Շատերը ցանկանում են նմանվել դերասաններին, պարողներին և այլ հայտնի դեմքերի: Ես էլ մի ժամանակ ցանկանում էի նմանվել Տաեռա Բենքսին, որովհետև նա մինչև մոդել դառնալը շատ փորձություններ էր հաղթահարել, դիմակայել էր կյանքի դժվարություններին և հասել իր երազանքին: Կար ժամանակ, երբ ուզում էի նմանվել «Մուսա լեռան 40 օրը» գրքի գլխավոր հերոսին` Գաբրիել Բագրատյանին: Նրա համար, որ շատ խելացի էր և կարողացավ միավորել հավատը կորցրած ժողովրդին և նրանց մեջ սերմանել հաղթանակի ոգին: Բայց հիմա ուզում եմ նմանվել մայրիկիս՝ Լազային: Նա շատ խելացի, համբերատար կին է: Գիտի ինչպես լեզու գտնել ցանկացած մարդու հետ, ցանկացած վայրում և ցանկացած պարագայում: Դա երևի իր մասնագիտությունից է, նա նոտար է: Նաև ուզում եմ նմանվել հայրիկիս՝ Մինասին: Նա իմ մեջ սերմանել է հաղթանակի ոգին, որ պարտության դեպքում պետք չէ հուսահատվել և հարկավոր է ավելի շատ աշխատել` նպատակին հասնելու համար: Նրան նայելով հասկանում եմ, որ պետք է հայրենիքիս պատմությունը լավ իմանամ, որ ազգիս պիտանի մարդ դառնամ:
Մանե Մ. Սարգսյանի բոլոր հրապարակումները
Քմահաճ եղանակը
Եղանակը կարող է լինել բարի, հոգատար, հաճելի և, միևնույն ժամանակ, դաժան: Թե, որտեղի՞ց այդքան դաժանություն՝ դժվար է ասել, միգուցե ինչ որ մեկը տրորե՞լ է նրա ոտքը, թե՞ ցավ է պատճառել, իսկ հնարավոր է, որ նա էլ փոքրիկ երեխայի նման ցանկացել է մի քիչ զվարճանալ….
Առավոտյան, երբ արթնացա, արևի շողերը ինձ գրկեցին՝ ասես ջերմություն ներշնչեցին: Իսկ երեկոյան եղանակը այնպիսի դաժան խաղ խաղաց մարդկանց հետ, որ թվաց, թե պատերազմ է սկսվել, ուր որ է` թշնամին կմոտենա ու իր ներկայությունը ցույց կտա, ահա մի քիչ էլ, ու նա կգա, բայց սպասումներն ապարդյուն եղան, ոչ ոք չեկավ, ոչ մի թշնամի: Այդ պահին մեր թշնամին եղանակն էր: Մոլորված պտտահողմը վայրագ թշնամու նման, ներխուժեց մեր գյուղ՝ Թթուջուր: Ավերեց տանիքները, արմատախիլ արեց ծառերը, մեծ վնաս հասցրեց բնակչությանը…
Իսկ այդ նույն պահին, երբ Թթուջրում պտտահողմ էր, մենք ընտանիքով, ընկերներով գտնվում էինք Դպրաբակ գյուղում: Այնտեղ արևոտ, տաք ու ջերմ եղանակ էր: Ոչինչ չէր կանխատեսում Թթուջրում բնության դաժան խաղը:
Մեզ էլ էր մեծ վնաս հասցրել պտտահողմը:
Տատիկս տնից այդ եղանակին դուրս էր եկել, որպեսզի հավի ճուտիկներին կեր տանի և այդ դաժան, արգելք չհանդուրժող պտտահողմը գտնելով մի «թափառաշրջիկ» մետաղյա թիթեղ հարվածել է տատիկիս: Բարեբախտաբար տատիկս լուրջ վնասվածք չի ստացել….
Մեր մեղուների փեթակներից երկուսը շրջել է, մեղվաընտանիքները քանդել: Հայրիկս Դպրաբակից շատ կարճ ժամանակում օգնության հասավ և փրկեց աղետի ենթարկված մեղվաընտանիքները…
Հաջորդ օրը, իջնելով Թթուջուր, հարցուփորձ արեցի տատիկիցս, հարևաններից, թե ինչ զգացին այդ պահին: Առաջինը տատիկիս հարցրեցի, բայց նա չցանկացավ պատասխանել, միայն ասաց.
-Քամի էր, էլի…..
Իսկ այ, հարևանուհին շատ բան պատմեց: Ես հարցրեցի, թե ի՞նչ կատարվեց, և նա պատմեց կատարվածը, իր զգացողությունները:
-Ինձ թվաց, թե պատերազմ է սկսել, ու «թուրքի գռադը» ընկավ մեր տուն: Ջարդուփշուր արեց պատուհանները….
Ինչու՞ է եղանակը այդքան դաժանությամբ լցված:
Ճակատագրին հակառակ
Ես ձեզ կներկայացնեմ երկու հետաքրքիր մարդկանց մասին պատմություն, որոնց ճակատագրերը վերջ ի վերջո միահյուսվում են: Նրանք միասին ստեղծում են իրենց համատեղ կյանքի պատմությունը: Նրանց կյանքը նման էր հեքիաթի: Այս պատմության գլխավոր հերոսը՝ Սարգիսը, ուներ վեց երեխա, որոնցից ամենափոքրը երեք տարեկան էր, երբ կինը մահանում է: Ամուսինը փորձում էր երեխաների համար երկրորդ մայր գտնել, սակայն երկար ու ձիգ տարիներ հալալ կաթնակեր նրան չի հանդիպում: Եվ ի վերջո, ավագ որդու միջնորդությամբ նա ամուսնանում է չորս անչափահաս երեխաների մայր Նարգիզի հետ, որը նոր էր վերադարձել աքսորից: Նարգիզին աքսորել էին, քանի որ նրա ամուսինը՝ Մեժլումը, եղել էր Վլասովի բանակի մարտիկ: Նարգիզը և Սարգիսը համատեղ կյանքի ընթացքում ունեցան երկու դուստր: Նրանց տասներկու երեխաներն էլ իրար հետ մեծացան: Բոլորին հավասար աչքով էին նայում, բոլորին հավասար էին սիրում, և նրանցից ոչ մեկը երբեք խորթություն չի զգացել: Վաղուց չկան Նարգիզն ու Սարգիսը, սակայն նրանց ստեղծած ընտանիքի անդամները միշտ վառ են պահում ծնողների հիշատակը: Այսքանից հետո ուզում եմ ասել, որ Սարգիս Սարգսյանը իմ հայրիկի պապիկն է:
Իմ ամենասիրելի մարդը
Ես երկու շատ սիրելի մարդ ունեմ: Մեկը մայրիկս է՝ Լալան, մյուսը հայրիկս՝ Մինասը: Չեմ կարող ասել, թե նրանցից ում եմ ավելի շատ սիրում, որովետև, երբ մայրիկիս հետ վիճում եմ, ամենասիրելին հայրիկս է դառնում, բայց, երբ հայրիկիս հետ եմ վիճում, ամենասիրելին մայրիկս է: Շատ հաճախ լինում են այնպիսի իրավիճակներ, որ երկուսին էլ շատ եմ սիրում կամ երկուսին էլ չեմ սիրում: Երբ ես ընկնում էի, ձեռքս կամ ոտքս վնասում, առաջին օգնություն մայրիկս էր հասցնում, իսկ հայրիկս մոտենալով միշտ ասում էր.
-Կմեծանաս` կմոռանաս, բա ուզում ես ռազմահոգեբան դառնալ:
Ես ել նեղվում էի նրա խոսքերից: Հայրիկս ինձ փոքր ժամանակ շատ է երես տվել, իմ բոլոր ցանկությունները միանգամից կատարել է, բայց ես դրանից երես չեմ առել, այլ ընդհակառակը՝ ավելի եմ զգաստացել: Բայց մայրիկս միշտ հայրիկիս ասել է, որ շատ է ինձ երես տալիս, ու բավական է արդեն: Անկեղծ ասած, ինձ դուր էր գալիս, որ հայրիկս իմ ցանկությունները կատարում էր: Երբ նա իմ ցանկությունները կատարում էր, ես հասկանում էի, որ երբ մեծանամ, ես էլ իր ցանկությունները պետք է կատարեմ:
Թե հայրիկիս, թե մայրիկիս շատ եմ սիրում, բայց ամենաշատը հայրիկիս եմ սիրում: Պապիկ-տատիկներս ասում են, որ հայրիկները միշտ աղջիկներին են սիրում, և երբեք նրանց վրա չեն բարկանում, իսկ մայրերը ավելի խիստ են աղջիկների նկատմամբ:
Ձկների ու մարդկանց մասին
-Մամ, կարո՞ղ եմ քեզնից հարցազրույց վերցնել:
-Այո, իհարկե:
-Ինձ կպատմե՞ս, թե ինչպես ես ծանոթացել հայրիկիս հետ:
-Ես ապրում էի Շամշադինի շրջանի Բերդ ավանում, սակայն սովորելու համար գնացել էի Երևան: Հինգ տարի սովորելուց հետո ավարտեցի Երևանի պետական համալսարանի իրավաբանական ֆակուլտետը, և ինձ Կրասնոսելսկի շրջանում նշանակեցին պետական նոտար:
-Դժվա՞ր էր քեզ համար օտար միջավայրում ապրելը:
-Դժվար չէր, բայց ես անհանգստանում էի: Անհանգստանում էի, որովհետև Կրասնոսելսկի շրջանում ոչ մի ծանոթ չունեի: Մենակ էի ամբողջ օրը: Միայն հաճախորդներն էին գալիս-գնում:
-Իսկ շա՞տ երիտասարդներ էին գալիս քեզ սիրո խոստովանություն անելու:
-Ոչ, աղջիկս: Ես շատ խիստ էի նման հարցերում:
-Ինձ թվում է` այս պատմության ավարտը շատ հետաքրքիր է լինելու:
-Ուսանողական տարիներին ես մի ակվարիում ունեի, շատ էի սիրում ձկներ պահել: Երբ գնացի Կրասնոսելսկ, այդ ակվարիումն էլ էի ինձ հետ տարել: Իմ աշխատասենյակում էլ պահում էի:
-Շարունակիր, շատ հետաքրքիր է:
-Օրերից մի օր մի երիտասարդ մտավ գրասենյակ ու ներկայացավ. Սարգսյան Մինաս: Նրան շատ հետաքրքրեցին իմ ակվարիումի ձկները: Այդպես ձկները դարձան մեր հանդիպումների պատճառը: Հայրդ այնքան գնաց-եկավ, մինչև ձկներս սատկեցին:
-Ձկների սաատկելուց հետո, հայրս ուրիշ ձկներ չբերե՞ց:
-Ոչ, չբերեց: Նա հասավ իր ուզածին, և վերջ:
-Ուզում ես ասել, որ ձեր հանդիպման պատճառը ձկնե՞րն էին:
-Այո, սիրելիս, հենց ձկներն էին: Այդպես մենք սկսեցինք հանդիպել և ամուսնացանք:
-Իսկ կարո՞ղ ես հիշել, թե դա տարվա ո՞ր եղանակն էր, ո՞ր ամիսն էր:
-Ամռանն էր, ամռանը, ավելի կոնկրետ, հուլիս ամիսն էր: