Նանե Եղիազարյանի բոլոր հրապարակումները

Nane Eghiazaryan

Բավարարվիր նրանով, ինչ ունես

Մեր շրջապատում հաճախ ենք լսում այս արտահայտությունը, որով ծնողները, ուսուցիչները և այլոք փորձում են խրատել ինչ-որ մեկին: Ես համարում եմ, որ վերոնշյալ արտահայտությունը սխալ է, և մարդը չպետք է բավարարվի այնքանով, ինչ ունի: Եթե մենք չձգտենք ավելիին, չցանկանանք ունենալ ավելին, ապա մարդկությունը չի զարգանա, մարդը երբեք չի հասնի իր երջանկությանը, այսպիսով, միշտ պետք է ձգտել ավելիին: Տվյալ արտահայտությունը մեկնաբանվում է նաև որպես «հարևանի ունեցածին մի նայիր», և այլն: Բայց եթե դու չնայես՝ քո կողքինը ինչ ունի, դու չես ունենա ավելի լավը:

Այո, մարդը պետք է ձգտի ավելիին, բայց ամեն ձգտում պետք է ունենա սահմաններ: Սահմաննե՞ր, ո՞վ և ինչպե՞ս է գծելու սահմանները, ինչպե՞ս պետք է իմանալ, թե դրանք երբ են վերջանում… Ահա այսպիսի հարցեր տվող մարդկանց կարող եմ պատասխանել, որ ըստ իս, ամեն մարդ ինքն է գծում իր սահմանները, և այդ սահմանները գծվում են մեր նպատակակետի մոտ: Հիմա էլ մի ուրիշ հարց է առաջանում, իսկ եթե մարդը ունի մի քանի նպատա՞կ: Ես համաձայն եմ, ամեն մարդ ունի նպատակներ, և երբ իրագործում է մեկը, իր առաջ դնում է մի ուրիշը: Եվ, իհարկե, սահմաններն արդեն փոխվում են, բայց դրանք պետք է լինեն, քանի անգամ էլ մարդը պայքարի իր նպատակներին հասնելու համար, այնքան անգամներ նա պետք է գծի իր սահմանները: Լավ, իսկ ինչի՞ համար են պետք սահմանները: Օրինակ բերեմ հենց գիտատեխնիկայից: Մարդը փորձում է ստեղծել արհեստական ինտելեկտ, արհեստական կյանք: Եվ երբ մի օր մարդու ստեղծած ռոբոտի ինտելեկտը մոտենա մարդու ինտելեկտին, քաղաքակրթությունը կլինի վերացման վտանգի տակ: Եվ անպայման կգա մի օր, երբ մարդու ստեղծածը կոչնչացնի մարդկությունը: Բայց, ինչքան էլ ռոբոտների ինտելեկտը մոտենա մարդկայինին, և նույնիսկ գերազանցի այն, մի օր ինչ-որ տեղ ինչ-որ բան չի աշխատի, և ռոբոտներն էլ կվերանան: Այսպիսով, մարդը, անցնելով թույլատրելիի սահմանները, կստեղծի ինչ-որ բան, որը նախ կոչնչացնի մարդկությունը, ապա կինքնաոչնչանա:

Եվ բացի վերևում նշված արտահայտությունից, իմ շրջապատում, օրինակ, կան շատ մարդիկ, որոնք չեն հավատում իրենց ուժերին: Լինում են դեպքեր, երբ ես ինքս ունենում եմ «խենթ» գաղափարներ ապագայի մասին, և երբ դա լսում են իմ շրջապատում, սկսվե՜ց․

-Լսի, հերիք ա էլի երազես, մեկ ա՝ անիմաստ ա: Չես կարանալու անես էդ:

-Վայ, էդ ի՞նչ ես ասում, էդ ո՞նց պիտի անես: Դու էդ հնարավորությունները չունես:

Ու գիտեք, ամենածիծաղելի պահն այն պահն է, երբ ես բոլորին, մեկ առ մեկ լսելուց հետո, կանգնում եմ ու ասում, որ ես կարող եմ ու ես հնարավորություններ կստեղծեմ, իսկ ինձ շրջապատող մարդիկ մի տեսակ խղճահարությամբ նայում են ինձ ու երևի մտածում, թե ես ինչ մեղք եմ:

Էսքան երկար-բարակ, հետաքրքիր ու ոչ այնքան, գրեցի նրա համար, որ ասեմ՝ հերիք է մտածեք, ինչպես քսան տարի առաջ էին անում, հերիք է ամեն ինչին միայն մի անկյունից նայեք, ախր, էնքան տարբերակներ կան նույն խնդիրը լուծելու համար, որ հաստատ ձեզ կզարմացնեն ու ավելի հեշտ կլինեն: Հասկացեք, հիմա միայն սովորելու, ընդունվելու ու տանը նստելու մասին պետք չէ մտածել, այլ պետք է մտածել սովորելու, դրա հետ մեկտեղ ինքնազարգանալու ու արդեն դպրոցական տարիքից ձեր ապագան պլանավորելու ու դեպի այն քայլելու մասին: Մի ասեք՝ ես կամ դուք, կամ էլ նա ինչ-որ բան չենք կարող անել: Մի վախեցեք նոր հնարավորություններից, ձախողվելուց, կամ էլ դիմացինի կարծիքից: Արեք այն, ինչը դուք եք ուզում, ինչը ինքներդ, այլ ոչ թե ծնողները կամ շրջապատն է համարում ճիշտ: Ամենքս ունենք մեկ կյանք, և ինձ թվում է, որ այն պետք է ապրենք այնպես, ինչպես մենք ենք ուզում, այլ ոչ դիմացինը:

Չորս անմոռաց օր

Երբ դու ապրում ես Ջերմուկում, ու երբ գալիս են ամառային արձակուրդները, ամենահարմար վայրը, ուր կարող ես գնալ, ճամբարն է, իմ դեպքում Ready to access oportunities regional camp 2018-ն էր: Հուլիսի 10-14-ը ես գտնվում էի Սևանում, որտեղ անցկացրի հիանալի ժամանակ, ձեռք բերեցի նոր ընկերներ ու գիտելիքներ: Գիտե՞ք, երևի էդպիսի բովանդակալից ու ինֆորմացիոն չորս օր վերջին անգամ ունեցել էի Հայաստանի պատանի թղթակիցների ցանցի՝ 17.am-ի կազմակերպած մեդիա-ճամբարի ընթացքում: Այնքան շատ են տպավորությունները, որ որոշեցի գրել ճամբարի մասին ու կիսվել դրանցով:

Ամեն ինչ սկսվեց այն ժամանակ, երբ ես նստեցի դեպի Սևան գնացող ճամբարականներով լի միկրոավտոբուսը, որտեղ ինձ միանգամից ընդունեցին այնպես, ինչպես հարազատին կընդունեին: Մենք հենց առաջին վայրկյաններից ցանկանում էինք իմանալ միմյանց մասին ամեն ինչ, դառնալ ընկերներ ու երբեք չբաժանվել: Երբ հասանք ճամբար ու ծանոթացանք մյուս մասնակիցների հետ, մեր ոգևորությունը ավելի մեծացավ: Երբ ամեն ոք իրեն էր ներկայացնում ու իր գործունեությունը իր համայնքում, բոլորս հասկանում էինք, որ հայտնվել ենք ստեղծագործ, խելացի ու էներգիայով լի մարդկանց շրջապատում:

Գիտե՞ք` ամենից շատ նաև տպավորվել է այն պահը, երբ եկել էր ճաշի ժամը, և բոլորս սպասում էինք, ինչպես շատ ճամբարներում է լինում, ոչ համեղ ճաշի, ու հանկարծ միանգամից անակնկալի եկանք այդ համեղ ու հրապուրող ուտելիքից, որին արդեն ճամբարի մյուս օրերի ընթացքում անհամբեր սպասում էինք: Մեր ճամբարի անմնացորդ մաս էին կազմել նաև Պատրիկը ու մեր պահապան շունը` Էտոն:

Պատրիկը Բելգիայից է, ու եկել է հայկական ճամբար որպես կամավոր: Մենք միասին գնացինք Սևան լողալու, հետո նայեցինք Բելգիա-Ֆրանսիա ֆուտբոլային խաղը: Պատրիկը մեզ համար էքսկուրսիա կազմակերպեց դեպի «Կիլիկիա» նավը, որի մասին պատմեց և տեղեկացրեց, որ այն ճանապարհորդել է գրեթե ամբողջ աշխարհով և հիմա սպասում է վերանորոգման, որի հետ կապված խնդիրներ կան:

Դե, իսկ Էտոն մեր բոլորի ուշադրության կենտրոնում էր հենց առաջին վայրկյաններից: Այնպիսի բարի ու նվիրված կենդանի էր, որ նրան սկսեցին սիրել ու շոյել նույնիսկ ճամբարականներիցս նրանք, ովքեր վախենում են շներից: Չմոռանամ պատմել նաև մեր դասընթացավարների` Շուշաննա Աբովյանի, Սոնա Նահապետյանի, Խաչատուր Մարգարյանի և Սոնա Գրիգորյանի մասին, որոնք ոչ միայն մեզ տվեցին գիտելիքներ ամերիկյան համալսարանների, էլ.նամակների, ինքնակենսագրականների ու հարցազրույցների, հրապարակախոսության ու ազատ խոսքի, առաջնորդության ու գենդերային հավասարության ու այլ թեմաների մասին, այլ դարձան մեր լավ ընկերները, տվեցին մեզ դրական լիցքեր ու մոտիվացրին: Մենք նաև ավելի մանրամասն տեղեկացանք Flex ծրագրից, որից հետո մեզնից շատերը ոգևորված ցանկացան դառնալ նրա մի մասը ու փորձել իրենց գիտելիքները ու բախտը:

Հիշում եմ նաև խաղերը, հանգստյան ժամերը, որոնց ժամանակ մենք հաստատ էլի ինչ-որ ծիծաղաշարժ բաներ էինք մտածում ու անում: Իսկ տաղանդի երեկոյի մասին էլ չխոսեմ, ինչքան տաղանդավոր էին իմ հարևանները, մեկը մյուսից ավելի լավը, ու ոչ ոք ոչ մեկին չէր զիջում իր հմտություններով, որոնք ավելի էին կատարելագործվել ճամբարի ընթացքում: Չմոռանամ գրել նաև նամակների մասին, որոնք մենք գրում էինք մեր ընկերներին, իսկ վերջում ընթերցելիս հուզվում ու համոզվում, որ նրանց երբեք չենք մոռանա ու միշտ կապի մեջ կլինենք:

Հիշում եմ վերջին օրը Սևանի ափին: Բոլորս տխուր էինք, բայց բոլորիս դեմքին ժպիտ կար: Սևանն էլ էր ալեկոծվել ու միացել մեզ: Մենք տխուր էինք, որ վերջացան ճամբարի օրերը, բայց հասկանալով, որ դա մեր վերջին հանդիպումը չի կարող լինել, ժպտում էինք և ուրախանում:

Այդ չորս օրերի ընթացքում մենք բացահայտեցինք ու զարմացրինք ինքներս մեզ ու մեր ընկերներին, և իհարկե, այդ ամենի ընթացքում մեր կողքին էին ճամբարի միշտ դրական կազմակերպիչները` Արմինեն, Աննան և Շուշաննան: Ես և ճամբարի մյուս մասնակիցները անչափ շնորհակալ ենք նրանց այդպիսի անմոռանալի օրերի և յուրահատուկ մթնոլորտի համար, որը ստեղծվել էր նրանց շնորհիվ: Իսկ նրանց, ովքեր ընթերցում են այս նյութը, հորդորում եմ, որ եթե ևս մեկ անգամ տեսնեն այս ճամբարին մասնակցելու հայտը, ապա անպայման դիմեն ու հավատան, որ այդ ճամբարային օրերը կփոխեն իրենց ու իրենց կյանքը, ինչպես իմն ու ընկերներինս փոխեցին:

Nane Eghiazaryan

Դարձյալ Ամուլսարի մասին

Հիմա գրեթե բոլորը խոսում են Ամուլսարի մասին, ու եթե դեռ երեկ, հասարակության մեծ մասին նույնիսկ չէր էլ հետաքրքրում այդ հարցը,ապա հիմա դա արդեն մտահոգում է բոլորին:

Այդ հարցը ի սկզբանե հետաքրքրել է ինձ ու իմ համաքաղաքացիներին, քանի որ մենք բնակվում ենք Ջերմուկում, իսկ ինչպես գիտենք, հենց առաջին վտանգը մեր քաղաքին ու մեզ է սպառնում:

Երբ դեռ նոր էին որոշում կայացրել հանքի բացման մասին, կային ակտիվիստներ, որոնք արդյունքի չհասան: Հետո Գնդեվազ գյուղի բնակիչները իրենց կամքով վաճառեցին իրենց հողատարածքները, ու ինչպես իմ ծանոթներն են ասում` Գնդեվազը դարձավ «Լաս Վեգաս» կամ «Լոս Անջելես»: Հողերը վաճառելու ու գյուղը բարենորոգելու ժամանակ ոչ մի գյուղացի ձայն չէր հանում, ոչ ոք չէր գնում ու բողոքում, ոչ ոք այդ ժամանակ «չէր հասկանում», որ հողերը վաճառելով օգնում է հանքի բացման գործընթացին:Կային մարդիկ, ովքեր գիտեին, զգում էին ու արտահայտում էին իրենց մտքերը հանքի մասին իրենց ընկերական շրջապատում: Դե այն ժամանակ հեղափոխությունը դեռ չէր եղել, ու մարդիկ վախեցած էին, կամ էլ մտածում էին ոչինչ չի ստացվի: Իսկ հիմա~… Հիմա ամեն ինչ փոխվել է, հիմա անհնարինը դառնում է հնարավոր, ու հիմա գյուղացիները, ու ոչ միայն գյուղացիները, ոտքի են կանգնել:

Ասում են, որ հանքի աշխատանքների կատարման ընթացքում երեք անգամ վնասվել են խմելու ջրի խողովակները: Լավ, մեկ անգամ, երկու, բայց երե՞ք: Ես անորոշության մեջ եմ, մի՞թե հանքում աշխատողները նույնիսկ երկրորդ անգամ խողովակը վնասելուց հետո չհասկացան, որ այդ հատվածում աշխատանքները վնաս են պատճառում ու ավելորդ ծախսեր առաջացնում կազմակերպության համար: Բնակիչները պատմում են, որ հանքում աշխատող մեքենաները ամբողջովին փոշով ծածկված գալիս են քաղաք, (այս տեղեկությունը միայն բնակիչներն են ասում, իսկ ես անձամբ չեմ նկատել) չնայած նրան, որ հանքում ավտոլվացման տեղ կա: Եթե այդպիսի բան կա, ապա դա իհարկե ճիշտ չէ, բայց արդյո՞ք ճիշտ է, որ այն գյուղացիները, ովքեր ոչ մի անգամ նույնիսկ չեն էլ մտածել հանքի ու գյուղի մասին, հիմա են հիշել ամեն ինչի մասին: Արդյո՞ք ճիշտ է, երբ մարդիկ գալիս և մասնակցում են ցույցերին միայն փիարի համար: Արդյո՞ք ճիշտ է, երբ կառավարությունը`ժողովրդավար վարչապետի գլխավորությամբ, մարդկանց հորդորում է բացել ճանապարհը դեպի հանք, և թույլ տալ հանքը հետազոտել, իսկ մարդիկ նորից իրենցն են շարունակում: Բոլորս էլ մտահոգված ենք մեր ապագայի համար, բայց չէ՞ որ այնպիսի հարցերը, որոնցում ոչ միայն Հայաստանն իր գործոնն ունի, պետք է լուծվեն այլ ճանապարհով:

Շատերը կան, որ հեղափոխության ընթացքում, և նույնիսկ վերջնամասում, այդպես էլ չէին միանում շարժմանը, իսկ հիմա հենց նրանք են առաջինը ոտքի կանգնել: Իսկ դա ինչի՞ց է:

Բոլորը մտածում են միայն հանքը փակելու մասին, սակայն ոչ ոք չի մտածում, որ նաև պետք է վստահի իր ընտրած վարչապետին: Ոչ ոք չի մտածում, որ եթե հանքը փակվի առանց հետազոտություններ կատարելու, կստացվի, որ մեր հանրապետության նոր կառավարությանը չի կարելի վստահել, իսկ այդ դեպքում նաև ներդրումներ չեն լինի: Ինչ-որ բան փոխելուց առաջ, և ընդհանրապես, որևէ քայլ անելուց առաջ պետք է մտածել բոլոր հնարավոր հետևանքների մասին, ինչպես շախմատում, իսկ եթե լավ շախմատ չգիտես, ուրեմն մի փորձիր քո գաղափարը պնդել ուրիշներին, և ասել, որ հետևանքները միայն լավն են լինելու: Եթե չես տեսնում ամբողջական պատկերը, ապա պետք է հնարավորություն տաս նրան, ով դա տեսնում է, և դու ինքդ էլ պետք է սովորես հեռուն տեսնել:

Ես գիտեմ, որ սա գրելուց հետո, որոշ մարդիկ կփորձեն ինձ փնովել, սակայն ես միևնույն է, կգրեմ: Ես դեմ եմ հանքի ցույցերին և վստահում եմ իմ վարչապետին: Ես համոզված եմ, որ չաշխատող հանքում ուսումնասիրությունները իրենց ամբողջական արդյունքը ցույց չեն տա: Պետք է շանս տալ նաև կառավարությանը:

Nane Eghiazaryan

Ի՞նչ է փոխվել

Արդեն ամռան առաջին օրերն են, Հայաստանի առաջին ամառը հեղափոխությունից հետո: Իսկ ի՞նչով է այն տարբերվում այլ ամառներից:

Մինչ հեղափոխությունը ես ցանկանում էի ընդունվել համալսարան ու ավարտելուց հետո մեկնել արտասահման՝ աշխատելու նպատակով: Ես նույնիսկ չէի ցանկանում պատկերացնել իմ ապագան երկրումս, որովհետև անձամբ եմ ականատես եղել, թե ինչպես են իրենց գործում լավագույնը հանդիսացող մարդիկ (հանրապետության մակարդակով) հրաժարվել արտերկիր գնալու հնարավորությունից, իսկ հիմա կա՛մ աշխատանք չունեն, կա՛մ էլ ապրում են չնչին աշխատավարձով:

Երբ հարցնում էին, թե ինչ եմ հասկանում հայրենիք ասելով, ինչ եմ զգում, երբ արտասանում եմ «Հայաստան» բառը, ես չգիտեի՝ ինչ պատասխանել: Ես միշտ հպարտացել եմ իմ ժողովրդի պատմությամբ ու անցյալով, բայց ես ապրում եմ ներկայով, ու այդ պահին ես ոչինչ չէի զգում այդ բառերը արտասանելիս: Հեղափոխությունը փոխեց ինձ, ու կարծում եմ ոչ միայն ինձ, այլ ինձ նման շատերին: Այժմ հայրենիք  բառը արտասանելիս ես ուժ եմ զգում, համառություն: Հայաստան ասելիս ոչ թե ինչ-որ փոքրիկ պետություն եմ պատկերացնում, այլ մի հզոր ազգ, հին, բայց միևնույն ժամանակ, երիտասարդ մի ժողովուրդ, որ գիտի՝ ինչ է ուզում, ու հասկանում է, որ լավ ապագա կերտելու համար բավական չէ միայն խոսել դրա մասին, որ իր ապագան իր ձեռքերում է և անում է ամեն ինչ՝ այն ավելի լավը դարձնելու համար:

Իսկ երբևէ մտածե՞լ եք, թե ինչպես եղավ, որ տարեցների այդքան հուսահատեցնող խոսքեր լսող երիտասարդները որոշեցին ու ոտքի ելան:

Եթե մտածենք, ապա ազատատենչ ոգին պետք է, որ դպրոցից մեզ սովորեցնեն, բայց դպրոցների մեծ մասը աշակերտներին սովորեցրել է  «հանգիստ տեղը նստել»: Օրինակ բերեմ  հենց իմ քաղաքը՝ Ջերմուկը: Այստեղ ոչ ոք չէր հավատում հեղափոխության հաջողությանը, բայց իմ տարիքի դպրոցականները, հենց առաջին օրերից ցանկանում էին միանալ շարժմանը: Եթե լավ մտածենք, ապա կհասկանանք, որ այդ ազատատենչության, հավասարության գաղափարը մենք ստացել են ոչ ֆորմալ կրթության շնորհիվ: Եթե երիտասարդը գիտակցում է, որ իրենից է կախված իր ապագայի կայունությունը, իր պետության զարգացումը, հասկանում է, թե ինչ է նշանակում լինել պահանջատեր քաղաքացի, եթե երիտասարդը գիտի իր իրավունքները, և եթե նրան սովորեցնում են լինել պատասխանատու և իրավագիտակ քաղաքացի, ապա նա այդպիսին էլ մեծանում է: Այդ հատկանիշները մենք`երիտասարդներս, ձեռք ենք բերել տարբեր ՀԿ-ների շնորհիվ, որոնք անց են կացրել շատ սեմինարներ, հյուրընկալել են ինչպես հայ, այնպես էլ օտարերկրյա մասնագետների, որոնք մեզ հետ կիսվել են իրենց գիտելիքներով: Այդպիսի կրթությունը իմ քաղաքում ապահովել է Երիտասարդական կենտրոնը, որը հնարավորություն  է տվել մայրաքաղաքից հեռու գտնվողներիս խոսել սեռերի հավասարության, տեխնոլոգիաների զարգացման, բնապահպանության և այլ կարևոր թեմաների շուրջ: Հենց նման կրթությունն է, որ երկրի բոլոր գյուղերում ու քաղաքներում գտնվող երիտասարդներին թույլ է տվել ավելի ազատ մտածելակերպ ունենալ, ձգտել ավելիին, եթե ինչ-որ բան չի ստացվում՝ չհուսահատվել ու շարժվել առաջ:

Երիտասարդությանը համախմբել են շատ ծրագրեր, որոնցից է նաև 17.am-ը, որտեղ մենք սովորել ենք ինքնաարտահայտվել, տեսնել մեր շրջապատում եղած խնդիրները, նաև՝ լավագույնը, բարձրաձայնել, վերլուծել: Այդպիսի ծրագրերն են հենց հիմք դարձել, որ մենք`երիտասարդներս, ցանկանանք  փոխել մեր ապագան`դարձնել այն ավելի լավը:

Հեղափոխության  շնորհիվ է, որ շատ մարդիկ, ովքեր ունեն երազանքներ, սկսեցին հավատալ դրանց իրագործմանը, հասկացան, որ եթե կա նպատակ, ապա պետք է ճանապարհ հարթեն դեպի իրենց նպատակը: Իսկ ճանապարհի սկզբին միայնակ լինելուց պետք չէ վախենալ, որովհետև մինչ մեր նպատակակետին հասնելը, մենք կհանդիպենք տարբեր մարդկանց, որոնցից շատերը կմիանան  մեզ մեր ճանապարհորդության ընթացքում:

Ի՞նչ է փոխվել այս ամառ:Ես ցանկանում եմ համալսարանն ավարտելուց հետո ոչ թե աշխատել արտերկրում, այլ արտերկում ավելի շատ գիտելիքներ ձեռք բերել ու դրանք ծառայեցնել իմ երկրի զարգացմանը:

Nane Eghiazaryan

Հակասություն

Բոլորն են քաջատեղյակ Հայաստանում տեղի ունեցող իրադարձություններին: Շատերն են միանում ցույցերին ու փորձում տեր կանգնել իրենց ազատությանը, իրենց հայրենիքին: Կան մարդիկ, ովքեր առանց վախի շարժվում են դեպի առաջ, բայց կան նաև նրանք, ովքեր իրենց հոգու խորքում հավատում են հեղափոխությանը, բայց վախը դեպի աշխատանք կորցնելը, նրանց ստիպում է, որպեսզի արտասանեն ոչ թե ազատ քաղաքացու բառեր, այլ վախեցած, ոչ ազատ մարդու բառեր:

Այսօր դեռ դպրոցական տարիքից երեխաներին սովորեցնում են հնազանդվել, սովորեցնում են համակերպվել իրականության հետ, իսկ ով ավելի քաջատեղյակ է, կամ էլ իր սեփական կարծիքը ունի կատարվածի վերաբերյալ, ստիպում են լռել, կամ էլ ուղղակի ներկայացնում են ոչ հասու մարդու, ավելի շուտ դեռ հեքիաթներում ապրող երեխայի տեսքով: Դպրոցներում իրավունք, պետություն հասկանալու համար աշակերտներս անցնում ենք «Հասարակագիտություն» առարկան, սակայն երբ պահը գալիս է, որ սկսում ենք խոսել իրավունքների մասին, հանկարծ աշխարհը գլխիվայր շուռ է գալիս, ու դրանք դառնում են ոչ պիտանի: Երբ աշակերտին ամեն անգամ ասում են, որ երկրում բան չի փոխվի, նա իսկապես մտածում է, որ չի փոխվի: Երբ ամեն անգամ, հենց դպրոցական շեմից աշակերտին սովորեցնում են իրավունք, բայց հետո էլ ասում են, թե դրանք մեր երկրում չեն գործում, դե պարզ չի՞ դառնա, որ դրանք չեն էլ գործի: Ամենավատ իրավիճակում էլ հայտնվում է այն մարդը, ով ազատ մտածելակերպ ունի, ով կարող է մտածել ոչ թե ինչ-որ սահմանների մեջ, այլ անցնելով սահմանները՝ մտածել ապագայի մասին, մտածել ոչ թե իր սեփական շահի, այլ իր ընկերոջ, իր բարեկամի, պատահական անցորդի, վերջապես իր հայրենակցի մասին: Փոքրիկ քաղաք Ջերմուկ, քաղաքի բնականոն անցուդարձ, հույսը կորցրած ու վախեցած բնակչություն…

Լուսանկարը՝ Նանե Եղիազարյանի

«Ձնեմարդուկ» փառատոն 2018

Լուսանկարը՝ Նանե Եղիազարյանի

Լուսանկարը՝ Նանե Եղիազարյանի

Արդեն 6 տարի է, ինչ Ջերմուկում անց է կացվում «Ձնեմարդուկ» երկօրյա փառատոնը։ Այս տարի այն մեկնարկեց փետրվարի 17-ին։ Փառատոնի մասնակիցներն սկսեցին իրենց աշխատանքը հենց առավոտյան։ Այս տարի նույնպես փառատոնին մասնակցեցին Փ. Թերլեմեզյանի անվան քոլեջի աշակերտները, ինչպես նաև մի քանի այլ քանդակագործներ։

Լուսանկարը՝ Նանե Եղիազարյանի

Լուսանկարը՝ Նանե Եղիազարյանի

Փառատոնի առաջին օրվա ընթացքում Ջերմուկի երիտասարդական կենտրոնի կամավորները պարում ու օտարերկացիներին սովորեցնում էին մի քանի հայկական ազգագրական պարեր։ Փառատոնը այնքան էր ոգևորել զբոսաշրջիկներից ոմանց, որ իրենք էլ հեռանալիս իրենց քանդակները նվիրեցին քաղաքին։

Լուսանկարը՝ Նանե Եղիազարյանի

Լուսանկարը՝ Նանե Եղիազարյանի

Փառատոնի ընթացքում իրենց վարպետությունը ցուցադրեցին «Slake line»-ի ասպարեզում հանդես եկող հյուրերը։ Նրանք, բացի հնարքներ ցույց տալուց, անցորդներին օգնում ու սովորեցնում էին քայլել պարանի վրայով։

Լուսանկարը՝ Նանե Եղիազարյանի

Լուսանկարը՝ Նանե Եղիազարյանի

Այնուհետև Ջերմուկ այցելեցին «Խազեր» երգչախմբի անդամները և փոքրիկ երգեցողության դաս անցկացրին «Արմենիա» առողջարանային համալիրում, իսկ հետո երգեցին մի քանի ստեղծագործություններ և հմայեցին բոլոր ունկնդիրներին։ Նրանք ոչ միայն սովորեցրին երգել, այլ նաև պատմեցին հայ երաժշտության ակունքների մասին և խոստացան վերադառնալ Ջերմուկ։ Փառատոնի առաջին օրվա երեկոն ավարտվեց ըմպելասրահի տարածքում կրակով պարեր դիտելով ու մինչ ուշ գիշեր պարելով։

Լուսանկարը՝ Նանե Եղիազարյանի

Լուսանկարը՝ Նանե Եղիազարյանի

Փառատոնի երկրորդ օրը, չնայած նախորդ օրվա արևոտ եղանակին, սկսվեց ձնառատ ու ցուրտ, սակայն դա փառատոնի մասնակիցներին չխանգարեց քանդակել։ Քանդակները ավարտելուց հետո բոլորը հավաքվել էին Ջերմուկի ճոպանուղու տարածքում՝ մասնակցելու միջոցառմանը և իմանալու հաղթողի անունը։

Լուսանկարը՝ Նանե Եղիազարյանի

Լուսանկարը՝ Նանե Եղիազարյանի

Միջոցառման ընթացքում տեղի ունեցավ նաև հեծանվավազք և ձնագնդիի առաջնություն, իսկ ամբողջ միջոցառման ընթացքում համայնքապետարանի աջակցությամբ ճոպանուղին անվճար գործեց։ Փառատոնի վերջնամասում Թերլեմեզյանի անվան քոլեջի սաները, հրավիրված քանդակագործները, հեծանվորդները, լարախաղացները, Ջերմուկի համայնքապետը և այլոք ստացան փոքրիկ մրցանակներ, իսկ մրցակցող քանդակներից բոլորն էլ հաղթող ճանաչվեցին։

Լուսանկարը՝ Նանե Եղիազարյանի

Լուսանկարը՝ Նանե Եղիազարյանի

Ահա այսպես էլ ավարտվեց ևս մեկ «Ձնեմարդուկ» փառատոն, որի կազմակերպիչները՝ Ջերմուկի երիտասարդական կենտրոնի տնօրենն ու կամավոր անդամները, Ջերմուկի զարգացման կենտրոնը, խոստացան իրենց նոր անակնկալներով էլ ավելի զարմացնել ձյունառատ Ջերմուկի այցելուներին ու բնակիչներին։

Լուսանկարը՝ Նանե Եղիազարյանի

Լուսանկարը՝ Նանե Եղիազարյանի

Լուսանկարը՝ Նանե Եղիազարյանի

Լուսանկարը՝ Նանե Եղիազարյանի

Լուսանկարը՝ Նանե Եղիազարյանի

Լուսանկարը՝ Նանե Եղիազարյանի

Լուսանկարը՝ Նանե Եղիազարյանի

Լուսանկարը՝ Նանե Եղիազարյանի

Լուսանկարը՝ Նանե Եղիազարյանի

Լուսանկարը՝ Նանե Եղիազարյանի

Լուսանկարը՝ Նանե Եղիազարյանի

Լուսանկարը՝ Նանե Եղիազարյանի

Լուսանկարը՝ Նանե Եղիազարյանի

Լուսանկարը՝ Նանե Եղիազարյանի

Լուսանկարը՝ Նանե Եղիազարյանի

Լուսանկարը՝ Նանե Եղիազարյանի

Լուսանկարը՝ Նանե Եղիազարյանի

Լուսանկարը՝ Նանե Եղիազարյանի

Լուսանկարը՝ Նանե Եղիազարյանի

Լուսանկարը՝ Նանե Եղիազարյանի

Լուսանկարը՝ Նանե Եղիազարյանի

Լուսանկարը՝ Նանե Եղիազարյանի

Nane Eghiazaryan

Իրականացավ

Մեկ օր էր մնացել: Ամբողջ գիշեր անհամբերությունից տեղս չէի գտնում: Մի՞թե այն, ինչի մասին այդքան երազում էի, պատկերացնում ու ստեղծում տարբեր աշխարհներ, տարբեր իրականություններ, որտեղ կիրականանար երազանքս, վաղը կիրականանա իմ աշխարհում:

Առավոտ էր, ընկերներիս հետ Ջերմուկից ուղևորվում էի դեպի երազանքս: Սկզբում՝ մինչ տեղ հասնելը, մտանք Երևան: Այվազովսկու նկարները դիտեցինք: Չէինք ուզում թանգարանից դուրս գալ: Ինչքան խորն իմաստ կար այդ զարմանահրաշ մարդու ստեղծագործությունների մեջ: Այնքան խորն էին նկարներն ու այնքան շատ բան էին պատմում Այվազովսկու մասին: Նա իր նկարների օգնությամբ մեզ սովորեցրեց, ու դեռ շատերին էլ կսովորեցնի, որ նույնիսկ մեր կյանքի մռայլ նկարներում չմոռանանք լույսի շողեր նկարել:

Արդեն երեկո էր: Մտավախություն ունեինք, որ երկնքում ամպեր են լինելու, բայց, ի ուրախություն մեզ, ոչ մի ամպ չկար: Մտանք ներս, բարձրաձանք շենքի տանիք ու անհամբերությամբ սպասում էինք մեր հերթին: Վերջապես հասավ իմ հերթը, ու ես սրտի տրոփյունով աստիճաններով բարձրացա ու շունչս պահելով՝ նայեցի աստղադիտակից դեպի ամենապայծառ աստղերից մեկը՝ Վեգան: Ինչքան գեղեցիկ էր, ինչքան խորհրդավոր էր փայլում: Հետո դիտեցի «Զևսի յոթ աղջիկներ» անվանվող աստղերի խումբը: Ու վերջում տեսա տասհազարավոր աստղեր, որոնք անզեն աչքով երկնքում նույնիսկ չէին էլ երևում: Ափսո՜ս, որ չկարողացանք տեսնել լուսինը: Բայց չէ՞որ մեկ այցելությունը դեպի Բյուրականի աստղադիտարան իրականացրեց իմ երազանքը: Ուղղակի հպարտանում էի, երբ պատմում էին, որ Վիկտոր Համբարձումյանը առաջին աստղաֆիզիկոսն է եղել, որ հայտնաբերել է, թե աստղերը, ինչպես և մարդիկ, ծնվում ու մահանում են: Հետաքրքիր էր նաև այն փաստը, որ նա Նոբելյան մրցանակ չի ստացել այն պատճառով, որ իր շատ գյուտերի հիման վրա այլ գիտնականներ ստեղծել են տարբեր սարքեր:

Ես երբեք չեմ մոռանա 2017 թվականի նոյեմբերի 18-ը. չէ՞ որ այդ օրն իրականացավ ապուշիս երազանքը…

Nane Eghiazaryan

Դարի առաջին սերունդը

Մենք ապրում ենք 21-րդ դարում, ու հաճախ մեզ շրջապատող մարդկանց հետ մտքերի ու կարծիքների բախում ենք ունենում: Դասերից մեկի ժամանակ հանկարծ հնչեց մի նախադասություն. «Մենք 21-րդ դարի առաջին սերունդն ենք»: Նախադասություն, որը մեզանից շատերի մեջ պատասխանատվության մեծ զգացում առաջացրեց:

Իսկ ինչո՞վ ենք մենք տարբերվում նախորդ դարի առաջին սերնդից: Սկսեցինք քննարկել շատ տարբերություններ ու նմանություններ: Ու ուսուցիչներից մեկն ասաց. «Մենք՝ ուսուցիչներիցս շատերը, այն հազվագյուտ սերունդներից ենք, ովքեր տեսնում են դարի փոփոխությունը»: Հետո հնչեցին հարցեր, ու պարզվեց, որ ըստ ուսուցչի՝ շատ աշակերտներ գնում են դեպի վիրտուալ աշխարհը, իսկ մյուսներն ավելի ակտիվ են դառնում ու մասնակցում տարբեր միջոցառումների:

Մեզանից շատերը երևի նույնիսկ չեն էլ մտածել, որ ներկայացնում են նոր դարաշրջան, նոր պատմություն: Եթե միայն մի քանի տասնամյակ առաջ մարդիկ մտածում էին, որ ապրում են նորագույն տեխնոլոգիաներով շրջապատված՝ հեռախոս, ռադիո, համակարգիչ, ապա մենք հիմա պարծենում ենք մեր նոր՝ ավելի զարգացած տեխնոլոգիաներով: Հաճախ մեր տատիկ-պապիկները չեն կարողանում հեշտությամբ յուրացնել հեռուստացույցի օգտագործման ձևը, կամ էլ հեռախոսից օգտվելը, իսկ երբեմն «կոմպ»-ին «պոմպ» են ասում, իսկ մենք ծիծաղում ենք: Միայն մի քանի տասնյակ տարի առաջ մարդիկ երազում էին տեսնել իրենց հեռվում գտնվող բարեկամներին, իսկ հիմա դա ամենահեշտ բաներից մեկն է: Մարդկանց գաղափարները, որ թվում էին անիրական, իրականացել են: Իսկ հիմա՞: Ի՞նչ գաղափարներ ունենք մենք, ի՞նչ երազանքներ, որ միգուցե հնարավոր լինի իրականացնել մոտ ապագայում:

Nane Eghiazaryan

Ժամանակներ

Ասում են, որ կյանքում ամեն ինչ անցողիկ է, ամեն ինչն էլ իր ժամանակն ունի: Ասում են, որ մարդիկ մեր գալակտիկայում ամենափոքր մասնիկներն են, բայց ամենահսկա աստղերը նույնպես ծնվում, ապրում ու մահանում են:

Հաճախ մարդիկ ունենում են պարտականություններ, կամ էլ ինչ-որ բան ուղղակի պետք է անեն, բայց ասում են, թե ժամանակ չունեն: Ժամանա՞կ: Ժամանակը Աստծո տված ամենակարևոր բաներից մեկն է, որը տրվում է մարդուն այն չափաբաժնով միայն, ինչքան ինքը՝ Արարիչը գիտի: Կյանքում ամեն ինչն ունի իր ժամանակը: Երազելու ու երազանքներն իրականացնելու համար ժամանակն անվանում եմ «հեքիաթային»: Վատ իրադարձությունների համար տրված ժամանակը հաստատ հավասարակշռում է մարդու կյանքը, դրա համար այն անվանում եմ «հավասարակշռող ժամանակ»: Սիրելու ու սիրվելու համար տրված ժամանակն ամենագեղեցիկն ու դրախտայինն է: Այն ժամանակ, երբ մարդը սիրում է մեկին, ու սիրված է նրա կամ, թեկուզ, ուրիշի կողմից, գտնվում է դրախտում: Այդ ժամանակը ամենասպասվածն է, ու երևի թե այն անվանեմ «դրախտային ժամանակ»: Երբեմն ուղղակի կարոտում ես ու վերջ: Կարոտում ես ծնողներիդ, երբ նրանցից հեռու ես, կամ հարազատ-բարեկամներիդ, միգուցե պատահական անցորդներին, կամ էլ նրան, ում սիրում ես, ում մասին մտածում ես ամեն վայրկյան… Կարոտում ես խենթություններդ, կարոտում ես մարդկանց ընկերակցությունը, կարոտում ես զրույցները, որոնք քեզ մոռացնել էին տալիս ժամանակի մասին: Կարոտելու ժամանակը ամենայուրահատուկն է: Այդ ժամանակ դու լալիս ես, քահ-քահ ծիծաղում, արցունքներդ խառնվում են ժպիտիդ, ու դա դառնում է անհասկանալի մի զգացում, որ երբեք էլ չես կարող կրկնել, չէ՞ որ ամեն անգամ տարբեր կերպ ես կարոտում: Այդ ժամանակն անվանում եմ «յուրահատուկ ժամանակ»:

Այս ամբողջի մեջ տարբեր մարդկանց տարբեր ժամանակ է բաժին հասնում: Մեկի մանկության երազանքն է իրականանում, մյուսի ամբողջ կյանքը գլխիվայր շրջվում է դեպի վատը, մեկը նոր ընկեր է ձեռք բերում, իսկ մյուսը իր հիմարության պատճառով կորցնում իր ամենամտերիմին: Մեկը լալիս է, ու արցունքները ոչ մի կերպ չեն դադարում, իսկ մյուսն այնքան բարձր է ծիծաղում, որ ամբողջ քաղաքն է լսում: Մեկն այնքան տխուր է, փորձում է գտնել կյանքի իմաստը, իսկ մյուսը գտել է իր կյանքի իմաստը, ունի ամեն ինչ, և ոչինչ նրան էլ չի գոհացնում:

Ժամանակը միակ բանն է, որ երբեք շատ չի լինում: Այն կարող է լինել մի փոքր քիչ, կամ էլ ընդհանրապես չլինել: Եթե մարդը խելացի է, ապա պետք է ճիշտ օգտագործի իր ժամանակը:

Nane Eghiazaryan

Այն, ինչ ունես

Հաստատ գիտեմ, որ աշխարհում ապրող մարդկանց կեսից ավելին օգտվում է սոց. ցանցերից և միմյանց հետ հաղորդակցվելու համար նախատեսված այլ ծրագրերից: Դրանց իննսուն տոկոսը արտասահմանյան ծրագրեր են, բայց ահա, հայտնվում է հայկական մի այդպիսի ծրագիր՝ ավելի լավը, հումորովն ու հաճելին: Բայց նորից մեր հայերի բնավորության վատ գիծն է առաջ գալիս, ու ամեն կողմից լսում ես. «Ա՜հ, հայերի ստեղծածը ի՞նչ պետք ա լինի, որ»: Իսկ ամեն անգամ այդ նախադասությունը լսելիս՝ չես կարող պտտվել ու ամեն մեկին հերթով հարցնել, թե ախր, ինչո՞վ է վատը: Օրինակ բերենք նոր «Zangi» ծրագիրը: Մենք օգտագործում ենք «Viber», «WhatsApp», բայց ոչ «Zangi»: Իսկ ինչո՞վ է այն վատ մյուս ծրագրերից: Կպչունները (ստիկերները) հայերեն են ու հաճելի է դրանցով հաղորդակցվելը: Մի բան էլ, այդ ստիկերներից դու կարող ես սովորել քո երկրի ամենահավես բարբառներից գոնե մի քանի բառ, կարող ես ամբողջ նամակագրության ընթացքում ծիծաղել՝ անկախ նրանից, թե ինչ ես գրում. միայն այդ հայերեն բարբառների համն ու հոտը քեզ ժպիտ է պարգևում:

Նույնն է, երբ ասում են. «Հայերի սարքածը ի՞նչ պիտի լինի»: Հիշենք, որ հայերից շատերը աշխարհահռչակ գիտնականներ են, ծրագրավորողներ ու տարբեր ոլորտներում առաջատար մասնագետներ: Ի՞նչ անենք, որ հիմա մեր երկրում աշխատանք չգտնելու պատճառով շատերը արտասահմանում են: Օտարերկրացին, մեր երկրում լսելով նման խոսքեր, զարմանում է ու սկսում թվել աշխարհում հայտնի շատ հայերի անուններ, որոնց մեջ կան նույնիսկ այնպիսի մարդիկ, որոնց մասին մենք չէինք էլ լսել: Ուղղակի խելացի երևալու համար մեկ-մեկ ավելի լավ է լռել, անհրաժեշտ է գնահատել այն, ինչ ունես: