Սերյոժա Առաքելյանի բոլոր հրապարակումները

Seroj araqelyan

Դիլիջանյան մեդիա ճամբար. Առավոտից մինչ ուշ գիշեր անակնկալներ

Մեդիա ճամբարի այս օրը ինձ համար մի քիչ յուրահատուկ էր: Ասեմ ինչի. գնացինք մոտակա գյուղերից մեկը՝ Գետիկ գյուղը: Գնացել էինք հարցազրույց վերցնելու տեղի բնակիչներից: Ճանապարհին երեխաների հանդիպեցինք, և հարցազրույցի ժամանակ նշեցին. «Մը քիչ յեգին արեք էլի, գորձիցը ուշանըմ ենք»: Հարցրեցինք, թէ ի՞նչ գործից են ուշանում: Ասացին. «Նկարչուհու բաղը մաքրող տինք գնալ, հետն էլ` կես ժամ ա ուշացել ենք»: Որոշեցինք հետները գնալ ու նկարչուհուց հարցազրույց վերցնել: 

Գնա~նք, գնա~նք, մեկ էլ ո՞ւմ տեսնենք. հայ տարազագետ Լուսիկ Ագուլեցուն: Մի տեսակ անսպասելի էր իրեն հանդիպել այդ գյուղում:  Երեխաների հետ զրույցից հետո որոշեցինք հարցազրույց վերցնել նաև Լուսիկ Ագուլեցուց: Երկար հարցազրուց վերցրեցինք: Մեզ ասաց, որ ամեն տարի գալիս է այդ գյուղ, որպեսզի ստեղծագործի: Տիկին Լուսիկը նշեց, որ տասը օրով է եկել ու տասը օրվա մեջ պետք է երեսուն կտավ նկարի՝ օրը երեք հատ: Տեղեկացրեց նաև նրա մասին, որ ձմեռները նունպես այցելում է Գետիկ: Տունը ձևավորված էր հին ավանդական ոճով, որտեղ աչքի էր ընկնում հնությունը, ձեռքի գեղեցիկ աշխատանքներ և ազգային տարազ, որը ինքն էր կրում: Սկզբից չէր ուզում նկարահանվել, քանի որ շորերը ամբողջությամբ յուղաներկոտ էին: Մի քիչ համոզելուց հետո ստացանք համաձայնությունը և սկսեցինք հարցազրույցը: Հարցազրույցից հետո մեր կամքին հակառակ, հյուրասիրեց և նկարվելու թույլտվություն ստանալուց հետո նկարվեցինք ու վերադարձանք: Երեկոյան Մուշեղ Բաղդասարյանը, որը «Մանանաֆիլմս» ստուդիայի համահիմնադիրներից է, դոկումենտալ կինոյի վարպետության դաս անցկացրեց, պատմեց, թե ինչպես է ստեղծվել իրենց ստուդիան, ինչ ֆիլմեր է նկարել և որտեղ, ընթացքում նաև ցուցադրեց իրենց նկարած ֆիլմերի թրեյլերները: Ես շատ էի դիտել «Մանանա» կենտրոնի ֆիլմերից, բայց «Մանանաֆիլմսի» ֆիլմերով մինչև հիմա տպավորված եմ: Եթե անկեղծ, ֆիլմերն իրենց պրոֆեսիոնալիզմով չէին տարբերվում Հոլիվուդյան կամ արտասահմանյան հայտնի ստուդիաների նկարած ֆիլմերից: Ֆիլմերը դիտելուց հետո մեզ հետաքրքրող հարցերը տվեցինք Մուշեղին, ով սիրով պատասխանեց մեր բոլոր հարցերին:

seryoja arakelyan

Սարվորները

Գնացինք սար` Վարդավառի: Երևի բոլորը մտածում են` ի՞նչ կապ ունի, թե որտեղ են նշում Վարդավառը՝ կարևորը նշենք: Բայց ասեմ, որ միջավայրը նույնպես մեծ նշանակություն ունի: Միշտ քննարկման թեմա է եղել գյուղի ու քաղաքի միջև տարբերությունը, թե որտեղ է ավելի հաճելի ժամանակը անցնում: Բնականաբար պարզ է, որ գյուղում ավելի հաճելի է անցնում ժամանակը, որովհետև չկա աղմուկ և անտանելի շոգ: Բայց ասեմ, որ գյուղից ավելի հաճելի վայր կա, որը կոչվում է սար: Այստեղ չկա թեկուզ այդ չնչին տրանսպորտը, որը գյուղերում է: Չկա էլեկտրականություն, ինտերնետ և անգամ կապ` հեռախոսով խոսելու համար: Այդ իսկ պատճառով սար գնալուց մի քանի օր առաջ, բարեկամներին կամ ծանոթներին տեղեկացնում են, որ չզանգահարեն և չանհանգստանան, սարում ենք լինելու: Միակ տեղեկատվական աղբյուրը դա ռադիոն է, որը պարտադիր իր է յուրաքանչյուր սարվորի տնակում: Փոխարենը կա թռչունների գեղեցիկ ձայներ, մաքուր օդ և երեկոյան լռության մեջ լսվող քամու և ծառերի բախման աղմուկ: Ճիշտ է, գյուղից 35կմ հեռավորության վրա է գտնվում, անցնում ենք երկա~ր ճանապարհ,բայց արժե՝ իսկապես, որ արժե: 

seryoja arakelyan

Անսպասելի հաղթանակ

Մայիս ամիսն էր: Հիվանդացել էի և երկու օր դպրոց չէի գնալու: Մայրիկիս խնդրեցի, որ զանգի դասղեկին և տեղյակ պահի իմ բացակայության համար: Դասղեկի հետ զրուցելու ժամանակ դասղեկս նշեց, որ դպրոցին հանձնարարություն կա տրված` մասնակցել «Նորագույն տեխնոլոգիաների օգտագործումն ինժեներական մասնագիտացումներում կամ ապագան մեր պատկերացումներով» մրցույթին: Դասղեկս կատակելով ասաց. «Մինչև չնկարի, չի կարող բացակայել»: Ճիշտ է, դժվարությամբ, բայց նկարեցի: Նկարեցի հեռախոս, որի միջից մարդու գլուխ էր  դուրս եկել, նկարն անվանեցի «Skype-ը 2030 թվականին»: Նկարն ավարտելուց հետո տատիկիս խնդրեցի, որ առավոտյան մեր հարևանի տղայի՝ Դավիթի հետ ուղարկի դպրոց: Անցավ գրեթե մեկ ամիս, մրցույթի մասին մոռացել էի արդեն, երբ զանգ եկավ: Դպրոցի տնօրենն էր` ընկեր Աղաջանյանը: Բարևեց և շնորհավորեց ինձ: Ճիշտն ասած, զարմացած հարցրեցի. ինչի՞ համար, ընկեր Աղաջանյան: Նա ասաց, որ նկարս տեղ է զբաղեցրել և պետք է վաղը գնալ Երևան` մրցանակը ստանալու: Շատ ուրախացա, կարելի է ասել ողջ գիշեր չքնեցի` անհամբեր սպասելով, թե երբ է լուսանալու: Դպրոցում երկու ժամ դաս անելուց հետո անմիջապես գնացինք Երևան: Գնացինք, ներկա էր նաև վարչապետ Հովիկ Աբրահամյանը: Պարոն Աբրահամյանը անձամբ իր ձեռքով էր հանձնում առաջին տեղի մրցանակները: Մի քանի գյուղի մրցանակ հանձնելուց հետո հնչեց նաև մեր գյուղի անունը՝ Բաղանիս, շնորհավորում եմ առաջին տեղ: Չգիտեմ, թե հետս ինչ կատարվեց: Ինձ թվաց երազի մեջ եմ, բայց ինձ չկորցրեցի, մոտեցա և վերցրեցի մրցանակս: Նվերը համակարգիչ էր, իսկ տնօրենին` ծաղկեփունջ և շնորհակալագիր: Մրցանակը դպրոցին էր պատկանում, և ես շատ հպարտ եմ, որ Տավուշի մարզում առաջին տեղը զբաղեցնելով, կարողացա դպրոցի համար ինչ-որ մի լավ գործ անել:

Ինչու խմբակը փակվեց

Բոլորս էլ գիտենք‚ որ բարձր դասարանների հասնելուն պես երեխաների մեծամասնությունը ընտրում է իրեն հոգեհարազատ մասնագիտություն և հաճախում համապատասխան մասնավոր պարապմունքների։ Մեր գյուղում կան երեխաներ, ովքեր հաճախում են անգլերենի պարապմունքների։ Անգլերենի պարապմունքներին հաճախելու համար նրանք միշտ դասերի վերջի ժամերից իրավունք են վերցնում‚ որպեսզի կարողանան ժամանակին տեղ հասնել։ Ասելիքս այն է‚ որ գյուղում չկա պարապմունքների հաճախելու հնարավորություն։ 

Կլիներ մոտավորապես 30 տարի առաջ, երբ մեր գյուղացի` բաղանիսցի Ռազմիկը գյուղում բացեց կարատեի կամ թեքվանդոյի խմբակ։ Խմբակը մի քանի շաբաթ էր, ինչ բացվել էր‚ բայց այնքան մարդ էր հավաքվել, կարծես մի քանի տարի էր, ինչ գործում էր։ Կարատեին հաճախում էին նաև հարևան գյուղի երեխաները։ Խմբակը օր-օրի ավելի էր կատարելագործվում և հետաքրքրանում։ Արդեն այնքան էր զարգացել‚ որ մասնակցում էին նաև Հայաստանի կարատեի մրցույթներին։ Մի քանի մրցույթի մասնակցելով մեծ հաջողությունների հասան։ Բաղանիսի կարատեի հիմնադիր կամ, ինչպես մենք ենք ասում, ընկեր Ռազմիկի սան Հովհաննես Ավագյանը հաղթեց կարատեի մրցումների ժամանակ և Հայաստանում առաջին տեղը գրավեց։ Հաղթանակի մասին իմանալուց հետո նույնպես մեծ թվով երեխաներ ոգևորվեցին և ցանկացան ընդունվել ընկեր Ռազմիկի մոտ` հույս ունենալով‚ որ իրենք նույնպես կարող են մեծ հաջողությունների հասնել։ Սակայն երեխաների երազանքները կիսատ մնացին և այդպես էլ չիրականացան։ Պատճառը շինությունն էր և մարզական իրերը‚ որոնք չկային։ Պարապմունքը սկզբում անց էր կացվում հարևան գյուղերի դպրոցի դահլիճներում, որոնք ավելի մեծ էին և ավելի հարմար։ Սակայն դպրոցի տնօրենը տեղեկացրել էր‚ որ պետք է լքեն դահլիճը և այլևս չվերադառնան։ Խումբը որոշ ժամանակ պարապմունքը անց կացրեց Բաղանիսի լքված մանկապարտեզի սենյակներում։ Բայց այդ ամենը մի քանի ամիս տևեց, որովհետև երեխաները հրաժարվեցին շարունակել մարզվել այդպիսի միջավայրում։ Եթե պարապմունքները շարունակվեին, ես չէի կասկածում‚ որ ավելի մեծ հաջողությունների կհասնեին։

Նմանատիպ իրավիճակում գտնվում նաև ես‚ որ նկարչություն սովորելու համար համար հաճախում եմ հարևան Ոսկևան գյուղ։ Հույս ունեմ, որ այն կարատեի խմբակի նման չի փակվի։

seryoja arakelyan

Վտանգավոր մասնագիտություններից մեկը

Ինչպես բոլոր գյուղերը, այդ թվում նաև Բաղանիսը, զբաղվում է անասնապահությամբ: Հիմնականում` կովեր, ոչխարներ, հավեր և խոզեր: Խոզերը և հավերը բավականաչափ հեշտ են պահվում: Հեշտ են պահվում նրա համար, որովհետև իրենց սնունդը բավականաչափ  հեշտ է գտնվում այգիներում և իրենց կեր է հանդիսանում նաև ավելացած սնունդը: Ինչը վերաբերվում է կովերին և ոչխարներին, մեծ դժվարությունների առաջ ենք կանգնում: Մեր արոտավայրերը և անտառները ուղիղ գծով թշնամու դիրքերից գտնվում են 300 մետր հեռավորության վրա: Մի կողմից լավ է, որ արոտավայրերը և անտառները իրար մոտ են: Կրակոցներից պաշտպանվելու համար անասնապահները կենդանիներին քշում են դեպի անտառներ, որպեսզի թշնամին չկարողանա կրակ բացել անասունների կամ անասնապահի վրա: Կարելի է ասել, անասնապահությունը դարձել է կյանքի համար վտանգավոր մասնագիտություններից մեկը…

Պատմեմ մի դեպք, որը տեղի ունեցավ 2001 թվականին: Ադրբեջանցիները սկսեցին կրակ բացել գյուղի, այդ թվում նաև արոտավայրերում գտնվող անասունների և երեք անասնապահների վրա: Կրակոցներից 1 ժամ անց գյուղում լուրեր տարածվեցին, որ կրակոցից մեկ կով է սպանվել: Լուրը իմանալուց մի քանի րոպե հետո զանգեցին հայրիկիս և ասացին, որ մեր կովին սպանել են, և անհրաժեշտ է մեքենա, որպեսզի այնտեղից հեռացնեն: Տատիկս լուրը իմանալուց հետո շատ տխրեց և մոտ մեկ շաբաթ տրամադրություն չուներ, որովհետև ընտանիքի ապրուստ էր հանդիսանում այդ կովը:

Էհ, դեպք էր, եղավ-եղավ, բայց ցավալին այն էր, որ կովը չորս օրից հորթ էր ունենալու:

Փոքրիկ, բայց մեծ ուրախություններ

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Գրպանիցս հեռախոսս հանեցի և տեսա‚ որ պատահականորեն ֆեյսբուք սոցիալական կայքս է բացվել։ Կայքիցս դուրս չեկա և որոշեցի թերթել ժապավենը։ Մի քանի լուր նայելուց հետո տեսա‚ որ Բաղանիսի համայնքապետ Նարեկ Սահակյանը գրառում է կատարել։ Գրառումը բարեգործության մասին էր‚ որը վերաբերվում էր սահմանամերձ Բաղանիսին։ Անկեղծ ասած, ինձ շատ հետաքրքրեց և որոշեցի այն կարդալ։ Գրառումը բացվեց և տեսա, որ բարեգործությունը նվիրվում է Բաղանիսին` փողոցային լույսերը ավելացնելու նպատակով։ Նշեմ‚ որ երկու տարի առաջ ծրագիր իրականացվեց‚ որպեսզի բաղանիսցիները ապահովված լինեն փողոցային լույսերով: Պարզվեց‚ որ մեծ գումար է անհրաժեշտ մի քանի թաղամաս լույսով ապահովելու համար։ Փառք Աստծո, Հայաստանում կան այնպիսի մարդիկ, ովքեր մտածում են սահմանում ապրող մարդկանց մասին, և այդ մարդկանցից մեկը Քրիստինե Պեպելյանն էր, ով 600.000 դրամ նվիրաբերեց Բաղանիսին։  Քրիստինեի շնորհիվ ծրագիրը ավարտին հասցվեց, և մի քանի թաղամաս ապահովվեց փողոցային լույսերով։ 

Մինչ լուսավորության ապահովումը երեխաները խաղում էին սահմանված ժամանակով։ Երևի դուք ինքներդ ձեզ հարց եք տալիս. խաղի սահմանված ժամանակը ո՞րն է։ Այո` այն‚ որ երեխաները խաղում էին մինչև 19:00, որից հետո մութը վրա էր հասնում։ Երեխաները լուսավոր թաղամասից հեռանում էին այնպես‚ կարծես ինչ-որ մեկը բռնել էր իրենց ձեռքը և չէր թողնում‚ որ այդտեղից հեռանան։  Տեսնում էի, թե երեխաներից մեկը` ով ապրում էր մութ թաղամասում‚ ինչպես էր երեք քայլ անում և հետ նայում լուսավոր թաղամասում ուրախ խաղացող երեխաների դեմքին: Ընկերներիցս մեկը նույնպես բնակվում էր այդ մութ թաղամասում, և ինձ համար շատ անսովոր էր լուսավոր թաղամասից մտնել լուռ ու մութ թաղամաս`  կարծես թե միանգամից սենյակի լույսը մարում է, և ամեն ինչ պատվում մթությամբ։  Ես վախենալով առաջ էի գնում, կանգ առնում‚ որովհետև առջևս և ոտքերիս տակ չէր երևում։

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Հիմա ամեն ինչ այլ կերպ է‚ որովհետև նվիրաբերված գումարով գնվեցին լամպեր‚ երկաթյա ձողեր և հոսանքալարեր։ Աշխատանքները կատարվեցին մեկ ամսվա ընթացքում, և մութ թաղամասերը մնացին անցյալում։ Նրանց փոխարինել էին երեխաների աշխույժ ձայները։ Թաղամասում ապրողները շատ էին ուրախացել։ Մարդիկ չէին հավատում‚ որ իրենց թաղամասը նույնպես լուսավորված է։ Ամեն լույսերը վառվելով մարդիկ Քրիստինեին օրհնում և բարի խոսքեր են մաղթում։

Լավ կլիներ, եթե հայրենասեր հայտնիների բարեգործական այս քայլերը ոչ թե պարսավեին ոմանք, այլ իրենք էլ հետևեին նրանց օրինակին:

seryoja arakelyan

Սեպտեմբերի մեկի, չկայացած ծննդյան օրվա ու էլի շատ բաների մասին

Ես Սերյոժան եմ: Ապրում եմ Տավուշի մարզի Բաղանիս գյուղում: Սեպտեմբերի 1-ին սովորականի նման գնացինք դպրոց: Երեխաները ստացան իրենց գովասանագրերը, և սկսեցինք դասերը: Բոլորիս տրամադրությունը բարձր էր: Մենք շատ ուրախ էինք, որ երկարատև արձակուրդից հետո հանդիպել էինք: Դասերը վերջացնելուց հետո երեխաները իրենց ծնողների հետ ճամփա ընկան դեպի տուն: Ամեն ինչ նորմալ էր, հանգիստ: Սակայն կատարվեց անսպասելին: Ադրբեջանական դիրքերից սկսվեց գնդակոծվել Բաղանիսը: Մեծից փոքր խուճապի էին մատնվել և այդ լարված իրավիճակին փնտրում էին մի այնպիսի վայր, որտեղ հնարավոր կլիներ պատսպարվել` թեկուզ անապահով վայրում: Գնդակները մի քանի վայրկյանի ընթացքում հասան գյուղ: Աղմկոտ ձայներով հարվածեցին տան կտուրներին, դպրոցի պատերին, ապակիներին և գազատար խողովակներին:

Կրակոցները մի կողմ, դա արդեն սովորական է դարձել յուրաքանչյուր սահմանամերձ գյուղում ապրող մարդու համար: Այդ օրը ինձ համար շատ կարևոր օր էր: Այդ օրը ես տոնելու էի իմ ծննդյան տարեդարձը, ամենաշատ սպասված օրերից մեկը իմ կյաքում: Կրակոցները դադարելուց հետո ես գնացի տուն և իմացա, որ ոչ մի ծնունդ էլ չի լինելու: Կրակոցների պատճառով հարազատներս հրաժարվեցին ներկա գտնվել ծննդյանս տարեդարձին: Ապահովության համար ծննդյանս տարեդարձը հետաձգվեց: Տխրել էի, բայց հասկանում էի հարազատներիս, որոնք պիտի գային այլ վայրերից Բաղանիս:

Ես հաճախում եմ նկարչական դասընթացների: Ազատ ժամանակս հատկացնում եմ  նկարելուն: Սակայն նկարելու համար անհրաժեշտ է գնալ Նոյեմբերյան քաղաք: Նկարչությունը ինձ համար մեծ նշանակություն ունի, բայց նկարչական նյութեր գնելը մեծ դժվարություն է առաջացնում` մեկը այն, որ մեր գյուղում չկան անհրաժեշտ պարագներ: Եվ ոչ միայն դա: Գյուղի խանութներում կա հագուստի, գրենական պիտույքների և մի շարք մթերքների պակաս:

Ես դեռ շատ եմ գրելու, դեռ կհասցնենք ավելի մոտիկից իրար ճանաչել: