝ ուխտագնացության: Մեզնից շատերը, այդ թվում և ես, առաջին անգամ էինք Արցախում:

Լուսանկարը՝ Էմմա Քոսակյանի

Լուսանկարը՝ Էմմա Քոսակյանի

Դեռ վաղուց՝ Հայոց պատմության դասաժամերից, երազում էի տեսնել Արցախը, հպարտորեն քայել այն հողի վրա, որը մերն է, որի համար հարյուրավոր որդիներ ու հայրեր տուն չեն դարձել, որի համար շատ աչքեր են սառել ու երազանքներ կիսատ մնացել:

Լուսանկարը՝ Էմմա Քոսակյանի

Լուսանկարը՝ Էմմա Քոսակյանի

Մենք եղանք Դադիվանքում, Շուշիի Սուրբ Ամենափրկիչ Ղազանչեցոց մայր տաճարում, Ստեփանակերտում, Գանձասարում: Իմ մեջ մի  անծանոթ զգացողություն էր առաջացել Արցախի տարբեր ճամփաներով անցնելիս: Այդ զգացողությունը երևի միայն Արցախում կարող ես ունենալ, երբ հպարտության հետ ցավ ու կսկիծ ես զգում: Երբ քեզ զգում ես երջանիկ, որ այժմ այս երկինքը խաղաղ է, կապույտ:

Լուսանկարը՝ Էմմա Քոսակյանի

Լուսանկարը՝ Էմմա Քոսակյանի

Իմ մեջ շատ տպավորվել է Տավուշի թեմի առաջնորդ գերաշնորհ Տեր Բագրատ եպիսկոպոս Գալստանյանի այս խոսքերը. «Երբ տղաները մուտք էին գործում Շուշի, բոլորի հայացքը դեպի Ղազանչեցոց եկեղեցին էր: Բոլորի հանդիպման վայրը եղավ այստեղ՝ այս սուրբ եկեղեցին… Մեր հաղթանակների, մեր ներկայության, մահվան վրա մեր իշխանություն ունենալու մեծագույն վկայության օրրանն է այստեղ:

Լուսանկարը՝ Էմմա Քոսակյանի

Լուսանկարը՝ Էմմա Քոսակյանի

Մենք այսօր իրոք երջանիկ սերունդ ենք, քանի որ մեր կյանքի ընթացքում Հայրենիքից տարածք ու հող չենք կորցրել, այլ ընդհակառակը՝ ազատագրել ենք: Այսօր մենք հաղթանակած իրականության մեջ ենք ապրում, որտեղ մեր արցունքները միայն ուրախության ու մեր զոհված եղբայրների, իրենց կյանքը Հայրենիքի ազատագրության զոհասեղանին դրած մարդկանց համար ափսոսանքի արցունքներ են: Կրկնում եմ՝ բազմաթիվ սերունդների չի հաջողվել այսպիսի երջանիկ իրականություն ունենալ, որ այսօր մենք ունենք»:

Լուսանկարը՝ Էմմա Քոսակյանի

Լուսանկարը՝ Էմմա Քոսակյանի

Emma Kosakyan

Ես սիրում եմ Տավուշը, իսկ դո՞ւ

Լուսանարը՝ Հայկ Ղարաբաղցյանի

Լուսանարը՝ Հայկ Ղարաբաղցյանի

Վերջին շրջանում Տավուշը նոր շունչ է ստացել: Հատկապես մեծ զարգացում է ապրում զբոսաշրջությունը: Վերջերս հաճախ եմ նկատում զբոսաշրջիկների տարբեր խմբեր՝ հետաքրքրված հայացքներով, ֆոտոապարատներով ու հաճախ մեր բարբառը չհասկացող դեմքերով:

Բայց ես ևս կարծում եմ, որ չքնաղ բնությունն ու հարուստ պատմությունը բավարար չէ զբոսաշրջիկներին դեպի Տավուշ ուղղորդելու համար: Պետք է այս ամենը կապել առաջադրվող ժամանակակից պայմաններին, իրագործել նաև նորարարական ու հետաքրքրաշարժ գաղափարները: Ուրախանալու առիթ հաստատ ունենք. ամեն ինչ հենց այդպես էլ արվում է:

Այս ամառ տեղադրվեց «I LOVE TAVUSH» վահանակը: Անսահման ուրախ եմ այս առիթով, արտերկրից եկած զբոսաշրջիկների համար ևս այն հասկանալի, հետաքրքիր ու գրավիչ կլինի: Մինչ այժմ տեղադրված էր հայերեն տարբերակը՝ Տավուշ, իսկ այժմ նրան միացավ նաև անգլերենը:

Զրուցեցի մտահաղացման հեղինակ և իրագործող Հայկ Ղուկասյանի հետ: Նա ասում է.

-Մտահաղացումն առաջացել է մի քանի օր առաջ: Շատ արագ էլ կազմակերպել ենք, ամեն ինչ հաշվարկել, իրականացրել: Ցանկանում ենք, որ Տավուշը լինի ավելի ճանաչելի, շատ բան կա անելու, որոշ բաներ կան փոխելու՝ մարդկանց մտածելակերպը, ապրելակերպը: Պետք է Տավուշը զբոսաշրջության կենտրոն դարձնել և զարգացնել։

Մեր նպատակը մեկն է. տեսնել ամուր, կրթված, բարոյապես ուժեղ սերունդ, որը վաղվա մեր ապագան է լինելու։ Մենք անելու ենք մեր հնարավորության սահմաններում ամեն ինչ` սահմանին ապրող բնակչի համար։ Սահմանը մեր բոլորի վերարկուն է. այն պետք է լինի ամուր: Բոլորին կոչ ենք անում միանալ մեզ, անգամ չնչին լուման ներդնել այս հայրենանվեր և կարևոր գործին:

Հ.Գ. Դու դեռ չե՞ս նկարվել «I LOVE TAVUSH»-ի հետ: Միացիր #Tavush_Challenge-ին՝ նկարվիր «I LOVE TAVUSH» -ի հետ և մարտահրավեր նետիր քո ամենահամարձակ ընկերներին, որպեսզի նրանք ևս այցելեն Տավուշ և անմահացնեն պահը «I LOVE TAVUSH»- ի հետ:

«Բայղուշը»

Լուսանկարը՝ Էմմա Քոսակյանի

Լուսանկարը՝ Էմմա Քոսակյանի

Մրգեր գնեցինք, թթվասեր, կաթնաշոռ, մայիսյան գերուրախ, հաղթական տրամադրությունն էլ կար ու կար, ու շարժվեցինք Այգեձոր` տատիկին ու պապիկին տեսակցության: Ամռանը թոռնիկներով շրջապատված են լինում, իսկ մյուս եղանակներին, ցավոք, հաճախ գնալ չենք կարողանում` դասեր, աշխատանք… Ու այդպես մնում են, ինչպես իրենք են ասում՝ մենակ, ինչպես մենք ենք ասում` երկուսով: Առանց մեզ մենակ են, մենք էլ գիտենք, բայց իրենց չենք խոստովանում, հաստատուն տոնով ասում ենք` երկուսով եք, իրար թև ու թիկունք:

Չնայած արդեն պատկառելի տարիքին, տատս հավեր է պահում: Ասում է. «Էդքան ասիլ միք՝ հավ չպահես, չըրչարվես վեչ: Զբաղվըմ եմ, էլի: Րեխի պես են. կերը կես ժամ էլ ուշացավ` րեխի պես լաց են լըմ, ծեն ածըմ…»,- ու տատս, միշտ այս պատասխանը տալով, երկար տարիներ է, հավեր է պահում: Ամեն թոռնիկի գնալով` թոռան ընտրությամբ, մեկին մորթում, թոռան ուզած ճաշը եփում: Երբ փոքր էինք, հավերին «տանջում էինք»` քարերով խփում, ջրում, խեղդում…

Լուսանկարը՝ Էմմա Քոսակյանի

Լուսանկարը՝ Էմմա Քոսակյանի

Մինչև հիմա էլ, ամեն գյուղ գնալիս, տատս ասում է. «Արդեն կուճուր չեք, հավերիս քեփին կպչեք վեչ»:

Նստած էինք տան առաջ` պապիս սարքած նստարանին: Հանկարծ տատս վեր թռավ. «Րեխեքը ծեն են ածըմ, կերի ժամն ա»: Տատիս հետ գնացի: Հանկարծ նկատեցի` հավերից մեկը ընդհանուր հավաբնում չէ, տատս էլ հավերին կեր տալիս հավերի հետ խոսում է, ու տեսնեմ՝ այդ հավին «բայղուշ»-ով է դիմում: «Ան, ա բայղուշ, տյու էլ կե»:

Լուսանկարը՝ Էմմա Քոսակյանի

Լուսանկարը՝ Էմմա Քոսակյանի

Հարցուփորձ արի, տատս պատմեց. «Էսքան տարի ա՝ հավ եմ պահըմ, սհե զատ տեսած չեմ: Էս հավը բայղուշ ա, բայղուշ: Էն մնացած հավերի հետ յոլա չի քընմ, մի հվապընըմ նրանց հետ կենըմ չի, կռիվ ա անըմ, մի ամանից նրանց հետ կեր չի ուտըմ: Ստիպված առանձին հավապընմ եմ պահըմ, առանձին ամանով կեր տալի: Առաջին երկու օրը ասեցի՝ դաստիարակեմ սրյա, բայց թե բայղուշ օքմուն կարաս փոխես՝ սրյա էլ հետը»:

Emma Kosakyan

Բարև, 17-ից ես, չէ՞

Վերջերս տեղի ունեցավ Հայաստանի պատանի թղթակիցների առաջին մրցանակաբաշխությունը, ու ես համարվեցի «Ամենանախաձեռնող թղթակից »: Վստահ եմ, պատկերացնում եք` ինչ պարտավորեցնող, ոգևորող է մոտ 1000 թղթակիցներից համարվել ամենանախաձեռնողը : Դե, իսկ մրցանակները … 17-ի թղթակցի քարտ, «Խաբարբզիկի» հատուկ թողարկման շապիկին լավագույն թղթակիցների մեջ կար նաև իմ նկարը, իսկ ներսում ` իմ ամենասիրելի նյութը , անվանական բաժակ, թաբլեթ…

Դե ինչպես շատ թղթակիցներ, ես էլ սկսեցի մտովի հետ քայլել, հիշել՝ ինչպես հանդիպեցի 17-ին, ինչպես այն դարձավ ինձ այսքան հարազատ: Մոտ մեկ տարի առաջ էր, ճամբարում էի, նկատում էի հանգստի ժամերին ընկերներիցս շատերը մի հարմար տեղ էին գտնում, նստում, գրում, ջնջում, էլի գրում, հետո վազում համակարգչի մոտ ու մի քանի օրից ոգևորված ու հպարտորեն ցույց տալիս իրենց նյութը 17-ում: Իսկ մի քանի ժամից հայտարարում էին. «Այսքան մարդ հավանեց, այ այս մասը շատ լավ ստացվեց, ա~, ընկերներս տարածել են, նոր մեկնաբանություն…»,- ու այսպես իմացա 17-ի մասին: Մինչ այդ էլ ես շատ էի սիրում գրել, բայց նյութերս տեսնողներն ու գնահատողները միայն ընկերներս ու հարազատներս էին, նրանցից այն կողմ՝ ոչ ոք, իսկ այժմ իմ նյութերը հասանելի են բոլորին: Առանց ժամանակ կորցնելու 17-ին ուղարկեցի առաջին նյութս. «Աղմկեք իմ սրտում ու հոգում» վերնագրով: Դեռևս ոչ մի մեդիա դասընթացի չէի մասնակցել, և կար որոշ շտկումների կարիք, և 17-ցիները ինձ օգնեցին, որից հետո նյութս բավականին լավ արձագանք ստացավ, ինչը ինձ ավելի ոգևորեց: Երբ ուղարկում էի առաջին նյութս, մտածում էի՝ գուցե լավ չեմ գրել, գուցե ինչ-որ բան այն չէ, բայց չէ, 17-ը ինձ սովորեցրեց հավատալ սեփական ուժերին ու միշտ սովորել: Ճիշտ է, մի քանի նյութերս արդեն 17-ում կային, բայց միայն որոշ ժամանակ անց հասկացա, թե ինչ է նշանակում լինել 17-ի թղթակից: Երբ անկախ քեզնից ինչ-որ հետաքրքիր կամ քեզ հուզող բանի մասին մտածելիս արագ վերցնում ես գրիչ ու թուղթ ու գրում, երբ մի նոր վայրում ես լինում, միանգամից լուսանկարում ես, չէ, ինստագրամի համար չէ, այլ 17-ի:

Ու այս ամենից բացի 17-ը ինձ տվել է նաև «շատ թանկ նվերներ»` ՀՀ տարբեր մարզերից լավ ընկերներ, նրա շնորհիվ ծանոթացել եմ շատ հետաքրքիր մարդկանց հետ, որոնց հետ խոսակցությունը սովորաբար սկսվում է այսպես.

-Բարև, վերջին նյութդ շատ լավն էր,- կամ,- բարև, 17-ից ես, չէ՞:

17-ը միշտ իմ կողքին է, կարծես լավ ընկերը լինի, ամեն ինչ ուզում ես պատմել իրեն, ամեն ինչ: 17-ի հետ դեռ մի երկար ճանապարհ ունեմ անցնելու:

Emma Kosakyan

Երբ ես դու երջանիկ

Գրաֆ էի կարդում ու կանգ առա մի մտքի վրա. «Մարդու չափանիշը նրա պատկերացումն է երջանկության մասին»: Կարդացի հաջորդ միտքը, բայց չէ, դեռ նախորդում էի մնացել, հետ գնացի, նորից կարդացի… Ու մտքերս անձրևի ժամանակ փողոցում կանգնած մարդկանց նման խառնվեցին իրար…

Անկասկած մարդկանց պատկերացումները երջանկության մասին խիստ տարբերվում են: Մտքերի առաջին բախումը երջանկության լինել-չլինելու մեջ է: Ես, ինքս շատ ծանոթներ ունեմ, ովքեր վստահ ու քմծիծաղով ասում են, որ չկա երջանկություն: Այն հաստատակամությամբ են ասում, որ թվում է՝ իրենք են ողջ աշխարհում երջանկություն բաժանողը, չափը որոշողը, տվող-չտվողը: Ու քանի որ վերջին մի քանի օրը զբաղված էին, հաստատ հիշում են, երջանկություն չեն բաժանել` հետևաբար չկա այն:

Բայց ես վստահ եմ, որ մարդը երջանիկ է այնքան, որքան ինքն իրեն զգում է, և ոչ թե կողքից ասում են. «Այ, դու երջանիկ ես»,- ու որոշվեց՝ երջանիկ է: Մարդ պիտի ինքն իրեն զգա երջանիկ, նկատի երջանիկ զգալու ամենափոքր հնարավորությունը ու վայելի: Երջանկությունը մեզ հյուր է գալիս ամեն օր` տարբեր ձևերով` մարդկանց, մի խոսքի, հայացքի և այլ կերպ: Միշտ պետք է գրկաբաց լինել նրան ընդունելու համար: Այն գալիս է ծնողների ուրախ «բարի լույսով» ու սիրելիի փայլող աչքերով, պապիկի մշակած այգու առաջին պտուղներով ու մի քանի ամիս տատիկին չտեսնելուց հետո նրա պատրաստած ճաշի համով: Երկար պարապելուց հետո լավ հանձնած քննությունով է գալիս ու  պատահական հանդիպումներով: Երբեմն գալիս է անձրևից հետո, երբ բացում ես պատուհանը ու խորը շնչում. կյանք ես զգում: Երբեմն կանաչ խոտերի վրա նստած երազելով է գալիս ու սիրելի երաժշտությամբ աստղերին նայելով է գալիս: Երբեմն անհասկանալի կերպով ներսդ փոթորկող զգացմունքներով է գալիս: Վստահ եմ, այն գալիս է ու պետք է գրկաբաց ընդունել… Հույսի արդարացումով ու հիասթափության մոռացմամբ է գալիս, ձեռքդ բռնող, քեզ ուժ տվող ընկերներով է գալիս, անծանոթի մի ժպիտով, խիստ մտահոգ ու քեզ սիրող ընտանիքով է գալիս… Սպասված, բայց չուշացած սիրով է գալիս…

Ազդեցությունը Բերդում

Լուսանկարը՝ Էմմա Քոսակյանի

Լուսանկարը՝ Էմմա Քոսակյանի

Քայլում եմ Բերդում ու հասկանում, որ քաղաքը օրեցօր փոխվում է՝ նոր նստարաններ, սթրիթ արտ, պուրակ, անգամ մինիոն է հայտնվել քաղաքում: Հատկապես ուրախալի է, որ այս ամենը իրականացվում է պատանիների ու երիտասարդների նախաձեռնությամբ: Վերջերս իրականացված ծրագրերում իրենց մեծ դերն ունեն ԻՄՓԱՔԹ ակումբի անդամները: Մինչև վերջերս ակումբի մասին շատ բան չգիտեի, բացի այն, որ մեծ ներդրում ունի Բերդի պատանիների ու երիտասարդների և առհասարակ քաղաքի զարգացման մեջ: Որոշեցի հետաքրքրվել, ավելին իմանալ: Զրուցեցի Բերդի ԻՄՓԱՔԹ  ակումբի առաջնորդների՝ Լիաննաների հետ: Ինչպես նրանք ասացին՝ Տավուշում գործում է 8 ԻՄՓԱՔԹ ակումբ:

Լուսանկարը՝ Էմմա Քոսակյանի

Լուսանկարը՝ Էմմա Քոսակյանի

Բերդում ակումբը գործում է արդեն մեկ տարի, և քանի որ մեծ թվով պատանիներ և երիտասարդներ են անդամակցել, թիմը բաժանվել է երկու խմբի՝ առավել արդյունավետ աշխատելու համար: Նշեցին, որ ակումբի անունը արդեն բացատրում է իրենց նպատակը՝ ազդեցություն: Խմբի նպատակն է՝ համախմբել համայնքի համար մտահոգվող բոլոր պատանիներին և երիտասարդներին, վերջիններիս տալ գիտելիքներ և մոտիվացիա, որպեսզի նրանք կարողանան իրագործել սեփական գաղափարները՝ առանց կողմնակի աջակցության սպասելու: ԻՄՓԱՔԹ 1 խմբի առաջնորդ Լիաննա Քոսակյանն ասում է.

-Խումբը շատ միասնական է, ցանկացած գաղափար քննարկում ենք, համախմբած իրականացնում: Վերջերս իրականացրած ծրագրերից նշեմ «Լայք պուրակի» ստեղծումը: Վերջինս ստեղծելու գաղափարը Գոռ Պողոսյանին էր: Այն բոլորիս կողմից հավանություն ստացավ, և իրականացրինք: Օգտագործել ենք թափոնային իրեր՝ չօգտագործվող անիվներ, տեղադրել ենք նստարաններ և արկղիկ՝ առաջարկությունների, նամակների համար: Արկղիկը ունի նաև առանձին բաժին՝ գրքեր, ուսումնական նյութեր փոխանցելու համար: Օրինակ, եթե ունես շտեմարան, որն այլևս չես օգտագործում, դիր այդ արկղիկում: Մենք կփոխանցենք նրանց, ովքեր ունեն դրա կարիքը: Առաջիկայում պլանավորել ենք Բերդի դպրոցների միջև ուսումնական թիմային մրցույթ կազմակերպել՝ միանշանակ խրախուսական մրցանակներով: Առայժմ նախապատրաստական փուլում ենք, կիրականացնենք մայիսին:

«Իմփակտ» ակումբի մյուս խմբի՝ «ԻՄՓԱՔԹ Պոզիտիվի» առաջնորդ Լիաննա Տերզիկյանը իր առաջնորդած խմբի մասին ասում է.

-ԻՄՓԱՔԹ  ակումբը ապահովում է ոչ ֆորմալ կրթություն: Ծրագիրը շարունակվելու է դեռ 3 տարի: «ԻՄՓԱՔԹ  Պոզիտիվ» խմբի անդամների մեջ մեծ առաջխաղացում եմ նկատում: Նրանք արդեն ակտիվ, իրազեկ, համայնքի համար մտահոգվող քաղաքացիներ են: Երբ նոր էր ձևավորվել խումբը, որոշ անդամներ կաշկանդված էին, ոչ ազատ, իսկ այժմ ես հիանում եմ նրանցով. բոլորն ակտիվ են: Նրանց մեջ մեծ ձգտում է առաջացել դեպի առաջնորդությունը: Մեր առաջին ծրագիրը կազմված էր երկու փուլից. առաջինը սեմինար էր, որը հենց պատանիներն էլ իրականացրին: Դա առաջնորդության նրանց առաջին փորձն էր: Երկրորդ ծրագիրը, որն ավելի մեծ արձագանք ստացավ, «Գունագեղ Բերդ» համայնքային ծրագիրն է: Վերջինիս շրջանակում սթրիթ արտով ավելի գեղեցկացրինք «Ծաղկանոց» մանկական զբոսայգու մուտքի պատերը:

Լուսանկարը՝ Էմմա Քոսակյանի

Լուսանկարը՝ Էմմա Քոսակյանի

Առաջիկայում պլանավորում ենք սթրիթ արտի մի քանի աշխատանք իրականացնել քաղաքի տարբեր մասերում՝ հայոց մեծերի նկարներով և խոսքերով: Ընտրել ենք հենց սթրիթ արտը, որովհետև այն նմանը չուներ Բերդում: Ավելին՝ սթիրթ արտը առավել զարգացած է մայրաքաղաքում, մեծ քաղաքներում, իսկ Բերդում առաջինը մենք եղանք: Ցանկանում ենք, որ մեր օրինակը լինի վարակիչ: Խմբում ունենք նկարող երեխաներ, բայց առանց մասնագետի շատ դժվար կլիներ: Մեզ աջակցել է Բերդի տաղանդավոր նկարիչ, քանդակագործ Ավետ Արզումանյանը: Աշխատանքները տևել են մոտ 5-6 օր:

Լուսանկարը՝ Էմմա Քոսակյանի

Լուսանկարը՝ Էմմա Քոսակյանի

Զրուցեցի նաև ԻՄՓԱՔԹ  ակումբի անդամներից մեկի հետ.

-Շատ ուրախ ենք, որ Բերդում գործում է խումբը: Մինչ այս ամեն օր գնում էինք միայն դպրոց-տուն, դպրոց-տուն… Ամեն օր նույնը, ինչը շատ էր ձանձրացնում, չգիտեինք՝ ինչով զբաղվել: Իսկ հիմա լավ կազմակերպված ժամանցից բացի՝ նոր գիտելիքներ և հմտություններ ենք ձեռք բերում: Շատ հետաքրքիր է անցնում ամեն օրը, խաղերի միջոցով նոր թեմաներ ենք ուսումնասիրում: