«Ինձ դուր են  գալիս մարդկանց ժպիտը, բաց աչքերը, արևը, ամպերը, անձրևը, ձյունը»:

Վարդան Մովսիսյանը այսպես է պատասխանում այն հարցին, թե ինչը ոգեշնչեց վերցնել տեսախցիկն ու նկարել։

-Ես միշտ փնտրում եմ, փնտրում եմ այն, ինչը դեռ չկա: Ֆոտոխցիկը մի միջոց է, որի օգնությամբ  փոխանցում ենք տեսածը։ Ես սիրում եմ բնությունը, սիրում եմ այն գեղեցիկը, ինչը կա մեր շրջապատում: Սա է պատճառը, որ ես սկսեցի լուսանկարել։

Վարդան Մովսիսյանը ապրում է Ջերմուկում, աշխատում  տեղի արվեստի դպրոցում, նկարչության ուսուցիչ է։

-Լուսանկարչությունը այն է, ինչ ինձ ուրախացնում է: Միակ գործն է, որից ես երբեք չեմ հոգնում: Ընտրությունը պարզ է. ինչը քեզ ուրախացնում է, դու նրան ես նվիրում ողջ ժամանակդ։

Չցակացավ խոսել մանկությունից, մի դրվագ է հիշում.

-Մանկության հետ կապված, հիշում եմ առիթների ժամանակ, երբ տեսախցիկով կամ ֆոտոխցիկով մարդ էի տեսնում, ուզում էի ես էլ տեսնել, թե այդ մարդը ինչ է տեսնում իր մի աչքը փակ: Միշտ հետաքրքրել է  ինձ, թե ինչպես է նկարը դուրս գալիս:

Վարդանը նախընտրում է նկարել  բնանկարներ ու դիմանկարներ։

-Պետք է շատ աշխատել, կարելի է սխալվել, բայց պետք է  հասկանաս սխալը, որ ինքդ քեզ ուղղես: Պետք է  շատ կարդալ ու տեսնել այն ամենը, ինչը կօգնի քեզ զարգանալ: Պետք է հարցնել մարդկանց, կարողանալ նաև լսել քննադատություններ և կարծիքներ, ուղղակի պետք է ունենալ նպատակ ու աշխատել:

Լուսանկարիչը լուսանկարչության մեջ սիրում է հենց կադր գողանալը, իսկ թե ինչու գողանալ` մեկնաբանում է.

-Քանի որ շատ կադրեր  մենք առանց հարցնելու ենք վերցնում։ Սիրում եմ, երբ կարողանում եմ ճիշտ օգտվել կարևոր վայրկյաններից, և ի վերջո, շատ եմ ուրախանում, երբ նկարածս ուրախացնում է մարդկանց։

Ապագա ծրագրերի  մասին Վարդանը չցանկացավ խոսել։ Իր խոսքով, ծրագրեր շատ կան, բայց քանի դեռ իր մտքում են ու մտքից գործի չեն հասել, չի  խոսի այդ  մասին։

Վերջում, թե որն է իր երազանքների վայրը կադրեր ֆիքսելու համար,  հավելեց`

«Իմ երազանքի վայրը ամենուր է, հատուկ տեղ չկա»:

Կեչուտ գյուղի հիվանդանոցի տեղում առաջ ճահճոտ վայր էր,  մինչև կառավարությունը որոշեց, որ պետք է կառուցվի հիվանդանոց, որը եղավ բոլոր գյուղացիների և ոչ միայն գյուղացիների, այլ հարակից տարածքների լավագույն հիվանդանոցներից մեկը։

Էմմա տատիկը թախիծով, բայց մեծ հպարտությամբ պատմում է: Սկսեց ամենասկզբից, թե  երբ է կառուցվել։

-1989 թվականի սեպտեմբերից սկսել է աշխատել հիվանդանոցը, երեք հարկանի էլ եղել  է: Ամեն հարկը բաժանված է եղել  մասերի: Առաջինը մանկական բաժինն էր, երկրորդը` ծննդաբերության, երրորդը` վիրահատական և թերապիայի  բաժինը։ Բժիշկները լավագույնն էին՝ Հակոբյան Սիլվան, Սլավիկ Ծատուրյանը  (մանկական բաժնից), ծննդաբերականից` Բելլան (ազգանունը չեմ հիշում), թեև նրան բոլորը գիտեին Բելլա, Օպերացիոն բաժնից` Վալերի Ջալալյանը։

Սարքավորումներով  հագեցած էր: Բոլորը ձեռք էին բերված Ամերիկայից, գերհզոր էր ամեն բան։ Հանրապետությունում  նման սարքավորումներ ունեցող, այն էլ էդ թվականներին, շատ քիչ էին։ Ունեինք գաղտնի ստորգետնյա տարածք, որտեղ կարող էին պատերազմի ընթացքում 100 հիվանդի բուժել  և տեղավորել,- ժպիտով ասաց,- ինչքան գետնի վրա է, այնքան էլ տակն է: Դեղորայքները նույնպես Ամերիկայից էին։ Տոննաներով սնունդ էին ստանում, բաժանում հիվանդներին: Անգամ ամեն հարկում մատուցողներ կային, որպեսզի սպասարկեին հիվանդներին։

Մինչ  Էմմա տատիկը իր խոսքը կավարտեր, ամուսինը ներս մտավ, ասաց.

-Ուտելիք  ասեցիք` հիշեցի: Կային  այնպիսի մթերքներ, որոնք մեզ անծանոթ էին, – հավելեց Էդիկ պապիկը,- հիշում եմ,  մի օր ձվի փոշի էինք բաժանում ժողովրդին, հետաքրքրեց, թե  ինչ է:  Մեր բախտից մնացել էր  մեկ հատ:  Խոհարարին  ասացի`  փոքր ժամանակ սրանից կերած կա՞, ասաց` հա՛: Դե  պատրաստի`  տեսնեք էդ ինչ ա: Պատրաստեց,  ու եղավ պանիր: Փաստորեն դա պանրի փոշի էր, այլ ոչ թե ձվի, անգլերեն գրվածն էլ չէինք հասկացել:  Բայց ամենահամեղը շոկոլադի փոշին էր։

Բայց  հիվանդանոցն այս ամենով չէր սահմանափակվում: Ունեցել է քոլեջ, որի շրջանավարտները մինչև այսօր աշխատում են և շատ լավ մասնագետներ են։

Իսկ թե որ դեպքը երբեք չի մոռանա, խորը հոգոց հանելով պատմեց.

-Այն, որ աղջկա կյանք ենք փրկել ես և ընկերուհիս (մենք մաքրուհիներ էինք):

Ծանր հիվանդ աղջիկ բերեցին մեզ մոտ, համարյա մահամերձ: Ես ու ընկերուհիս էինք` Օվսանը:  Միանգամից տեղափոխեցինք պալատ, իր հետ տառապեցինք, շատ ծանր գիշեր էր,  մինչև լույսը բացվեց, եկավ գլխավոր բժիշկը։ Հարցրեց, թե ուր է ծանր հիվանդը, ասացինք` վերակենդանացման բաժնում: Աղջիկը հիմա լավ է ամուսնացել  է:

Հիվանդանոցը աշխատել է միչև 2005 թվականը, ապա երկրի փոփոխությունների հետ նաև փոխվեց նաև հիվանդանոցը: Այլևս չէին կարողանում աշխատակիցներին  աշխատավարձ տալ և ապահովել շենքի ծախսերը։ Այդպես փակվեց հիվանդանոցը, իսկ շենքը մնաց լքված ու ամայի:

- Երազում եմ դառնալ աշխարհահռչակ նկարիչ և ճարտարապետ,- այսպես է պատասխանում 11-ամյա Արսենը այն հարցին, թե ինչ է երազում դառնալ։

Այսօր ուզում եմ գրել մի տղայի մասին, ում երազանքները հասնում են մինչև աշխարհի կենտրոն։ Արսենը ապրում է Ջերմուկ քաղաքի Կեչուտ գյուղում։ Արդեն հասցրել է սիրվել ու փոքր ինչ ճանաչված դառնալ քաղաքացիների և գյուղացիների կողմից ։

- Արսեն ջան, ինչպե՞ս սկսվեց ամեն ինչ: Կպատմե՞ս քո առաջին նկարների մասին։ 

- Ես նկարչությամբ սկսել եմ զբաղվել, երբ երեխա էի: Այդ ժամանակ հեռուստացույցով տարբեր հաղորդումներ էին ցույց տալիս, և ես փորձում էի դերասաններին նկարել։ Նկարում էի տարբեր մարդկանց, անգամ հնդկական սերիալների դերասաններին։ Հետո սկսեցի ընտանիքի անդամներիս նկարել: Զգացի, որ ստացվում է: Մայրիկս առաջինը տաղանդս նկատողներից է եղել։ Միշտ ասում է. «Եթե տաղանդ ունես, պետք է աշխատես տաղանդիդ վրա, և ո ամենակարևորը աշխատասիրությունն է: Եթե աշխատասեր չլինես, ոչնչի չես հասնի»։ Խնդրեցի ծնողներիս, որպեսզի ինձ ուղարկեն նկարչական խմբակ: Ու մինչ օրս էլ հաճախում եմ: Արդեն 5-րդ դասարանում եմ։

- Նկարչական խմբակի ուսուցիչները ի՞նչ կարծիքի էին նկարներիդ մասին։ Ի՞նչ էիր նկարում այնտեղ:

Նկարում էի կենդանիներ, մեքենաներ, մուլտֆիլմերի հերոսներ: Հետո անցա դիմանկարներին: Նկարեցի տատիկիս ու պապիկիս, ընտանիքիս մյուս անդամներին։ Մեր ուսուցիչը՝ Վարդան Մովսիսյանը, միշտ ասում է, որ մենք այնքան պիտի նկարենք, մինչև իսկական նկարիչ դառնանք:

 - Նկարչությամբ զբաղվելը դասերիդ արդյոք խանգարո՞ւմ է։

- Ոչ, հասցնում եմ ամեն բան: Պահ է գալիս, որ այլևս չեմ ցանկանում նկարչությամբ զբաղվել, բայց մայրիկիս համառության և իմ աշխատասիրության շնորհիվ հասցնում եմ։

 - Ո՞վ է միշտ քեզ ոգեշնչում։ 

- Ամենաառաջինը մայրիկս, հետո ուսուցիչներս, բարեկամներս: Երբ ուզում եմ իջնել  ընկերներիս հետ խաղալու, մայրս միշտ ասում է` նկարիր, նոր գնա: Եվ ես հենց այդպես էլ անում եմ։

- Ո՞վ է քո ամենասիրելի նկարիչը:

- Ամենասիրելի նկարիչս Մարտիրոս Սարյանի է։

 - Իսկ որոշե՞լ ես, թե ինչ մասնագետ ես դառնալու ապագայում։

- Շատ եմ ցանկանում դառնալ ճարտարապետ, բայց համ էլ փորագրող և նկարիչ:

- Իսկ բացի նկարչությունը, ուրիշ սիրելի զբաղմունք ունե՞ս։ 

- Այո, ազատ ժամանակ շատ եմ սիրում փորագրությամբ զբաղվել։

- Արսեն ջան, գիտենք, որ վերջերս կայացել է քո առաջին ցուցահանդեսը: Շատ հյուրեր ունեի՞ր։

-  Շատ լարված էի մինչև ցուցադրությունը: Մենք հրավիրատոմսեր էինք պատրաստել: Հրավիրել էինք դպրոցի ուսուցիչներին, դասարանցիներիս, գյուղապետին, քաղաքապետին, արվեստի դպրոցի ուսուցիչներին, բարեկամներիս և շատ ու շատ այլ մարդկանց։ Բոլորն էլ եկել էին։ Մինչև սկսելը շատ էի վախենում և ամաչում էի։ Գալիս նայում էին, գովասանքի խոսքեր էին ասում, ինձ լավ էի զգում: Ցանկանում էին ինձ հետ նկարվել։

- Ուրիշ ի՞նչ մրցույթների ես մասնակցել և ցուցահանդեսների:

- Երեք տարի առաջ Եղեգնաձորում մասնակցեցի նկարների ցուցադրության, արժանացել եմ պատվոգրերի և նվերների։ Իսկ անցած տարի մասնակցել եմ ցուցահանդեսի, որը կոչվում էր Artmusic և թե քանդակագործությունից, թե նկարչությունից, զբաղեցրել եմ հանրապետությունում երրորդ հորիզոնականը։

 - Արսեն ջան, քեզ մաղթում եմ մեծ հաջողություններ: Հուսով եմ, որ մեծ նվաճումներ կունենաս, և ես էլի կգրեմ քո մասին։

Շատ տարիներ առաջ այս վայրը եղել է կենդանիներին և մարդկանց կապող օղակը։ Արջի ժայռից միչև մյուս ժայռը եղել է կամուրջ։ Գյուղի բնակիչները հեշտությամբ մուտք էին գործում կենդանիների աշխարհ։ Մի անգամ որսորդների խումբ է գնում որսի։ Հաջող որս կատարելուց հետո նրանք որոշում են հանգստանալ։ Կրակ են վառում, իրենց բռնած որսն են խորովում և պատմում պատմություններ։ Նրանք այնքան հոգնած էին, որ քնով անցան։ Բայց երբ արթնացան, նկատեցին, որ այդ նույն վայրը չէր։ Նրանք քարանձավում էին։ Լսվում էր արջերի ձայն, բոլորը քարացած էին։ Սկսեցին հետդարձի ճանապարհ փնտրել, բայց ամեն ինչ ապարդյուն էր։ Անցան օրեր, գյուղում բոլորը անհանգստացած էին։ Մի քանիսը ճանապարհ ընկան նրանց գտնելու, բայց որսորդների հետքն անգամ չկար։ Նրանք վհատված հետ վերադարձան։ Եվս մեկ անգամ գյուղացիները գնացին նրանց գտնելու, և այս անգամ նրանք գտան որսորդներից մեկի դանակը։ Շատ քայլելուց հետո նրանք մի գետ տեսան, անցան գետը ու հասան քարանձավի։ Ներս մտան՝ մարդկային ոսկորներ, դիակներ ու քնած արջեր։ Նրանք շշուկով փնտրում էին մարդկանց, ու հանկարծ որսորդներից մեկը շատ հյուծված ձայն տվեց։ Բոլորը վազելով շտապեցին այնտեղ, մի քիչ ջուր ու հաց տվեցին, օգնեցին, որ դուրս գա։ Բոլոր որսորդներից միայն նա էր ողջ մնացել, մյուսները մահացել էին սովից, ոմանց էլ արջերն էին կերել։ Հենց ուզում էին դուրս գալ քարանձավից, մի քանի արջ կտրեցին նրանց ճանապարհը, բայց օգնող մարդիկ զինված էին և կարողացան սպանել արջին։ Տուն վերադարձավ միակ ողջ մնացած որսորդը և բոլորին պատմեց կատարվածի մասին։ Գյուղի բնակիչները որոշեցին քանդել կամուրջը, որ արջերը կամ այլ կենդանիները չկարողանան մուտք գործել գյուղ։ Եվ այդ օրվանից ժայռի անունը մնաց «Անիծված արջերի քարայր»։ Իսկ արդեն մեր օրերում այն շատ գեղեցիկ է տարվա բոլոր եղանակներին, հիմա այնտեղ կարող են գալ բոլորը, բայց միայն առավոտյան։ Գիշերն այնտեղ շատ վտանգավոր է, հանդիպում են աղվեսներ, օձեր և շատ այլ կենդանիներ։