Լուսանկարը` Լենա Մանուսարյանի

Մեր նպատակները այն երազանքային ծաղիկներն են, որոնց  ցանկանում ենք հետագայում հանդիպել մեր ճանապարհին: Սակայն չէ որ ոչինչ առանց սերմի, խնամքի և հոգատարության չի ծաղկում:  Ինչպես ծաղիկների փթթուն տեսքի համար  նրանց խնամել, ջրել, մշակել է հարկավոր, այնպես էլ մեր նպատակների իրագործման համար պետք է ուժ, եռանդ, համբերատարություն և, ամենակարևորը, կամքի մեծ  ուժ ցուցաբերել:  Գուցե ուժեղ կամք ոչ բոլորին  է տրված, բայց մի՞թե մեզնից  յուրաքանչյուրը թե՚ բացահայտ, թե՚ քողարկված  նպատակներ չունի: Ամեն դեպքում ես հավատում եմ, որ մարդկային մտքի և հոգու անսահմանափակ կարողություններն են ստեղծում ամենամնայուն արժեքները, իսկ մարդու հաջողության  առանցքը կամային դրսևորումն է: Նպատակն ամուր հիմնասյուն է, որն անքակտելիորեն կանգնած է կայունության և կոնկրետ նպատակաուղղվածության պատվանդանին: Կամքի դերը անտեսանելի մի ուժով հիմնասյան անխախտելիությունն ու  անխոտորության պահպանելն է: Կամքը ուժ  է, որով մարդիկ  անպարտելի են  դառնում, որով մի օր հասնում են հեռվից  ժպտացող այն փոքրիկ, լուսավոր կետին, որն իրականում  բավականին մեծ նշանակություն ունի: Այդ փոքրիկ կետը երկար ժամանակ  փայփայած նպատակն է, երբեմնի երազանքն ու իղձը: Մարդիկ ուժեղ են, քանի դեռ անհաղթելի  է ոգու կորովը, նրանք ունեն նպատակներ, քանի դեռ առաջ մղող ուժի անվանումը հավատ է: Հաջողակ են, եթե լավատեսությունն է նրանց ուղեկիցը, երջանիկ են, եթե նպատակի  ակունքները բխում են կամքից:Ու այս ամենից  հետո  մնում  հետեվություն կատարելով՝ ավելացնել ՝ ինչքան էլ դեպի նպատակ տանող ճանապարհները  փնտրենք այլ աշխարհներում, ուրիշների հայացքներում այնուամենայնիվ այնտեղ տանող միակ միջոցը մեր հոգու անհուն խորքերից է սկսվում, այնտեղից , որտեղ ծնվում է մարդուն  կենդանական աշխարհից զատող հատկանիշներից մեկը՝ կամքը:

-Բարև

-Բարև, ո’նց ես 

-Ես լավ եմ, դու ո’նց ես, ինչի՞ դասի չես գալիս, կարոտում եմ շաաատ: (K)- (ֆեյսբուքահամբույր):

-Հիվանդ եմ, որ լավանամ, կգամ, ջան: Ես էլ քեզ եմ կարոտել:

Այսպես շարունակվում էր իմ ջերմ ու ժպիտաշատ զրույցը իմ դասարանցու հետ ֆեյսբուքում: Մի քանի օր հետո ես դասի գնացի, մի քանի հոգի ոգևորված ընդունեցին, ասացին, որ կարոտել էին, իսկ այդ աղջիկը նույնիսկ չբարևեց: Նայում էի նրան, որ գոնե ինքն էլ ինձ նայեր, որ բարևեի ու ասեի, որ իր վերջին ուղարկած տեսահոլովակը շատ լավն էր, իսկ նա ուղղակի նստած էր: Գուցե  ես ֆեյսբուքում ավելի լավն էի, քան իրականում:  Չգիտեմ, բայց այդ դեպքից հետո ես էլ չեմ պատասխանում նրա ֆեյսբուքյան նամակներին:  

Լուսանկարը՝ Գեղամ Մադադթյանի

Մարդուն հաջողության հասնելու համար պետք են շատ բաներ, օրինակ, աշխատասիրություն: Ենթադրենք, աշակերտը պետք է մասնակցի օլիմպիադայի, և ուզում է, որ մրցանակ ստանա: Դրա համար նա պետք է շատ աշխատի:

Երբ ես երաժշտական դպրոցում առաջին դասարան էի, ինձ հայտնեցին, որ երեք օրից քննություններ են լինելու: Ես շատ տխրեցի: Մտածում էի, թե ինչ եմ անելու, ինչպես եմ նվագելու և վախենում էի, որ շատ ցածր կստանամ: Սակայն հաջորդ օրվանից ես գնում էի դպրոց, պարապում էի ուսուցչիս հետ: Իսկ երբ քննություն հանձնեցի, տնօրենն ասաց, որ գոհ է ինձնից, և ես հասա հաջողության:

Սիրակ Կիրակոսյան

* * *

Ինձ համար հաջողության բանաձևը իմ կարծիքով աշխատասիրությունն է: Ես, իհարկե, այդքան աշխատասեր չեմ, ես մեծ հաջողությունների չեմ հասել, սակայն, գիտակցում եմ, որ առանց աշխատասիրության ոչնչի չեմ հասնի: Ես արդեն չորս տարի մասնակցում եմ «Կենգուրուին» և երկու տարի առաջ շատ աշխատելու շնորհիվ հասա արդյունքի՝ հավաքելով բարձր միավորներ և հասկացա, որ բոլոր հաջողությունների բանաձևը աշխատասիրությունն է: Արդեն որոշ չափով դասերիս հետ կապված և կենցաղում հասնում եմ արդյունքի: Հաջողության հասնելը շատ բարդ չէ և մեծ նպատակասլացությամբ կարող ես հասնել հաջողության:

Վահագ Մարտիրոսյան

* * *

Երևի թե սկսեմ մի պատմությունից։ Մի օր անգլերենի ուսուցչուհիս զանգեց ինձ, և ասաց, որ մի ծրագիր կա, որը իր մեջ ներառում է երկու տարվա անվճար անգլերենի դասընթացներ։ Այդ զանգը նա արեց մեկ տարի առաջ, և ասեմ, որ այդ զանգից հետո շատ բան է փոխվել իմ կյանքում։ Ես որոշեցի, որ պետք է անպայման օգտվեմ այդ հնարավորությունից։ Այդպես էլ արեցի։ Ճամբարակից մասնակցում էին մոտ 40 աշակերտ, որից պետք է ընտրվեին 20-ը։ Մեզ երկու խմբի բաժանեցին, և ես առաջին խմբի հետ էի։ Այդ կազմակերպության տնօրենը ասաց, որ ընտրելու է ակտիվ երեխաներին, և սկսեց հարցեր բարձրացնել, որոնք մենք պետք է քննարկեինք և հայտնեինք մեր կարծիքը։ Ես դեռ մեկ տարի առաջ շատ էի վախենում կարծիքս հայտնել, ինքնավստահ չէի, և այդ քննարկումների ժամանակ, այսպես ասած ես իմ կարծիքը հայտնում էի մտքումս։ Անգլերենիս ուսուցչուհին իմանալով իմ այդ բնավորության մասին, անընդհատ ինձ էր նայում և ասում, որ խոսեմ, բայց ես ոչ մի բառ չէի արտասանում։ Դե պարզ է, որ այդ ծրագիրը չանցա, զրկվեցի այդպիսի հնարավորությունից, և չեք պատկերացնի, թե ինչքան էի նեղվել, թե տանը ինչքան մտածեցի այդ օրվա մասին։ Եվ որոշեցի, որ պետք է ծրագրերի մասնակցեմ, և փորձեմ խոսել, կարծիքս հայտնել։ Այդ օրվանից հետո դպրոցում ցանկացած ծրագրի մասնակցում էի։ Ընկերներիս, քրոջս օգնությամբ, ինքնագնահատականս և վստահությունս բարձրացան։ Արդեն մասնակցելով ծրագրերի միջոցառումների ինձ ազատ էի զգում, ազատ հայտնում էի կարծիքս և մտածում եմ , ախ, եթե այդ ծրագիրը հիմա լիներ։ Այդ օրը հիշում եմ, որ հենց այս դասասենյակում էի նստած, հաստատ համոզված եմ, որ այդ ընթացքում դեմքս ամբողջությամբ կարմիր է եղել, ինձ համոզում էի, որ խոսեմ, մտքումս ձևակերպում էի, թե ինչ՞ պետք է ասեմ, բայց կամ չէի ասում, կամ այնքան ցածր էի խոսում, որ ոչ ոք չեր լսում։ Վերջում արդեն գլուխս առել  էի ձեռքերիս մեջ, և քիչ էր մնում լացեի։ Իհարկե, երբ տուն հասա դաս էլ արեցի, և մայրս ասաց, որ լավ կլինի չանցնեմ, դա ինձ դաս կլինի հաջորդ անգամ խոսելու և ազատ պահելու համար։ Իհարկե այդ ժամանակ մայրիկից նեղացա, բայց հետո հասկացա, որ շատ ճիշտ էր։

Նելլի Խաչատրյան

Վերջերս ֆիլմ էի նայում, որտեղ հերոսը ուզում էր ինքն իրեն ոչնչացնել: Ու ասում էր, որ ինքը ոչ թե ցանկանում է մեռնել այլ, ուղղակի չի ուզում ապրել: Իմ կարծիքով նրանք, ովքեր արել են այդպիսի բան կամ երբևէ  ցանկացել են անել, նրանցից ոչ մեկն էլ չի ցանկացել մեռնել, ուղղակի իրեն ինչ-որ հարցում անզոր է զգացել: Ես ու ոչ միայն ես, միշտ կռվում ենք մեր մեջ, մեր հետ, ինքնապատերազմում: Իմ կարծիքով, ինքնասպանությունը այդ պատերազմի հանգուցալուծումներից  է:  Երևի պատերազմը խիստ է եղել, չի եղել այնտեղ ինքնասիրությունը, ինքնահարգանքը ու ճնշել է, սեղմել է, միշտ խեղդել է թերարժեքությունը: Պակասել է ջերմությունը ու երջանկությունը:  Իսկ երջանկությունը այնքան հեշտ ու պարզ է բան է: Վերջերս հասկացա, որ երջանկության համար պետք է միայն վայելել սովորել: Վայելել առավոտը, ընկերներին, թեյը, երաժշտությունը, գիրքը….Այնքա~ն բան կա վայելելու… Ու հետո, եթե վայելում ես, ուրեմն նաև գնահատում ես:  Իսկ եթե գնահատում ես, ուրեմն դժվար թե երբևէ մտածես այդպիսի բանի մասին:

Ամեն անգամ, երբ ինքնասպանության  դեպք եմ լսում, միշտ ինձ մեղավոր եմ զգում: Մեղավոր եմ զգում այն ընկերուհուս առաջ, որին ես չներեցի, ծանոթիս առաջ, որին նեղացրեցի կամ ծաղրեցի: Կամ ինչ-որ մարդկանց առաջ, որոնց անուշադրության մատնեցի: Իմ կարծիքով, հենց այսպիսի բաներն էլ կարող են ինքնասպանության պատճառ դառնալ:

Նման դեպքերը ինձ ստիպում են լինել ավելի ուշադիր բոլորի հանդեպ, բոլորին հաճոյախոսություններ անել ու սիրել, սիրել մարդկանց:

Համ էլ.

«Մի նեղացրեք մարդուն, պետք չէ:

Դուք այնպիսին եք, ինչպիսին նա:

Խնայեք իրար, մարդիկ…»   Լեոնիդ Ենգիբարյան

Կեսօր էր: Սենյակից դուրս գալով ու տեսնելով, որ մայրս սեղան է դնում, պահարանից մի քանի գիրք վերցրի ու արագ տնից դուրս փախա:   10 րոպե անց ներսից լսեցի մայրիկիս ձայնը:  

-Մանան, գնա լվացվի ու արի հաց ուտելու:
Չարձագանքեցի: Մայրս, տեսնելով, որ չեմ արձագանքում, հասկացավ, որ դուրսն եմ:
-Էլի: Քանի անգամ եմ ասել, որ գրքերը չի կարելի ճղել, չես ափսոսում:
Բանն այն է , որ սիրում էի գրքեր պատռել (պարտադիր պայման էր, որ գիրքը լիներ հաստ ու քիչ թե շատ պատկերազարդ ), այնուհետև պոկված թերթերը խառնել իրար ու սարքել մի գունդ:  Սարքելուց մի քանի րոպե անց գունդը հայտնվում էր աղբամանում, որովհետև ես չէի սիրում գնդով խաղալ, միայն սիրում էի թերթերը շերտ-շերտ պոկել: Գունդն էլ սարքում էի միայն նրա համար, որ թղթերը աղբամանում մեծ տարածք չզբաղեցնեին ու շատ աչք չզարնեին:
Եվ երբ ես նորից զբաղված էի իմ «սև գործով», մայրս կրկին ինձ բռնացրեց «հանցանքի վայրում»: Ինչպես միշտ, ես ունեի իմ անփոփոխ պատասխանը.
-Մամ, եթե չեք ուզում, որ տան գրքերը ճղեմ, ուրեմն ինձ համար խանութից ուրիշ գրքեր առեք:
-Բալես, ինչքան ուզում ես տետր տամ` ճղի, մենակ էդ գրքերը չէ: Հանկարծ մի օր էլ ախպորդ տետրերը կճղես:
Ու այդ օրը հեռու չէր:  Երեք օրից եկավ այդ չարաբաստիկ օրը, երբ իմ թեթև ձեռքով պակասեցին եղբորս ոչ ավել, ոչ պակաս միանգամից երկու գրքերի մի քանի էջեր:
-Սաղ քո պատճառով եղավ, մենակ քո: Գոնե պոկել պոկել էիր, էդ էջերը ընենց պոկեիր, որ պոկած տեղերը չերևային…
Մինչ շնչակտուր խոսում էր եղբայրս, այդ պահին ներս մտավ մայրս.
-Ի°նչ ա եղել, ինչի° ես գոռում:
-Ինչի եմ գոռում, ինչի եմ գոռում: Աղջիկդ ընենց հավեսով էր պոկել գրքերիս էջերը, որ երբ ուսուցիչը տեսավ, հերիք չի մի լավ ամոթանք տվեց, մի հատ էլ «երկուս» դրեց:
Ու այդ պահին պայուսակից հանեց օրագիրը և մեզ ցույց տվեց իմ շնորհիվ ստացած «երկուսը»:
-Հա, ի°նչ վատ ա, լավ էլ կերած-խմած «երկուս» ա: Էսի ավելի լավ չի՞ , քան ճմրթած «հինգը»,-առանց մտածելու ասացի ես:
Սա բավական էր, որ եղբայրս ափերից դուրս գար, բայց զսպեց իրեն ու դուռը հետևից շրխկացնելով դուրս գնաց:
Մայրս այսքան ժամանակ լուռ լսում էր, և երբ եղբայրս դուրս գնաց, նա մոտեցավ ինձ.
-Տեսա՞ր` ինչ եղավ քո պատճառով: Եթե չես ուզում, որ ջղայնանամ, ուրեմն խոստացիր, որ էլ գիրք չես ճղելու:
-Հա մամ, խոստանում եմ,- մի քիչ նեղված ասացի ես,-բայց գոնե կթողնե՞ք բարակ գրքերը…
Մորս զայրացկոտ հայացքը էլ ինձ չթողեց, որ շարունակեմ:
Այդ օրվանից ես ստիպված եղա վերջ տալ գիրք ճղելու իմ այդքան սիրելի սովորությանը:  Եվ որպեսզի ընտանիքիս ու ինձ համոզեմ, որ էլ գրքեր չեմ ճղում ու չեմ ճղելու, հենց որ պատռված գրքեր էի տեսնում, նրանց աչքի առաջ սկսում էի կպցնել, սակայն այդ «վերանորոգման» ընթացքում ձեռքերս կարծես ինձ չէին ենթարկվում և ուզում էին գոնե մի էջ պակասեցնել այդ գրքից:

Ես սովորում եմ Էջմիածնի պետական քոլեջում բանկային գործ մասնագիտությամբ: Քոլեջում կա մոտ 600 ուսանող: Սկզբում ես չէի ուզում գնալ այնտեղ և նույնիսկ լացելով էի գնում, որովհետև տանել չէի կարողանում այդ քոլեջը, ուսանողներին էլ չէի սիրում: Բայց հետո սկսեցի հարմարվել և հիմա նույնիսկ սիրում եմ իմ կրթօջախը: Մեր դպրոցում շատ լավ են սովորեցնում, և դասախոսներն էլ տիրապետում են իրենց մասնագիտությանը: Հիմա արդեն ավարտական կուրսում եմ: Մեր կուրս քչերն են եկել սովորելու համար. մի մասը եկել է ժամանակ անցկացնելու, մյուսները` դիպլոմ ունենալու, և միայն մի մասն է ուզում լավ մասնագետ դառնալ: Բոլորն էլ ցանկանում են շարունակել կրթությունը բուհում (շատերի համար դա հեղինակության հարց է), իսկ ես ցանկանում եմ լավ մասնագետ դառնալ:

Լուսանկարը՝ Տաթեւիկ Տեր-Հովհաննիսյանի

Շուրջս այլևս կանաչ չէր, ինչպես որ ամիսներ առաջ, սակայն այն ստացել էր ավելի գեղեցիկ երանգավորում: Կարմիր էր, չէ, դեղին, դա էլ չէր, բա , այդ դեպքում… Այն ուներ կարմրի և դեղինի խառնուրդի նուրբ երանգ: Ծառերից պոկված արդեն ծեր ու ցամաքած տերևները փշուր-փշուր են լինում, երբ մարդիկ կոխոտում են առանց հասկանալու, որ ցավ են պատճառում, որ նրանք նույնպես շնչելու և աճելու ունակություն ունեն: Բայց… Ավաղ…Նրանք չունեն խոսելու և իրենց հույզերն արտահայտելու ունակություն, և իրենց կոկորդը խեղդող վիշտը մնում է հենց այնտեղ: Նրանք էլ մեզ պես մի կյանք են ապրում, և պատկերացնում եք, որ մեզ հետ վարվեին այնպես, ինչպես տերևների հետ ենք վարվում՝ճզմեին ու անցնեին, աղբը լցնեին մեզ վրա, որպես գերեզմանահող:

Աշուն, այն գեղեցիկ եղանակներից մեկը, որը իմ սրտում թողել է գեղեցիկ, գունագեղ հրաշալի և ամենա-ամենա տպավորություն: Սիրում եմ աշունը իր թե՛լավ, և թե՛ վատ կողմերով: Այն ինձ համար հանդիսանում է կատարյալ, և չեմ կարծում, որ ունի բացասական կողմեր: Թեպետ մարդիկ աշնան փոփոխական բնույթը չեն սիրում, բայց հենց ինքը՝ աշունը, այդպես է գեղեցիկ: Իր անձրևային եղանակները ստիպում են մարդկանց մնալ տանը և տանից դուրս գալ միայն շատ կարևոր գործերի դեպքում:

Մի անձրևային առավոտ արթնացա և շատ էի տխրել, որ անձրև է, և չեմ կարող տանից դուրս գալ: Մտածեցի այսօր օրս դարձնեմ տնային: Վերցրի մի բաժակ տաք թեյ, ծածկոց և գիրք, կուչ եկա տան մի անկյունում և բացեցի գրքի առաջին էջը: Սկզբում անհետաքրքիր էր: Սակայն կամաց-կամաց գիրքն ինձ գրավեց, և ես սկսեցի կլանված կարդալ, կարդալ… Հանկարծ զգացի, որ այլևս չեմ կարողանում կարդալ , աչքերս փակվում են, և ես միանգամից փակեցի գիրքն ու գնացի քնելու: Դեռևս կարդում եմ այդ գիրքը և չեմ վերջացրել:

Աշնանային տրամադրությունը միանգամից փոխվեց մի պատմության, որը կատարվել էր ինձ հետ մի որոշ ժամանակ առաջ:

Աշունը քեզ տրամադրում է այնպես, որ թեկուզ լինի մռայլ ու թախծոտ եղանակ, միևնույն է, մնում ես երջանիկ: