Անահիտ Ստեփանյանի բոլոր հրապարակումները

Լուսանկարչի աշխարհը

«Ինձ դուր են  գալիս մարդկանց ժպիտը, բաց աչքերը, արևը, ամպերը, անձրևը, ձյունը»:

Վարդան Մովսիսյանը այսպես է պատասխանում այն հարցին, թե ինչը ոգեշնչեց վերցնել տեսախցիկն ու նկարել։

-Ես միշտ փնտրում եմ, փնտրում եմ այն, ինչը դեռ չկա: Ֆոտոխցիկը մի միջոց է, որի օգնությամբ  փոխանցում ենք տեսածը։ Ես սիրում եմ բնությունը, սիրում եմ այն գեղեցիկը, ինչը կա մեր շրջապատում: Սա է պատճառը, որ ես սկսեցի լուսանկարել։

Վարդան Մովսիսյանը ապրում է Ջերմուկում, աշխատում  տեղի արվեստի դպրոցում, նկարչության ուսուցիչ է։

-Լուսանկարչությունը այն է, ինչ ինձ ուրախացնում է: Միակ գործն է, որից ես երբեք չեմ հոգնում: Ընտրությունը պարզ է. ինչը քեզ ուրախացնում է, դու նրան ես նվիրում ողջ ժամանակդ։

Չցակացավ խոսել մանկությունից, մի դրվագ է հիշում.

-Մանկության հետ կապված, հիշում եմ առիթների ժամանակ, երբ տեսախցիկով կամ ֆոտոխցիկով մարդ էի տեսնում, ուզում էի ես էլ տեսնել, թե այդ մարդը ինչ է տեսնում իր մի աչքը փակ: Միշտ հետաքրքրել է  ինձ, թե ինչպես է նկարը դուրս գալիս:

Վարդանը նախընտրում է նկարել  բնանկարներ ու դիմանկարներ։

-Պետք է շատ աշխատել, կարելի է սխալվել, բայց պետք է  հասկանաս սխալը, որ ինքդ քեզ ուղղես: Պետք է  շատ կարդալ ու տեսնել այն ամենը, ինչը կօգնի քեզ զարգանալ: Պետք է հարցնել մարդկանց, կարողանալ նաև լսել քննադատություններ և կարծիքներ, ուղղակի պետք է ունենալ նպատակ ու աշխատել:

Լուսանկարիչը լուսանկարչության մեջ սիրում է հենց կադր գողանալը, իսկ թե ինչու գողանալ` մեկնաբանում է.

-Քանի որ շատ կադրեր  մենք առանց հարցնելու ենք վերցնում։ Սիրում եմ, երբ կարողանում եմ ճիշտ օգտվել կարևոր վայրկյաններից, և ի վերջո, շատ եմ ուրախանում, երբ նկարածս ուրախացնում է մարդկանց։

Ապագա ծրագրերի  մասին Վարդանը չցանկացավ խոսել։ Իր խոսքով, ծրագրեր շատ կան, բայց քանի դեռ իր մտքում են ու մտքից գործի չեն հասել, չի  խոսի այդ  մասին։

Վերջում, թե որն է իր երազանքների վայրը կադրեր ֆիքսելու համար,  հավելեց`

«Իմ երազանքի վայրը ամենուր է, հատուկ տեղ չկա»:

Կեչուտի հիվանդանոցը

Կեչուտ գյուղի հիվանդանոցի տեղում առաջ ճահճոտ վայր էր,  մինչև կառավարությունը որոշեց, որ պետք է կառուցվի հիվանդանոց, որը եղավ բոլոր գյուղացիների և ոչ միայն գյուղացիների, այլ հարակից տարածքների լավագույն հիվանդանոցներից մեկը։

Էմմա տատիկը թախիծով, բայց մեծ հպարտությամբ պատմում է: Սկսեց ամենասկզբից, թե  երբ է կառուցվել։

-1989 թվականի սեպտեմբերից սկսել է աշխատել հիվանդանոցը, երեք հարկանի էլ եղել  է: Ամեն հարկը բաժանված է եղել  մասերի: Առաջինը մանկական բաժինն էր, երկրորդը` ծննդաբերության, երրորդը` վիրահատական և թերապիայի  բաժինը։ Բժիշկները լավագույնն էին՝ Հակոբյան Սիլվան, Սլավիկ Ծատուրյանը  (մանկական բաժնից), ծննդաբերականից` Բելլան (ազգանունը չեմ հիշում), թեև նրան բոլորը գիտեին Բելլա, Օպերացիոն բաժնից` Վալերի Ջալալյանը։

Սարքավորումներով  հագեցած էր: Բոլորը ձեռք էին բերված Ամերիկայից, գերհզոր էր ամեն բան։ Հանրապետությունում  նման սարքավորումներ ունեցող, այն էլ էդ թվականներին, շատ քիչ էին։ Ունեինք գաղտնի ստորգետնյա տարածք, որտեղ կարող էին պատերազմի ընթացքում 100 հիվանդի բուժել  և տեղավորել,- ժպիտով ասաց,- ինչքան գետնի վրա է, այնքան էլ տակն է: Դեղորայքները նույնպես Ամերիկայից էին։ Տոննաներով սնունդ էին ստանում, բաժանում հիվանդներին: Անգամ ամեն հարկում մատուցողներ կային, որպեսզի սպասարկեին հիվանդներին։

Մինչ  Էմմա տատիկը իր խոսքը կավարտեր, ամուսինը ներս մտավ, ասաց.

-Ուտելիք  ասեցիք` հիշեցի: Կային  այնպիսի մթերքներ, որոնք մեզ անծանոթ էին, – հավելեց Էդիկ պապիկը,- հիշում եմ,  մի օր ձվի փոշի էինք բաժանում ժողովրդին, հետաքրքրեց, թե  ինչ է:  Մեր բախտից մնացել էր  մեկ հատ:  Խոհարարին  ասացի`  փոքր ժամանակ սրանից կերած կա՞, ասաց` հա՛: Դե  պատրաստի`  տեսնեք էդ ինչ ա: Պատրաստեց,  ու եղավ պանիր: Փաստորեն դա պանրի փոշի էր, այլ ոչ թե ձվի, անգլերեն գրվածն էլ չէինք հասկացել:  Բայց ամենահամեղը շոկոլադի փոշին էր։

Բայց  հիվանդանոցն այս ամենով չէր սահմանափակվում: Ունեցել է քոլեջ, որի շրջանավարտները մինչև այսօր աշխատում են և շատ լավ մասնագետներ են։

Իսկ թե որ դեպքը երբեք չի մոռանա, խորը հոգոց հանելով պատմեց.

-Այն, որ աղջկա կյանք ենք փրկել ես և ընկերուհիս (մենք մաքրուհիներ էինք):

Ծանր հիվանդ աղջիկ բերեցին մեզ մոտ, համարյա մահամերձ: Ես ու ընկերուհիս էինք` Օվսանը:  Միանգամից տեղափոխեցինք պալատ, իր հետ տառապեցինք, շատ ծանր գիշեր էր,  մինչև լույսը բացվեց, եկավ գլխավոր բժիշկը։ Հարցրեց, թե ուր է ծանր հիվանդը, ասացինք` վերակենդանացման բաժնում: Աղջիկը հիմա լավ է ամուսնացել  է:

Հիվանդանոցը աշխատել է միչև 2005 թվականը, ապա երկրի փոփոխությունների հետ նաև փոխվեց նաև հիվանդանոցը: Այլևս չէին կարողանում աշխատակիցներին  աշխատավարձ տալ և ապահովել շենքի ծախսերը։ Այդպես փակվեց հիվանդանոցը, իսկ շենքը մնաց լքված ու ամայի:

Թող մենք վերջինը լինենք

-Երազում էի  ընդունվել Ռոմանոս Մելիքյանի անվան պետական երաժշտական քոլեջի դհոլի բաժինը: Մեծ ուրախությամբ և հպարտությամբ գնացի բանակ: Չէինք էլ կարող պատկերացնել, թե ինչ կլինի, բայց եղավ այն, ինչին ոչ ոք թերևս չէր սպասում: Պատերազմի օրերին միակ բանը, որ մտքովս անցնում էր, դա ողջ մնալն էր, ոչ միայն իմ, այլ ընկերներիս,- պատմում է Արտավազդը:

Արտավազդը Ջերմուկ քաղաքի Կեչուտ գյուղից  է։ 2020 թվականի հուլիսին էր զորակոչվել բանակ: Ծառայել է Մատաղիսում։ Երբ հարց էինք տալիս, երկար լռում էր, ամեն բան նորից վերապրելով էր պատմում:  Պատերազմի մասին խոսելիս,մի պահ լռեց, հետո դիմեց ինձ.

-Անահիտ, հիշու՞մ ես, երբ դասարանով մեզ  բանակ էիք ճանապարհում, ասացի` մենք գնալու ենք, ու սկսի պատերազմ:  Դա ասում էինք կատակով, բայց երբեք չէինք պատկերացնի, որ կգա այդ օրը այսքան շուտ։

Պատերազմի ժամանակ ընկերս զոհվեց ձեռքերիս մեջ, իսկ ես հրաշքով ողջ մնացի։ Այո՛, այո, հրաշքներ լինում են, ու Աստծուն պետք է միշտ հավատալ, ոչ թե այն ժամանակ, երբ վատ օրեր են լինում, այլ միշտ: Աստվածաշունչ  էի միշտ կարդում  սահմանին, բայց սկսեցի շատ կարդալ պատերազմի օրերին, նաև զինակից ընկերներս սկսեցին կարդալ։

Վիրավորվեցի: Ոչինչ չեմ հիշում: Ընկերներս պատմում են` ինձ փրկել են։ Դուրս   էի եկել խոսելու մորս հետ: Ասեմ, որ եթե վիրավորվեմ` չհավատաք  հանկարծ: Ընկերոջս հեռախոսով էի, ու պայթյուն եղավ: Դեմքս ամբողջությամբ արնաշաղախ էր: Ընկերոջս հեռախոսից են ճանաչել, որ դա ես եմ։ Մոտեցան, դեռ շունչս կար։ Տեղափոխեցին  ու վիրահատեցին:  Ամենածանրն էի, այդ իսկ պատճառով տեղափոխեցին Երևան: Բժիշկները հույս չէին տալիս, որ կապրեմ, իսկ այդ ընթացքում զանգահարում էին մայրիկիս, բայց չէր հավատում, քանի որ ասել էի` չհավատա՛ս։

Զանգահարում էին մայրիկիս, որ հայտնեն լուրը: Մայրս վերցրեց, բայց չհավատաց: Մի քանի անգամ փորձեցին նորից զանգահարել, ի վերջո հավատաց, և եկան: Հայրս նույնպես գնացել էր կռիվ այն հույսով, որ նաև կհանդիպի ինձ: Երբ հորս ասացին, որ լուր կա ինձնից (մի քանի օր էր, ինչ չէի զանգահարում) միանգամից մտածեց, որ ինձ մի բան է պատահել։

Հիվանդանոցում բժիշկները գալիս և ասում էին` երեք ժամից պարզ կլինի, ու էդպես շարունակ ժամեր էին ասում, մինչև որ ուժ գտան և ասացին, որ վիճակս շատ ծանր է, միայն հրաշքը ինձ կփրկի։ Չորս օր կոմայի մեջ եմ եղել, իսկ հետո… Հետոն ամենալավն էր, երբ դու ողջ ես, ծնողիդ գրկում ու այդ ժամանակ մտածում ես, որ հաղթել ես ոչ միայն մահին, այլ նաև աշխարհին։ Սկզբից չէի ճանաչում ոչ մեկին, ապա հետզհետե ճանաչեցի, մինչև հիմա զգում եմ հետևանքները։ Վիրավորվել եմ գլխից և ոտքից։ Երկու վիրահատություն եմ տարել, երկրորդս արդեն վերջացրել եմ: Ինձ հիմա համեմատաբար լավ եմ զգում։ Հիվանդանոցում տղաները, ավելի ճիշտ, արդեն ինձ հարազատ դարձած մարդիկ շատ լավն էին, ջերմ մթնոլորտ, կարծես ոչինչ չէր եղել, ասում էինք, խոսում, երջանկանում ու տխրում։

Հիմա  փոքր ինչ նպատակներս փոխվել են:  Ուզում եմ փոքր բիզնես  հիմնադրել, բայց հիմա չեմ ուզում մանրամասնել։

-Դհոլի նոտաները հիշու՞մ ես:

-Դհոլը նոտա չունի,- լայն ժպիտով  պատասխանեց:

-Փաստորեն հիշում ես։

-Բա ոնց:

Իսկ վերջում կուզեմ ասել` չեմ ցանկանա, որ ոչ ոք տեսնի այն ամենը, ինչ մենք տեսանք։ Ոչ ո՛ք: Թող մենք լինենք վերջինը։

Սրտեր նվաճած Արսենը

- Երազում եմ դառնալ աշխարհահռչակ նկարիչ և ճարտարապետ,- այսպես է պատասխանում 11-ամյա Արսենը այն հարցին, թե ինչ է երազում դառնալ։

Այսօր ուզում եմ գրել մի տղայի մասին, ում երազանքները հասնում են մինչև աշխարհի կենտրոն։ Արսենը ապրում է Ջերմուկ քաղաքի Կեչուտ գյուղում։ Արդեն հասցրել է սիրվել ու փոքր ինչ ճանաչված դառնալ քաղաքացիների և գյուղացիների կողմից ։

- Արսեն ջան, ինչպե՞ս սկսվեց ամեն ինչ: Կպատմե՞ս քո առաջին նկարների մասին։ 

- Ես նկարչությամբ սկսել եմ զբաղվել, երբ երեխա էի: Այդ ժամանակ հեռուստացույցով տարբեր հաղորդումներ էին ցույց տալիս, և ես փորձում էի դերասաններին նկարել։ Նկարում էի տարբեր մարդկանց, անգամ հնդկական սերիալների դերասաններին։ Հետո սկսեցի ընտանիքի անդամներիս նկարել: Զգացի, որ ստացվում է: Մայրիկս առաջինը տաղանդս նկատողներից է եղել։ Միշտ ասում է. «Եթե տաղանդ ունես, պետք է աշխատես տաղանդիդ վրա, և ո ամենակարևորը աշխատասիրությունն է: Եթե աշխատասեր չլինես, ոչնչի չես հասնի»։ Խնդրեցի ծնողներիս, որպեսզի ինձ ուղարկեն նկարչական խմբակ: Ու մինչ օրս էլ հաճախում եմ: Արդեն 5-րդ դասարանում եմ։

- Նկարչական խմբակի ուսուցիչները ի՞նչ կարծիքի էին նկարներիդ մասին։ Ի՞նչ էիր նկարում այնտեղ:

Նկարում էի կենդանիներ, մեքենաներ, մուլտֆիլմերի հերոսներ: Հետո անցա դիմանկարներին: Նկարեցի տատիկիս ու պապիկիս, ընտանիքիս մյուս անդամներին։ Մեր ուսուցիչը՝ Վարդան Մովսիսյանը, միշտ ասում է, որ մենք այնքան պիտի նկարենք, մինչև իսկական նկարիչ դառնանք:

 - Նկարչությամբ զբաղվելը դասերիդ արդյոք խանգարո՞ւմ է։

- Ոչ, հասցնում եմ ամեն բան: Պահ է գալիս, որ այլևս չեմ ցանկանում նկարչությամբ զբաղվել, բայց մայրիկիս համառության և իմ աշխատասիրության շնորհիվ հասցնում եմ։

 - Ո՞վ է միշտ քեզ ոգեշնչում։ 

- Ամենաառաջինը մայրիկս, հետո ուսուցիչներս, բարեկամներս: Երբ ուզում եմ իջնել  ընկերներիս հետ խաղալու, մայրս միշտ ասում է` նկարիր, նոր գնա: Եվ ես հենց այդպես էլ անում եմ։

- Ո՞վ է քո ամենասիրելի նկարիչը:

- Ամենասիրելի նկարիչս Մարտիրոս Սարյանի է։

 - Իսկ որոշե՞լ ես, թե ինչ մասնագետ ես դառնալու ապագայում։

- Շատ եմ ցանկանում դառնալ ճարտարապետ, բայց համ էլ փորագրող և նկարիչ:

- Իսկ բացի նկարչությունը, ուրիշ սիրելի զբաղմունք ունե՞ս։ 

- Այո, ազատ ժամանակ շատ եմ սիրում փորագրությամբ զբաղվել։

- Արսեն ջան, գիտենք, որ վերջերս կայացել է քո առաջին ցուցահանդեսը: Շատ հյուրեր ունեի՞ր։

-  Շատ լարված էի մինչև ցուցադրությունը: Մենք հրավիրատոմսեր էինք պատրաստել: Հրավիրել էինք դպրոցի ուսուցիչներին, դասարանցիներիս, գյուղապետին, քաղաքապետին, արվեստի դպրոցի ուսուցիչներին, բարեկամներիս և շատ ու շատ այլ մարդկանց։ Բոլորն էլ եկել էին։ Մինչև սկսելը շատ էի վախենում և ամաչում էի։ Գալիս նայում էին, գովասանքի խոսքեր էին ասում, ինձ լավ էի զգում: Ցանկանում էին ինձ հետ նկարվել։

- Ուրիշ ի՞նչ մրցույթների ես մասնակցել և ցուցահանդեսների:

- Երեք տարի առաջ Եղեգնաձորում մասնակցեցի նկարների ցուցադրության, արժանացել եմ պատվոգրերի և նվերների։ Իսկ անցած տարի մասնակցել եմ ցուցահանդեսի, որը կոչվում էր Artmusic և թե քանդակագործությունից, թե նկարչությունից, զբաղեցրել եմ հանրապետությունում երրորդ հորիզոնականը։

 - Արսեն ջան, քեզ մաղթում եմ մեծ հաջողություններ: Հուսով եմ, որ մեծ նվաճումներ կունենաս, և ես էլի կգրեմ քո մասին։

93863576_1440757586097880_1957100847418572800_n

Թաքնված սարսափ

Շատ տարիներ առաջ այս վայրը եղել է կենդանիներին և մարդկանց կապող օղակը։ Արջի ժայռից միչև մյուս ժայռը եղել է կամուրջ։ Գյուղի բնակիչները հեշտությամբ մուտք էին գործում կենդանիների աշխարհ։ Մի անգամ որսորդների խումբ է գնում որսի։ Հաջող որս կատարելուց հետո նրանք որոշում են հանգստանալ։ Կրակ են վառում, իրենց բռնած որսն են խորովում և պատմում պատմություններ։ Նրանք այնքան հոգնած էին, որ քնով անցան։ Բայց երբ արթնացան, նկատեցին, որ այդ նույն վայրը չէր։ Նրանք քարանձավում էին։ Լսվում էր արջերի ձայն, բոլորը քարացած էին։ Սկսեցին հետդարձի ճանապարհ փնտրել, բայց ամեն ինչ ապարդյուն էր։ Անցան օրեր, գյուղում բոլորը անհանգստացած էին։ Մի քանիսը ճանապարհ ընկան նրանց գտնելու, բայց որսորդների հետքն անգամ չկար։ Նրանք վհատված հետ վերադարձան։ Եվս մեկ անգամ գյուղացիները գնացին նրանց գտնելու, և այս անգամ նրանք գտան որսորդներից մեկի դանակը։ Շատ քայլելուց հետո նրանք մի գետ տեսան, անցան գետը ու հասան քարանձավի։ Ներս մտան՝ մարդկային ոսկորներ, դիակներ ու քնած արջեր։ Նրանք շշուկով փնտրում էին մարդկանց, ու հանկարծ որսորդներից մեկը շատ հյուծված ձայն տվեց։ Բոլորը վազելով շտապեցին այնտեղ, մի քիչ ջուր ու հաց տվեցին, օգնեցին, որ դուրս գա։ Բոլոր որսորդներից միայն նա էր ողջ մնացել, մյուսները մահացել էին սովից, ոմանց էլ արջերն էին կերել։ Հենց ուզում էին դուրս գալ քարանձավից, մի քանի արջ կտրեցին նրանց ճանապարհը, բայց օգնող մարդիկ զինված էին և կարողացան սպանել արջին։ Տուն վերադարձավ միակ ողջ մնացած որսորդը և բոլորին պատմեց կատարվածի մասին։ Գյուղի բնակիչները որոշեցին քանդել կամուրջը, որ արջերը կամ այլ կենդանիները չկարողանան մուտք գործել գյուղ։ Եվ այդ օրվանից ժայռի անունը մնաց «Անիծված արջերի քարայր»։ Իսկ արդեն մեր օրերում այն շատ գեղեցիկ է տարվա բոլոր եղանակներին, հիմա այնտեղ կարող են գալ բոլորը, բայց միայն առավոտյան։ Գիշերն այնտեղ շատ վտանգավոր է, հանդիպում են աղվեսներ, օձեր և շատ այլ կենդանիներ։

Մենավոր ծառի առեղծվածը

Շատ հնում, երբ դեռ մարդիկ չէին հավատում, որ արևն ու լուսինը իրար չէին կարող հանդիպել, կար մի գեղջուկ հողագործ, որը շատ իմաստուն էր։ Նա ապրում էր լճի մյուս ափին, և ամեն առավոտ հետևում, որ ոչ ոք չիմանա և չգտնի մի գանձ, որը թաքնված էր մի հնաբույն ծառի տակ։ Շատ մարդիկ գիտեին այդ գանձերի մասին, բայց ոչ ոք չէր կարողանում այդ ծառի տակից գանձը հանել, որովհետև այդ տեղը ծերուկն անիծել էր, մի եկեղեցի էր կառուցել և ասել՝ եթե այստեղից գանձը գողանաք և տանեք, ապա Աստծո ողջ ցասումը ձեր վրա կիջնի։ Ոչ ոք չէր համարձակվում գանձը հանել այդտեղից։ Անցան ամիսներ, տարիներ։ Բոլորը մոռացան գանձի մասին, բայց մի տղա իր պապիկից ու տատիկից լսել էր այդ գանձի և դրա զորության մասին և ցանկացավ գտնել գանձը և սովից փրկել բոլորին։ Անվախ ու քաջ տղան՝ չվախենալով ծերուկի ու աստծո ցասումից, որոշեց, որ պետք է հանի գանձը և բաժանի աղքատներին։ Նա վերցրեց իր գործիքները և սկսեց փորել ու փորել անդադար, փորել և այդ փորելու ընթացքում սկսվեց մրրիկ, շանթ ու ամպրոպ։ Տղան վախենում էր, բայց միևնույնն է, չէր հանձնվում։ Վերջապես այդքան փորելուց հետո գտավ մի տուփ, զգուշորեն բացեց տուփը և տեսավ մի մեդալիոն, որի վրա ծերուկի մոր նկարն էր։ Նրան սպանել էին չար մարդիկ։ Մեդալիոնի հետ նաև գրություն կար․ «Հավատալով գանձերին՝ մարդիկ տրվում են դրանց որոնմանը, բայց մոռանում են, որ իսկական գանձը նրանք ձեռք են բերում ապրելով ու հավատալով երազանքներին, որոնք իրականանալով դառնում են քո գտած ամենամեծ գանձը։ Այդպես էլ իմ հետ եղավ․ ես իմ ամբողջ կյանքը նվիրեցի այդ գանձը փնտրելուն, բայց ավաղ, ես մոռացա, որ պետք է ապրեմ։ Երբ ես գանձը գտա, արդեն զառամյալ ծերունի էի, և այն գցեցի ջուրը, իսկ այդ ծառի ամենախորքում պահեցի մայրիկիս մեդալիոնը ու խոսքը՝ «ապրիր այսօր, վաղն արդեն ուշ կլինի»»։

74389095_3538424542849223_3199314202418216960_n

Տղան զարմացավ և սկսեց հասկանալ, որ ինքն իրոք գանձ է գտել ու նրբորեն մեդալիոնը դրեց տուփի մեջ ու թաղեց ծառի ամենախորքում։ Միայն մի նշան թողեց, որ դարեր հետո կարողան գտնել․ դա ծառի կիսատ արմատն էր, որը նա փորել էր քարով։ Տղան իր գանձը գտած վերադարձավ տուն։ Եվ երբ նրան հարցրին, թե արդյոք նա գանձը գտել է, թե ոչ, նա պատասխանեց՝ Աստծո ու ծերուկի հանդեպ վախը ինձ չթողեցին գտնել գանձը։ Եվ ամուր գրկեց իր ընտանիքին։

Ծակ քարի ավանդությունը

Միշտ էլ իմ հետաքրքրության կենտրոնում  եղել են մեր գյուղի բարքերն ու սովորությունները, հետաքրքիր պատմություն ունեցող վայրերը։ Եվ ինձ միշտ այդ հարցում օգնության է հասնում տատիկս։ Հիշում եմ, երբ նրանից խնդրեցի, որպեսզի պատմի մի պատմություն կապված մեր գյուղի բարքերից և հետաքրքիր պատմություն մի վայրից, որը ունի հեթանոսական պատմություն։

Նա սկսեց  ամենասկզբից:

- Մեր գյուղը ունի շատ հերոսական և հետաքրքրական պատմություններ: Դրա մասին վկայություններ կան Ս.Օրբելյանի «Պատմություն նահանգին Սիսական» գրքում,- հետո ավելացնում, որ գյուղն ունի հազար տարուց ավելի պատմություն, և երբեմն գործում է Ղուշչի, Կուշչի, Կուշչի ֊Բիլաք անուններով,- գրաված է այնտեղ. «մի թուրք բեկ գյուղ կնքեղ իր ճաշակին համապատասխան, որը թարգմանվում է ՝ բազեապան, բազե ՝դաստակի վրա։ Այստեղի մարդիկ շատ ավանդապաշտ ու իրենց օրենքով ապրող մարդիկ էին։ Գյուղի արևմտյան մասում բաց տարածության մեջ կա մի մեծ քար, որը կոչվում է «Ծակ քար»:  Թե ինչու է կոչվում Ծակ քար, հիմա կպատմեմ:

Կար մի գեղեցիկ աղջիկ, ով իր համեստությամբ և հոգատարությամբ միշտ աչքի էր ընկնում։ Նրա բարությունն ու գեղեցկությունը սահմաններ չէին ճանաչում։ Նա ուներ մուգ կանաչ աչքեր, մուգ շագանակագույն մազեր։ Նրան միշտ ասում էին գեղեցկուհի Մարիամ։ Նրան էր սիրահարված գյուղի ամենասիրուն և ամենաքաջ և «ամենաիգիթ» տղամարդը։Նա նույնպես շատ գեղեցիկ էր, ուներ գանգուր մազեր, լայն բազուկներ և նրա որսորդության մասին պատմում էին հարակից գյուղերում։

Մի անգամ Մարիամի հայրը նրան ուղարկում է հանդից եղբորը կանչելու: Մինչ այնտեղ հասնելը նա հանդիպում է Կարապետին: Նրանց հայացքները միախառնվում են, կարծես երկուսի սրտում վառվում է սիրո կրակը։ Նրանք այնպես էին միմյանց նայում, կարծես թե, վերջին անգամ էին իրար տեսնում։ Սիրահարները սկսում  են հանդիպել «Ծակ Քար» կոչվող վայրում։Նրանց հանդիպումները դառնում են հաճախակի մինչ այն պահը, երբ  Մարիամն իմանում է, որ իրեն նշանել են: Այդպես էր՝ դեռ փոքր տարիքից հայրերը նշանում էին իրենց աղջիկներին  և կնության էին տալիս այն ժամանակ, երբ դառնում էին հասուն։ Դժբախտ լուրը կոտրում է Մարիամի փխրուն սիրտը։Աղջիկը անհապաղ ուզում է տեսնի Կարապետին  և արագ քայլելով գնում իրենց վայրը, ուր իրեն սպասում էր Կարապետը։ Բայց Մարիամին հետևում էր հայրը և տեսնում, որ աղջիկը մտավ ծակ քար, ուր սովորաբար գնում էին սիրահարները։ Հայրը աննկատ մոտենում է և տեսնում նրանց ՝աղունիկների նման զրուցելուց։ Հայրը այնքան է բարկանում, որ դանակով հարվածում է տղային։ Տղան ընկնում և քարի վրա անցք է գոյանում: Մարիամն այդ ամենը տեսնելով վերցնում է դանակը և ասում և ինքնասպան լինում։Երբ նա ընկնում է, այնպիսի դիրք է  լինում, կարծես թե նրանց օրհնում է քահանան։ Եվ այսպես այդ վայրն անվանում են «Ծակ քար» կամ Կարապետի պուրակ։ Գյուղի երիտասարդները ավանդույթ են դարձնում, և մայիսին սիրահարները հավաքվում են և երդվում, որ էլ այդպիսի դեպքեր չեն լինի, և որ ամեն սիրահար հասնի իր մուրազին։

Դևի բույնը

Լուսանկարը` Անահիտ Ստեփանյանի

Լուսանկարը` Անահիտ Ստեփանյանի

-Անահիտ, ե՞րբ ես այգուց ազնվամորի հավաքելու, եթե էսպես շարունակես, հաստատ այս տարի ազնվամորու հյութ չես խմի։

-Տատիկ, հիմա կգնամ, բայց այդ անիծյալ այգին այնքան հեռու է, որ ալարկոտություն եմ անում։

-Չեմուչում չկա, արագացրու գնա։

Դե, ես ճանապարհ ընկա, ինձ զրուցակից եղավ մեր գյուղի Աբել պապը։ Ինչ խոսք, նրա հետ քայլելը և զրուցելը ինձ համար պատիվ էր, նա եղել է ժամանակի ամենագիտուն մարդկանցից մեկը և նախկին գյուղապետը։ Քայլեցինք միասին և նստեցինք մեր գյուղի ամենագեղեցիկ վայրերից մեկում։

Աբել պապիկը սկսեց պատմել մի պատմություն։

-Այս վայրը հնում անվանել են «Դևի բույն», իբրև թե այն ժամանակ այստեղ ապրել է դև, որպեսզի մարդիկ չգային և չդիտեին մայրամուտը, որովհետև այստեղ ամեն բան դյութական էր։ Այնքան դյութական էր այդ ամենը, կարծես թե մի ամբողջ աշխարհ ու արև է կրում իր ներսում, և ոչ ոք չկա, որ այն խլի քեզնից, որովհետև կա այնքան բարություն, անսահման սեր ու ազնվություն, որ կարող ես խենթանալ։ Ըստ լեգենդի՝ մի տղա ու մի աղջիկ են լինում, նրանք անսահման շատ էին միմյանց սիրում և ամեն մայրամուտի այցելում էին իրենց մատուռը, որտեղ միշտ վառ էր սիրո անմար կրակը։ Բայց տղան անհետանում է որոշ ժամանակով, աղջիկը փնտրում էր նրան ամենուր։ Հանկարծակի հայտնվում է տղան և ասում, որ այլևս չի սիրում աղջկան, և նրա համար լավ կլինի, որ իրարից հեռու լինեն, և կրկին անհետանում է։ Անհույս աղջիկը անիծում է տղային, որ եթե նա սիրահարվի իրենից ավելի գեղեցիկ և ավելի խելացի աղջկա, անմիջապես դև դառնա։ Աղջիկն անհետանում է արջ կոչվող ժայռի մեջ, իսկ տղան վերածվում է դևի և ոչ ոքի չի թողնում դիտել մայրամուտը։ Նա բնակվում է Արջ կոչվող ժայռի ամենախորքում, և ժողովուրդն այդ տեղն անվանում է Դևի բույն։ Այդ տեղն այնքան անիծված էր, որ անդադար անձրևներ էին տեղում, անգամ երկինքն էր սգում կատարվածը, դրանից էլ այդտեղ գոյացավ լիճ՝ ներքևում թողնելով դևի բույնը։

Լուսանկարը` Անահիտ Ստեփանյանի

Լուսանկարը` Անահիտ Ստեփանյանի

Մնացել է միայն արջի լայն բացված բերանը, որ կարծես թե մխրճված էր ջրի մեջ, իսկ վերևում կա սիրո այն մատուռը, որտեղ միշտ վառվում է սիրո անմար կրակը սիրահար մարդկանց կողմից։

Այսպես էլ մեր գյուղի Աբել պապի հետ զրուցելով և հետաքրքիր պատմություններ պատմելով տեղ հասանք։ Իսկ ես վերջապես հավաքեցի բոլոր ազնվամորիները։

Ռազմական մրցույթ Եղեգնաձորում

-Ողջույն, դասակ։

-Ողջույն, պարոն ավագ լեյտենանտ։

-Երեխաներ, Եղեգնաձորում անց է կացվելու ռազմական մրցույթ, որին դուք էլ եք մասնակցելու: Ամեն տարի մրցույթը տեղի է ունենում Եղեգնաձորի մարզադաշտում: Հաճախ են կազմակերպվում այդպիսի մրցույթներ, և ամեն տարի սիրով մեր դպրոցը մասնակցում է: Այս տարի հերթը ձերն է: Պետք է պատրաստվել մրցույթին և պատվով ներկայանալ: Իսկ դասարանի մյուս երեխաները կարող են գալ և ոգևորել իրենց դպրոցին:

Մրցույթի մասնակիցներին ընտրում է ուսուցիչը՝ ելնելով վարքից, գիտելիքներից և, իհարկե, ճկունությունից:

Հասանք Եղեգնաձոր: Մասնակիցները կանգնեցին շարք, իսկ մենք՝ ոգևորողներս, նստեցինք: Մասնակցում էին Ջերմուկի թիվ 3, Կեչուտի միջնակարգ, Մալիշկայի թիվ 2, Արենիի միջնակարգ, Զառիթափի միջնակարգ դպրոցները: Բոլորն էլ հաղթական էին տրամադրված: Մենք՝ աշակերտներս, շատ ոգևորված էինք։ Չէ՞ որ մասնակիցներից է կախված դպրոցի պատիվը։

Կար 5 խաղ՝ շարային քայլ, արգելափակոցների հաղթահարում, վիրավորների տեղափոխում, ազիմուտի կողմնորոշում, բանավոր հարցեր:

Մենք միշտ ձգտում ենք նմանատիպ մրցույթների մասնակցել, չէ՞ որ դա ընդլայնում է աշակերտների աշխարհայացքը։ Մեր դպրոցից աշակերտ կա՝ Գոռ Թադևոսյանը, ով սովորում է Վազգեն Սարգսյանի անվան ռազմական համալսարանում։ Լսելով մրցույթի մասին՝ նա շտապեց օգնելու մեր մասնակիցներին: Եվ հավատացեք, որ դա իրոք մեծ պատիվ է:

Մրցույթում չհաղթեց ոչ մի թիմ, քանի որ բոլորն էլ ուժեղ էին, և դժվար էր որոշել հաղթողին:

Տիգրանը

Հարցազրույց Ֆիզմաթ դպրոցի աշակերտ Տիգրան Գրիգորյանի հետ

-Տիգրան, ինչպե՞ս եղավ, որ հայտ ներկայացրիր Ֆիզմաթ դպրոց:

-Երբեք չեմ մտածել այդտեղ ընդունվելու մասին, երբ իմացա այդ դպրոցի մասին, պատմության մասին, հասկացա, որ դա այն տեղն է, որտեղ կցանկանամ սովորել և սկսեցի աշխատել ինձ վրա:

-Ի՞նչ հույսեր կային, որ կնդունվես դպրոց, չէ՞ որ Ջերմուկում առաջինն էիր, որ հայտ ներկայացրեց դպրոց և ընդունվեցիր:

-Դե, այդ դպրոցի մասին ես լսել էի, որ հիմնականում այդ դպրոցից են գնում միջազային օլիմպիադաների: Իսկ ես մեծ հույսեր ունեմ մասնակցելու միջազգային օլիմպիադաներին:

-Ի՞նչ զգացիր այն պահին, երբ համացանցում տեսար քննության արդյունքները:

-Արդյունքները տեղադրվեցին 29:06:2017 00:05 րոպեին, իսկ այդ օրը իմ ծննդյան օրն էր: Կարճ ասած, ինձ համար կրկնակի տոն դարձավ: Միանգամից այդ ցուցակը նկարեցի և տեղադրեցի համացանցում, և իմ հարազատներն ուրախացան ինձ հետ հավասարաչափ

- Դժվար չէ՞ սովորել այդ դպրոցում և միաժամանակ հեռու գտնվել ընտանիքից:

-Ես շատ եմ սիրում Երևան քաղաքը: Այստեղ սովորելը շատ բարդ է, բայց և միաժամանակ, հետաքրքիր ու նոր փորձություններով լի: Դե, այս դպրոցում սովորելը նման չէ Ջերմուկում սովորելու տարիներին: Ճիշտ է, հեշտ չէ այստեղ սովորելը, բայց ես փորձում եմ մաքսիմալ յուրացնել այստեղի տված գիտելիքները: Իհարկե դժվար է, նամանավանդ առաջին երկու ամիսներին:

-Կպատմե՞ս ինչպես է անցնում առօրյադ դպրոցում

- Իմ առօրյան շատ հագեցած է: Առավոտյան դպրոց եմ գնում ինչպես բոլորը, դասերից հետո հաճախում եմ օլիմպիական խմբակների, որոնցից մեծ գիտելիքներ եմ ստանում, ընկերներով վերադառնում ենք Ֆիզմաթ դպրոցի հանրակացարան, իսկ հանրակացարանի կյանքն ավելի հագեցած է, քան ես կարծում էի: Ընկերներով դասերին ենք պատրաստվում, որևէ մեկս եթե հարց է ունենում, ոչ թէ սպասում ենք հաջորդ օրվան, այլ հարցնում ենք իրարից:

-Տիգրան, շաբաթ, կիրակի օրերին գալի՞ս ես Ջերմուկ, թե՞ մնում ես Երևանում:

-Լինում են այնպիսի օրեր, որ գալիս եմ Ջերմուկ, այցելում ընտանիքիս անդամներին ու հարազատներիս, բայց և լինում են այնպիսի օրեր, որ շատ ծանրաբեռնված եմ լինում դասերով, մնում եմ Երևանում:

-Դպրոցն ավարտելուց հետո ի՞նչ նպատակներ ունես:

-Առայժմ հստակ չեմ որոշել, թե որտեղ եմ ընդունվելու: Հիմա ուսումնասիրում եմ տնտեսագիտություն և ծրագրավորում, փորձում եմ հասկանալ՝ որն է ինձ ավելի հոգեհարազատ: Բայց առայժմ աշխատում եմ ինձ վրա, որպեսզի մասնակցեմ օլիմպիադաների: