Նոնա Պետրոսյանի բոլոր հրապարակումները

Գոհաբանության քարերը

Լուսանկարը՝ Նոնա Պետրոսյանի

Լուսանկարը՝ Նոնա Պետրոսյանի

Սիրելի զբաղմունք… Շատերին այս հարցը երկար մտածելու տեղիք է տալիս: Իսկ ես ձեզ վստահ կասեմ` քարեր: Գիտեմ, գիտեմ, որ զարմացած եք: Հիմա կբացատրեմ:

Քայլում ես փողոցով և տեսնում ես մեծամասամբ շտապող, տխուր կամ էլ մտամոլոր մարդկանց: Որոնք չեն նկատում շուրջը կատարվող գեղեցիկ երևույթները (անկախ եղանակից): Հիմա կասեք,  բայց դա ի՞նչ կապ ուներ քարերի հետ: Սիրում եմ քայլել` ոտքերիս տակ նայելով: Իսկ ոտքերի տակ նայելով այս գեղեցիկ ու քարքարոտ երկրում չես կարող չնկատել քեզ «ժպտացող» և կարծես խոսող քարերը:

Պատմությունն սկսեց Նորավանքից` երբ ես մի քանի տարի առաջ Նորավանքի ճանապարհին գտա իմ շնորհակալության քարը: Քարը շատ գեղեցիկ էր: Ես վերցրեցի այն: Այն ժամանակ դեռ փոքր էի և կարծում էի, թե քարը ինչ-որ բան է ուզում ինձ ասել: Շարունակ զրուցում էի հետը, իսկ նա լուռ լսում էր:

Ես նրան բերեցի տուն, մի լավ «լողացրեցի» և պահեցի մոտս: Տանում էի նրան դպրոց և զմայլվում նրանով: Դրանից հետո ես սկսեցի նկատել նաև փողոցի տարբեր քարեր և բերել տուն: Նրանք դարձան իմ օրվա մի մասը: Երբ ես տխուր եմ լինում, քարերիս նայելով լիցքաթափվում եմ, քանի որ նրանք իրենց մեջ մեծ էներգիա են պարունակում:

Փոքր տարիքում մտածում էի, թե պետք է զգույշ խոսել, չբարկանալ, չգոռալ փողոցում,  քանի որ  քարերը իրենց վրա են վերցնում այդ ամբողջ բացասական էներգիան: Այժմ զարմանում եմ ինձ վրա. ինչպե՞ս կարող էի այսպիսի մտքեր ունենալ…

Ընկերներս  էլ իմանալով իմ, իրենց կարծիքով, տարօրինակ զբաղմունքի մասին,  ինձ  նվիրում էին  հետաքրքիր և տարբերվող քարեր: Անգամ ուսուցչուհիս է ինձ նվիրել: Ես դա երբեք չեմ մոռանա:

Տարիքիս հետ  ավելանում էին իմ քարերը: Դրանք կողք-կողքի  դրած, կարծես մի պետություն լինեն, կամ  էլ մարդիկ, որոնց մի մասը ներսից են գեղեցիկ, ոմանք էլ` դրսից, բայց ներսից փուչ են:

Մի գեղեցիկ օր նստեցի և սկսեցի մտածել. Ինչո՞ւ պետք է այս քարերը ուղղակի մնան տուփի մեջ: Եթե այդպես էր, թող փողոցում մնային: Եվ ես հիշեցի մի շատ հետաքրքիր ֆիլմ, և իմ ամենասիրելի քարը դարձրեցի «շնորհակալության քար»: Ես նրան միշտ պահում եմ մոտս և, ամեն առավոտ այդ քարը տեսնելով, շնորհակալություն եմ հայտնում խաղաղ գիշերվա,  հիասքանչ օրվա,  հարազատներիս  առողջության  և ամեն ամեն ինչի համար:

Լուսանկարը՝ Նոնա Պետրոսյանի

Լուսանկարը՝ Նոնա Պետրոսյանի

Հնարավորություններ յուրաքանչյուրի կյանքում էլ լինում են: Ուղղակի դրանք մարդիկ չեն տեսնում, շնորհակալ չեն լինում և, դրա փոխարեն, տրտնջում են: Այդ ամենը քաջ գիտակցելով, ես մտածեցի, որ այն քարերը, որոնք ես կբերեմ տուն, կնվիրեմ արժանի մարդկանց որպես շնորհակալության քարեր: Ամեն առավոտ շնորհակալություն  հայտնելով, մարդիկ դրական զգացումներ կսփռեն իրենց շուրջը և օրը կսկսեն ուրախ:

Իմ կարծիքով, պետք է հավատալ երազանքներին ու շնորհակալություն հայտնել, որ դրանք արդեն իրագործվել են և պիտի իրագործվեն: Տեսեք, թե այդ փոքրիկ քարը ինչպես կարող է փոխել ձեր կյանքը, եթե դուք դրան հավատում եք: Չէ որ այն, ինչ շատ ես ուզում և հավատում ես, անպայման իրականանում է:

Ահա իմ քարերի հավաքածուի պատմության առաջին մասը:

nona petrosyan

Ինչպես անել, որ հաճույքով սովորենք

Ինչո՞ւ է բոլոր աշակերտների մոտ «դպրոց» բառը հոգնածություն առաջացնում, ինչպես են աշակերտները վերաբերվում կրթությանը, և ինչպիսին պետք է լինի իսկական աշակերտը:

Այս հարցերը ծագեցին այն ժամանակ,երբ ես սկսեցի մտածել,  թե ինչու բոլոր աշակերտները չեն սովորում ամենօր և գերազանց: Ես ինքս գերազանցիկ եմ, բայց հաճախ ինձ հետ էլ պատահել էայնպես, որ հավես չունենամ դաս անելու:

Պատճառներից մեկը կարծես թե ես գիտեմ:

-Աշակերտների մեծ մասը չի պատկերացնում,  թե ինչքան վատ կլինի իր ապագան առանց կրթության, չի պատկերացնում, որ հավերժ չեն անհոգ ժամանակները,-նշում են մեծահասակները:

Իսկ ի՞նչ անել, որ երեխաները պատկերացնեն իրենց ապագան: Ինձ շատ դուր եկավ այն գաղափարը, որ զարգացած երկրներում ուղարկում են աշակերտներին,այսպես կոչված, մեկ շաբաթյա պրակտիկաների, որոնց շնորհիվ աշակերտները ծանոթանում են իրենց նախընտրած մասնագիտությանը և կողմնորոշվում, այլ ոչ թե ավարտում դպրոցը, ընդունվում  համալսարան և կեսից զգում, որ իրենց  համապատասխան մասնագիտություն չեն ընտրել:

Խնդիրը ավելի հիմնավոր պատկերացնելու համար անցկացրեցի փոքրիկ հարցում:

Հարց  աշկերտներին` ինչու չեք սովորում:

-Ոմնանք պատասխանեցին, որ սովորում են այնքան ինչքան հարկավոր է, կամ սովուրում են իրենց ուժերի ներածին չափով:

Հարց ուսուցիչներին` ինչու երեխաները չեն սովորում, ինչ պետք է անել նրանց շահագրգռելու համար, ինչպիսին պետք է լինի իսկական աշակերտը:

-Այդ հարցի մասին երկար մտածել ենք, բայց կոնկրետ պատասխան չենք կարողացել գտնել:  Բայց կա մի բան, որը հաստատ է նրանց մեծամասնությանը խանգարում են հերախոսները, սոցցանցերը և  այն ինչ կա համացանցում: Այդ ամենը ստեղծված են, որպեսզի օգտակար լինեն  նրանց և նրանք օգտվեն օգուտ քաղելու համար, իսկ նրանց մեծ մասը ամբողջ ժամանակը ծախսում են դրանցով զբաղվելով: Հաճախ փորձում ենք համեմատել մեր սերնդի հետ, մեր ժամանակ այդպես չէր: Կարող է մեկ օր շահագրգռվեն, բայց դա երկար չի տևում: Մենք ուսուցիչներս ամեն բան անում ենք ձեզ շահագրգռելու համար: Իսկական աշակերտը այն աշակերտն է, որ բացի դասի նյութից կարդում և գտնում է նոր տեղեկություններ դարձնելով  իր գիտելիքները հիմնարար: Աշակերտներին նաև խանգարում է գնահատման համակարգը, շատերը սովորում են այնպես, որպեսզի ստանան իրենց ստաբիլ նույն գնահատականը չձգտելով ավելիին:

 

Նույն հարցով դիմեցի նաև ուսանողներին և շրջանավարտներին:

-Սովորելու համար մոտիվացիա չկա: Սովուրում ենք և հետո զգում, որ ընդհանրապես ոչ մի տեղ հարկավոր չի լինում այդ գիտելիքները, նյութերը ծավալուն են և անիմաստ: Համալսարանում ոչ մի հիմնարար կրթություն չենք սովորում ինչ սովորում ենք դպրոցում ենք սովորում:Դրա համար դպրոցական տարիները ամենակարևորներից են հիմնարար և բազմակողմանիորեն կրթություն ստանալու համար:

Իմ կարծիքով մարդը գնահատում է այն աշխատանքը, որին հասել է դժվարությամբ: Իսկ մենք հեշտությամբ ընդունվում ենք դպրոց և ավարտում դպոցը: Շատերը սովորում են միայն  քննությունից քննություն:  Եթե մենք դպրոց ընդունվեինք դժվարությամբ, և մեր առաջ խնդիր դրված լիներ, որ ամեն տարի  պետք է սովորենք մեր ուժերի ներածին չափով,թե չէ, չենք փոխադրվի մյուս դասարան,  այ այդպես, իմ կարծիքով կբարձրանար երեխաների կրթական մակարդակը:

Ես հասկանում եմ, որ ոչ բոլոր երեխաները կարող են լինել գերազանցիկ, բայց այդպես ավելի արդյունավետ կլիներ:

Մինչ դուք կզգաք, թե ինչքան սխալ եք արել, որ չեք սովորել, գնացեք և հենց հիմա սկսեք պատրաստել ձեր դասերը:

Հ.Գ. Միգուցե դուք ա՞յլ բան ունեք առաջարկելու: Ինչպե՞ս անել, որ աշակերտները սովորեն և սովորեն հաճույքով: Խնդրում ենք մեզ ուղարկեք ձեր տեսակետը: Միգուցե միասին գտնենք այս կարևոր հարցի պատասխանը:

«Ալքիմիկոսը»

Լուսանկարը՝ Նոնա Պետրոսյանի

Լուսանկարը՝ Նոնա Պետրոսյանի

Ասում են, որ մարդիկ ձևավորվում են իրենց իսկ կարդացած գրքերով, և պետք է հարյուր գիրք կարդաս, որ ընտրես լավագույն տասը:

Այս գիրքն այն հազվագյուտներից է, որը կարդալիս կարողանում ես ճանաչել ինքդ քեզ, և կյանքի համար կարևոր խորհուրդներ վերցնել: Ինձ ասում էին, որ ես չեմ հասկանա, բայց կարդացի և ձեզ էլ առաջարկում եմ անպայման ընթերցել: Գուցե, հիմա մեկ ուրիշ ձևով հասկանաք, իսկ տարիներ հետո մեկ այլ կերպ, բայց, հավատացեք, այդպես ավելի հետաքրքիր կլինի` կտեսնեք ձեր մտածելակերպի փոփոխությունը:

Դե ինչ, ներկայացնում եմ հանճարեղ Պաուլո Կոելյոյի «Ալքիմիկոսը» գիրքը:

Սա մի պատմություն է կյանքի, հովվի, մարդկային երազանքների, ճակատագրի, սեփական առասպելի և այն իրագործելու մասին: Եթե դուք ունեք երազանք, և այն ձեզ անիրականանալի է թվում, կարդացեք, և վստահեցնում եմ` կփոխեք ձեր կարծիքը: Այնքան եմ ուզում պատմել սյուժեն, բայց քանի որ ինքս չեմ սիրում, երբ ինձ պատմում են` կզսպեմ ինձ: Բայց մի քանի խորիմաստ մտքեր, որոնց վերաբերյալ արժե խորհել, կառանձնացնեմ:

–Ի՞նչ է Սեփական առասպելը,- հարցրեց տղան:

–Դա այն է, ինչ միշտ ցանկացել ես անել: Երբ մարդ մուտք է գործում երիտասարդություն, գիտի, թե որն է իր Սեփական առասպելը: Այդ շրջանում ամեն ինչ պարզ է ու հնարավոր, և մարդը չի վախենում երազել և ցանկանալ այն ամենը, ինչ կուզենար կյանքում: Սակայն ժամանակն անցնում է, ու ինչ-որ խորհրդավոր ուժ փորձում է ապացուցել` Սեփական առասպելն իրականացնելու անհնարինությունը:

Կանխազգացումն այն արագ ցատկերն են, որ հոգին կատարում է կյանքի համաշխարհային հոսանքի մեջ, որտեղ բոլոր մարդկանց պատմությունները միահյուսված են, ու հնարավոր է ամեն բան իմանալ, որովհետև ամեն ինչ գրված է:

Գաղտնիքը ներկայի մեջ է, եթե ուշադիր հետևես ներկային, կկարողանաս լավացնել այն: Իսկ եթե ներկադ լավը լինի` ապագադ նույնպես լավը կլինի: Մոռացիր ապագայիդ մասին ու կյանքիդ յուրաքանչյուր օրն ապրիր Օրենքի պատվիրաններով ու հավատա, որ Աստված պահապան կլինի զավակներիդ: Ամեն բացվող օր իր մեջ հավերժություն է կրում:

Երկրագնդի վրա յուրաքանչյուր մարդ իր գանձն ունի:

Երջանիկ է այն մարդը, ով Աստծուն իր մեջ է պահում: Երջանկություն կարելի է գտնել չնչին բաների մեջ:

Երբ ամենամեծ գանձերը մեր առաջ են, երբեք չենք նկատում: Որովհետև մարդիկ չեն հավատում գանձերին:

Անկախ նրանից, թե մարդ ինչով է զբաղվում, նա Երկրի վրա կատարում է Աշխարհի Պատմության գլխավոր դերը:

Կարծում եմ, ձեզ էլ հետաքրքրեցին հեղինակի մտքերը: Մի մտածեք, վերցրեք գիրքն ու փորձեք ընկալել: Ինչպես ասում էր տատիկս.

-Ինչ էլ հասկանաք, էլը քյարա:

Մենք ՄԱԿ-ի գրասենյակում

«2016 թիվն էր, մտանք ՄԱԿ»… Սա ընդամենը ավտոբուսում հնչող արտահայտություններից էր: Իսկ թե ուր էինք գնում ավտոբուսով՝ երևի արդեն գուշակեցիք, բայց չգիտեք, թե ինչու էինք գնում: Եթե Ձեզ հետաքրքրեց՝ կարդացե՛ք շարունակությունը, որով լիովին կտեղեկանաք մի կարևոր իրադարձության մասին:

Դպրոցում մենք ունենք հասարակական կազմակերպություն, որի անունը  «Զատիկ» է: Այդ կազմակերպության մեջ ընդգրկված են 8-րդ և 9-րդ դասարանի որոշ աշակերտներ՝ ընկեր Գրիգորյանի գլխավորությամբ (հայոց պատմության, համաշխարհային պատմության և Հայոց եկեղեցու պատմության ուսուցչուհին) :

Կատարել ենք հարցումներ Եղեգնաձորի տարբեր բնագավառի մարդկանցից՝ մեր արտադրանքի միջին գինը, ձևը և այլ բաներ որոշելու համար:

Խորհրդակցելով բազմաթիվ մասնագետների հետ և ստանալով մեզ անհրաժեշտ հարցերի պատասխանները՝ ստեղծեցինք մեր արտադրանքը՝ հայկական զարդանախշերով օձիքներ, ժանյակներ ու թիթեռնիկներ: Պատրաստման մեջ մեզ օգնեց «Մոշ» նորաձևության սրահը:

Այդ արտադրանքը վաճառել ենք Երևանում կազմակերպված տոնավաճառում (ի դեպ դրանից նաև գնել է Կրթության և գիտության նախկին նախարար Ա. Աշոտյանը): Ձեռք բերած փոքր գումարը  տրամադրել ենք  դպրոցին՝ բարեկարգման աշխատանքների համար:

Այդ գործերում ավելի հմտանալու և ՄԱԿ-ի գործունեությանը ծանոթանալու համար՝ ընկեր Գրիգորյանը և Հայաստանի «Պատանեկան նվաճումներ» հասարակական կազմակերպության Վայոց ձորի համակարգող Երանուհի Մանուկյանը  որոշեցին մեզ տանել ՄԱԿ-ի Հայաստանի գրասենյակ:

Ինձ համար ամեն ինչ շատ հետաքրքիր էր, և  անհամբեր սպասում էի, թե երբ եմ վերջապես մտնելու ՄԱԿ-ի գրասենյակ: Մենք անցանք անվտանգության գոտին  ու ներս մտանք: Անկեղծ ասած, ինձ ամենաշատը շենքի ձևավոր առաստաղը դուր եկավ, որի վրա կապույտ և սպիտակ գույներով երկրագունդն էր պատկերված:

Այդ շաբաթվա կիրակին համաշխարհային Երջանկության օրն էր:

Խոսեցինք երջանկության մասին, ամեն մեկս արտահայտեց իր կարծիքը: Օրինակ, ես մտածում եմ, որ երջանիկ լինելու համար անհրաժեշտ է ստեղծել այն, լավատես լինել, եղածով բավարարվել:

Հետո ՄԱԿ-ի աշխատակիցները պատմեցին իրենց գործունեության մասին՝ հետաքրքիր տեսագրություններով, սլայդներով և նկարներով: Ես ուշադիր լսում էի, որովհետև ամեն ինչ շատ հետաքրքիր էր: Խոսվում էր այնպիսի բաներից, որոնց մասին երբեք չէի լսել: Քննարկեցինք նաև համաշխարհային հիմնախնդիրները և դրանց լուծման համար նախաձեռնվող միջոցառումները (մանրամասն տեղեկությունները կներկայացնի Նոնան):

Մոռացա ասել, որ ինչպես Նոնան, այնպես էլ ես, Միավորված Ազգերի Կազմակերպություն անվանումից ելնելով կարծում էինք, որ այնտեղ պետք է լինեն տարբեր ազգերի ներկայացուցիչներ՝ իրար հետ անգլերեն լեզվով աշխատելիս (ես նույնիկ նրանց հայացքներն էի պատկերացնում): Սակայն մեր պատկերացումները իրականությանը բոլորովին չէին համապատասխանում:

Այդ օրը բավական տեղեկութուններ ստացանք, հասցրեցինք նաև ֆիլմ դիտել: Երեկոյան վերադարձանք մեր հարազատ  Եղեգաձոր:

Սոֆյա Աբրահամյան

***

-Երեխաներ պատրաստվեք, մարտի 18-ին գնալու ենք Երևան` ՄԱԿ-ի գրասենյակ` իրազեկման միջոցառման,-հայտնեց ընկեր Գրիգորյանը,- մենք իզուր չենք ձեզ ընտրել: Հուսով եմ, կարդարացնեք մեր հույսերը:

Մենք բոլորս շատ ուրախ էինք, միևնույն ժամանակ, նաև հպարտ, որ կանք այդ երեխաների շարքում:

Ահա եկավ օրը, որ պիտի շարժվենք Երևան: Ճանապարհը այդքան էլ արագ չանցավ, չնայած դրան, որ շատ ուրախ էր: Ես ճանապարհին արդեն պատկերացնում էի ՄԱԿ-ի շենքը և դրա ներսը: ՄԱԿ-ի գրասենյակ ասելով ես պատկերացնում էի 193 պետությունների ներկայացուցիչների մեկ հարկի տակ: Պատկերացնում էի մեծ կառույց, ներսում` այդ բոլոր պետությունների ներկայացուցիչներին աշխատելիս, ամեն մեկին` տարբեր սենյակներում:  Մտածում էի, թե ո՞վ պիտի լուծի այդքան պետությունների հարցերը, օգնի նրանց և հաշտեցնի: Վերջապես մենք հասանք ՄԱԿ-ի գրասենյակ: Մենք հերթով մտնում էինք  ներս` անցնելով անվտանգության գոտին: Մինչ իմ հերթը կգար, ես ուշադրությամբ զննում էի այդ կառույցը: Ասեմ, որ այն իմ պատկերացրածի նման շքեղ չէր: Բայց չէ, որ շենքերն էլ նման են մարդկանց, և կարևոր է նրա պարունակությունը, այլ ոչ արտաքինը:

Մենք բոլորս  անցնելով անվտանգության գոտով, մտանք ներս: Մեզ տարան  ուղիղ մեր առջև գտնվող մի մեծ սենյակ, որտեղ կար մեծ կլոր սեղան, և շատ հարմարավետ էր: Ասեմ որ, երբ մտանք  ներս, ես իմ պատկերացրածի նման ոչ մի այլ երկրի ներկայացուցիչ չտեսա. բոլորը հայեր էին:

Միանգամից տեղավորվեցինք և սկսեցինք խոսել Միացյալ Ազգերի Կազմակերպության ստեղծման, պատճառների և նրա հիմնական գործունեության մասին:

Հիմնադրվել է 1945 թվականի հոկտեմբերի 24-ին, Երկրորդ համաշխարհային պատերազմների նման ընդհարումներից խուսափելու համար: Այն նաև պիտի փոխարիներ զգալի արդյունքներ չտված Ազգերի Լիգային: Այժմ նրան անդամակցում են 193 երկիր: Գլխավոր գրասենյակները  գտնվում են Ժնևում, Նայրոբիում ու Վիեննայում:  Կազմակերպությունը գործում է անդամ երկրների կամավոր նվիրատվություններով։ Նպատակն է՝ պահպանել միջազգային անվտանգությունն ու խաղաղությունը, բարձրացնել մարդու իրավունքների իրազեկությունը, խթանել հասարակական ու տնտեսական զարգացումը, պահպանել շրջակա միջավայրը, հումանիտար օգնություն տրամադրել սովի, բնական աղետների ու զինված հակամարտությունների դեպքերում:

Մի փոքր ՄԱԿ-ի մասին խոսելուց հետո սկսսեցինք զրուցել երջանկության մասին: Այո, այո, երջանկության: Ինչ է մեզ համար երջանկությունը, և ինչ պետք է անել երջանիկ լինելու համար:

Ամեն մեկս հայտնեց իր կարծիքը:

Երջանիկ է այն մարդը, ով ունի առողջություն, լավ ընտանիք և ընկերներ:

Երջանիկ է այն մարդը, ով ամեն բացվող օր ապրում է ուրախ:

Երջանիկ լինելու համար պետք է ամեն մի երևույթի մեջ փնտրել լավ կողմերը և դրանով երջանկանալ:

Հետո նրանք ցույց տվեցին հատուկ ՄԱԿ-ի կողմից կազմված երջանկության բանալիները: Դրանք համարյա համընկնում էին մեր տեսակետների հետ: Հետո մեզ ասացին, որ մենք պետք է ներկա գտնվեինք ՄԱԿ- ի գրասենյակում կազմակերպվող Երջանկության միջազգային օրվան նվիրված միջոցառմանը, սակայն այդ օրը կիրակի էր: Իմ կարծիքով, այս տոնը շատ կարևոր օր է մարդկանց հիշեցնելու համար երջանկության, ընտանիքի և առողջության մասին:

Մենք այնտեղ մնացինք մոտ մեկուկես ժամ: Սակայն ես այդպես էլ չտեսա իմ պատկերացրած ամբողջ գրասենյակը,  քանի որ մենք ամբողջ ընթացքում նստած էինք նույն սենյակում: Այնուհետև խոսեցինք Կայուն զարգացման նպատակներից, որոնք տասնյոթն էին: Դրանք վերցրել էին ամբողջ աշխարհում տիրող իրավիճակներից` գլոբալ խնդիրներ էին: Շատերս «մոլորակը պաշտպանել» արտահայտությունը հնչեցնում է ուղղակի առանց հասկանալու դրա լրջությունը: Հետազոտությունների արդյունքում պարզել են, որ ամբողջ երկիր մոլորակի ռեսուրսները պակասել են շուրջ տասն անգամ: Եթե այսպես շարունակվի, ապա մենք այլևս ոչ մի ռեսուրս չենք ունենա: Երկիր մոլորակի գլոբալ խնդիրների մասին մենք անպայման կխոսենք: Այդ խնդիրները լուծելու համար ՄԱԿ-ն ունի 6 մարմիներ` գլխավոր Ասամբլեա (գլխավոր խորհուրդ), Անվտանգության խորհուրդ (ընդունում է խաղաղությանն ու անվտանգությանը վերաբերող բանաձևեր), Տնտեսական ու սոցիալական խորհուրդ (նպատակն է` զարկ տալ տնտեսական և սոցիալական միջազգային համագործակցությանն ու զարգացմանը), ՄԱԿ-ի քարտուղարություն (ՄԱԿ-ին անհրաժեշտ ուսունասիրություններ կատարելու, ինֆորմացիա և հարմարանք տրամադրելու համար), Միջազգային դատարան (գլխավոր դատական մարմինը): ՄԱԿ-ի համակարգային գործակալություններից են` Համաշխարհային բանկը, Միջազգային առողջապահական կազմակերպությունը, Համաշխարհային սննդի ծրագիրը, Միավորված Ազգերի Կրթության, Գիտության և Մշակույթի Կազմակերպությունը`  ՅՈՒՆԵՍԿՈ (UNESCO), ՄԱԿ-ի մանկական հիմնադրամը` ՅՈՒՆԻՍԵՖ (UNICEF): Գլխավոր քարտուղարի պաշտոնն ամենակարևորն է ՄԱԿ-ում, որը 2007 թվականից զբաղեցնում է Բան Կի-Մունը Հարավային Կորեայից։

Այսպիսի տեղեկություններ ստացանք ՄԱԿ-ի մասին: Իսկ ես այդպես էլ չտեսա 193 պետությունների ներկայցուցիչներ:

Ետդարձի ճանապարհը էլ ավելի հետաքրքիր եղավ: Ստացանք քարտեզներ, որի մեջ պատկերված էին 193 պետություններն իրենց դրոշներով:

Հ.Գ.  Մենք պետք է ամենքս մեր տնից, փողոցից սկսենք Երկիր մոլորակին օգնելու գործողությունները, և հավատացեք, որ խնդիրը միայն աղբը չէ, ինչպես շատերն են կարծում:

Նոնա Պետրոսյան

Գարնանային իրարանցում

Լուսանկարը՝ Նոնա Պետրոսյանի

Լուսանկարը՝ Նոնա Պետրոսյանի

Առավոտյան արթնացա և նայեցի պատուհանից ու, ինչպես միշտ, ասացի.

-Այսօր շատ լավ օր է  լինելու:

Ձմռան ցրտից հետո հաճելի է տեսնել անկեղծ ժպտացող երեխաների, տատիկների, որոնք կարծես ինչ-որ ակտիվացնող նյութ խմած լինեն, աշխատւմ են անընդհատ, պապիկների, որոնք հավեսով նարդի են խաղում, երբեմն նաև կատակում: Անգամ կատուներն էին գոհ հայացքով նստած:

Լուսանկարը՝ Նոնա Պետրոսյանի

Լուսանկարը՝ Նոնա Պետրոսյանի

Լուսանկարը՝ Նոնա Պետրոսյանի

Լուսանկարը՝ Նոնա Պետրոսյանի

Ես չդիմացա և զանգեցի Սոֆյային:

-Սոֆ, էնքան լավ եղանակ ա, կգա՞ս ման գանք:
-Հա, ես էլ քեզ էի ուզում զանգել:
-Ջա~ն, դե գնացինք:

Այն, ինչ ես տեսնում էի շուրջս, ինձ ստիպում էր ուրախանալ և ժպտալ: Մենք շրջում էինք և տեսնում բոլոր շենքերում նույն բանը. ամեն մեկը եռանդով և աշխատասիրությամբ իր գործն էր անում: Շատերը ուղղակի նայում էին պատուհանից` ինձ պես հիանալով:

Լուսանկարը՝ Նոնա Պետրոսյանի

Լուսանկարը՝ Նոնա Պետրոսյանի

Լուսանկարը՝ Նոնա Պետրոսյանի

Լուսանկարը՝ Նոնա Պետրոսյանի

Անցնում էինք մեր շենքի կողքով և լսեցինք երեխաների ձայները: Նրանց գնդակը ընկել էր տանիքին և չէին կարողանում հանել: Մենք փայտերով հրելով մի կերպ դուրս հանեցինք գնդակը և տվեցինք երեխաներին: Այնքան հաճելի պահ է, երբ զգում ես, որ կարող ես ինչ-որ մեկին օգնել և դրանով ուրախացնել նրան:

Ես շատ եմ սիրում երեխաներին և չեմ կարողանում անտարբեր անցնել որևէ երեխայի կողքից: Նրանց ժպիտն ամենալավն ու բարին է: Խոսում էինք անընդհատ, ամեն ինչից` չզգալով, որ ժամանակն անցավ: Եկա տուն, մաման նույնպես մաքրություն  էր անում: Ա~յ քեզ բան: Այս ինչ օր է:

Լուսանկարը՝ Նոնա Պետրոսյանի

Լուսանկարը՝ Նոնա Պետրոսյանի

Լուսանկարը՝ Նոնա Պետրոսյանի

Լուսանկարը՝ Նոնա Պետրոսյանի

Հ.Գ. Հորդորում եմ ձեզ կյանքն ապրել լիարժեք և ուրախ: Իսկ այն պատուհանից հիացող մարդկանց ուզում եմ ասել. մի մտածեք, դուրս եկեք և հիացեք ձեզ շրջապատող աշխարհով: Փողոցով քայլելիս անտարբեր մի անցեք, ձեր շուրջը նայեք և կզգաք, թե ինչ հրաշալի է աշխարհը:  Փորձեք ինքներդ ավելի լավը դառնալ, քանի որ երբ  դուք փորձում եք ավելի լավը լինել, ձեզ շրջապատող աշխարհը նույնպես ավելի լավն է դառնում:

Մի քիչ քարոզեցի «մեծավարի»… Հուսով եմ, որ կարողացա ձեզ լցնել գարնան հիասքանչ էներգիայով:

nona petrosyan

Հայրիկիս պատմությունները

-Է~հ, ինչեր էինք անում բանակում, ինչ տղաներ կային, ինչ օրեր: Շատ բան կա պատելու:

Անվերջ պատմություններ, որոնք երբեք չեն վերջանա: Ծառայել են 2 տարի, իսկ պատմում են ամբողջ կյանքի ընթացքում:  Դե իհարկե,  տղամարդիկ ամեն անգամ  հետաքրքիր և յուրովի պատմում են իրենց բանակային կյանքից: Շատ պատմություններ եմ լսել, բայց այս մեկն ուրիշ է:

Չուկոտկա, Բևեռափայլ, անվերջ հաղորդալարեր, և իհարկե միակ գործուղման եկած տղամարդ: Կարծում եմ այսպիսի տարօրինակ բառերով պատմություն հաստատ չեք լսել:

Հայրս գրեթե ամեն օր պատմում է իր բանակում անցկացրած օրերի մասին: Ինձ համար դա  զարմանալի է  քանի որ նա ամեն անգամ պատմում է նոր պատմություններ: Փորձել եմ հնարավորինս կարճ ներկայացնել նրա հետաքրքիր պատմությունները:

-Ահա եկավ ժամանակը, երբ ես պիտի գնամ բանակ,- պատմում է հայրս:

Այնպես ստացվեց,  որ ես չծառայեցի իմ հիմնական ծառայելու վայրում` ինձ գործուղեցին Չուկոտկա` որպես կապավոր : Չուկոտկան գտնվում է Ռուսաստանի ամենածայրամասային հատվածում, հյուսիս-արևելքում: Այդ օրվանից սկսվեց  ինձ համար արտասովոր դեպքերի  շարանը:

Դե, բնականաբար այնտեղի պայմաններին ես դեռ ծանոթ չէի և պետք է հարմարվեի: Դրան արագ համակերպվեցի նաև կլիմային հարմարվեցի, ուղղակի պայմաներն էին վատ: Ինչպես նշեցի ինձ, ուղարկել էին որպես կապավոր` այսինքն ես այն մարդն էի, որ  պետք է կանգներ հեռախոսային կայանի մոտ և ընդուներ  զանգեր: Ես պիտի ընդունեի զանգերը, գաղտնաբառերով խոսակցությունը գրի առնեի, վերծանեի և այնուհետև փոխանցեի մնացածներին, և այդ ամենը շատ արագ: Առաջին տարօրինակ բանն այն էր, որ բոլորը կրում էին սև գույնի ուսադիրներ,  իսկ ես` կապույտ, քանի որ ես միակն էի, ով չէր ծառայում իր հիմնական զորամասում:

-Իսկ դա ճի՞շտ է, որ ասում են` այնտեղ 6 ամիս գիշեր է լինում, վեց ամիս` ցերեկ,- ընդհատեցի ես:

-Դե, էդպես խիստ սահմանված չի` ուղղակի ամառները մի քանի ժամ էր մութ լինում, մթնշաղի նման, իսկ ձմռանը այստեղի ցերեկվա նման լույս չէր լինում, մի քանի ժամ, միշտ կիսամութ էր լինում: Ամառային գիշերները այնտեղ անվանում էին «սպիտակ գիշերներ»: Դու դեռ ամենահետաքրքիրը չես լսել. Բևեռափայլ (Հյուսիսափայլ) կարծում եմ լսած կլինես այդ երևույթի մասին: Դա մի քանի անգամ տեսել եմ: Աննկարագրելի գեղեցկություն է:

Այնտեղ մենք ջուր չունեինք: Մենք` զինվորներով ձյունը կրում-բարձրացնում էինք վերև, հալեցնում, և այդ ջուրը օգտագործում և խմելու համար, և սարքավորումները հովացնելու: Դա շատ հետաքրքիր տեսարան էր: Ցրտից զինվորների հոնքերը եղյամապատում էին,  իսկ յան հսկա կտորները տանում էին շալակած:

Ընդամենը մեկ անգամ են մեզ թողել դուրս գալ զորամասի սահմաններից: Մի քանի զինվորի թողեցին դուրս գալ, և դրանց թվում ես նույնպես կայի:

-Պապ, բա ձեր զորամասում մի հայ չկա՞ր:

-Ցավոք, ոչ, աղջիկս, օտար հողում առանց հայրենակիցների հետ շփվելու շատ ծանր է: Քեզ մնում է միայն չմոռանաս մայրենի լեզուդ և կարոտով հաշվես օրերը:

-Հիմա կա այդ զորամասը, գործո՞ւմ են այդ կապերը:

-Չէ, չկա, վերջերս մի հաղորդում դիտեցի մեր զորամասի մասին, այնտեղ հիմա չեն ծառայում, բացի դրանից կապը այլևս ռադիոռելեային տրոպոսֆերային չէ, այժմ տիեզերապեր են:

Ահա և այսօրվա հորս պատմությունը: Դա էլ իմ հեքիաթն է, որի տակ ես քնում եմ: Այսպիսի տարօրինակ վայրում է հայրս անցկացրել իր ծառայության տարիները:

Ուզում եմ, որ բոլորը հպարտանան իրենց հայրիկներով, եղբայրներով և պապիկներով, ինչպես ես եմ հպարտանում:

Եվ վերջում մի խորհուրդ` սիրով լսեք նրանց պատմությունները, նրանք դրանից իրենց լավ են զգում և հպարտանում են, որ կարող են ձեզ ինչ-որ բան պատմել:

Իմ կյանքի լավագույն ժամանակը

Լուսանկարը՝ Նոնա Պետրոսյանի

Լուսանկարը՝ Նոնա Պետրոսյանի

Ահա եկավ  օրը, երբ ես պիտի գնամ Գնդեվազ: Մայրիկս ինձ ճանապարհում է  ավտոբուսով: Ամեն անգամ, երբ ես Եղեգնաձորից գնում եմ գյուղ, մայրիկը ավտոբուսում, սկսած վարորդից մինչև կողքիս նստողը, զգուշացնում է բոլորին, որպեսզի հիշեցնեն ինձ` իջնել կամարի տակ: 

-Նոնա, էս անգամ մեծ ես, էլ չեմ ասի բոլորին,- ասաց մայրիկս:

Ուրախացա, բայց դեռ շուտ էր ի ուրախանում, մայրս ավելացրեց.

-Մենակ վարորդին կասեմ:

-Դե լավ, մամ, դե գնա, շարժվում ենք արդեն,- հրաժեշտ տվեցի մայրիկին:

Լուսանկարը՝ Նոնա Պետրոսյանի

Լուսանկարը՝ Նոնա Պետրոսյանի

Ահա և ես հասա գյուղ: Ինձ դիմավորելու են եկել քույրս և եղբայրս:  Զրուցելով գնում էինք, և հանկարծ հեռվից մոտեցող մի ձայն լսվեց.

-Էս մեր Սամվելի աղջիկն ա, հա էլի, աղջի, նայի` ինչքան ա մեծացել:

Եվ ահա մոտեցան.

-Բարև, աղջիկ ջան: Ինչքան ես մեծացել, փոխվել… Չճանաչեցինք, հա:

-Բարև ձեզ,- պատասխանում եմ ես` թաքցնելով, որ ընդհանրապես չճանաչեցի նրանց:

Լուսանկարը՝ Նոնա Պետրոսյանի

Լուսանկարը՝ Նոնա Պետրոսյանի

Այսպես լինում է ամեն քայլափոխին, երբ ես գնում եմ տատիկիս գյուղ` Գնդեվազ: Հետո հարցնում եմ.

-Նունե, էս ովքե՞ր էին էս մարդիկ:

-Վա~յ, Նոնա, ո՞նց կարաս չճանաչես մեր…,- և այդպես մի երկու րոպե:

Ամեն արձակուրդների պարտադիր այցելում եմ գյուղ և այնտեղ անցկացնում արձակուրդներս: Մոռացա նշել, որ այստեղ ունեմ տատիկ և երկու հորեղբայր: Այստեղ ամեն ինչ հեքիաթային է, մանավանդ ձմռանը: Բնությունը հրաշալի, մարդիկ բարի են և ազնիվ,  կան շատ երեխաներ, որոնց հետ կարող եմ անդադար զրուցել ու զբոսնել գյուղում ու գյուխի շրջակայքում:

Լուսանկարը՝ Նոնա Պետրոսյանի

Լուսանկարը՝ Նոնա Պետրոսյանի

Այստեղ շատ զբոսաշրջիկներ են գալիս հայկական գյուղով զմայլվելու և մարդկանց հետ շփվելու համար: Ձմեռային արձակուրդներին քրոջս և եղբորս հետ միասին դուրս ենք գալիս վայելելու ձյունը` սահնակ քշելու,  ձնագնդիկ խաղալու ու, հասկացաք էլի:

-Նու~նե, Վա~հե, Նոնա արագացրեք տուն բարձրացեք մրսեցիք արդեն:

-Լավ էլի Հեղինե հարսիկ ես հեսա գնալու եմ թող մի քիչ էլ մնանք: Երեխաների նման համոզում էինք  հարսիկին:

Լուսանկարը՝ Նոնա Պետրոսյանի

Լուսանկարը՝ Նոնա Պետրոսյանի

Հետո բարձրանում ենք տուն և մրսած խմում ենք կովի անուշաբույր կաթը: Պատկերացրեք, որ դրանից մեծագույն հաճույք չկա: Մենք երեխաներով երբեք չենք ձանձրանում անընդհատ գտնում ենք մի հետաքրքիր զբաղմունք: Ասեմ, որ նրանց տանը երբեք չկա դատարկություն միշտ հարևանի երեխաները նրանց տանն են: Տարիներ առաջ պապս կատակով  ասել է երեխաներին.

-Մի սհաթ էլ քնացեք Աղաջանենց տունը, էլի,- ասում է տատիկս:

Աղաջանը մեր հարևանն է: Ամեն անգամ կարոտով հիշում ենք և ծիծաղում:

Ես շատ եմ  սիրում տնային կենդանիներ: Այդ իմանալով տատս ամեն անգամ ինձ կանչում է իր մոտ, որպեսզի օգնեմ իրեն կենդանիներին կերակրելիս:

Ահա և ժամը յոթն է: Իհարկե, դուք չհասկացաք` ինչ է դա, և ես շտապում եմ ձեզ ասել, որ դա ոչխարներին բերելու ժամն է:

-Վա~հե, սպասի մենք էլ ենք գալիս:

Լուսանկարը՝ Նոնա Պետրոսյանի

Լուսանկարը՝ Նոնա Պետրոսյանի

Եղբորս հետ իջնում ենք ներքև: Այդ գործընթացը ևս հետաքրքիր է` ընթացքում մենք զրուցում ենք երեխաների հետ, իսկ հետո ամեն մեկս մեր ճիպոտներով քշում-բերում ենք ոչխարներին, առանձնացնում նրանց և մտցնում գոմ:

Արդեն ուշ երեկո է` ամենասիրելի և սպասված պահերից մեկը:  Յուրաքանչյուրս նստած մեր տեղում սպասում ենք Հարսիկիս պատրաստած  ընթրիքին այնպես, ինչպես երեխաները սպասում են Ձմեռ պապիկի ներս մտնելուն: Երեկոյան  միասին ընթրիք: Դա շատ հաճելի է, երբ նստում ենք մեծ սեղանի շուրջը և զրուցում մեր խնդիրների և վաղվա ամեն մեկիս անելիքների մասին: Քաղաքում այդպես չէ:

Ահա և  հասնում է իմ գնալու ժամանակը: Այցելում եմ մյուս հորեղբորս և «հաջող անում» երեխաներին: Բաժանման պահ` ամենածանր պահը, մանավանդ, որ շատ հաճելի ժամանակ ենք անցկացրել միասին: Ահա և մենք կամարի մոտ սպասում ենք ավտոբուսին:

Հ.Գ  Ամենալավ տարիները և պահերը մենք անցկացնում ենք գյուղում մեր տատիկների և պապիկների հետ միասին: Ասես ողջ տարվա համար լիցքավորվում ենք: Հաճախ գնացեք գյուղ, ստացեք և պարգևեք հաճելի զգացողություններ ձեր հարազատներին: Քանի որ մի քանի տարի հետո շատ հաճելի կլինի միասին հիշել գյուղում անցկացրած լավագույն օրերը:

«Ոտքի կանգնեք. Նա արժանի է դրան»

Աշխեն Մարգարյան` մարդ ով օրինակ պետք է ծառայի ամեն մեկի համար: Այս կյանքով լեցուն կնոջ մասին ես շատ եմ լսել, նրա մասին բոլորը գիտեն: Նա թխում է խմորեղեններ տարբեր առիթներով: Սկսել է իր գործը միայնակ, իսկ այժմ ունի արտադրամաս: Իսկ թե որն է նրա հաջողության գաղտնիքը և այլ մանրամասներ, դուք կիմանաք իմ հարցազրույցից: Կարդալով այս հարցազրույցը, դուք կունենաք տարբեր ապրումներ, որ ես եմ զգացել: Հաճելի ընթերցում:

-Մենք գիտենք, որ Դուք տարածաշրջանի լավագույն թխվածք թխողներից եք: Ո՞րն է Ձեր հաջողության գաղտնիքը:

-Իմ հաջողության գաղտնիքը իմ աշխատասիրությունն է, նպատակասլացությունը և կամքի ուժը: Ցանկացած աշխատանք պահանջում է աշխատասիրություն: Ես իմ բոլոր աշխատանքներում հոգի եմ դնում և սիրով պատրաստում: Հիմա շատ դժվար է ապրել և աշխատել: Բայց, փառք Աստծո, ոտքս անդամահատելուց հետո ես սկսել եմ աշխատել ինքնուրույն` արդեն 11-րդ տարի է: Ես, երբ որ 24 տարեկանում մտնում էի խանութ, տեսնում էի տորթերը, զարմանում էի, ինձ թվում էր, դա մարդ արարածը չի կարող պատրաստել. դրանց մեջ մի հեքիաթային բան կար: Տանը թխելով, իմ սխալների վրա սովորելով, հասել եմ այս արդյունքին: Ես շատ ուրախ եմ, որ հասարակությունը գնահատում է իմ աշխատանքը: Ինձ համար դա ամենակարևորն է:

-Պատմեք մի փոքր ձեր մասին: Օրինակ, ինչպիսի՞ն էիք երիտասարդ հասակում, ի՞նչ երազանքներ ունեիք և այլն:

-Իմ մանկությունը շատ արագ է անցել: Երազել եմ ունենալ մասնագիտություն: Հիմնականում ինձ ձգում էր երաժշտությունը: Ստացել եմ երաժշտական կրթություն`5 տարի նվագել եմ քանոն: Հայրս մահացել է, երբ ես երեք տարեկան էի, իսկ մայրս չի կարողացել հասցնել լիարժեք կատարել իր պարտականությունները: Ելնելով սոցիալական վիճակից, այլևս չեմ հաճախել երաժշտական դպրոց: Դժվարություններ, դժվարություններ հաղթահարելով` դպրոցն ավարտել եմ: Սիրել եմ երաժշտությունը, շա~տ եմ սիրել ու հիմա էլ եմ սիրում: Իմ հանգստի ժամին միշտ երաժշտություն է իմ կողքին լինում: Դրանից հետո զուտ սոցիալական պայմաններից ելնելով՝ չեմ շարունակել այդ ուղին: Դպրոցն ավարտելուց հետո ամուսնացել եմ, ունեմ 2 երեխա` աղջիկներ: Իսկ հիվանդությունս փոքր հասակից եկած հիվանդություն էր՝ տանջվելով ինձ հետ բերեցի, մինչև որ հասավ անդամահատման: Երիտասարդությունս այդքան էլ լավ և հարթ չի անցել՝ դժվարություններով և դրանք հաղթահարելով:

-Իսկ ի՞նչ երաժշտություն եք սիրում լսել:

-Շա՜տ եմ սիրում կիթառ: Երազում եմ կիթառ սովորել: Լսում եմ Ռուբեն Հախվերդյանի երգերից: Մի անգամ ամուսնուս հետ գնացինք Ռուբեն Հախվերդյանի համերգին: Նա, երբ եկավ բեմ, հարցրեց. «Պատրա՞ստ եք մինչև առավոտ լսել ինձ»: Մենք բոլորս զարմացած էինք, բայց միևնույն ժամանակ, ուրախ: Լսում էինք, լսում և անդադար հիանում նրանով: Արդեն ուշ գիշեր էր: Հանկարծ այլևս ձայն չլսվեց, բոլորս տարակուսած նայեցինք միմյանց` Ռուբեն Հախվերդյանը այնքան էր հոգնել, որ քնել էր կիթառի վրա: Մենք բարձր ծափահարեցինք նրան և դուրս եկանք: Դա շատ հիշարժան օր էր ինձ համար:

-Հիշո՞ւմ եք ինչից եք սկսել ձեր գործը, ո՞րն էր ձեր առաջին պատվերը:

-Մինչև իմ հիվանդանալը կյանքով լեցուն կին եմ եղել: Ես հանգիստ չեմ ունեցել` աշխատել եմ, շարժվել եմ, որտեղ էլ որ եղել եմ, ինձ համար հարմարավետ պայմաններ եմ ստեղծել: Բայց հետո կյանքի դժվարությունները ինձ արդեն շատ կարևոր որոշման առաջ կանգնեցրին. հանկարծակի որոշվեց, որ եթե կա կյանքի ու մահվան խնդիր, ապա պետք է հեռացվի ոտքս: Ես դա չէի ընդունում: Առանց ոտքի ես չէի ուզում ապրել: Նայելով ու լսելով ընտանիքիս խնդրանքը, երեխեքս ասում էին, որ մեզ պետք ես, որոշեցի համաձայնվել անդամահատման: Իմ ոտքը անդամահատեցին: Ես չէի հարմարվում դրան ընդհանրապես. խելագարվում էի: Հետո երեխաներս ինձ էնքան ուժ տվեցին ապրելու: Հուսահատությունից անգամ ինքնասպանության փորձ եմ կատարել: Բայց հիմա արդեն շատ գոհ և երջանիկ եմ կյանքից և իմ ընտանիքից: Մի ժամանակ, որ հաշմանդամ չէի, մտածում էի՝ ոտքը կտրած մարդիկ ապրում են, էլի, ի՞նչ ա եղել: Մի ոտքի վրա մենք «կլաս» չէի՞նք խաղում, չէի՞նք թռվռում… Բայց դա այդպես չի, ես անգամ թշնամուս չեմ ցանկանա: Բայց դե կյանք ա, ոչ մեկն էլ ապահովագրված չի, թե վաղն ինչ կլինի իր հետ: Մոտ 4-5 ամիս անց վիրահատությունից, մի գեղեցիկ օր ծնվեց թոռնիկս` հոկտեմբերի 2-ին: Առավոտը ժամը 7-ին հիվանդանոցից զանգ են տալիս ինձ, և աչքալուսանք են տալիս, ու ես մոռանում եմ, որ ես հաշմանդամ եմ, որ անկողնուց դուրս չեմ եկել արդեն 4-5 ամիս: Հանկարծ զգացի մի տարօրինակ զգացում: Դուրս եմ գալիս անկողնուց, և ասում եմ. «Բերեք ինձ մոտ՝ ինչ կասեմ»: Պատրաստում եմ խմորեղեն, որպեսզի տանեն հիվանդանոց: Առավոտյան ժամը 6-ին խնդրում եմ ինձ տանել Նորավանք՝ մոմ վառելու և աղոթելու: Հարազատներս զարմացել էին: Բարեկամս ասաց.
- Դու միայն վեր կաց, ես քեզ անպայման կտանեմ:

Իմ թոռնիկը ինձ ապրեցրեց և կյանքի կոչեց: Ինձ օգնել են՝ մոմ եմ վառել և դրանից հետո եկել եմ ու սկսել եմ աշխատանքս տնից: Այնուհետև տեղափոխվել եմ այս տարածք: Բարի մարդկանց հետ շփվելով, ուսուցիչներիս խրատները հիշելով սկսել եմ աշխատել ու ապրել: Մինչև երկու տարի առաջ ես ինձ վարպետ չէի համարում: Ուսանողները հարցնում էին՝ ձեզ վարպետ ասե՞նք, իսկ ես չէի համաձայնվում: Իսկ այժմ ես կարող եմ ցանկացած աշխատանք կատարել և կրել Վարպետի լիարժեք կոչումը:

-Ձեր կարծիքով, ո՞րն է Ձեր աշխատանքի առավելությունը կամ ինչո՞վ է ձեր աշխատանքը տարբերվում մյուսների աշխատանքից:

-Ես չեմ կարող ասել, որ իմ աշխատանքը տարբերվում է մնացածների աշխատանքից, քանի որ մարդ եթե ինչ-որ բան սիրով է անում, հոգի է դնում, դա լավ աշխատանք է:

-Ո՞րն է Ձեր երջանկության բանաձևը:

- Իմ երջանկությունը դա իմ ընտանիքն է` նրանց առողջ և երջանիկ տեսնելը: Ես երջանիկ եմ, որ կան այնպիսի մարդիկ, որ գնահատում են իմ աշխատանքը:

-Ունե՞ք հուզող խնդիրներ:

- Իհարկե, հուզող խնդիրներ շատ կան: Առաջին հերթին ինձ հուզում է մեր բանակի վիճակը, դիրքեր պահող և ծառայող զինվորների առողջությունը: Ինձ համար ցավալի է ամեն մի զինվորի մասին վատ լուր լսելը: Ճիշտ ա, ես տղա չեմ ունեցել, որ գնար դիրքեր, բայց ես հասկանում եմ բոլոր մայրերին:
Ես զինվորներին օգնելու և քաջալերելու համար ամեն տարի Ամանորին մեր պատրաստած խմորեղենն եմ ուղարկում, ամսի 28-ին բարձրանում ենք դիրքեր: Բոլորը արդեն գիտեն և սպասում են, որ ես ամեն տարի պետք է իմ խմորեղենով նրանց հյուր գամ, գեներալից ստացել եմ շնորհակալագիր` զինվորի կողքին լինելու և հայրենիքին օգնելու համար: Այդ պահը ինձ համար շատ հուզիչ պահ էր: Ճիշտ է, ես ուժեղ կին եմ, բայց երբ գեներալը շնորհակալագիրը հանձնելիս ասաց. «Ոտքի՛ կանգնեք, զիվորներ, նա արժանի է դրան»,-ես չկարողացա զսպել ինձ: Ես շատ եմ ուզում, որ մեր դիրքերը խաղաղ լինեն: Դա է ինձ հուզող խնդիրը:

-Ի՞նչ խորհուրդ կտայիք արտերկրում աշխատողներին: Կարելի՞ է արդյոք այսօր ապրել և գործունեություն ծավալել Հայաստանում:

-Իհարկե կարելի է: Երբ մարդը իրոք ուզենա աշխատել, կարող է ցանկացած տեղում աշխատել և ստեղծագործել: Ես, որ հաշմանդամ կին եմ և կարողացել եմ իմ արտադրամասը ստեղծել և աշխատել, ապա բոլորը կարող են: Ոչ ոք ինձ առավելություն չի տվել, որպեսզի ես աշխատեմ: Ամեն ինչ ես ինքս եմ ստեղծել` հարկային դաշտում եմ, մուծում եմ հարկեր, տարածքը ես ինքս եմ ձեռք բերել: Այս կարգավիճակում ինձ համար էլ հեշտ չի աշխատելը, բայց երբեք չեմ զանգի ինչ-որ ղեկավարի, ասեմ գիտե՞ք ինչ, ես հաշմանդամ եմ, խնդրում եմ ինձ հացի փող տվեք, դա իմ սկզբունքներին դեմ է: Մարդկանց թվում է, թե մի անգամ աշխատելով պետք է տուն կամ մեքենա գնեն… Չէ, այդպես չի լինում: Այս տորթերից մեզ գումար չի հասնում: Չեն աշխատում, համբերություն չունեն, մի դժվարության հանդիպելով ասում են՝ վերջ, չի ստացվում, և հետո էլ իբրև գործ չկա: Ամեն ինչ չի, որ պատրաստ սկուտեղի դրված է: Ծանոթներիցս մեկի դուռը թակել են, փող էին ուզել: Դե էդ կինը խղճացել էր և ասել, որ նկուղում շշեր կան դրված, վերցրեք, տարեք հանձնեք, փողը պահեք ձեզ, և ի՞նչ էին պատասխանել դռան ետևից. «Մենք հո ձեր շիշ հավաքողը չե՞նք»: Ամեն տեղ մուրացկաններ են և փող են մուրում: Աշխատանք կա, աշխատող չկա:

- Եվ վերջում, ի՞նչ կուզենայիք ավելացնել Ձեր մասին:

-Ես կուզենամ, որ իմ աշխատանքը էլ ավելի բարգավաճի, որպեսզի աշխատատեղեր տրամադրեմ բոլոր փնթփնթացողներին, ովքեր ասում են՝ աշխատանք չկա:

Տիկին Աշխենի մասին պետք է իմանան բոլորը: Նա իրոք արժանի է այդ գովասանքին: Զարմանալին այն էր, որ երդվել էր այլևս ոչ-ոքի հարցազրույց չտալ, բայց կարդալով իմ նյութերը և տեսնելով իմ տարիքը, որ ես այս տարիքում հետաքրքրվում եմ իրենով, համաձայնվեց: Ես շատ բան սովորեցի այս հարցազրույցից և տիկին Աշխենից:

Հա քիչ մնաց մոռանայի: Ինչպես նշել էր տիկին Աշխենը, ինքը շատ է սիրում կիթառ և մանկուց երազել է կիթառ նվագել, իսկ քույրս միշտ ցանկացել է խմորեղեն թխել սովորել…Դե ինչ, կարծում եմ հասկացաք՝ ինչ պատահեց հետո: Մենք եկանք փոխհամաձայնության:

nona petrosyan

Համացանցային դիետա

Ամառ էր. Քայլում էի փողոցով, և հանկարծ տեսա մի խումբ երեխաների, որոնք ի զարմանս ինձ, խաղում էին այնպիսի խաղեր, որոնք  մոռացված էին նույնիսկ ինձ համար: Զարմացա, ուզում էի մոտենալ և նրանց հարցնել, թե որտեղից գիտեն այս խաղերը, սակայն մի պահ ամաչեցի ,որ ես՝  նրանց համար «հին սերնդի ներկայացուցիչս»,  կարող եմ չհիշել նրանց համար այդքան կարևոր և հետաքրքիր խաղը:

Լավ, անցանք առաջ: Ուրախացա ու մի պահ ընկա մտորումների մեջ: Ի՞նչ կլիներ, եթե չլինեին մեզ համար այդքան կարևոր  և անհրաժեշտ  հեռախոսները, պլանշետները, և վերջիվերջո, համակարգիչները: Փորձեցի ավելի լավ պատկերացնելու համար իրոք մեկ օր ապրել առանց դրանց: Անջատեցի հեռախոսս, համակարգչիս մասին փորձում էի չհիշել: Գնացի քաղաքով զբոսնելու դասընկերուհուս հետ: Զբոսնում էինք: Ամեն ինչ շատ հաճելի էր, մինչ այն պահը, երբ նա սկսեց խոսել ինչ-որ նորությունների մասին, որոնք միայն  կարող էինք համակարգչով տեսնել: Նա պատմում էր, պատմում, չհասկանալով, որ ես ուզում եմ կտրվել ամեն ինչից, և դա բացարձակ ինձ չի հետաքրքրում: Սակայն նա այնպիսի խանդավառությամբ և ոգևորությամբ էր պատմում, որ չկարողացա դիմանալ և ասացի.

-Կներես, սակայն պետք է գնամ, արդեն ուշ է:

Ոչ թե ուշ էր, այլ շատ ձանձրալի:

Հաճելի զբոսանք, գեղեցիկ բնություն, սակայն անհետաքրքիր զրուցակից, որն անընդհատ խոսում էր համակարգչից, նորություններից`բա չիմացա՞ր, սա այնպես արեց, նա այնպես արեց…

Որոշեցի գնալ տատիկիս տեսնելու, քանի որ արդեն հարցերս ավելանում էին: Գնացի, դուռը թակեցի: Բացեց դուռը փոքր եղբայրս, որն առանց ինձ տեսնելու արագ բացեց դուռը և վազեց նորից համակարգչի մոտ: Մտածեցի` կարող է շփոթմունք է: Մի՞թե նա ինձ տեսնելու ցանկություն չուներ: Ի՞նչ է պատահել, չլինի՞ թե նեղացրել եմ: Մտքովս ամեն ինչ անցավ, բացի նրանից, որ եղբայրս շատ «կարևոր» խաղ էր խաղում… Տե~ս է, չէի մտածել, որ խաղերը`այդ չշնչող, արհեստական ու էկրանին երևացող մի քանի մեքենաներն ու զենքերը ավելի կարևոր են: Վերջ, հասա տատիկիս մոտ, համբուրեցի նրան, նստեցի կողքին և առանց շունչ քաշելու հարցրեցի.

-Տատ, իսկ դու ի՞նչ էիր  անում, երբ Կարենի տարիքին էիր:

Տատս խորը շունչ քաշեց, զսպելով ցավն ու թաքցնելով արցունքները, ասաց.

-Ապրում էինք, աղջիկս, ապրում էինք խաղաղ, առանց էս «զիրթը-զիբիլների»: Գնահատում էինք մեր ծնողներին, մեր մեծերին, նրանց կողքին էինք ամեն վայրկյան, օգնում էինք և հաճույք ստանում մեզ տրված հրաշալի կյանքից: Խաղում էինք, հորինում երգեր, պարեր, մեր ծնողների, տատերի հետ գնում էինք զրուցում, ինչպես հիմա քեզ հետ եմ զրուցում, բայց մի տարբերությամբ. մենք չէինք բողոքում, մեր տատերը չէին բողոքում, նրանք  ուրախանում էին, մենք միշտ երջանիկ էինք նրանց կողքին, իսկ հիմա… Հիմա նույն տանը նստած, թոռանս հետ չեմ էլ կարողանում զրուցել, հանգիստ նստել ու խոսել, էնքան ագրեսիվ են, էնքան վայրենի: Է~հ չգիտեմ, թեկուզ կարող է ես ժամանակի հետ չեմ քայլում, բայց ավելի լավ է այդպես, հիշեմ մեզ… Ո՞ր մեկն ասեմ, ո՞ր մեկը… էնքա~ն լավ էր, էնքա~ն անհոգ, ինչ իմանայի` էս զիբիլները  կքայքայեն թոռներիս:

Տատիկիս  ամեն բառից հասկանում էի, թե ինչքան ցավ կա նրա սրտում, և մտքումս մի բան ծագեց: Մտածեցի` ավելի լավ է այսօր շուտ գնամ տուն, որ մայրիկս գա  ու տեսնի ինձ տանը: Ամեն ինչ կանեմ նրան ուրախացնելու համար:

Գնացի գեղեցիկ և շատ համեղ աղցան պատրաստեցի նրա համար, հենց իր սովորեցրած աղցաններից էր, որն ինքը շատ էր սիրում: Ամեն ինչ կարգին է, ամեն ինչ իր տեղում է: Մայրս հաստատ շատ կուրախանա: Վերջապես եկավ, գնացի դուռը բացեցի, համբուրեցի նրան և կանչեցի սեղանի մոտ: Նա շատ գոհ էր և ուրախ: Վերջում մայրիկս հարցրեց.

-Աղջիկս, ինչպե՞ս ես կարողացել կտրվել համացանցից և աղցան պատրաստել:

Ես ապշած էի: Մի՞թե ես էլ եմ նույն կերպ վարվել ամեն օր ու չեմ զգացել, թե ինչ կախվածության մեջ եմ: Ինձ  համար մորս ուրախությունը թեև մի քիչ անտեղի էր,բայց երբ տեսա աչքերում երջանկություն, հասկացա, որ իրոք ես էլ եմ դասընկերուհուս նման շատ-շատերին պատմել անհետաքրքիր պատմություններ, անուշադիր եղել շատ կարևոր մարդկանց նկատմամբ:

Օրս առանց համացանցի, հեռախոսի անցավ հրաշալի: Հասկացա շատ բաներ, որոնք կհասկանաք նաև դուք, երբ պահեք այս «դիետան»… Ծիծաղելի է, ամեն ինչ լսել էինք, բայց «համացանցային դիետաա»…

Երանի ամեն առավոտ արթնանային, ասեին. «Գնանք աշխատանքի»

Իմ առաջին  հարցազրույցը  Զառիթափ գյուղի բնակիչ Գոհար Սարգսյանի հետ

Մենք գտնվում էինք Վայոց Ձորի Զառիթափ գյուղում: Երեխաների մեծ մասն առաջին անգամ էր այստեղ (այդ թվում նաև ես), մենք շրջում էինք գյուղով նկարելով ամեն բան, ինչ մեզ դուր էր գալիս: «Մանանա» կենտրոնի դասընթացներում մենք սովորել էինք, թե ինչպես հարցազրույց վարել: Եվ հիմա փնտրում էինք մարդկանց, որպեսզի կիրառենք մեր գիտելիքները: Բոլորս կարծես օտարերկրյա զբոսաշրջիկ նայում էինք շուրջ բոլորը, որպեսզի գեթ մի մարդ գտնեինք մեր ստացած գիտելիքները օգտագործելու համար: Շատ ցուրտ էր, և դրսում ոչ ոք չէր երևում: Հանկարծ լսվեց մի ձայն.

-Երեխե՜ք, մարդ ենք ճարել, շուտ եկեք:

Լուսանկարը՝ Անի Շահբազյանի

Լուսանկարը՝ Անի Շահբազյանի

Մենք բոլորս վազելով գնացինք: Առաջինը տեսա երկու տղամարդկանց, որոնք բակում պատրաստում էին հայկական ավանդական խորոված: Մինչ մենք լուսանկարում էինք, դուրս եկավ մի տատիկ` ձեռքին մեծ կաթսա: Նա զարմացած հարցրեց.

-Էս ի՞նչ ա, ինչի՞ եք նկարում:

Երեխաներից ոչ ոք ձայն չէր հանում, և ես սկսեցի նրան բացատրել:

-Մենք պատանի թղթակից ենք, սովորում ենք, թե ինչպես ճիշտ լուսանկարել, իսկ այսօր մենք նկարում ենք գյուղական կյանքը: Դուք մեզ շատ կօգնեք, եթե թույլ տաք ձեզ և ձեր տունը նկարենք: Կարելի՞ է,- շնչակտուր հարցրեցի ես:

-Դե, սպասեք, գնամ փոխվեմ` գամ… Սենց ալրոտ… Մի րոպե սպասեք:

-Չէ, չէ, պետք չի փոխվել: Չէ որ մենք նկարում ենք գյուղական կյանքը, իսկ դուք գյուղում այսպիսինն եք: Սիրում եմ գյուղական անկեղծությունը:

-Դե լավ, եկեք տուն: Ի՞նչ եք կանգնել: Եկեք նկարեք, մենք էլ ձեզ կհյուրասիրենք:

Լուսանկարը՝ Սոնա Թումանյանի

Լուսանկարը՝ Սոնա Թումանյանի

Դե ինչ, մեր սպասված ընտանիքին մենք հանդիպեցինք: Դրսում  ցուրտ էր, և հաճելի էր տան ջերմ մթնոլորտը բոլոր առումներով: Տանը կար երեք երեխա: Նրանք սկզբից չէին խոսում, իսկ հետո ընտելացան մեզ հետ: Մինչ ես նրանց նկարում էի, մտածեցի, որ կարող եմ գիտելիքներս օգտագործել և անցկացրեցի հարցազրույց ընտանիքի տատիկի`  Գոհար Սարգսյանի հետ: Նա սիրով համաձայնվեց:

-Քանի՞ տարեկան եք և երբվանի՞ց եք այս գյուղում ապրում:

-Ես 58 տարեկան եմ, ամուսնացել եմ, եկել եմ էս գյուղ և 1976 թվականից էս գյուղում եմ ապրում:

-Ա’յ, օրինակ, երբ առաջին անգամ եկաք գյուղ, ի՞նչ էիք զգում, հիշո՞ւմ եք ձեր առաջին օրը, երբ եկաք:

-Հա, ոնց չեմ հիշում: Հենց եկա, մեծ պլաններ ունեի, հենց հաջորդ օրն էլ հարսանիք էր: Էս գյուղը շատ տարիներ առաջ շրջկենտրոն էր:

-Իսկ ի՞նչ է նշանակում շրջկենտրոն:

-Դե, մեր գյուղը համարյա թե քաղաք էր. անասուն չէին պահում, կար հիվանդանոց, կար մանկապարտեզ, կային երթուղային ավտոբուսներ: Մի խոսքով, մարդիկ ապրում էին շատ կուլտուրական: Բայց հետո, երբ շրջկենտրոնը տեղափոխվեց Վայք, ամեն ինչ փոխվեց:

-Ի՞նչ էիք աշխատում երիտասարդ հասակում:

-Աշխատել եմ Վայքում` խաղալիքների գործարանում: Շատ էի սիրում էդ գործը: Ինչ խաղալիք, որ պատրաստում էինք, առաջինը մենք էինք խաղում, նոր հետո փաթեթավորում:

-Իսկ ինչո՞ւ թողեցիք ձեր գործը:

-Ես չեմ թողել էդ գործը: Անկախությունից հետո գործարանը չկարողացավ աշխատել`քանդվեց: Մենք էլ բնականաբար դուրս մնացինք: Մինչև այսօր էլ գործարանը չի գործում:

-Իսկ այժմ ի՞նչ կուզեիք աշխատել:

-Շատ կուզեի զբաղվել իմ առաջին աշխատանքով: Ես սովորել եմ ու աշխատել եմ մատանու քարեր պատրաստելու գործով: Շատ եմ սիրել էդ աշխատանքը, որովհետև ամեն ուրախ առիթի` կնունքի, հարսանիքի, նշանդրեքի մեջ դու քո ներդրումն ունեիր, ու կարողանում էիր ուրախացնել մարդկանց:

-Իսկ հիմա ինչո՞վ եք զբաղվում:

-Հիմա մենք անասնապահ ենք ու հողագործ: Տենց ենք ապրում, ու էսօր էլ մի անասուն ենք մորթել, որ ծախենք:

-Դուք ունե՞ք ընտանիքի անդամ, որ արտագնա աշխատանքի է:

-Չէ, աղջիկ ջան, բոլորն էլ այստեղ են: Աղջիկներս էլ են այստեղ` մեկը գյուղում ա, մեկը` Վայքում ա: Տղայիս հետ միասին ենք ապրում շատ հաշտ-համերաշխ:

-Ի՞նչ կուզեիք, որ գյուղում փոխվեր:

-Կուզեի, որ ստեղծվեին աշխատատեղեր, որպեսզի բոլորն աշխատեին: Գյուղի ընդամենը շատ քիչ մասն է աշխատում: Մի մասը գյուղապետարանում, մի քանի  հոգի  մանկապարտեզում ու դպրոցում: Էս են մեր աշխատատեղերը:  Փորձել եմ լավաշ թխել ու վաճառել,  բայց չի ստացվել:

-Ի՞նչն էր ձեզ խանգարել:

-Մի երկու անգամ թխելուց վախեցա, որ հարկայինը կգա, հետո` օգուտ չէր տալիս:

-Կուզենայի՞ք ինչ-որ բան ավելացնել ձեր մասին:

-Ես կուզենայի, որ երեխաների ապագան ավելի լավը լիներ: Թեկուզ չսովորեին, բայց մի արհեստ ունենային, աշխատանք ունենային: Ամեն առավոտ արթնանային, ասեին. «Գնանք աշխատանքի», որ կարողանային իրենց ընտանիքները պահել: Այնպես չլինի, որ առավոտյան վեր կենային ասեին. «Ոնց անենք, որ մեր ընտանիքները պահենք»:

Լուսանկարը՝ Նոնա Բարսեղյանի

Լուսանկարը՝ Նոնա Բարսեղյանի

Ես բազմաթիվ հարցեր ունեի նրան տալու, բայց ափսոս, ժամանակը սուղ էր: Ասեմ, որ ես հասցրեցի փորձել նրանց սեփական ձեռքերով պատրաստված կոմպոտը:  Գոհար տատիկն ուզում էր, որ մենք մնայինք և օգտվեինք իրենց գյուղի բարիքներից, սակայն պետք է վերադառնայինք:

Տիկին Գոհարի հետ հարցազրույցից ես հասկացա, որ ապրելու վայրը նշանակություն չունի` ինչ-որ բան ստեղծելու, երջանիկ լինելու, աշխատելու և խաղաղ ապրելու համար, եթե ունես ընտանիք, որտեղ կա համերաշխություն և բոլորն իրար սիրում են: