1, 2, 3…

Միշտ երազել եմ ժամանակի պես արագ-արագ շարժվել, որ ոչ ոք չկարողանա ինձ հետ հավասար շարժվել, բայց…

1 տարի, 12 ամիս, 365 օր։ Ժանանակահատված էր, որ այնքան արագ անցավ, անգամ ես չհասկացա, թե ինչ կատարվեց։

18-րդ գարունս։ Ապրածս ամենայուրահատուկ ու ամենածանրաբեռնված տարին էր։ Դե, կարելի է համարել, որ մեծերի աշխարհում էի գտնում ինձ, կամ էլ արդեն իսկ գտած՝ վստահ առաջ էի գնում։ Մեծերի աշխարհում… 18-ս գեղեցիկ ապրեցի իմ աչքերով, հուսով եմ, որ Ձեր աչքերով ևս գեղեցիկ ապրեցի։

Ինչե՞ր կատարվեց մեկ տարվա մեջ։ Դե, էլ ինչ տարի, որ չկոտրվենք, որ վեր չկենանք, որ ինքներս մեզ շատ բան չապացուցենք։ Այո, ես այս կյանքում ապացուցում եմ ինձ, ոչ թե դիմացինիս… 18-ս դիմավորեցի «Արմաթի» աշակերտների հետ։ Չափահաս դարձա «Արմաթի» ջերմագույն գրկում։
17-ին չհամակերպված՝ 18-ը եկավ, հիմա էլ՝ 19-ը։ 18-ը յուրահատուկ տարի էր, չկրկնվող և չմոռացվող։ Աշխատանք, համալսարան, ծրագրային և կամավորական կյանք… 18-ում կորցրեցի, ինչ խոսք, բայց հիմա զգում եմ, որ գտածս ու վերագտածս ավելի շատ էր, քան կորցրածս։

Մեծերի աշխարհում յուրահատուկ է, բայց այժմ, երբ հոգսերը ավելացել են ու ես սկսել եմ ավելի խորը նայել ամեն ինչին, հասկանում եմ, որ երբեմն մանուկ հասակում սխալ էի անում, երբ մտածում էի ու երազում շուտ մեծանալու մասին։ Այս աշխարհը ուրիշ է՝ սպասելիքները, նպատակները, հույզերը։ Այստեղ դու պետք է ինքնուրույն քայլես և ընկնելուց ոչ ոք կողքիդ չի լինի, որ ոտիքդ վրա առաջացած վերքի վրա փչի, որ շատ չցավի, դու պետք է ցավ հաղթահարես։ Այս աշխարհում դառնում ես ավելի ուժեղ, ավելի ինքնուրույն ու որոշ տեղեր անգամ միայնակ։
18-ում երազանքեր, չէ, կներեք, նպատակներ կային, որ իրականացրել եմ, ու նպատակներ էլ կան, որ 19-ում կիրականացնեմ։

18-ում սիրեցի և սիրվեցի, չեմ թաքցնի, բայց կոտրվեցի։
Զգում եմ, որ ապրածս ամեն օրվա հետ ես ավելի եմ կատարելագործում բարությունս ու մարդկային արժեքներս։ 18-ն ամփոփելու համար մի ամբողջ ամիս կամ գուցե տարի է հարկավոր, որ կարողանամ ճշգրիտ պատմել 18-իս մասին, բայց ուզում եմ ասել, որ 18-ում ապրածս ամեն օր, ամեն ամիս սովորել եմ, փոխվել և դարձել ավելի ուրիշ։ 18-ը համարում եմ ֆանտաստիկ տարի։

Դե ինչ, մնաս բարով, 18, բարի գալուստ, 19։ Հուսով եմ, որ 18-ի պես կկատարելագործես ինձ ու 20-ին դիմավորելիս ավելի ուրիշ և էլ ավելի ֆանտաստիկ կլինի ապրածս 19-րդ գարունը։

Շնորհակալ եմ քեզ, 18։

Երևի սպասում էիր հերթական նյութիս, սպասում էիր, որ կգամ ու էլի կյանքիս ինչ-որ մարդու մասին մի գեղեցիկ ու տխուր նյութ կբերեմ։ Շնորհակալ եմ, որ սպասել ես ու հիմա սպասում ես, թե ինչի մասին եմ խոսելու:

Կներես, ուշացա, մի փոքր զբաղված էի, բայց կորոնավիրուսի գալուց հետո ազատ եմ։ Կռահեցիր, չէ՞, ինչի մասին է լինելու նյութս, ինչի մասին եմ խոսելու։

Կորոնավիրուսից հաստատ չեմ խոսի։ Որոշել եմ խոսել ընկերությունից, մարդկանցից կամ մարդկանց ընկերությունից։

Դեռ մանկուց ես ամեն օր ընկերներ եմ ձեռք բերել, դե, այն ժամանակ համացանց չկար, ինստագրամով իրար չէինք հետևում, իսկ ֆեյսբուքում էլ իրար հետ ընկեր չէինք, անգամ իրար հեռախոսահամար չունեինք, բայց շատ լավ գիտեինք, որ աշխարհի ծայրում մարդ կա, ով գիտի ինձ, կամ ես իրեն։ Դե, հիմա ուրիշ է, հիմա մարդիկ մինչև իրար ճանաչելը կարող է պատահական ինստագրամում կամ ֆեյսբուքում էջդ տեսած լինեն, իսկ հանդիպման ժամանակ էլ ասեն․

-Վա՜յ, դեմքդ այնքան ծանոթ է․․․

Ժամանակները թռիչքաձև առաջ են գնում, իսկ մարդը րոպեում փոխվում է։ Մեկ զանգ, մեկ միջոցառման առաջարկ, ընկերներ և այլն, և այլն, փոխվում են։

Ես էլ եմ փոխվում, ինչպես կարող եմ չփոխվել մարդկանց վերաբերմունքից։ Ընկերներիցս մեկը ասաց․

-Դու այնքան լավն ես, որ պետք չի տենց լինես էս վատ մարդկանց շրջապատում։

Ամաչեցի, կարմրեցի, հպարտացա։ Չէ, ոչ թե իր ասածից, այլ այն բանից, որ կյանքում չեմ փոխում վերաբերմունքս ընկերներիս հանդեպ։

Նինան նվիրվող է, բայց․․․

Այժմ ժամանակն է, որ անցյալով խոսենք նվիրվածության մասին։ Նինան նվիրվում էր անչափ՝ չհասկանալով անգամ՝ արժանի է, թե ոչ, բայց․․․

Շրջապատս մեծ է, ահռելի մեծ, բայց չգիտես՝ ինչպես, անգամ ամենազբաղված ժամանակ, ժամանակ եմ գտնում, որ օգնեմ․ չէ՞ որ ընկեր եմ։

Ե՞րբ է վերջին անգամ քեզ գրել մոտ ընկերդ, ում մոտ ընկեր էիր համարում անցած տարի դեկտեմբերին, ո՞ւր է։ Հաղորդագրություն ուղարկիր՝ մի բառ, անունը կարճ գրիր, կամ միանգամից հարցրու, թե ինչպես է։ Վստահ ես որ շա՜տ ջերմ կպատասխանի կամ կսկսեք մի ամբողջ օր իրար հետ չանցկացրած օրերը քննարկել, ոնց անում էիք անցած տարի․․․

Դե չէ, ես դա շատ լավ գիտեմ։

Գուցե վատը այն է, որ այժմ բոլորս մեր սրտերում անուն ենք պահում, որ գրենք, բայց չենք գրում, քանի որ առաջվանից ոչինչ չկա։ Մենք վստահ ենք բոլորի վրա, որ երբ զանգենք կպատասխանի, երբ գրենք՝ կգրի, բայց․․․

Ժամանակը ու տարածությունը ցույց են տալիս, որ դու նույնիսկ քեզ վրա վստահ չես, թե կարող ես արդյոք մի մարդու հետ պահել քո ջերմ հարաբերությունը, երբ իր հետ չխոսես օրինակ՝ 1 ամիս կամ 3 ամիս։ Դե չէ, չեք կարող, ոչ մի բան չի պահպանվում, երբ միակողմանի է, չէ՞ որ ամեն ինչ երկու հոգու ձեռքսեղման վրա է աճում, ճյուղեր տալիս, ամուր հպվում հողին, իսկ մի հոգու ձեռքում թույլ է, քո նյարդային ու հուզմունքային լարերից չի աճի, ինչքան էլ որ ուզես։

Ես ունեի ընկերներ, ովքեր ընկեր էին 1 շաբաթ առաջ, բայց այժմ անցյալով եմ խոսում, քանի որ այժմ եմ զգում, թե ով է ընկերը, թե ում համար չեմ քնել օրերով, թե ում եմ ընկեր համարել․․․

Գուցե կորոնան եկավ, որ աշխարհը, մարդկանց աղմուկից ու ոտնաձայներից հոգնած, փոքր-ինչ հանգստանա, իսկ ես ուղղակի հասկանամ, թե ով է իմ ընկերը, ով է հիշում նույնիսկ այն ժամանակ, երբ տանն է ու 2 ժամը մեկ վիրտուալ աշխարհում դաս է անում, բայց գրում է, որ իմանա՝ լա՞վ եմ։

Դե, կներես ինձ, ընկեր, որ այլևս հպարտությամբ անունդ չեմ շշնջա ու չեմ ասի, որ հպարտանում եմ։

Գուցե երկար ստացվեց, բայց ներեք ինձ, երբեմն լավ է գրես թղթին, քան թե խոսես ինչ-որ մեկի հետ, ով անգամ լսելու ունակություն չունի։

Շուրջ երկու շաբաթ է, ինչ գրում եմ ու ջնջում։ Գրում եմ ու ջնջում․․․

Քաջություն չի հավաքվում ներսումս, որ այս անգամ բարձրաձայնեմ կորստիս մասին։

Կորստիս։

Երբեք չեմ կարողացել խոսել իր մասին ինչ-որ մեկի հետ այնքան ազատ, որքան որ ինքս ինձ հետ ամեն գիշեր՝ քնելուց առաջ։

Ես կորցրել եմ նրան, ում երբեք չէի ցանկանա կորցնել, և իհարկե, երբեք մտքովս չէր անցնի, որ կյանքիս կարևորագույն շրջանում կկորցնեմ նրան և կորստից հետո անգիտակցաբար կամ գուցե և գիտակցաբար կփոխվեմ 180 աստիճանով: Որ կդառնամ ուրիշ մարդ, ով կսկսի պայքարել իր ապրած ամեն ժամի համար, որ կսկսի պայքարել միայն ու միայն՝ «լավ մարդ» տիտղոս թողնելու համար․․․

Մեր կյանքի ապրած ամեն շրջանում մենք կորցնում ենք, բայց մինչև թանկին չենք կորցնում, չենք հասկանում, որ մինչև այդ կորցրածները այդքան էլ կարևոր չէին, չնայած, կորուստները կարևոր կամ անկարևոր չեն լինում:

Ես այս անգամ, ներսիս ինչ-որ քաջության շնորհիվ կխոսեմ:

-Մարա՜լս, բան պետք չէ, արի՛ , նստի՛ր կողքս։

Հորեղբորս վերջին խոսքերն էին մեր տան մեջ, ու ձեռքս ամուր բռնած էր այն ժամանակ, երբ իրեն պետք է տեղափոխեինք հիվանդանոց․․․

Կորցրեցի նրան ինչ-որ անփույթ մեկի պատճառով, ու միայն ես չկորցրեցի, կորցրեցինք բոլորս, կորցրեցին նրանք, ովքեր ճանաչում էին և խոսել էին Տիգրանի հետ գոնե 5 րոպե, նրա հետ հաց կիսողը, մեկ բաժակ օղի խմողը։

Մանկությունից նրա հետ կապված ինչ-որ չվերջացող հիշողություններ կան իմ սրտում, որ անգամ քնածս ժամանակ եմ հիշում։

Մանկությունից մինչև պատանեկություն իր հետ, ու պատանեկությունից մինչև ամբողջ մի կյանք` առանց նրա։

Դժվար է, իհարկե, դժվար է մտնել այն տուն, որտեղ չկա նա, բայց ամեն անգամ մեր խոսակցությունների երկրորդ բառը սա է․

-Հոպարը, որ ասում էր, է՜․․․

Որ ասում էր…

Հորեղբայրս դեռ մանկուց ասում էր, որ պետք է մոդել դառնամ։ 3-4 տարեկան հասակում հեռախոսով ես մոդա էի ցույց տալիս ու ամեն անգամ հորեղբորս գովերգող խոսքերը փոքրիկ Նինային էլ ավելի էին ուժեղ դարձնում, որ մեծանա ու դառնա մոդել․․.

Ես Տիգրանին չեմ համարել հորեղբայր․ ես Տիգրանին համարել եմ ծնող, իմ երկրորդ հայրը, ով մինչև վերջին օրերը ինձ կողքին էր նստեցնում ու զրուցում, թե ինչպես էր անցնում իմ պարի մրցույթը Ծաղկաձորում, թե ինչպես էր ամեն անգամ ամառային արձակուրդների ժամանակ տան դռան դիմացից ժպիտով նայում, թե  ինչպես եմ  ինձնից մեծ ու ծանր ճամպրուկով բարձրանում  տուն, թե ինչպես ենք երեք քույրերով հպարտ-հպարտ մտնում տուն։ Հորեղբորս ամեն հայացքը խորհուրդ էր, ամեն բառը՝ վերլուծելու արժեք ունեցող ինչ-որ նվեր, և հետը մի բաժակ սուրճ խմելը հանգստություն։

Ամեն անգամ կոտրվելուց հիշում եմ իր խորհուրդները, թե ինչպես պետք է ինքնակամ վեր կենալ, թե ինչպես կարող եմ պայքարել ինքս ինձ համար, թե ինչպես կարող եմ նույնիսկ ծնողներիս ասել՝ ինչ անեն, որն է ճիշտ․․․

Ամեն անգամ ինչ-որ միջոցառում, ճամբար մասնակցելու հրավեր ստանալուց ուղեղումս Տիգրանն է, մտածում եմ․

-Կողքս լիներ, կգրկեի ամուր ու կասեի. «Բա, հոպար, առաջ եմ գնում, է՜»․․․

Առաջ եմ գնում…

Այո՛, բայց միևնույն ժամանակ, մտքումս միայն ու միայն Տիգրանի անունն է։

Երկու տարի է, ինչ կորցրել եմ, բայց դեռ սպասում եմ, որ ներս կգա, որ իր սթափեցնող հայացքով կնայի ինձ ու մի բաժակ դառը սուրճ կուզի․․․

Ես դեռ սպասում եմ:

Ժամանակ կար, երբ անհոգ էինք՝ ես, քույրս, եղբայրս, բոլորս։

Ժամանակ կար, երբ փոքր էինք ու այնքան անպաշտպան․․․

Ժամանակ կար, որ կարող էինք լացելով հասնել նրան, ինչին ուզում էինք՝ այ, օրինակ, խանութում դրված գեղեցիկ տուփով քաղցրավենիքին, որից ձեր տանն էլ կար: Ուղղակի խանութինը լավն է, իսկ տուփը ավելի գեղեցիկ։

Ժամանակները արագ-արագ առաջ են գնում, իրենք էլ չհասկանալով, թե ինչու են այդքան շտապում, եթե իսկապես շտապելու տեղ չունեն։

Փոքր հասակում մտքովս չէր անցնի, որ հնարավոր է` գա մի պահ, երբ ընտանիքով տեղափոխվենք ինչ-որ ուրիշ տեղ ապրելու։ Վիճում էի ինքս ինձ հետ, որ քաղաքում ավելի լավ է, կյանքը ավելի ուրախ, բայց․․․

Երբեմն մեր սպասումները չեն արդարանում, ոչ նրա համար, որ մենք չենք ուզում, այլ նրա համար, որ ժամանակի ընթացքում տեղի ունեցածը սկսում ես ավելի խորը քննել, սկսում ես հասկանալ ծնողիդ, երբ ասում էր․

-Կաշխատես ու կհասկանաս, որ էդ 10 դրամն էլ ա փող․․․

Էդ 10 դրամը․․․

Մեծանում ենք մենք, ու ամեն տարի մեր ծննդյան օրը մեզ համար հրաշալի է, մեզ համար դա մեր օրն է: Ու ամեն անգամ տորթի մոմերը փչելուց մենք պահում ենք մի երազանք, որի ի կատար ածվելը ամենից շատն ենք ուզում։

Ու մի քանի օր հետո հասկանում ես, որ իրականում դու ամեն ժամ ու ամեն օր էլ ավելի շատ բան ես հասկանում, քան օրինակ,  երեք տարի առաջ։ Զգում ես, որ փոքր տարիքում քո նվնվալը անտեղի էր, քանի որ մեծ հասակում նվնվոցդ կթվա թուլության ու անպաշտապնության նշան: Բայց չէ, մենք ո’չ թույլ ենք, ո’չ անպաշտպան։

Մենք ամեն լավից ու վատից հետո, սկսում ենք մի քիչ ավելի խորը նայել հաջորդ լավին ու վատին, սկսում ենք ամեն մի իրավիճակի շուրջ երկար մտածել ու մտքում միշտ ընտրություն կատարել. ո՞րը:

Փոքր տարիքում ցանկությունները շա՜տ են, առաջնահերթ ցանկությունը շուտ մեծանալն է` չգիտակցելով, որ մեծերի աշխարհում ամեն բան այլն է. հույզերը, սպասումները, ամեն ամեն բան այլ է։ Մեծ հասակում քո ուղեղում հոսող տարատեսակ մտքերից դու նորից քայքայվում ես, քանի որ չես էլ կարող նվնվալ, քանի որ դու ուժեղ ես, դու իրավունք չունես թուլանալ ու ամեն անգամ երազում ես փոքր լինելու մասին, որ գոնե նստեիր հայրիկիդ ուսերին, որ գոնե մայրիկիդ փեշից քաշեիր, ասեիր․ «Էս սիրուն տուփով քաղցրավենիքն եմ ուզում»…

Մեծանում ենք, ու ամեն տարվա մեր տորթի մոմերը փչելուց մենք երազանք ենք պահում, որ գոնե հինգ րոպե փոքր լինեինք, ու երազանք, որ մեծ հասակում իրականանան բոլոր սպասումները մեծերի աշխարհում։

Մեծանում ենք․․․

10 տարեկան էի, երբ իմացա, որ այսուհետև գյուղում երեխաները կարող են հաճախել ֆուտբոլի պարապմունքների: Մեզ մարզում էին Հայաստանի ֆուտբոլի ֆեդերացիայի մարզիչները: Առաջին պարապմունքը մի քիչ բարդ էր, սակայն մեր մարզիչների շնորհիվ ամեն ինչ անցավ հիանալի: Ամեն պարապմունքի ժամանակ զգում էի տարբերությունը: Զգում էի, թե ինչպես է սերը մեծանում դեպի ֆուտբոլը: Մի ժամանակ, երբ տանը հայրիկս ֆուտբոլ էր դիտում, ես դուրս էի գալիս տնից: Իսկ հիմա արդեն ես հայրիկիս հետ նստում և դիտում էի ֆուտբոլը: Մեր ֆուտբոլային պարապմունքերը տևում են գարնան մի ամիսը, ամռանը և աշնան մի ամիսը, քանի որ հետո եղանակը սկսում էր վատանալ:

Ամեն ֆուտբոլի պարապմունքից հետո ես պարտադիր պետք է մի վնասվածքով վերադառնայի տուն: Մի օր ոտքս էի ոլորում, մի օր թաց խոտածածկույթի պատճառով ընկնում էի և վնասում ծնկներս, մի օր ոտքիս էին խփում և այդպես շարունակ:

Էլ ինչ ֆուտբոլային թիմ, եթե պետք է ունենա լավ խաղացողներ և չմրցի այլ թիմերի հետ: Խմբի մեջ կար շա՜տ լավ խաղացող մի աղջիկ՝ Կիման, որը հետագայում 3 տարի մարզվեց Երևանում և շարունակում է իր ֆուտբոլային կարիերան:

Մեր ֆուտբոլային պարապմունքները տևել են ընդամենը 5 տարի: Այնուհետև ֆուտբոլից անցանք պարի, որտեղ լավագույններն ավելի շատ են, քան ֆուտբոլում:

Արդեն 2 տարի է, ինչ պարում ենք, սակայն երբեմն-երբեմն կարոտում եմ մեր ֆուտբոլի պարապմունքները, կարոտում եմ մեր մարզիչներին:

Մի քանի ամսից կլքեմ իմ պարը, պարի փորձերը, քանի որ արդեն ժամանակն է գյուղից հեռանալու և քաղաք գնալու:

-Հենց մեծանամ, տիեզերագնաց եմ դառնալու, թռչեմ, գնամ Լուսին ու էլ չգամ, հենց էնտեղ ապրեմ:

Երազողը ես էի, մոտ 6 տարեկան: Ամեն անգամ, երբ պառկում էի ու սկսում էի խաղալ իմ մատների հետ, որ քնեմ, մտքումս ինձ պատկերացնում էի տիեզերագնաց, թե ինչպես եմ հագնում իմ տան շորերը և առանց ինչ-որ հարմարանքի՝ նստում ուղղակի ինչ-որ ինքնաթիռ ու թռչում դեպի հեռուն, դեպի անծայրածիր իմ տիեզերքը:

Վառ երևակայություն ունեի:

Երբ գնացի դպրոց ու հասկացա, որ ինքնաթիռով չեմ կարող թռչել ու գնալ Լուսնի վրա բնակվելու, չհիասթափվեցի, ընդհակառակը՝ ամեն օր ես ուզում էի մի նոր բան սովորել, իմանալ, թե ինչպես դառնալ տիեզերագնաց, և իհարկե, բնակվել Լուսնի վրա: Անգամ պատկերացնում էի իմ Լուսնի վրայի տունը, որը շատ փոքր էր՝ նախատեսված ինձ համար: Տնիցս մի փոքր հեռու կունենայի մի փոքրիկ անկյուն, որտեղ կպահեի իմ գրքերը: Անգամ որոշել էի՝ հենց բոլոր գրքերը կարդայի, վերջացնեի, նորից գալու էի Երկիր ու լիքը գրքեր տանեի: Դե, երազում էի, ու մեծ ոգևորությունից հետո հանգիստ քնում:

Սկսեցինք ուսումնասիրել «Բնագիտություն» առարկան: Միշտ խոսում էինք գալակտիկաների, մոլորակների և նման բաների մասին, իսկ ես միայն ոգևովորված տարբեր հարցեր էի տալիս: Հետո անցանք լուսնի մասին:

-Ես մեծ սիրով կապրեի լուսնի վրա:

-Բայց չէիր կարող,- պատասխանեց ընկեր Հարությունյանը:

-Բայց եթե թռչում են, հետազոտում են, կարող են նաև ապրել:

-Թթվածին չկա:

-Ես թթվածինը Երկրից կտանեմ:

-Չես կարող:

-Չէ, ես կտանեմ:

Ես առանց հասկանալու պնդում էի, որ կտանեմ երկրից այնքան թթվածին, ինչքան որ պետք է, որ ես կարդամ բոլոր հայկական գրքերը:

Անցավ 7 տարի: Համաշխարհային պատմությունից անցանք տիեզերագնաց Յուրի Գագարինի մասին, որն առաջին տիեզերագնացն է: Հետո էլ իմացա «Ապոլլոն 11» տիեզերանավի մասին: Նրանք էլ 3 տիեզերագնաց են եղել, որոնք իրենց տիեզերանավով թռչել են Լուսին:

Երբ հեռուստացույցով ցույց էին տալիս, թե ինչպես են Երկրից թռչում Մարս կամ Լուսին ու հետո կատարում հետազոտություններ, աչքերս ամուր փակում էի ու պատկերացնում, թե ինչպես եմ Մարսից հող վերցնում, ինչպես եմ կատարում հետազոտությունները և ինչպես եմ լավ նորության մասին հայտնում մարդկանց:

-Կին տիեզերագնաց եղե՞լ է,- հարցնում եմ աշխարհագրության ուսուցչուհուն:

-Այո՛, եղել են:

-Լավ կլինի, չէ՞, որ մի օր էլ լսեք, որ Նինան թռել է լուսին ու բնակվում է լուսնի վրա:

Սկսեցին ծիծաղել դասընկերներս, իսկ ես տխրեցի, որովհետև դա իմ երազանքն էր:

Անցել է արդեն մի քանի տարի: Իսկ իմ մանկական երազանքը դեռ նույնն է. դառնալ հանրաճանաչ տիեզերագնաց, ապրել լուսնի վրա և կարդալ Երկրի բոլոր գրքերը:

Երբ դպրոցում նոր էինք ուսումնասիրում «գրականություն» առարկան, միշտ ինձ հետաքրքրում էր, թե ինչպես են գրողները կարողացել գրել:

-Ընկե՛ր Հարությունյան, ինչպե՞ս են կարողանում ստեղծագործել, աստվածային տաղա՞նդ ունեն:
-Ո՛չ, ուղղակի զգում են:
-Այդ ինչպե՞ս:
-Նինա, եթե դու պետք է ստեղծագործես, բայց չունենաս թեմա, որը քեզ հոգեհարազատ է, որով օրեր շարունակ ապրես, որին դու երանգներ տաս, ապա ինչքան էլ աշխատես, ինչքան էլ եռանդ ունենաս, չես կարողանա: Օրինակ՝ Պետրոս Դուրյանի ստեղծագործություններից կարող ենք հասկանալ, որ ապրել է կարճ, սիրել է, բայց չի սիրվել: Դուրյանը ապրել և զգացել է իր ամեն մի բանաստեղծությունը: Իսկ եթե ապրեր հարստության մեջ, սիրեր և լիներ սիրված, չտառապեր անբուժելի հիվանդությամբ, արդյո՞ք նա կգրեր, կստեղծագործեր, իհարկե՝ ոչ:
Երբ ինձ բացատրեց, այդքան էլ լավ չհասկացա: Միայն անընդհատ փորձում էի ինչ-որ նոր բան գրել, անգամ ժամանակ է եղել, որ ինձ պատկերացրել եմ հանրաճանաչ գրող:
17-ի հետ ծանոթանալուց հետո հասկացա իմ ուսուցչուհու ամեն ասածը:
Երբ գրում էի առաջին նյութս, միայնակ էի, չէի խոսում ընկերուհուս հետ, ներսումս ինչ-որ բան էր կուտակվել, չգիտեի՝ ինչ: Երբ վերցրի թուղթ ու գրիչը, որ գրեմ իմ առաջին նյութը, սկսեցի այսպես՝ «Դեռ մանկուց երազել եմ…»: Ու կարողացա: Ես հասկացա, թե ինչպես պետք է զգաս նյութդ, ինչպես պետք է ապրես այն, ինչպես պետք է երանգներ տաս նյութիդ:
Ես ապրում եմ իմ նյութերը: Ես կարողանում եմ զգալ դրանք:

Մանկուց սիրել եմ տղաների հետ խաղալ, տղաների հետ շփվել: Գիտե՞ք՝ ինչու, քանի որ տղաները քեզ ավելի լավ են հասկանում, քան աղջիկները (դե, իհարկե, բացառություններ կան):

Երևի կարդացել եք իմ նախորդ հոդվածը ճամբարի մասին: «Digicamp»-ը տարբերվեց ինձ համար: Մի օրում կարողացա գտնել իմ մոտ ընկերուհուն՝ Արմինեին: Իսկ երրորդ օրն արդեն կարողացա գտնել ինձ համար հարազատ մի մարդու՝ Արամին: Արամը 14 տարեկան է, ծնվել է Երևանում, շատ է հետաքրքրվում ծրագրավորմամբ: Արամից անգամ հարցազրույց են վերցրել այդ թեմայով:
Ինչպես մնացած երեխաները, այնպես էլ Արամը ուներ իր նախագիծը, ավելի ճիշտ՝ նախագծերը՝ «Խելացի լույս» և «Խոսող գազ»: «Խելացի լույս» համակարգը հեռախոսի ծրագրային ապահովման միջոցով անջատում կամ միացնում է էլեկտրականությունը: Իսկ «Խոսող գազ» գաղափարի նպատակն է՝ կանխել գազի արտահոսքը: Սարքը գազի արտահոսքի դեպքում ձայնային ազդանշան է արձակում: Եթե սարքից օգտվողը գազի արտահոսքի դեպքում 5 վայրկյանում չի անջատում գազի մուտքը, ապա բնակչին ուղարկվում է արտահոսքի մասին հաղորդագրություն: Նրա նախագծերն են հաղթել եզրափակչում՝ գրավել առաջին հորիզոնականը:
Անկեղծ կասեմ: Երբ սկզբից նա գնաց իր նախագիծը ներկայացնելու, առաջին իսկ հայացքից շատ հավանեցի դրանք:
Դե, հետո շատ մտերմացանք: Ամեն ինչ սկսվեց նրանից, որ Արամն ու իր ընկերը փորձում էին մողեսով վախեցնել ինձ: Այնտեղի մոծակներն անտանելի էին. այնքան էին խայթել, որ ոտքերս ուռել էին, և ես մի կերպ էի շարժվում: Պետք է գնայինք արշավի դեպի մի լքված եկեղեցի, որը շատ հեռու էր: Ու պետք է հաղթահարեինք սարը: Բարձրանալը հեշտ էր, խնդիրը իջնելն էր: Արամը եկավ, օգնեց ինձ, և միասին իջանք: Երբ տխուր էի, Արամն առաջին մարդն էր, որ մոտենում էր, հարցնում՝ ինչ է պատահել, ինչու եմ տխրել:

Հիմա լայն ժպտում եմ, բայց աչքերիս մեջ թախիծ կա, քանի որ կռվել ենք մի նկարի պատճառով:
Երբ իրար հետ զրուցում ենք, միշտ շեշտում եմ՝ դու ուրիշ ես: Գիտեք՝ ես նրանից երկու տարի մեծ եմ:
Է՜հ, կարոտել եմ նրան: Շատ եմ կարոտել: