Անահիտ Ղազախեցյանի բոլոր հրապարակումները

Anahit Ghazakhetsyan

Կարճալիք սեր

Դե, երկու ժամ հո պարապ չե՞մ նստելու. Վանաձոր-Երևան ուղևորափոխադրիչի մեջ մեկ էլ հանկարծ ու սիրահարվում եմ: Դե, էդքան էլ հանկարծ չի, ուղղակի մեկ-մեկ վարորդը Ազնավուր կամ Քուին է լսում, մեկ-մեկ էլ ականջակալներումդ Բրելն է փսփսում, ու հնար չկա: Իմ սիրած նստարանին նստում եմ, մինչև աչքս, ը՜մ, չէ, սիրտս՝ մեկի ընկնելը: Մեկի ձայնը շնչակտուր վազում է ինչ-որ երգչի լացկան տողերի վրայով, ու ուղեղիս չգիտեմ՝ որ կետում, ուղիղ երկու ժամ աշխատում ՝ ձայնին համապատասխան դիմագիծ գծել: Ես լավ նկարիչ չեմ, դրա համար էլ ոտքերիս դրած շարֆը հանկարծ գետնին չեմ գցում ՝ շրջվելու ու դիմագիծը ճիշտ ընկալելու համար: Սուսուփուս բավարարվում եմ ականջիս հասած մի երկու բառով:

Ես սիրահարված եմ Վանաձոր-Երևան երթուղայինին, սիրահարված եմ մարդկանց լռությանը, կանաչադեղնավուն աչքերին ու ամեն րոպե ընդհատվող Բրելի ձայնին:

Սիրուն են ճանապարհները, շատ են սիրուն, բայց ամենալավն էն է, որ չես հասցնում պատուհանից նայել:

Էդ օրը կարճալիք, կարճլիկ մի բան մարդկանց շրջանցելով մի կերպ անցավ (ինձ թվաց՝ իմ կողքով էլ կանցնի) ու կանգնեց-մնաց: Մտքումս ասում եմ . «Հը՜ն, ուրիշ բան չունե՞ս անելու», ականջակալներիս միջից միանգամից հասնում է .”Why, she? Had to go I don’t know, she wouldn’t say”…

Պսպղուն աչքերը նորից թաքուն նայում են, ու էս անգամ փորձում եմ մի անգամ ի պատասխան նայել: Լավ, մի անգամ, ի՞նչ կլինի որ: Սպասում եմ: Ու միանգամից հայացքս հայտնվում է բիբերի մեջ: Ես զգում եմ այտերիս կարմիր կտրելը: Հետո կամաց-կամաց ուզում եմ ճանապարհը ձգվի, երկարի, Վանաձոր-Երևան գնալը երկու ժամվա փոխարեն դառնա չորս, հետո ավելի, հետո` էլի:

Ես սիրուց բուժվող տեսակ եմ, մեկ-մեկ սիրելս  ամենաշատը կես ժամ է տևում (կներե՞ն ինձ մարդիկ, որ կեսժամանոց զգացածս սեր եմ անվանում, հետն էլ` երթուղայինում), հետո մեկ-մեկ կհիշեմ… Մեկ-մեկ…

Հեռախոսիս ձայնից վեր եմ թռչում, միտքս չեմ ավարտում, մեկ էլ դեղնավուն աչքերը պսպղոցով դեպի ինձ են շրջվում ու կտրուկ (երևի արագ էր ասում, որ չկմկմա) ասում.

-Սթինգ եք լսում, հա՞:

-Սթինգ, հըմ, դե որ ասեմ` շատ, էդքան էլ չէ, բայց զանգիս երգը ամենաշատն եմ սիրում, ամբողջ օրը կլսեմ: Երևի:

Ես ժպտում եմ, ուզում եմ թաքուն ժպտամ, որովհետև չգիտեմ ՝ ինչի եմ ժպտում, որովհետև չեմ ուզում ժպտալ: Բայց չի շրջվում: Հայացքը ինչ-որ մեկը վերցրել, սոսնձել է դեպի իմ կողմը:

«Այ, իսկ եթե տեղս ուրիշը լիներ, էլի էսպես նայելո՞ւ էր: Չէէ,  լավ չէ, հիմար բաներ եմ մտածում»:

-Կներես, իսկ ո՞ր երգն էր: Ինչ-որ տեղը չբերեցի:

(Դու-ով անծանոթի հետ խոսո՞ւմ են բայց):

-You love her, but she loves someone else:

Վերնագիրը, իրականում, “I love her..”-ով է, ես տողերից մեկն ասացի, չէ-չէ, դիտմամբ չասացի, բայց ինքը անակնկալի եկավ: Մի տեսակ փոխվեց ինչ-որ բան: Ես չգիտեմ, հաստատ չգիտեմ ՝ ինչու շարունակեցի.

-Հրաշք բան ա, մեկ էլ “Untill”-ը կլսեք:

Երևի հատուկ օգտագործածս հոգնակի թիվը ականջը ծակեց, ու ինչ-որ բան ասաց շատ կամաց, բան չհասկացա:

-Կներեք, ի՞նչ:

-Արամ: Ես Արամն եմ:

Արամ: Գիտե՞ս, երկար, շատ երկար եմ մտածել՝ մարդիկ հանկարծ, զուտ կյանքի ընթացքի հետ նույն ճանապարհի՞ն են ընկնում, նույն ժամին, նույն տեղը հանդիպում, թե՞ ինչ-որ մեկը կա, որ էսպես ձեռքներից բռնում, իրար մոտ կանգնեցնում է, հետո անփույթ ասում.

-Մնացածն էլ ձեր գործն է՝  ոնց ուզում եք:

Էլ բան չի ասում, թողնում սուսուփուս հեռանում է: Հավատո՞ւմ ես, Արա՛մ, կա՞ր էդպիսի բան: Քեզ ինչ-որ մեկը ստիպե՞ց Սթինգի մասին հարցնել: Իսկ ի՞նձ… Ինչ-որ մեկը շնչիս կանգնե՞լ էր ՝ աչքերս մի անգամ բարձրացնելու համար:

Ես ճակատագրին չեմ հավատում, բայց չեմ էլ ուզում գիտակցել մեր պատահական հանդիպումը:

Այ, էդպես չէի ուզում գիտակցել կանգառը: Կանգառը եթե իմանա ՝ ինչքան մարդկանց է բաժանել (էլ չեմ խոսում հավեժ բաժանման մասին), երևի գլուխն առնի, փախչի: Բայց հեռանալու տեղ պիտի լինի ամեն դեպքում, չէ՞: Հեռանալը տեղ պիտի ունենա, հեռացումն էլ պիտի լինի, որ ընկալենք հանդիպում:

Ճանապարհին հասցնում եմ ասել, որ Եսենինին եմ շատ սիրում ու մի օր կասմունքեմ: Ճանապարհին ամեն բան պտտվում էր անորոշ «մի օր»-ի շուրջը:

Կարճալիք ինչ-որ բան մեջիցս դուրս չի գալիս: Երկար-երկար ժամանակ է ստվերի պես քայլում է հետս, ամեն օր սպասում ինչ-որ մեկին, որից պոկվել, բայց չբաժանվելով կարվել է ինձ, ու հիմա լողում է մեր միջև… Կարճալիք այդ բանին ի՞նչ են անվանում, մարդիկ… Ի՞նչ… Մի՞թե… Սե՞ր…

2016/05/17 

anahit ghazakhecyan

Ականջդ բեր՝ ասեմ

Շըշշշշ: Լռի՛ր: Հոգնած-քնած են՝ տեսնո՞ւմ ես:

Այ լսիր՝ երբ որ երազանքդ մեծացնում, դարձնում ես լիարժեք, լցնում հազար գույնով ու հեքիաթով, պիտի գնաս-գաս խփվես երազովդ, օրագրումդ մեծատառ տպատառերով գրես, որ աչքդ ծակի թերթելիս, մեկ-մեկ չդիմանաս ու մեկի ականջին փսփսաս նրա մասին, ձեռքը բռնած մտնես գրախանութ, իրիկունները միասին գնաք տաք պոնչիկներ ուտելու, բարձրաձայն կարդալ չես սիրում, բայց իրա համար ամեն օր մի քանի էջ կարդաս, հետո ծածկես ՝չմրսի, հիվանդանա, տաքությունն էլ՝ կախված եղանակից: Երազանքը հույսի ամենասիրուն կերպարանքն ա: Ականջներիս դեռ մանկուց են ծանոթ խոսքերը՝ հույսը չի մեռնում: Դե, հետն էլ, ուրեմն, երազանքները:

Փոքր ժամանակվա ընկերներիս մեծ մասը ապագա տիեզերագնացներ էին: Դե, թռչելու հետ ես էլ սեր ունեի, այ, տես՝ ամենամեծն է, պատի տակ պառկածը: Էսօրվա պես հիշում եմ մարդկանց զարմացած հայացքները, երբ հարցին՝ ինչ եմ ուզում դառնալ, պատասխանում էի.

-Ռազմական օդաչու:

Չդարձա: Տաք ծածկեցի երազանքիս, թողեցի հանգիստ քնի:

Երազանքներս շնչակտուր, իրար հերթ չտալով, փոխվում էին ամեն գրքից, ֆիլմից, հանդիպումից ու ծանոթությունից հետո: Դրա համար սենյակում ասեղ գցելու տեղ չկա: Մի սենյակ երազ: Սիրուն են, չէ՞:

Ռեմարկից հետո Լիսաբոն գնալն ու ինչ-որ մեկի հետ գիշերը զրուցելը, Էքզյուպերի, որ վերջերս ծանոթացա, կարդալուց հետո համոզվեցի՝ եթե օդաչու դառնայի, հաստատ Փորքիկ Իշխանին կտեսնեի, Փոթերից հետո Հոգվարթսը մի քանի օր հանգիստ չէր տալիս, երբ որ Սիրադեղյան եմ կարդում, խեղճանում եմ, ասում եմ՝ էս ոնց ա գրում ու էլի ինչ-որ բանի մասին երազում:

Փոքր երազանքները սենյակում իրենց մանր ու օտար են զգում: Քնում են ծաղկամանի կողքին, պատուհանգոգի տակ, զարդատուփի մեջ կամ մեծերից մի քիչ ծածկոց գողանալով ՝ մի պատի տակ: Չգիտեն, որ ամենասիրունն իրենք են ու համ-հոտ տվողները: Մեծերին ձգտում ենք, որ իրենց իրականացնենք: Գնանք Փարիզ, որ Արվեստների կամրջով վազենք: Մոսկվայում Վագանկովսկու գերեզմանատուն հասնենք, որ մի փունջ ծաղիկ ու մի ամբողջ սեր թողնենք Եսենինի ու Վիսոցկու մոտ: Ամստերդամում ինձ արվարձաններն են հետաքրքիր, Պրահայում՝ կարմիր տանիքները:

Գիտե՞ս, մեկ-մեկ չարաճճի երեխայի նման մեկնումեկի վրայից քաշում եմ ծածկոցը, մրսում-արթնանում է, քունը կիսատ թողածի պես թարս-թարս նայում, չի հասցնում մի բան ասել, բացատրում եմ.

-Կեսօրն անց է արդեն, ժամանակդ եկավ:

Այ, տեսնո՞ւմ ես պահարանի կողքին պառկածին: Հա-հա, սիրուն սև հոնքերով ու սև խուճուճ մազերովը: Այ նրա մասին… Ականջդ բեր՝ ասեմ:

Հուլիս, 2016 

anahit ghazakhecyan nor

Անսովորի մասին

Սա սովորական փոքրիկ խոհանոց է:

Սովորական սեղան, չորս աթոռ, կիսամթություն ու դեղին լամպ:

Սա սովորական կիտրոնով թեյ է:

Ու սովորական բաժակ:

Որից սկզբում սովորական գոլորշի է բարձրանում:

Լեզուն վառելու սովորական երևույթն է, որ ամեն անգամ կրկնվում է:

Այստեղ սովորական համակարգիչ է դրված, որտեղ հազար ու մի ցնդաբանություն կա՝ նկարների, պոեմների, գրքերի տեսքով: Սա ամենասովորական համակարգիչն է, որը բացելիս մտքիդ ծայրով անպայման միշտ նույն բանն է անցնում: Կամ նույն մեկը:

Այստեղ սովորական գազօջախ կա, որը վառված է, որովհետև այսօր ցուրտ է: Կրակի վրա թեյնիկ կա, որը պարզապես չի կարող չլինել:

Այստեղի մենակությունը սովորական է, որովհետև մենակությունը երբեք, միշտ հիշիր, ախր, երբեք անսովոր չի լինում: Մեր մարմնի, հոգու, տան ձևերը սովորում են դրան, ու չլինելու դեպքում մենք անգամ ստեղծում ենք այն:

Սեղանի դիմաց սովորական պատուհան է, որտեղից երևում է աշխարհի ամենասովորական քաղաքը: Բայց դու կարծես սովոր ես այդ քաղաքին: Կարծես դու ծնվել ես այդտեղ ապրելու համար, ու կարծես քո մարմինը հաշվարկված ճշգրտությամբ համապատասխանում է սալահատակին, տրոլեյբուսին, կինոյի հին շենքին:

Սա սովորական միհոգանոց երեկո է:

Այստեղ հայելի կա, որի մեջ արտացոլվողի սանրվածքը մեկ-մեկ փոխվում է: Ուրիշ ոչինչ:

Սրանք սովորական հիշողություններ են, իսկ խոհանոցի էդպես էլ չանջատվող լույսը՝ դրանց սովորական հետևանքը:

Այստեղ հաճախ միանում է “Can’t get out of my head” երգը: Այստեղի պատերը նույնիսկ հուշում են այդ երգի մասին:

Սա օդը կտրող սովորական թախիծ է, որին ամեն օր ձեռքով ես բարևում:

Փռշտոց՝ առանց առողջություն ասելու ակնկալիքի:

Սրանք կյանքին կապող հերթական ամենասովորական տողերն են, ամենասովորական բաները, որոնք կարող էի ասել: Որոնք հնարավոր է լսել:

2017/03/14

anahit ghazakhecyan nor

Անսովորի մասին

Սա սովորական փոքրիկ խոհանոց է:

Սովորական սեղան, չորս աթոռ, կիսամթություն ու դեղին լամպ:

Սա սովորական կիտրոնով թեյ է:

Ու սովորական բաժակ:

Որից սկզբում սովորական գոլորշի է բարձրանում:

Լեզուն վառելու սովորական երևույթն է, որ ամեն անգամ կրկնվում է:

Այստեղ սովորական համակարգիչ է դրված, որտեղ հազար ու մի ցնդաբանություն կա՝ նկարների, պոեմների, գրքերի տեսքով: Սա ամենասովորական համակարգիչն է, որը բացելիս մտքիդ ծայրով անպայման միշտ նույն բանն է անցնում: Կամ նույն մեկը:

Այստեղ սովորական գազօջախ կա, որը վառված է, որովհետև այսօր ցուրտ է: Կրակի վրա թեյնիկ կա, որը պարզապես չի կարող չլինել:

Այստեղի մենակությունը սովորական է, որովհետև մենակությունը երբեք, միշտ հիշիր, ախր, երբեք անսովոր չի լինում: Մեր մարմնի, հոգու, տան ձևերը սովորում են դրան, ու չլինելու դեպքում մենք անգամ ստեղծում ենք այն:

Սեղանի դիմաց սովորական պատուհան է, որտեղից երևում է աշխարհի ամենասովորական քաղաքը: Բայց դու կարծես սովոր ես այդ քաղաքին: Կարծես դու ծնվել ես այդտեղ ապրելու համար, ու կարծես քո մարմինը հաշվարկված ճշգրտությամբ համապատասխանում է սալահատակին, տրոլեյբուսին, կինոյի հին շենքին:

Սա սովորական միհոգանոց երեկո է:

Այստեղ հայելի կա, որի մեջ արտացոլվողի սանրվածքը մեկ-մեկ փոխվում է: Ուրիշ ոչինչ:

Սրանք սովորական հիշողություններ են, իսկ խոհանոցի էդպես էլ չանջատվող լույսը՝ դրանց սովորական հետևանքը:

Այստեղ հաճախ միանում է “Can’t get out of my head” երգը: Այստեղի պատերը նույնիսկ հուշում են այդ երգի մասին:

Սա օդը կտրող սովորական թախիծ է, որին ամեն օր ձեռքով ես բարևում:

Փռշտոց՝ առանց առողջություն ասելու ակնկալիքի:

Սրանք կյանքին կապող հերթական ամենասովորական տողերն են, ամենասովորական բաները, որոնք կարող էի ասել: Որոնք հնարավոր է լսել:

Մարտ, 2017

anahit ghazakhecyan nor

Գնալ քեզնից, լքել ինձ

Ես գիտեմ, որ վաղն առավոտյան քայլելով կգնամ ինձ ամենամոտ կանգառը, կփոխեմ երկու երթուղային, կհասնեմ ու կգրկեմ մարդու, ում տեսնելը ընդամենը այդ երեք գործողությունն է: Կարճ, կոնկրետ: Անհնար՝ ոչինչ: Ես նաև գիտեմ, որ մեր սպասվելիք հանդիպումներն արդեն կարող եմ հաշվել մատներիս վրա ու գիտակցում եմ, որ վերջին մատները էդպես էլ չծալված կմնան: Ես լաց եմ լինում: Մեկ-մեկ արցունքներով, իսկ ավելի հաճախ՝ մտքում. էդպես էլ է լինում:

Քանի օր է՝ ասում եմ, կրկնում եմ մտքումս, գրում եմ ինչ-որ տեղ, սկսում եմ «թույլ տուր չսիրել քեզ» տողը՝ դիմելով երկրին, որտեղ ապրում եմ: Չեմ շարունակում:

***

-Թույլ տուր՝ երբ ապտակում ես ինձ, ուժ գտնեմ մյուս այտս պարզելու,- ասում եմ ես հերթական անգամ՝ մայրաքաղաքիդ ամենահերթական փողոցներից մեկն անցնելիս, երբ մարմնիս մի ծայրից մյուսը կոտրված եմ, երբ ամբողջ ձայնով ինչ-որ բան եմ գոռացել ականջիդ, բայց չես լսել, չլսելու ես տվել:

Բայց էսօր էլ չեմ կարող, լուրջ եմ ասում: Էսօր քայլում էի Կոմիտասի պողոտայով ու լաց լինում, մտքումս ինչ ասես ասում էի քեզ, շրթունքներս թեթև շարժվում էին՝ «չեմ սիրում քեզ»-ն արագ ու համարյա անձայն արտասանելով:

«Ինչո՞ւ»,- զարմացած կնայեիր դեմքիս, եթե մարմին լինեիր ու թաշկինակ կառաջարկեիր:

Ես մաքրում եմ աջ աչքս, ձեռքով ուղղում եմ ունքերս՝ ըստ սովորության, արցունքները, մեկ է, գնում են աչքերիցս, էլի ըստ սովորության.

-Մոտ ընկերս լքում է քեզ: Չնայած լքել բառում էնքան անհուսություն կա: Կարելի է ասել՝ նա թողնում է քեզ, հեռանում է քեզնից, վեր է կենում ու գնում, որոշել է մեկնել: Իսկ լքում է ինձ: Դրա համար առանց քո թույլտվության ես «չ» եմ ավելացնում զգացմունքիս առաջ:

***

Թույլ տուր լինել ու մնալ: Հենման կետ տուր ինձ: Քեզնից գնացել ու գնում են նրանք, ովքեր կիսում են բոլոր հիշողություններս: Քեզնից գնում են էստեղ-էնտեղ, բայց ինձ են թողնում: Քեզ հավերժ հրաժեշտ են տալիս՝ օդանավակայաններում մի ծովաչափ լաց լինելով, իսկ մենք մի կարգին հրաժեշտ էդպես էլ չենք ունենում: Իրար գրկում ենք, ասում ենք՝ գնալուց առաջ նորից կհանդիպենք, ասում ենք՝ լաց չլինես: Լաց չլինես: Կարծես թե հեշտ է: Չենք գնում վերջին հանդիպումներին, որովհետև դա պիտի ծանրանա մեր ներսում, պիտի կուտակվի ու երբեք չկորչի:

Ընկերս գնում է: Ես իրեն չեմ մեղադրում, ես իրավունք չունեմ:

Դու ինձ մի մեղադրիր: Դու իրավունք չունես ինձնից սեր պահանջելու:

***

Օդանավակայան: Հրաժեշտ: Ես այս ամենը լավ գիտակցում եմ: Վերջին գրկախառնություն: Վարագույր: Վարագույրի հետևից՝ լացի խզզոց: Փոխադարձ մեղադրանքներ: Ինքնաթիռները օդ են բարձրանում:

Սրբում եմ արցունքներս: Նայում մայրաքաղաքիդ իմ՝ 5-րդ հարկի պատուհանից:

Գլխով ես անում, ասում ես՝ կարող ես չսիրել: Ասում ես՝ ամեն օր թռչող ինքնաթիռներն իմ թույլտվությունն են:

Կարող եմ:

***

Երկուսս էլ չենք հավատում:

Նոյեմբեր, 2017

anahit ghazakhecyan

Ասելիք` ցպահանջ

Աշխարհում
էնքան ուրվական կա.
գալիս, մնում են մեջս,
քաշ չունեն,
բայց ծանրությունից քիչ ա մնում
շունչս փչեմ:

Էնքան ուրվական կա.
անտարբեր, մոխրագույն,
կանաչ հայացքով,
երեքշաբթի օրերին
թափառող:

Տատիկն ասում ա՝
շորդ հանի, մարդու վրա
ինչ-որ բան կարել չի կարելի:

Չեմ հանում:

Կարելի ա, տատ:
Ոչ թե մենակ շոր կարել, տատ,
մարդուն կարելի է
ուրվականակապ անել,
մարդուն խաբել ա կարելի, տատ,
մարդուն կարելի է միտք տալ
ու գրիչը ձեռքից վերցնել,

Տատ, մարդուց գողանալ էլ ա կարելի,
պոկել,ուզում ես հավատա, ուզում ես` չէ,
բայց սպանելն էլ ա արդարացում գտնում,

տատիկ,
կասես՝
հա՞:

Հա, կարելի ա էդ էլ, տատ.
անտեսելով,
ապրելու հենակ չտալով,
ստեղծելու հնար չթողնելով,
դե կարելի ա, տատ: Ի՞նչ կա որ:

-իրիկունը աղբ թափել չի կարելի,-

էլի կրակն ես ընկնում, տա՛տ

Ասում եմ՝ հիմա չի կարելին
կրճատվել,
սեղմվել ա մի քանի պատվիրանի,
մի քանի դիմացող օրենքի մեջ.
չ տառը տեղի ա տալիս:
տատ, մի բան ասե՞մ.

հիմա սիրել ա կարելի:

-Վա՜յ, էդ ո՞նց…ամոթ չի բա՞:

-Ամաչել չկա, տատ:

-Սիրելու համար շուտ չի՞:

-Սիրելու համար մենակ ուշ ա լինում, տատ:

Տատ, էդպես մի նայիր էլի:

-Մեր ժամանակ ուրիշ էր…

հա, տատ, ուրիշ էր:

Ատամները սրած ժամանակ էր, տատիկ,
խելքը գլխին
սիրելը մեղք էր,
դու պապիկին կարգին չես էլ ճանաչել, չէ՞:

Գիտեմ,
հիմա սիրելու ժամանակն ա,
իրար ճանաչել ու սիրելուց հետո
չսիրել էլ ա կարելի, տատ:

Բանաստեղծություններ գրել ա կարելի,
տարբեր մարդկանց մասին գրելը ներվում ա,
հիմա ուզում ենք հասկանալ
Մայակովսկու աննորմալ սերը,
ուզում ենք արվեստից չամաչել:
հիմա Մանոն Լեսկոն, կարծեմ,
դպրոցի գրադարանավարը թարս-թարս նայելով չի տալիս:

(Աշխարհում էնքան ուրվական կա-

ու ինձ մեկ-մեկ թվում ա՝

հերթով մեջս ապրել են:

Քեզ էլ ա թվում, տա՞տ:)

Տատ, այ տատ,
վերնաշապիկիս կոճակը ընկել ա,
կկարե՞ս,
ասեղը թելել եմ, տատ,
չէ,
չեմ հանելու,
շտապում եմ,
ուշանում եմ սիրելու ժամանակից, տատիկ…
ուշանում եմ, ուշանալ չի կարելի, տատ,

էդ մի բանը

չի կարելի…

 

 Jul 3, 2016 @ 13:27

anahit ghazakhecyan nor

երկի՞ր

երկիր,

որ պատերիդ նկարներ են

խզբզում,

կավիճով տողեր են

գրում,

էդ ինձ դուր է գալիս,

որովհետեւ ազատությունս

էդտեղ եմ գտնում

քիչումիչ,

 

երկիր,

որ փողոցներումդ

համբուրվելը մի տեսակ էն չի

դեռ,

որ մարդիկներդ

ամաչում են բառերից,

գրադարանավարներդ՝ գրքերից,

բաց ու փակ պոեզիայից,

իրար աչքերի մեջ նայելուց,

քո մասին խոսելուց:

 

երկիր,

որ փոքրատառվում ես անընդհատ,

որ հայհոյվում ես օրումեջ՝

ցույցից ցույց,

գործադուլից գործադուլ,

որ հեչ էլ հեքիաթ չես,

սովորական ես,

պարզ,

ամենաանկապներից

տեսածներիս մեջ,

 

երկիր,

որ կապ չունես 301-ի,

405-ի,

Լավագույնը

ու անգամ լավը լինելու հետ,

որովհետեւ երկիր,

դու էլ ոչ սիրուն ես,

ոչ բարձրահասակ,

ոչ շիկահեր,

ոչ էլ խելացի:

 

որովհետեւ, երկիր,

միայն մի քանի կանգառում,

գետնանցումի պատերին

ու տաքսիների ապակիներին է

գրված՝

երկիր ես:

 

դու դրան հավատո՞ւմ ես

Anahit Ghazakhetsyan

Գնալ քեզնից, լքել ինձ

Ես գիտեմ, որ վաղն առավոտյան քայլելով կգնամ ինձ ամենամոտ կանգառը, կփոխեմ երկու երթուղային, կհասնեմ ու կգրկեմ մարդու, ում տեսնելը ընդամենը այդ երեք գործողությունն է: Կարճ, կոնկրետ: Անհնար՝ ոչինչ: Ես նաև գիտեմ, որ մեր սպասվելիք հանդիպումներն արդեն կարող եմ հաշվել մատներիս վրա ու գիտակցում եմ, որ վերջին մատները էդպես էլ չծալված կմնան: Ես լաց եմ լինում: Մեկ-մեկ արցունքներով, իսկ ավելի հաճախ՝ մտքում. էդպես էլ է լինում:

Քանի օր է՝ ասում եմ, կրկնում եմ մտքումս, գրում եմ ինչ-որ տեղ, սկսում եմ «թույլ տուր չսիրել քեզ» տողը՝ դիմելով երկրին, որտեղ ապրում եմ: Չեմ շարունակում:

***

-Թույլ տուր՝ երբ ապտակում ես ինձ, ուժ գտնեմ մյուս այտս պարզելու,- ասում եմ ես հերթական անգամ՝ մայրաքաղաքիդ ամենահերթական փողոցներից մեկն անցնելիս, երբ մարմնիս մի ծայրից մյուսը կոտրված եմ, երբ ամբողջ ձայնով ինչ-որ բան եմ գոռացել ականջիդ, բայց չես լսել, չլսելու ես տվել:

Բայց էսօր էլ չեմ կարող, լուրջ եմ ասում: Էսօր քայլում էի Կոմիտասի պողոտայով ու լաց լինում, մտքումս ինչ ասես ասում էի քեզ, շրթունքներս թեթև շարժվում էին՝ «չեմ սիրում քեզ»-ն արագ ու համարյա անձայն արտասանելով:

«Ինչո՞ւ»,- զարմացած կնայեիր դեմքիս, եթե մարմին լինեիր ու թաշկինակ կառաջարկեիր:

Ես մաքրում եմ աջ աչքս, ձեռքով ուղղում եմ ունքերս՝ ըստ սովորության, արցունքները, մեկ է, գնում են աչքերիցս, էլի ըստ սովորության.

-Մոտ ընկերս լքում է քեզ: Չնայած լքել բառում էնքան անհուսություն կա: Կարելի է ասել՝ նա թողնում է քեզ, հեռանում է քեզնից, վեր է կենում ու գնում, որոշել է մեկնել: Իսկ լքում է ինձ: Դրա համար առանց քո թույլտվության ես «չ» եմ ավելացնում զգացմունքիս առաջ:

***

Թույլ տուր լինել ու մնալ: Հենման կետ տուր ինձ: Քեզնից գնացել ու գնում են նրանք, ովքեր կիսում են բոլոր հիշողություններս: Քեզնից գնում են էստեղ-էնտեղ, բայց ինձ են թողնում: Քեզ հավերժ հրաժեշտ են տալիս՝ օդանավակայաններում մի ծովաչափ լաց լինելով, իսկ մենք մի կարգին հրաժեշտ էդպես էլ չենք ունենում: Իրար գրկում ենք, ասում ենք՝ գնալուց առաջ նորից կհանդիպենք, ասում ենք՝ լաց չլինես: Լաց չլինես: Կարծես թե հեշտ է: Չենք գնում վերջին հանդիպումներին, որովհետև դա պիտի ծանրանա մեր ներսում, պիտի կուտակվի ու երբեք չկորչի:

Ընկերս գնում է: Ես իրեն չեմ մեղադրում, ես իրավունք չունեմ:

Դու ինձ մի մեղադրիր: Դու իրավունք չունես ինձնից սեր պահանջելու:

***

Օդանավակայան: Հրաժեշտ: Ես այս ամենը լավ գիտակցում եմ: Վերջին գրկախառնություն: Վարագույր: Վարագույրի հետևից՝ լացի խզզոց: Փոխադարձ մեղադրանքներ: Ինքնաթիռները օդ են բարձրանում:

Սրբում եմ արցունքներս: Նայում մայրաքաղաքիդ իմ՝ 5-րդ հարկի պատուհանից:

Գլխով ես անում, ասում ես՝ կարող ես չսիրել: Ասում ես՝ ամեն օր թռչող ինքնաթիռներն իմ թույլտվությունն են:

Կարող եմ:

***

Երկուսս էլ չենք հավատում:

Anahit Ghazakhetsyan

վանաձոր (փոքրատառ ու սիրով)

Լուսանկարը՝ Անահիտ Ղազախեցյանի

Լուսանկարը՝ Անահիտ Ղազախեցյանի

Գիտեմ, որ բացի մարդկանցից, որոնց մոտ կարող ես միշտ վերադառնալ, կան վերադարձի կետ քաղաքներ:

Գիտեմ, որ ես Վանաձորից տեղափոխվել եմ հետ չգնալու միտքը գիտակցելով, որ էդ մտքով մինչեւ լինելիք կամ չլինելիք վերադարձս ապրելու եմ, որ ամեն անգամ հետ գալիս հասկանալու եմ՝ էլ ոչ մեկ չկա էստեղ. Դավոն չկա, Հովոն չկա, Հրաչը, Դիանը, որ մենք մեկ-մեկ, մի երկու շաբաթ-կիրակի հետ ենք գալիս ու մի կերպ պոկվում Վանաձորից, որտեղ, մարդկանց թվում է, ոչինչ էլ չկա:

Իսկ ես համարյա 18 եմ: Կյանքիս 17.5 տարիները անցել են Վանաձորում՝ ամեն շենք ու փողոց, թաղամաս ու երթուղայինի համար հիշողություն դարձնելով:

Ես ասում եմ՝ հոգնելը բոլորիս պարտականությունն է, մանավանդ 17 տարեկանում, մանավանդ փոքր քաղաքներից, որտեղ դու բառի լայն ու նեղ իմաստներով գնալով ավելի մենակ ես դառնում, որովհետեւ Դավոն բանակ գնաց, Հովոն երկրից գնաց սովորելու, որովհետեւ դու, Դիանն ու Հրաչը օրուգիշեր պարապում էիք, որ գնաք, որովհետեւ 17-ը գնալու տարիքն է:

Լուսանկարը՝ Անահիտ Ղազախեցյանի

Լուսանկարը՝ Անահիտ Ղազախեցյանի

Ես ընկերներիս հաճախ եմ պատմում իր մասին, ասում եմ՝ տեսնելու բան չկա: Հետո պատմում են, որ դու իրենց սիրած քաղաքն ես, որ 17-ից շա՜տ տարիներ անց պիտի գան ու փորձեն մնալ: Ես չգիտեմ՝ 17-ը ստելու տարիքն էլ

է, թե չէ, բայց ես հաստատ գիտեմ՝ Վանաձորը փախուստի ամենահարմար տեղն է: Որովհետեւ Լիլիթը պատմում էր, որ Վանաձորում չինական կենտրոն է բացելու, Էլենը միշտ հետ է գալիս տատիկ-պապիկի մոտ, ամեն ինչ թողնելով ու հետո մի կերպ հետ դառնալով, որովհետեւ հայրիկս միշտ ասում է, որ աշխարհում դրանից լավ տեղ չկա, ու որ մոլորակը համարյա էդ բռաչափ քաղաքի շուրջ է պտտվում:

Լուսանկարը՝ Անահիտ Ղազախեցյանի

Լուսանկարը՝ Անահիտ Ղազախեցյանի

Ես վերեւ եմ նայում ու հասկանում, որ հետդ մեկ-մեկ երրորդ դեմքով եմ խոսել, որ երեւի Երեւանը մեզնից լիքը բան է խլում ու ուրիշների հանդեպ եղած զգացմունքներն էլ է իրենով անում, բայց քեզնում ես խաղաղ եմ, շտապելու տեղ չունեմ, հանդիպելու մարդ չունեմ: Երեւանը մարդկանցով է Երեւան: Դու ամեն ինչով ես Վանաձոր: Դու փշաքաղվելու, լաց լինելու չափ Վանաձոր ես: Բոլորիս գնացած լինելու, բայց գիտակից-անգիտակից քեզ հետ մնալու չափ:

Վանաձոր:

Մեր կիսատ սերերը, Դավի պատմվածքների, ուրվականների, կիսադատարկ փողոցների, ռոքի, դինջերին լսելու քաղաք։

Վանաձոր։

Anahit Ghazakhetsyan

Հոդվածների գեղարվեստականության համար

Համասյանի «Կարս»-ն եմ լսում։ Ասում են՝ իրադարձությունների հետ կապված երգերը կա՛մ փրկում են մեզ, կա՛մ՝ շարքից հանում։ Ես բացառում եմ երկրորդը, որովհետև Ծյոմը բարձրացավ բեմ ու ասաց այնպիսի բաներ, որոնք հիմա ինձ պարտավորեցնում են գրել։ Որոնք ընդհանրապես պարտավորեցնում են ապրել։ Ասաց՝ Ղարաբաղում եմ ծառայում, ու չփշաքաղվելու ելք չթողեց… Հետո հերթով բեմ բարձրացան ծանոթ ու անծանոթ դեմքեր, հետո պարզ ու բարդ, սովորական ու անսովոր, ներանձնական ու շղթաներով իրար հետ կապված ինչ-որ շշուկներ տարածվեցին շարքերում. գրեթե անլսելի, ինչ-որ մեկի ականջին ասած, որոշները՝ էդպես էլ մտքում մնացած…

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Հետո հիշում եմ էն բոլոր երեխեքին, որոնց գոնե մեկ անգամ կարդացել էի, կամ որոնք գոնե մեկ անգամ ինձ հաղորդագրություն էին գրել, ու որոնց շնորհիվ ես միշտ շարունակելու կետ գտնում էի։ Ես դեռ շարունակելու եմ մտքումս պահել բոլոր այդ դեմքերը։ Նրանց աչքերում, մազերի մեջ, նրանց ժպիտներում, նրանց բարբառում ես գտել եմ իմ բաժին Հայաստանը։ Նրանց բոլորի դեմքերին ես տեսել եմ այն Հայաստանը, որ այսօր մեզնում է, կամ էլ՝ մենք նրանում, ի՞նչ կարևոր է։ Եվ հիմա ես հատ-հատ մտքով գրկում եմ իմ բաժին Հայաստաններին, որոնք, հաստատ գիտեմ, որ վաղը չեն գալու։ Որոնք պարզապես այսօր կան։