Հարցազրույց խորագրի արխիվներ

Ընկեր Ռուզան

Լուսանկարը՝ Մարիամ Ղուկասյանի

Լուսանկարը՝ Մարիամ Ղուկասյանի

Երբ ինձ փոքր ժամանակ հարցրին, թե ի՞նչ եմ ուզում դառնալ, միանգամից պատասխանեցի.

- Ընկեր Ռուզան: 

Հարցազրույց՝ Ամասիայի մանկական արվեստի դպրոցի դաշնամուրային բաժնի դասատու Ռուզաննա Մեռոյանի հետ:

-Ո՞ր երաժշտական դպրոցն եք հաճախել և քանի՞ տարեկանից:

-Ես հաճախել եմ Արմեն Տիգրանյանի անվան թիվ 3 երաժշտական  դպրոցի դաշնամուրային բաժինը, երբ դեռ յոթ տարեկան էի:

-Դպրոցական տարիներին ի՞նչ էիք երազում դառնալ և ի՞նչ մասնագիտություն ունեք հիմա:

-Երբ սկսեցի հաճախել երաժշտական դպրոց, դաշնամուրը և երաժշտությունը դարձան ինձ հոգեհարազատ ու մեծ ուրախությամբ և մանկական թրթիռով էի սպասում ամեն դասի սկսվելուն: Ահա  այս տարիքում  էլ ձևավորվեց իմ հետաքրքրությունը դեպի արվեստը: Ցանկանում էի դառնալ դաշնամուրի դասատու, իսկ արդեն քոլեջում սովորելու ընթացքում հմտացա և ընտրեցի դասատուի մասնագիտությունը, որով և զբաղվում եմ հիմա:

-Հիմա որտե՞ղ եք աշխատում և ի՞նչ մասնագիտական ուղի եք անցել:

-1981թվականից մինչև 2013 թվականը աշխատել եմ Գյումրու՝ այժմյան Ժան և Ալբեր Բողոսյանների անվան արվեստի քոլեջում: Միաժամանակ աշխատել եմ նաև Ամասիայի մանկական արվեստի  դպրոցում: Սակայն ծանրաբեռնվածության պատճառով չկարողացա  հասցնել երկու դպրոցները միաժամանակ և 2013 թվականին դուրս եմ եկել  Բողոսյանների արվեստի քոլեջից, իսկ այժմ աշխատում եմ Ամասիայի մանկական արվեստի դպրոցում:

-Ինչո՞ւ ընտրեցիք երաժշտական արվեստի բնագավառը:

-Մեր տունը գտնվում էր Ա. Տիգրանյանի անվան երաժշտական դպրոցի մոտ: Ես միշտ հաղորդակցման մեջ էի երաժշտության հետ: Դաշնամուրի ձայները, հնչյունները միշտ հնչում էին մեր տանը, և դպրոցի աշխույժ շարժը գրավեց ինձ: Քանի որ մայրս ի սկզբանե  ցանկություն ուներ ինձ երաժշտական դպրոց ուղարկելու, դրան նպաստում էր նաև այն, որ իմ մեջ մեծ ոգևորվածություն և ցանկություն կար, և  ես հաճախեցի երաժշտական դպրոց:

Լուսանկարը՝ Մարիամ Ղուկասյանի

Լուսանկարը՝ Մարիամ Ղուկասյանի

-Դուք բնակվում եք Գյումրիում, բայց երկար տարիներ դասավանդում եք Ամասիայի արվեստի դպրոցում: Աշխատատեղի՞ խնդիրն է, թե՞ սերը Ամասիայում գտնվող երեխաների հանդեպ, որ մինչ օրս այստեղ եք աշխատում:

-Ես իմ մասնագիտությունը և աշխատանքը շատ եմ սիրում, այդ պատճառով տարբերություն չեմ դնում տեղի հետ կապված: Քանի որ ներկայումս Գյումրիում աշխատատեղերը քիչ են, այդ պատճառով շարունակում եմ աշխատել Ամասիայում: Դրա հետ մեկտեղ համայնքում բնակվող երեխաների հետ աշխատելը ավելի հետաքրքիր է: Այնուամենայնիվ, այս գործը իրենից ներկայացնում է բարդ և պատասխանատու աշխատանք:

-Մենք գիտենք, որ ձեր սաները մասնակցում են հանրապետությունում կայացող         մրցույթ-փառատոններին: Ի՞նչ մրցանակերի են արժանացել և արդյո՞ք փառատոններին մասնակցելը որևէ ազդեցություն ունենում  է երեխաների  վրա:

-Այո՛, սաներս և՛ Գյումրիից, և՛ Ամասիայից մասնակցել և մասնակցում են հանրապետությունում  կայացվող մրցույթ-փառատոններին, ինչպիսիք են՝ «Վերածնունդ» միջազգային փառատոնը, Ալեքսանդր Սպենդիարյանի անվան մրցույթ-փառատոնը: Սաներիս մեծ մասը արժանացել են շնորհակալագրերի, գովասանագրերի, իսկ 2011 թվականին կայացվող  Ալ. Սպենդիարյանի մրցույթ-փառատոնին  սանս արժանացել է դիպլոմի՝ 4-րդ տեղը գրավելու համար:

-Ձեր երեխաները շարունակե՞լ  են ձեր գործը:

-Ես ունեմ երեք աղջիկ: Երեք աղջիկներս էլ հաճախել են Ժան և Ալբեր Բողոսյանների անվան քոլեջը: Ավագ աղջիկս՝ դաշնամուրային բաժինը, միջնեկը՝ վոկալ-դաշնամուրային, իսկ կրտսերը՝ դաշնամուրային բաժինը: Բայց նրանցից միայն միջնեկ աղջիկս է շարունակել զբաղվել իմ գործով և ընտրել դաշնակահարի մասնագիտությունը:

-Եթե հնարավորություն լիներ, ի՞նչ կփոխեիք մեր կրթական համակարգում:

-Մեր կրթական համակարգում կցանկանայի փոխվեր պետական մարմինների վերաբերմունքը արվեստի դպրոցների նկատմամբ, ուղղորդություն և հոգածություն աշխատողների հանդեպ:

-Ո՞րն է արվեստի դպրոցի մանկավարժի դերը հասարակության մեջ:

-Երեխային կրթելը և դաստիարակելը, զարգացնել ճաշակ, արվեստի նկատմամբ՝  սերը, ահա այս է մեր՝ մանկավարժներիս դերը:

Լուսանկարը՝ Մարիամ Ղուկասյանի

Լուսանկարը՝ Մարիամ Ղուկասյանի

-Ի՞նչ կմաղթեք մեզ՝ ապագա սերնդին:

-Ձեզ մաղթում եմ՝ բարեկեցություն, հետաքրքրություն և մուտք դեպի դասական արվեստը, ճաշակի զարգացում, մաղթում եմ, որ գտնեք և զբաղվեք այն մասնագիտությամբ, որը ձերն եք համարում, և ամենակարևորը՝  հասնեք հաջողության այդ ոլորտում: Սա է իմ մաղթանքը:

Երանի ամեն առավոտ արթնանային, ասեին. «Գնանք աշխատանքի»

Իմ առաջին  հարցազրույցը  Զառիթափ գյուղի բնակիչ Գոհար Սարգսյանի հետ

Մենք գտնվում էինք Վայոց Ձորի Զառիթափ գյուղում: Երեխաների մեծ մասն առաջին անգամ էր այստեղ (այդ թվում նաև ես), մենք շրջում էինք գյուղով նկարելով ամեն բան, ինչ մեզ դուր էր գալիս: «Մանանա» կենտրոնի դասընթացներում մենք սովորել էինք, թե ինչպես հարցազրույց վարել: Եվ հիմա փնտրում էինք մարդկանց, որպեսզի կիրառենք մեր գիտելիքները: Բոլորս կարծես օտարերկրյա զբոսաշրջիկ նայում էինք շուրջ բոլորը, որպեսզի գեթ մի մարդ գտնեինք մեր ստացած գիտելիքները օգտագործելու համար: Շատ ցուրտ էր, և դրսում ոչ ոք չէր երևում: Հանկարծ լսվեց մի ձայն.

-Երեխե՜ք, մարդ ենք ճարել, շուտ եկեք:

Լուսանկարը՝ Անի Շահբազյանի

Լուսանկարը՝ Անի Շահբազյանի

Մենք բոլորս վազելով գնացինք: Առաջինը տեսա երկու տղամարդկանց, որոնք բակում պատրաստում էին հայկական ավանդական խորոված: Մինչ մենք լուսանկարում էինք, դուրս եկավ մի տատիկ` ձեռքին մեծ կաթսա: Նա զարմացած հարցրեց.

-Էս ի՞նչ ա, ինչի՞ եք նկարում:

Երեխաներից ոչ ոք ձայն չէր հանում, և ես սկսեցի նրան բացատրել:

-Մենք պատանի թղթակից ենք, սովորում ենք, թե ինչպես ճիշտ լուսանկարել, իսկ այսօր մենք նկարում ենք գյուղական կյանքը: Դուք մեզ շատ կօգնեք, եթե թույլ տաք ձեզ և ձեր տունը նկարենք: Կարելի՞ է,- շնչակտուր հարցրեցի ես:

-Դե, սպասեք, գնամ փոխվեմ` գամ… Սենց ալրոտ… Մի րոպե սպասեք:

-Չէ, չէ, պետք չի փոխվել: Չէ որ մենք նկարում ենք գյուղական կյանքը, իսկ դուք գյուղում այսպիսինն եք: Սիրում եմ գյուղական անկեղծությունը:

-Դե լավ, եկեք տուն: Ի՞նչ եք կանգնել: Եկեք նկարեք, մենք էլ ձեզ կհյուրասիրենք:

Լուսանկարը՝ Սոնա Թումանյանի

Լուսանկարը՝ Սոնա Թումանյանի

Դե ինչ, մեր սպասված ընտանիքին մենք հանդիպեցինք: Դրսում  ցուրտ էր, և հաճելի էր տան ջերմ մթնոլորտը բոլոր առումներով: Տանը կար երեք երեխա: Նրանք սկզբից չէին խոսում, իսկ հետո ընտելացան մեզ հետ: Մինչ ես նրանց նկարում էի, մտածեցի, որ կարող եմ գիտելիքներս օգտագործել և անցկացրեցի հարցազրույց ընտանիքի տատիկի`  Գոհար Սարգսյանի հետ: Նա սիրով համաձայնվեց:

-Քանի՞ տարեկան եք և երբվանի՞ց եք այս գյուղում ապրում:

-Ես 58 տարեկան եմ, ամուսնացել եմ, եկել եմ էս գյուղ և 1976 թվականից էս գյուղում եմ ապրում:

-Ա’յ, օրինակ, երբ առաջին անգամ եկաք գյուղ, ի՞նչ էիք զգում, հիշո՞ւմ եք ձեր առաջին օրը, երբ եկաք:

-Հա, ոնց չեմ հիշում: Հենց եկա, մեծ պլաններ ունեի, հենց հաջորդ օրն էլ հարսանիք էր: Էս գյուղը շատ տարիներ առաջ շրջկենտրոն էր:

-Իսկ ի՞նչ է նշանակում շրջկենտրոն:

-Դե, մեր գյուղը համարյա թե քաղաք էր. անասուն չէին պահում, կար հիվանդանոց, կար մանկապարտեզ, կային երթուղային ավտոբուսներ: Մի խոսքով, մարդիկ ապրում էին շատ կուլտուրական: Բայց հետո, երբ շրջկենտրոնը տեղափոխվեց Վայք, ամեն ինչ փոխվեց:

-Ի՞նչ էիք աշխատում երիտասարդ հասակում:

-Աշխատել եմ Վայքում` խաղալիքների գործարանում: Շատ էի սիրում էդ գործը: Ինչ խաղալիք, որ պատրաստում էինք, առաջինը մենք էինք խաղում, նոր հետո փաթեթավորում:

-Իսկ ինչո՞ւ թողեցիք ձեր գործը:

-Ես չեմ թողել էդ գործը: Անկախությունից հետո գործարանը չկարողացավ աշխատել`քանդվեց: Մենք էլ բնականաբար դուրս մնացինք: Մինչև այսօր էլ գործարանը չի գործում:

-Իսկ այժմ ի՞նչ կուզեիք աշխատել:

-Շատ կուզեի զբաղվել իմ առաջին աշխատանքով: Ես սովորել եմ ու աշխատել եմ մատանու քարեր պատրաստելու գործով: Շատ եմ սիրել էդ աշխատանքը, որովհետև ամեն ուրախ առիթի` կնունքի, հարսանիքի, նշանդրեքի մեջ դու քո ներդրումն ունեիր, ու կարողանում էիր ուրախացնել մարդկանց:

-Իսկ հիմա ինչո՞վ եք զբաղվում:

-Հիմա մենք անասնապահ ենք ու հողագործ: Տենց ենք ապրում, ու էսօր էլ մի անասուն ենք մորթել, որ ծախենք:

-Դուք ունե՞ք ընտանիքի անդամ, որ արտագնա աշխատանքի է:

-Չէ, աղջիկ ջան, բոլորն էլ այստեղ են: Աղջիկներս էլ են այստեղ` մեկը գյուղում ա, մեկը` Վայքում ա: Տղայիս հետ միասին ենք ապրում շատ հաշտ-համերաշխ:

-Ի՞նչ կուզեիք, որ գյուղում փոխվեր:

-Կուզեի, որ ստեղծվեին աշխատատեղեր, որպեսզի բոլորն աշխատեին: Գյուղի ընդամենը շատ քիչ մասն է աշխատում: Մի մասը գյուղապետարանում, մի քանի  հոգի  մանկապարտեզում ու դպրոցում: Էս են մեր աշխատատեղերը:  Փորձել եմ լավաշ թխել ու վաճառել,  բայց չի ստացվել:

-Ի՞նչն էր ձեզ խանգարել:

-Մի երկու անգամ թխելուց վախեցա, որ հարկայինը կգա, հետո` օգուտ չէր տալիս:

-Կուզենայի՞ք ինչ-որ բան ավելացնել ձեր մասին:

-Ես կուզենայի, որ երեխաների ապագան ավելի լավը լիներ: Թեկուզ չսովորեին, բայց մի արհեստ ունենային, աշխատանք ունենային: Ամեն առավոտ արթնանային, ասեին. «Գնանք աշխատանքի», որ կարողանային իրենց ընտանիքները պահել: Այնպես չլինի, որ առավոտյան վեր կենային ասեին. «Ոնց անենք, որ մեր ընտանիքները պահենք»:

Լուսանկարը՝ Նոնա Բարսեղյանի

Լուսանկարը՝ Նոնա Բարսեղյանի

Ես բազմաթիվ հարցեր ունեի նրան տալու, բայց ափսոս, ժամանակը սուղ էր: Ասեմ, որ ես հասցրեցի փորձել նրանց սեփական ձեռքերով պատրաստված կոմպոտը:  Գոհար տատիկն ուզում էր, որ մենք մնայինք և օգտվեինք իրենց գյուղի բարիքներից, սակայն պետք է վերադառնայինք:

Տիկին Գոհարի հետ հարցազրույցից ես հասկացա, որ ապրելու վայրը նշանակություն չունի` ինչ-որ բան ստեղծելու, երջանիկ լինելու, աշխատելու և խաղաղ ապրելու համար, եթե ունես ընտանիք, որտեղ կա համերաշխություն և բոլորն իրար սիրում են:

Մեր բուսաբանական այգին

Լուսանկարը՝ Դիանա Շահբազյանի

Լուսանկարը՝ Դիանա Շահբազյանի

Հայաստանում  յուրաքանչյուր բնակավայր, ինչպես նաև Ստեփանավանը, մյուսներից առանձնանում է իր մեջ ամփոփված մշակութային կոթողներով, եկեղեցիներով և տեսարժան վայրերով: Սակայն կա մի բան, որի  մասին Հայաստանում շատ-շատերը գիտեն, բայց ոչ ամեն ինչ:  Ստեփանավան քաղաքից 12կմ հեռավորության վրա Գյուլագարակ գյուղի մոտ է գտնվում Հայաստանում եզակի Սոճուտ բուսաբանական այգին (դենդրոպարկ), որը հիմնել է լեհ անտառագետ-ինժեներ Էդմոնդ Լեոնովիչը 1931 թվականին: Բուսաբանական այգու տարածքը կազմում է 35 հա: Այն բաղկացած է բնական անտառից, զարդանախշերով բույսերից, վայրի ծագում ունեցող այլ բուսատեսակներից: Իր գոյության ընթացքում ավելի քան 2500 բուսատեսակներ են փորձարկվել, որոնք կարող էին աճել այստեղ: Սակայն ներկայումս միայն 500 բուսատեսակ է հարմարվել այս տարածաշրջանին:

Երևի Ձեր մեջ հարց ծագեց, թե ինչու Գյուլագարակում հիմնվեց այս այգին: Ինձ նույնպես հետաքրքրեց այս հարցը:

Հիմնադրման մասին ողջ պատմությունն իմանալու համար ես զրուցեցի Դենդրոպարկում երկար տարիներ աշխատած`Բաբկեն Սուքիասյանի հետ, ով ի դեպ, պապիկիս հարազատ եղբայրն է:

-Բաբկեն պապ, իսկ ինչո՞ւ հենց Գյուլագարակում հիմնվեց Դենդրոպարկը:

-Դե, Լեոնովիչը հիվանդ է եղել, չէ՞:

-Հիվա՞նդ:

-Հա, թոքերի հիվանդ: Բայց մինչ այդ այլ դեպք է պատահել: Նիկոլայ II ցարը Հարավային Կովկասում շրջագայությունը վերջացնելուց հետո, հետ դարձի ճանապարհին հիվանդանում է թոքերի բորբոքմամբ: Կազդուրվելու համար նա իջևանում է Գյուլագարակ գյուղում: Դա համընկել էր սոճիների ծաղկման և փոշոտման հետ: Զբոսնելով սոճիների անտառում նրա առողջական վիճակը բարելավվել է: Նրան ուղեկցող Կովկասի փոխարքա Վորոնցովը դա կապել է սոճիների փոշու բուժիչ հատկության հետ: Ցարը դա իմանալով հանձնարարում է շնչառական խնդիրներ ունեցող մարդկանց համար տվյալ վայրում առողջարան կառուցել: Շինարարությունը սկսվում է, բայց ինչ-ինչ պատճառներով չի ավարտվում:

Լուսանկարը՝ Դիանա Շահբազյանի

Լուսանկարը՝ Դիանա Շահբազյանի

Տարիներ հետո Էդմոնդ Լեոնովիչը իմանալով սոճիների բուժիչ հատկությունների մասին, երեսունական թվականների սկզբին Թբիլիսիից եկել է Հայաստան և Գյուլագարակի սոճիների անտառում մի փոքրիկ հյուղակ պատրաստել`այնտեղ բնակվելու և իր հիվանդությունը բուժելու համար, քանի որ բժիշկը ասել էր, որ տվյալ հիվանդությամբ կարող է ապրել մինչև 40 տարեկանը:

Կիսակառույց առողջարանի մասին իմանում է նաև ՀԿԿ առաջին քարտուղար Աղասի Խանջյանը և որոշում ընդունում այդ առողջարանի շինարարությունն ավարտելու և առողջարանին կից դենդրոպարկ հիմնելու աշխատանքների վերաբերյալ: Տեղեկանալով այդ անտառում բնակվող Լեոնովիչի մասին, ով մասնագիտությամբ անտառագետ էր, հանդիպում է նրան, զրուցում նրա հետ և գալիս համաձայնության, որ Լեոնովիչը զբաղվի Դենդրոպարկի հիմնման աշխատանքներով:

1931 թվականին հիմնվում է Դենդրոպարկը, որն աստիճանաբար զարգանում է Լեոնովիչի ողջ կյանքի ընթացքում, որն ի դեպ, ապրեց ոչ թե 40, այլ 84 տարի:

-Իսկ Բաբկեն պապ, ինչպե՞ս է եղել, որ Դենդրոպարկի բուսական աշխարհը այսքան բազմազան է:

-Լեոնովիչը սիրելով իր աշխատանքը և ունենալով մեծ աշխատասիրություն` կազմակերպել է շատ ծառատեսակների և թփերի ձեռք բերումը և տեղափոխումը Դենդրոպարկ: Տնկիներ են ձեռք բերվել Չինաստանից, Ճապոնիայից, Ամերիկայից, Պորտուգալիայից, Ֆրանսիայից և այլ երկրներից: Արժեքավոր ծառատեսակ է հատկապես կալիֆորնիական սեքվոյան, որը իր չափերով և երկարակեցությամբ շատ մեծ հետաքրքրություն է առաջացնում այցելուների մոտ: Ճիշտն ասած, սկզբնական շրջանում չեն հավատացել, որ սեքվոյաները կհարմարվեն տեղական կլիմայական պայմաններին, բայց փառք Աստծո, ամեն ինչ բարեհաջող է ընթացել, և այդ գեղեցիկ ու հզոր ծառերը վեր են խոյացել դեպի երկինք: Իրենց հայրենիքում հասնում են` 110մ բարձրության, արմատները մխրճվում են հողի մեջ մինչև 12մ, բնի տրամագիծը` 8-10մ, ապրում է 2000 տարի:

Ավարտելով ավելացնեմ, որ Լեոնովիչը մահացավ 1986 թվին և հողին հանձնվեց այգու տարածքում:  Այցելուները իրենց հարգանքի տուրքն են մատուցում այգու հիմնադրին` այցելելով նրա գերեզմանին:

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Կարապետյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Կարապետյանի

Ներկայումս այգին տնօրինում է Լեոնովիչի որդին` Ալեքսանդր Լեոնովիչը: Ի դեպ, վերջերս ՀՀ բնապահպանության նախարար Արամայիս Գրիգորյանը ՀՀ ԲՆ «Բնապահպանության բնագավառում նշանակալի ավանդի համար» գերատեսչական ոսկե մեդալ է շնորհել ՀՀ բնապահպանության նախարարության «Արգելոցապարկային համալիր» ՊՈԱԿ-ի Ստեփանավանի «Սոճուտ» դենդրոպարկ» հիմնարկի տնօրեն Վիտալի Լեոնովիչին բնապահպանության բնագավառում նշանակալի ներդրում ունենալու համար:

Վիտալի Լեոնովիչն իր կյանքը նվիրել է Ստեփանավանի դենդրոպարկին եւ պաշտպանել է այն ոտնձգություններից եւ մութ ու ցուրտ  տարիներին ծառահատումներից` պահպանելով եւ բազմացնելով դենդրոպարկի հարուստ հավաքածուն:

Գարունը որ բացվի, այցելեք Դենդրոպարկ, պարզապես վայելեք այգու բնության գեղեցկությունը:

Գնդեվազ

Մենք Վայոց Ձորի մարզի Գնդեվազ գյուղում ենք:

Լուսանկարը՝ Արթուր Տոնեյանի

Լուսանկարը՝ Արթուր Տոնեյանի

-Բարև ձեզ, ինչպե՞ս եք:
-Բարև ձեզ, լավ եմ էրեխեք ջան դո՞ւք իմալ  եք:
-Լավ, շնորհակալություն, ի՞նչ է ձեր անունը:
-Վազգեն Մկրտչյան, ես Գնդեվազ գյուղի բնակիչ եմ:
-Ինչպե՞ս է անցնում ձեր օրը գյուղում:
-Դե, հելնում եմ, գալում եմ գոմ, անասուններին եմ ջրում, կեր տալի, գոմն եմ մաքրում:
-Իսկ ինչո՞վ եք զբաղվել երիտասարդ ժամանակ:
-Դե, տղե՛րք ջան, ես 42 տարի եղել եմ կոլտնտեսության հաշվապահ:
-Արդյոք շա՞տ է արտագաղթը գյուղից:
-Ուրեմնս, ես հատուկ հաշվել եմ, 82 երիտասարդ ընտանիք լքել է գյուղը: Հենա, էն դպրոցը տենո՞ւմ եք: Սովետի վախտով մենք կառուցեցինք այս դպրոցը 660 աշակերտի համար, իսկ հիմա էտ դպրոց հաճախում ա ընդամենը 82 էրեխա: Բա շատ չի՞:
-Մենք լսել ենք, որ գյուղին շատ մոտ ոսկու հանք են շահագործելու շուտով: Իսկ դուք ինչպե՞ս եք նայում ոսկու հանքի բացմանը:
-Դե, ինձ թվում ա` լավ կլինի, որ բացեն:
-Իսկ հանքի բացման դեպքում բնությունը չի՞ աղտոտվի:
-Դե, եթե նման բան լինի, ապա մեզ կտեղափոխեն այլ բնակավայր: Բա ավելի լավ չի՞ մարդիկ աշխատանք ունենան, քան թե քոչեն գնան:

Մենք ոչինչ չասացինք նրան: Միայն նայեցինք հինավուրց գեղեցիկ գյուղին, լուսանկարեցինք ու շատ ափսոսեցինք, որ երկու դեպքում էլ գյուղը դատարկվելու է:

tigran hovhannisyan?

Իմ առաջին հարցազրույցը

Հարցազրույց մայրիկիս՝ Գայանե Խաչատրյանի հետ

-Բարև Ձեզ:

-Բարև, Տիգրան ջան:

-Խնդրում եմ մի պահ մոռանալ, որ Դուք իմ մայրիկն եք և ինձ հետ խոսել այնպես, ինչպես կխոսեիք լրագրողի հետ, սա իմ առաջին հարցազրույցն է: 

-Լավ:

-Խնդրում եմ ներկայացեք: Ի՞նչ մասնագիտություն ունեք:

-Ես Խաչատրյան Գայանեն եմ, ավարտել եմ Երևանի Պետական համալսարանի քիմիայի ֆակուլտետը, քիմիկոս-ուսուցիչ եմ:

-Ի՞նչ աշխատանք ունեք:

-Աշխատում եմ Վայքի Հիմնական դպրոցում որպես ուսուցիչ:

-Քանի՞ տարվա մանկավարժական փորձ ունեք:

-1997 թվականին համալսարանն ավարտելուց անմիջապես հետո անցել եմ աշխատանքի և աշխատում եմ մինչ օրս:

-Ես տեղեկություններ ունեմ, որ Դուք դասավանդում եք նաև այլ առարկաներ: Դա ճի՞շտ է:

-Այո՛, ճիշտ է:

-Իսկ ի՞նչ առարկաներ եք դասավանդում:

-Դասավանդում եմ կերպարվեստ, տեխնոլոգիա և բնագիտություն առարկաները:

-Իսկ քիմիա՞:

-Քիմիա, առայժմ, ոչ, քանի որ քիմիա անցնում են 7-րդ դասարանից և այս պահի դրությամբ այդ տարիքային խմբի աշակերտների դասարանները քիչ են:

-Ի՞նչ եք կարծում. ճի՞շտ է արդյոք այն դիրքորոշումը, որ մանկավարժությունը թերագնահատված աշխատանք է:

-Այո, շատ ճիշտ է, քանի որ ուսուցչի աշխատանքը շատ բարդ աշխատանք է և միևնույն ժամանակ ուսուցիչները բավականին քիչ են վարձատրվում:

-Այսինքն, ուզում եք ասել, որ ուսուցչի կատարած աշխատանքի դիմաց վարձատրումը բավականին ցա՞ծր է:

-Այո: Ներկայումս կարծես ուսումը մղվել է երկրորդ պլան:

-Ի՞նչ կասեք այն կարծիքի մասին, որ ներկայիս սերունդը ավելի վատ է սովորում, քան նախորդը:

-Անձամբ իմ կարծիքով դա ճիշտ է, քանի որ երբ չկար համացանցը, գրքերն ավելի շատ էին ընթերցվում: Գրքով կարդացածը ավելի լավ է տպավորվում և մնայուն գիտելիք է:

-Իսկ ներկայումս չկա՞ն լավ սովորող աշակերտներ: Նկատի ունեմ այնքան լավ, ինչքան, օրինակ, նախորդ սերնդի լավ սովորող աշակերտը:

-Իհարկե կան: Երեխաներ կան, որոնք համացանցից և գրքից օգտվում են միաժամանակ և կարողանում են երկուսից էլ քաղել օգտակար տեղեկություն:

-Քանի որ շուտով Նոր Տարին է, ի՞նչ կմաղթեք հայ ժողովրդին և, առհասարակ, Հայաստանին գալիք տոնի կապակկցությամբ:

-Նոր տարվա կապակցությամբ առաջին հերթին մաղթում եմ խաղաղություն և՛ սահմանին, և՛ երկրի ներսում: Հայ ժողովրդին մաղթում եմ ավելի շատ ուրախ պահեր, թող ոչ մի ծնող կարոտով չսպասի սահմանին կանգնած իր զավակին, ընտանիքներում տիրի համերաշխություն և փոխըմբռնում:
-Լավ: Այսքանը: Շնորհակալ եմ պատասխանների համար:

-Խնդրեմ:

Ծաղկաձորյան օրագիր. Լինել լրագրող

Վարպետության դաս «Առավոտ» թերթի լրագրող Ռուզան Մինասյանից


-Նախ ասեմ, որ մեծ սիրով եմ ընդառաջ գնում «Մանանա» կենտրոնի և համալսարանի ժուռնալիստիկայի ֆակուլտետի հրավերներին, որովհետև մարդը ինչքան էլ կայացած է լինում, երբեմն այսպիսի հանդիպումների ժամանակ այնպիսի հարցադրումներ են լինում, որ մեզ` լրագրողներիս, մտածելու տեղիք է տալիս:
Այսօր կա մի այսպիսի խնդիր, որ «դիկտաֆոն», լուսանկարչական սարք վերցնողները կարող են կոչվել լրագրող: Բոլորին թվում է, եթե ապահովված են վերջին տեխնիկական սարքերով և ունեն սոցիալական ցանցերում ակտիվ շփում, ուրեմն, կարող են նստել իրենց տանը և դռան վրա գրեն «խմբագրություն» և մի հետաքրքիր անուն, ապա կդառնան լրագրողներ: Իմ կարծիքով, նույնիսկ ամենալավ հեռախոսով ու ամենավերջին տեխնիկայով ապահոված մարդը չի կարող համարվել լրագրող, եթե իր առջև նպատակ չի դնում` ինչի մասին գրել, ինչն է իրեն սրտամոտ, ինչ թեմաների մեջ կարող է խորանալ և ինչպես մատուցել, որ կարդացողների մոտ հետաքրքրություն առաջացնի: Լրագրողների մեջ մի խումբ կա, որոնք արդեն ընտրել են իրենց հիմնական թեման: Դրա համար բոլոր թերթերը, կայքերը ունեն հատուկ բաժիններ և այդ բաժինների պատասխանատուներ, որոնք խորանում են այդ թեմայի մեջ: Մեկը կարող է խորանալ մշակութային, մյուսը` քաղաքական թեմայի մեջ, մեկն էլ իրեն տեսնում է իրավունքի ոլորտի լուսաբանման մեջ: Դրա համար նախկինում եթե մի լրագրողը կարող էր տվյալ թերթի համար գրել տարբեր թեմաներ, այսօր շատ քիչ պրոֆեսիոնալ թերթեր կան, որ պահում են այդպիսի լրագրողների: Ընդհակառակը, այդ թերթերը հակված են տալ այնպիսի լրագրողական «արտադրանք»` հոդված, հրապարակումներ, որոնք նեղ մասնագիտական խնդիրներին են առնչվում, այսինքն թերթերը, տվյալ դեպքում ես խոսեմ մեր թերթի՝ «Առավոտ»-ի մասին, որը նաև ունի aravot.am էլեկտրոնային կայքը, ունի բաժիններ, և ամեն մի լրագրող պատասխանատու է մի բաժնի համար: Օրինակ, ես համակարգում եմ իրավունքի ոլորտը, այսինքն, գրում եմ իրավական թեմաներով: Ի՞նչ է պահանջվում իրավական թեմայով գրող լրագրողից: Իրավական թեմայով գրող լրագրողին այսօր քիչ է համարձակությունը: Նա պետք է իմանա աշխատել փաստաբանների, քննիչների, արդարադատության և պաշտպանության նախարարությունների, ուժային կառույցների, ոստիկանության հետ: Նա պետք է իմանա լավագույնս այն օրենքները, գործողությունները, նաև իր իրավունքները, որ ոչ միայն իր իրավունքների պաշտպանությամբ հանդես գա, այլ նաև կարողանա պաշտպանել դիմացինի շահերը և, ամենակարևորը, կարողանա նյութ հրապարակել: Ես դժբախտաբար շատ եմ տեսել այնպիսի լրագրողների, որոնք նույնիսկ իրենց իրավունքները չգիտեն: Դա նշանակում է, եթե լրագրողը գնա քննիչի մոտ և հարցնի «Ես իրավունք ունե՞մ սա անել», պարզ է, որ քննիչը կկասկածի, որ լրագրողը պրոֆեսիոնալ է և արդեն կօգտվի այդ անփութությունից: Այս քայլով լրագրողը թույլ տվեց իր առաջին սխալը: Եթե լրագրողը ցանկանում է հրապարակել անչափահասի գործ, հայրենիքի դավաճանության կամ անձնական գաղտնիք, ապա պետք է նաև իմանա, որ կա տվյալների պաշտպանության մասին օրենք: Լրագրողը պետք է իմանա տեղեկատվության ազատության մասին օրենքը, թե ինչ սահմաններում և ինչ ժամկետում կարող է պահանջել տվյալ ինֆորմացիան: Նա պետք է իմանա, թե որ դեպքում կարելի է աղբյուրը, անուն ազգանունը հրապարակել: Լրագրողի համար շահագրգիռ կարևորը կողմ չդառնալն է: Եթե քաղաքացին հայց է ներկայացրել որևէ նախարարության դեմ, ապա ինչքանո՞վ ճիշտ կլինի, որ լրագրողը դատարան ներկայանա կողմերից մեկի մեքենայով: Թվում է` մանրուք է, բայց կարևոր է, որ նա լինի անաչառ:
Ես հիմա բերում եմ իմ ոլորտի օրինակով, սակայն այս կանոններն ասեմ, թե պայմանները հավասարապես վերաբերվում են նաև այլ, օրինակ քաղաքական, տնտեսական, մշակութային, մարզական, առհասարակ բոլոր ոլորտներում աշխատող լրագրողներին:
Այսօր կա նաև լրագրողների դիտորդ մարմին և տեղեկատվական վեճերի խորհուրդ, որ մինչև դատարան դիմելը կողմերից մեկ որոշում է լրագրողի գործողությունները՝ էթիկայի կանոնները ինքը խախտել է թե ոչ: Այնպես չէ, որ միայն «Առավոտ» թերթը ունի էթիկայի կանոններ, և խախտումը վերաբերում էր, ենթադրենք, ներխմբագրական խնդիրներին, այլ այնպես է, որ դիտորդ մարմինը կամ տեղեկատվական վեճերի խորհուրդը որոշում է, թե որտեղ խախտեց լրագրողը օրենքը, և դա նախադեպեր է ստեղծում մյուս լրատվամիջոցների համար:
Երբ խոսում են վարպետության մասին, մի բան կարող եմ ասել, որ լրագրողի ամենամեծ հաջողությունը պայմանավորված է նրանով, որ լրագրողը պետք է ոչ միայն «մարզական վիճակում» լինի` իմանա, թե ինչ է կատարվում այդ հարցի շուրջ, այլ նաև պետք է սիրի այն գործը, որն ինքը անում է: Ես երբեք չեմ հասկանում այն լրագրողներին, որոնք կարող են զանգել ինձ և ասել.
-Ռուզան, այսինչ դատին գնացել ե՞ս:
-Հա, գնացել եմ:
-Դե մի հատ պատմի:
Ես չեմ հասկանում այդպիսի լրագրողների: Դա ինձ հիշեցնում է ուսանողական տարիներս, երբ զանգում ու ասում էին` հանձնարաված այսինչ վեպը կարդացե՞լ ես, մի հատ սյուժեն պատմի:
Հա, պատմելով մարդը ավարտեց, բայց որ պատմելով հիմա լրագրությա՞մբ են զբաղվում, այ դա արդեն դատապարտելի է: Եվ եթե դուք էլ նման իրավիճակում հայտնվեք, ապա հիշեք, որ կլինեն լրագրողներ և իրենք ուղղակիորեն օգտվելով, որ դուք չեք գնացել, կփորձեն ձեզ այնպես ներկայացնել, որ դուք հրապարակելուց հետո պատմության մեջ կընկնեք: Որ հարցնեն այս սխալ ինֆորմացիան որտեղից ես գրել, հո չե՞ք ասելու. «Գիտեք ինչ, ես զանգեցի նրան, նա ինձ այդպես ասաց»: Դա դատապարտելի է և նաև դատապարտելի է, որ այսօրվա սոցիալական ցանցերի ինֆորմացիան արտատպում են առանց հեղինակի կամ աղբյուրը նշելու: Դա սարսափելի բան է, երբ մարդը ի սկզբանե զբաղվում է գրագողությամբ:
Ես քիչ առաջ ծանոթացա մասնակիցներից Լիայի հետ: Լիան գրել էր իրենց սահմանամերձ գյուղի` Ներքին Կարմիրաղբյուրի մասին, որը մշտապես կրակահերթի տակ է և կարողանում է այնպիսի ինֆորմացիա տալ, որը չի վնասում մեր երկրի անվտանգությունը: Քանի որ այդպիսի տարածքներից եկող ոչ բոլոր ինֆորմացիաները կարելի է տարածել: Չէ որ մեզ կարդում է նաև թշնամին: Ես զարմացա, որ այդ տարիքում նա այնպես է գրում, որ նման հարցեր չեն առաջանում:
-Ի՞նչ դժվարություններ կան լրագրողի աշխատանքի մեջ:
-Գիտեք ինչ, ցանկացած մասնագիտության մեջ կա դժվարություն: Սկսած մեզ այստեղ բերած տաքսու վարորդից, մինչև ամենաբարձր պաշտոնները: Լրագրողի մասնագիտությունը այնքանով է դժվար, որ հրապարակային մասնագիտություն է, իսկ ցանկացած հրապարակային մասնագիտություն դժվար է, քանի որ քո միջոցով են տեղեկանում: Կարծում եմ ամենադժվարը մատուցելն է: Լրագրողի մասնագիտությունը թույլ է տալիս աշխատել բոլոր խավերի մարդկանց հետ: Ամենքը չեն իրենց պատկերացնում էկրանի առաջ: Ուղիղ եթերը միայն այն չի, որ մեկ կամ երկու ժամով հաջողված կամ չհաջողված մատուցես ու վերջացնես: Կյանքը դարձել է մի պատուհան, որտեղ մարդիկ անընդհատ տեսնում են քեզ, դու գնում-բերում և մատուցում ես այն ինֆորմացիան, որը տեսնում ես: Իսկ եթե աղավաղում ես ինֆորմացիան, ուրիշ բան ես գրել, ուրիշ բան նկարել, ապա դու չես լինի պրոֆեսիոնալ: Դժվարությունները կլինեն այդ առումով:
-Իսկ ինչպե՞ս մոտենալ մարդուն, որ նա թույլատրի իրենից հարցազրույց վերցնել, նկարել:
-Հիմա բոլորը քիչ թե շատ գիտեն իրենց իրավունքները: Փաստորեն դուք դեռ համոզելու փուլը չեք կարողացել անցնել: Ամեն մի տարիք սիրում է, թե իրեն ինչպես կմոտենաս, ինչպես կհամոզես: Օրինակ, ասացիք` տատիկը չի թողել, որ իրեն նկարեք: Դուք պետք է ներկայանայիք, ասեիք` ով եք, եթե վկայական ունեք լրագրողի, ցույց տաք: Ցանկացած մարդ էլ կվիրավորվի, եթե իրեն նկարողը չներկայանա: Իհարկե, լրագրողի վկայական ունենալը դեռ չի նշանակում, որ դու արտոնյալ վիճակում ես:Դու պետք է թույլտվություն ունենաս, եթե անչափահասը ծնողի հետ է: Նույնիսկ մենք, որ գնում ենք ինչ որ բան լուսաբանելու` մեր վկայականներով, պետք է կարողանանք համոզել: Այստեղ կարևոր է, այսպես ասած, ձեր` «հոգեբանի և դերասանի վարպետությունը», երբ զրուցակիցը տեսնում է, որ դիմացինը կարողանում է բացատրել իր նպատակը, թե ինչի համար է նկարում: Դուք պատկերացնո՞ւմ եք, փողոցում մեկը գա ձեզ նկարի ու թողնի գնա: Կվիրավորվեք հաստատ: Բայց երբ դուք մոտենաք և ասեք, օրինակ.
-Բարև Ձեզ, ես նկատեցի, թե ինչքան գեղեցիկ է կանգնած Ձեր երեխան, կարելի՞ է նկարել:
Նա հաստատ կհամաձայնի: Լրագրողը միշտ պետք է պատրաստ լինի աշխատելու: Հյուր եք գնացել, թե այցելել եք մի այլ նպատակով, միշտ կարող է պատահել գրելու համար հետաքրքիր նյութ: Եթե նույնիսկ գնում ես այլ բան լուսաբանելու, բայց ճանապարհին հանդիպում ես մի ծերունու, ով հետաքրքիր զրուցակից է, անպայման զրուցեք: Գուցե դա շատ ավելի կարևոր լինի, քան այն նյութը, որի մասին ուզում էիք գրել: Միշտ պատրաստ եղեք: Ու նյութը հրապարակելուց առաջ միշտ ճշտեք, արդյո՞ք նա ճիշտ է ասում, կարող է այդ ծերունին ասում է զավակ չունեմ, բայց զրույցի ընթացքում ասում է տղան Ռուսաստան է: Հրապարակելուց առաջ միշտ ճշտեք, քանի որ հրապարակելուց դուք եք դառնում նյութի տերը: Լրագրողի գործի մեջ վտագանվոր է նաև խոստում տալը, երբեք ոչինչ մի խոստացեք, եթե ձեզնից չի կախված խոստումը: Ձեզնից կախված ամեն բան արեք, բայց մի խոստացեք: Երբեք մի ամաչեք ձեր ստորագրություն համար ու մի ստորագրեք ծածկանունով:
-Ի՞նչ կասեք լրագրողների իրավունքների մասին:
-Կապ չունի, թե ինչ թեմայով ես գրում`մշակութային, իրավական թե մեկ այլ թեմա, դու պարտավոր ես իմանալ երկու կարևորագույն օրենք: Դա ԶԼՄ-ների մասին օրենքն է և Տեղեկատվության ազատության մասին օրենքը: Այդտեղ կա և իրավունքների և պարտականությունների մասին: Դու իրավունք ունես տեղեկություն ստալանու, բայց ումի՞ց, ո՞նց, ի՞նչ եղանակով: Հենց այդ մասին են ասում հիշյալ օրենքները: Դու իրավունք ունես պաշտոնյային դիմել գրավոր, բանավոր, ժամկետը սահմանես: Պետք է անպայման հղում անես, Տեղեկատվության ազատության մասին օրենքին, որ այս ժամկետում լինի իմ հարցի պատասխանը, ոչ թե պաշտոնյան երբ ուզի` պատասխանի, իսկ եթե հղում արել ես, ապա ուրեմն ժամկետը նշված է ու պետք է տվյալ ժամկետի մեջ լինի ինֆորմացիան: Այստեղ օգնության է գալիս օժանդակ օրենքը, եթե 5 օրվա ընթացքում պատասխան չկա, ապա կարող ես դիմել դատարան և ստանալ այդ ինֆորմացիան: Լրագրողը իրավունք ունի գտնվել ցանկացած դռնբաց տարածքներում`հանրահավաքներ, ցույցեր, դռնբաց դատական նիստեր: Բացառությամբ այն դեպքերի, որտեղ հավատարմագրում է պահանջվում, օրինակ` ԱԺ-ում: Նաև պետք է կարողանաք տարբերել զրպարտչին լրագրողից: Մի քանի օր առաջ եկել էր մեկը ու ասում էր որ իրեն շտապ լրագրող է պետք, հետս տանեմ մի տեղ: Պատասխանում եմ, որ մարդը պետք է նյութին տեղյակ լինի: Ասում է`ինձ պետք միայն տեսնեն, որ ինձ հետ լրագրող կա, ու վերջ: Ես ասացի` կներեք, նախ թերթում լրագրողների արտադրամաս չկա, որ արտադրենք, մեկն էլ տանք ձեզ, և երկրորդ, լրագրողը մինչև գալը պետք է տեղը, ժամանակը և որոշ ինֆորմացիա իմանա: Ոչ բոլորին պետք է հավատալ, քանի որ կարող է խաբում են` իրենց գործը առաջ տանելու համար:
Եթե ինչ որ բան մութ է մնում, մի’ ամաչեք, նորից տվեք հարցը: Ինձ հետ պատահել է, որ հարցը նորից տամ, ու զրուցակիցս մոռացել էր, որ այդ հարցին ինքը մեկ ժամ առաջ ուրիշ պատասխան էր տվել:
Ու կարևոր է նաև հիշեք. այս ձայնագրիչների վրա հույս չարժե դնել, փորձեք նաև հիշել, գրառումներ անել: Պատահում է` ուզում եք հավաքել հարցազրույցը ու հանկարծ տեսնում եք, որ ոչինչ չի ձայնագրել, ի՞նչ պետք է անեք: Ու հիշեք, զրուցակցին չի կարելի ընդհատել, հարցի պատասխանը չավարտած միանգամից մի տվեք հաջորդ հարցը, սպասեք` վերջացնի նոր: Ու եթե նա տեսնում է, որ դուք իրեն լսում եք, սկսում է բացվել և ինչ չէր ուզում ասել տասը րոպե առաջ, կամաց-կամաց ասում է:
-Ի՞նչ կասեք քաղաքականացված լրագրողների մասին:
-Ես 1989թ-ից աշխատել եմ մամուլում և փորձել եմ միշտ ապակուսակցական լինել և չհարել որևէ կուսակցության: Գուցե կան կուսակցություններ, որոնց այս կամ այն բանը ինձ դուր է գալիս, և դրանք ավանդական կուսակցություններն են, բայց միշտ փորձել եմ լինել ապաքաղաքական: Հիմանականում վտանգի են ենթարկվում այն լրագրողները, որոնք այս կամ այն կուսակցության գաղափարակիցն են: Ես դեմ եմ տեսակավորմանը, երբ մեկը իրեն ընդդիմադիր է համարում, մյուսը` դիմադիր: Ես կարծում եմ, որ լրագրողը պետք է մնա լրագրող: Բայց եթե լրագրողը գտնում է, որ պետք է լուսաբանի միայն այս կուսակցության խնդիրները, ուրեմն, մենք գործ ունենք ավելի շատ քաղաքական մեկնաբանի, կամ ավելի ճիշտ, կուսակցականի հետ, քան լրագրողի: Այդպիսի լրագրողը կունենա այն նույն խնդիրները, ինչ տվյալ կուսակցությունը:
Ես ամենասկզբում էլ ասացի և ուզում եմ դրանով էլ ավարտել. Բարդ, հրապարակային, բայց նաև անչափ հետաքրքիր ու պատասխանատու մասնագիտություն է լրագրողի մասնագիտությունը: Եվ եթե կլինեն ձեր մեջ մարդիկ, որոնք կընտրեն այս մասնագիտությունը, ապա ես անձամբ միշտ պատրաստ եմ օգնել:

Զրույցը գրի առավ Մուշեղ Վարդանյանը

Ծաղկաձորյան օրագիր. «Եղեք ազնիվ ձեր ստերի մեջ և ասեք այնպիսի սուտ, որը սուտ չէ»

Հարցազրույց կինոռեժիսոր Արման Երիցյանի հետ


-Մենք ծանոթ ենք Ձեր ստեղծագործական ուղուն, գիտենք, որ Ձեր ֆիլմերից «Վերջին լարախաղաց»-ը, «Մեկ, երկու, երեք»-ը (և ոչ միայն) արժանացել են «Ոսկե ծիրան» կինոփառատոնի գլխավոր մրցանակին: Խնդրում ենք պատմել, թե ինչպես եք ընտրում ֆիլմերի գաղափարը:
-Ամենակարևորը, որ ուզում եմ ասել, հետևյալն է. տարիքը ընդհանրապես կապ չունի, քանի որ ինֆորմացիան միշտ նույնն է: Երբ մեծահասակ որևէ մեկը ձեզ ինչ-որ բան է ասում, բռնում է ձեր ձեռքից, բացատրում, թե որն է ճիշտը, դուք ենթագիտակցորեն զգում եք, որ այդ բոլորը գիտեիք, պարզապես ձեզ բառերը չեն հերիքել արտահայտելու համար: Ես չեմ ուզում այսօր բռնել ձեր ձեռքը, խրատել, պահանջել, որ լսեք ինձ, ես ուզում եմ խոսել այն մասին, որ դուք գիտեք ճշմարտությունը, քանի որ այն ձեր քթի տակ է, ձեզ մնում է միայն բռնել այն: Դուք բոլորդ հանճարեղ ու աճող օրգանիզմներ եք, որ գնում եք դեպի վեր: Ձեզ ասում են՝ հեռու մի՛ գնացեք, եկեք այսինչ բանը նկարեք, այսինչին նկարեք: Բոլորին թվում է, թե իրենք ֆիլմի թեմա են: Բայց երբ դուք վերցնում եք գրիչը, վերցնում եք տեսախցիկը, հասկանում եք, որ ամեն ինչ, մեղմ ասած, անհեթեթություն է: Այսինքն՝ այն, ինչ դուք տեսնում եք, չեք կարողանում պատմել, այն ճշմարտությունը, որ ձեր քթի տակ է, չեք կարողանում ներկայացնել: Ամբողջ գաղտնիքը թաքնված է համարձակության մեջ: Դեռ փոքր տարիքից ձեզ շարունակ վախեցրել են: Վախը ահավոր բան է: Երբ դադարեք վախենալ, կկարողանաք պատմել ազատ, չկոմպլեքսավորվել: Իսկ հիմա տեխնիկական առումով ձեր ներաշխարհը վախենում է: Վախենում է առավոտյան արթնանալ ու մայրիկին ասել բարի լույս, հարցնել, թե ոնց է, ծաղկեփունջ նվիրել քույրիկին առանց պատճառի, ուղղակի: Այս ամենը փոխկապակցված է ձեր աշխատանքի հետ: Այս ամենը հենց կյանքն է: Եվ եթե դուք տեր չլինեք ձեր առօրյայում այդ պատահական արտահայտություններին, չեք կարողանա լինել ո՛չ կինոռեժիսոր, ո՛չ օպերատոր, ո՛չ լրագրող, ո՛չ մտածող, ո՛չ քույր-եղբայր, ո՛չ էլ ծնող: Այլ կդառնաք շարքային, ամենասովորական մարդ: Այսինքն՝ ձեր գլխավոր խնդիրը ձեզ այդքան մոտ գտնվող ինֆորմացիան ձեզանով անելն է: Դրա համար տանից դուրս գալիս միացրեք ձեր միջի ալիքի անտենաները, որպեսզի լսեք ձեր հարևանի, կողքով քայլողի, ընկերոջ, անցորդի ձայնը, ֆիքսեք ինչ-որ մեկի քայլելը, պայուսակի գույնը: Դուք պետք է այնպիսի հոտառություն ունենաք, որ գործողությունը նկատեք դեպքը կատարվելուց էլ առաջ:
Ուզում եմ խոսել նաև խաբելու մասին: Մեր շուրջը ամեն բան մեզ խաբում է: Օրինակ՝ երբ սովորական աղջիկը հագնում է հարսի զգեստ, ամբողջովին փոխվում է: Մենք սկսում ենք նրան ուրիշ կերպ նայել, որովհետև նա, այսպես ասած, ապրանքային տեսք է ստանում, ինչն էլ մեզ խաբում է: Չէ՞ որ իրականում աղջիկը չի փոխվել: Ամեն ինչն էլ սուտ է. Սուտ է աճպարարությունը, լրարգրությունը, արվեստը: Սուտ է, քանի որ դու անում ես մի բան, որն այդպես չէ: Սա է ձեր մասնագիտությունը: Լինել ազնիվ ձեր ստերի մեջ և ասել այնպիսի սուտ, որը սուտ չէ: Եթե դուք ազնիվ եք, ձեզ կհիշեն, եթե ազնիվ չեք, էլի կհիշեն: Բայց անազնիվին շուտ կմոռանան, որովհետև նա տհաճ է: Առհասարակ տհաճ դեպքերը շուտ են մոռացվում: Իմացեք՝ եթե լինեք անտարբեր, անտարբեր կլինեն նաև ձեր նկատմամբ, և եթե անեք ինչ-որ բան առանց սիրելու, չեն սիրի և ձեզ: Հետևաբար ձեր ստեղծագործություններում փորձեք հասնել կատարյալին, զոհաբերեք, փնտրեք, գտեք, մի՛ ապրեք իմիջիայլոց, մի՛ դադարեք ձգտել, շարժվել, որովհետև հենց դադարեք շարժվել, կյանքը կանգ կառնի:

Գրի առավ՝ Միլենա Խաչիկյանը

Մեր օլիմպիական չեմպիոնը. Արսեն Գալստյան

Օլիմպիական չեմպիոնը պատվավոր կոչում է, և մենք հպարտ ենք, որ ունենք չեմպիոն որդի:
Արսեն Գալստյանը ծնվել է Տավուշի մարզի Ներքին Կարմիրաղբյուր գյուղում: Հայազգի ձյուդոիստ է, ով հանդես է գալիս Ռուսաստանի հավաքականի կազմում: Լոնդոնի ամառային օլիմպիական խաղերի ժամանակ՝ կիսաեզրափակիչում, հաղթեց մրցակցին և դուրս եկավ եզրափակիչ, որտեղ ևս հաղթանակ տարավ և դարձավ օլիմպիական չեմպիոն: Համաձայն Արսենի խոսքի՝ ինքը Լոնդոն էր գնացել միայն հաղթանակի համար և հասավ իր նպատակին:
Արսենի ազգականներն ապրում են մեր գյուղում, և նրա հաղթանակները մենք իրենց հետ ենք նշում: Ես ավելի շատ էի ուզում իմանալ մեր չեմպիոնի մասին, որոնց պատասխանը ստացա Արսենի քեռու աղջկանից՝ Շուշանից:

Լուսանկարը՝ Լուսինե Իսրայելյանի

Լուսանկարը՝ Լուսինե Իսրայելյանի

-Ինչպիսի ՞ընտանիք էին, քանի՞ երեխա ունեին, ինչո՞վ էին զբաղվում:
-Սովորական գյուղական ընտանիք էին: Զբաղվում էին հողագործությամբ,- հպարտորեն պատմում է Շուշանը,- հայրը ֆուտբոլով էր զբաղվում, իսկ մայրը ուսուցչուհի էր: Նրանք երեք երեխա ունեն՝ Տիգրանը, Արսենը, Արմանը: Տիգրանը և Արմանն այժմ ձյուդոյի մարզիչներ են, իսկ Արսենը ձյուդոյի օլիմպիական չեմպիոն է և շարունակում է սպորտով զբաղվել:
-Ե՞րբ են տեղափոխվել Ռուսաստան:
-Արսենի ընտանիքը Ռուսաստանում բնակություն է հաստատել 1996 թվականին, երբ Արսենը 7 տարեկան էր: Հայ-ադրբեջանական պատերազմի ժամանակ հրետակոծվել էր հայրական տունը՝ ինչպես գյուղի շատ տներ։ Հրետակոծության պահին գյուղի բնակիչները պատսպարվել էին մի շենքի նկուղային հարկում, երբ հրետակոծությունը դադարել էր, և մարդիկ դուրս էին եկել ապաստարանից, տեսել էին, որ շատ տներ ավերակների են վերածվել: Դրանցից մեկն էլ Արսենենց տունն էր: Արսենի ընտանիքն այլընտրանք չուներ։ Չդադարող պատերազմը, ավերված օջախը, սոցիալական պայմանները ստիպեցին, որ Արսենի ընտանիքը տեղափոխվի Ռուսաստան:

Լուսանկարը՝ Լուսինե Իսրայելյանի

Լուսանկարը՝ Լուսինե Իսրայելյանի

-Արսենը քանի՞ տարեկանից է սպորտով զբաղվում:
Նա ձյուդո սկսել է պարապել 9 տարեկանից, այս հաղթանակին հասնելու համար երկար ճանապարհ է անցել:
-Հայերեն խոսո՞ւմ է:
-Ճիշտ է, նա ապրում է օտար երկրում, շփվում է օտար լեզվով, սակայն հայերենը չի մոռացել և կարողանում է ազատ խոսել:
-Վերջին անգամ ե՞րբ է այցելել գյուղ:
-Վերջին անգամ հայրենիք եկել էր 2014 թվականի հոկտեմբերին, ամուսնության օրվանից 2 օր հետո:
-Ի՞նչ մասնագիտություն ունի, որտե՞ղ է ապրում:
-Արսենը մասնագիտությամբ իրավաբան է, ապրում է Կրասնոդար քաղաքում:
-Արսենի սպորտի հանդեպ սերը ժառանգակա՞ն է:
-Այո, քանի որ Արսենի հայրը և հորեղբայրը նույնպես սպորտով են զբաղվել:
-Նա ուզո՞ւմ է ներկայացնել Հայաստանը օլիմպիական խաղերի ժամանակ:
-Շատ կուզենար Հայաստանը ներկայացնել խաղերի ժամանակ, բայց երկար տարիներ է, որ ապրում է Ռուսաստանում և այնտեղ հարմարվել է արդեն:
Բայց Արսենը երբեք չի մոռանում, որ ինքը Ներքին Կարմիրաղբյուրից է: Հաճախ է այցելում գյուղ: Փորձում է իր ուժերի ներածին չափով օգնել հարազատ գյուղին: Վերջերս օրինակ նրա միջոցներով վերանորոգվեց մեր գյուղի մարզադահլիճը և այժմ կրում է Արսեն Գալստյանի անունը:
Մենք հուսով ենք, որ այս մարզադահլիճում մարզվող երեխաների մեջ էլ կլինեն վաղվա օլիմպիական չեմպիոններ:
скачанные файлы

Լուսանկարը՝ Լուսինե Իսրայելյանի

Լուսանկարը՝ Լուսինե Իսրայելյանի

Սկսենք մեզնից

Վանաձորի Թավրիզյանի անվան պետական քոլեջ էր ժամանել ԱԺ անկախ պատգամավոր, «Լուսավոր Հայաստան» հասարակական-քաղաքական նախաձեռնության առաջնորդ Էդմոն Մարուքյանը: Հանդիպմանը ներկա էր ուսուցչական կազմը և ուսանողական խորհուրդը: Քննարկման ընթացքում պարոն Մարուքյանին տրվեցին բազմաթիվ հարցեր, որոնք վերաբերվում էին թե մեր երկրում կատարվող իրադարձություններին, թե՛ քոլեջին: Քանի որ ինձ շատ էր հուզում քոլեջի ջեռուցման խնդիրը, ես որոշեցի բարձրաձայնել այն: Պարոն Մարուքյանի պատրաստակամությունը` մեզ ամեն կերպ աջակցել, ոգևորեց թե՛ ուսուցիչներին, թե՛ մեզ՝ ուսանողներիս: Երկար զրուցելու ընթացքում մենք սկսեցին քննարկել մեր երկրի խնդիրները: Օրինակ՝ արտագաղթ, գործազրկություն, երիտասարդների զբաղվածության սահմանափակում: Քննարկումից հետո ես մոտեցա նրան մի քանի հարց տալու նպատակով: Առաջին հարցը, որը ուղղեցի նրան, այն էր, թե ինքը լինելով վանաձորցի, ինչ է կարծում, որ խնդիրն է Վանաձորում շուտափույթ լուծում պահանջում:
Պարոն Մարուքյանը ասաց, որ հիմնական և հրատապ լուծման կարիք ունեցող խնդիրը գործազրկությունն է, և նշեց, որ այս խնդիրը կա ոչ միայն Վանաձորում, այլ նաև Հայաստանի այլ բնակավայրերում նույնպես: Նա նշեց, որ եթե լիներ աշխատանք, կնկատվեր ակտիվ շարժ հասարակության մեջ, կբարձրանար կյանքի որակը:
Հաջորդ հարցին, որը վերաբերվում էր երիտասարդների խնդիրներին, նա պատասխանեց, որ երիտասարդները չունեն իրենք իրենց իրացնելու հնարավորություն:
Ըստ նրա, երիտասարդներին պետք է տրվի այդ հնարավորությունը, որպեսզի նրանք կարողանան որոշակի փորձ ձեռք բերել և կյանքի հետ համընթաց շարժվել:
Զրույցի ընթացքում նա շատ կարևորեց հասարակական կազմակերպությունների դերը:
-Ես շատ եմ կարևորում հասարակական կազմակերպությունների դերը, քանզի ես ինքս հասարակական կազմակերպություններից եմ եկել քաղաքականություն:

Հարցազրույցի ժամանակ նա նշեց, որ Վանաձորյան հասարակական կազմակերպությունները միշտ ակտիվություն են ցուցաբերում և, որ հենց նման կառույցներն են, որ երիտասարդներին որոշ չափով հնարավորություն են տալիս աշխատանքային փորձ ձեռք բերել կամավորության միջոցով:
Զրույցի ընթացքում բազում նոր հետաքրքիր գաղափարներ առաջացան կապված քոլեջի ուսանողների կյանքը ավելի հետաքրքիր դարձնելու վերաբերյալ:
Պարոն Մարուքյանի հանդիպումից հետո մենք` քոլեջի երիտասարդներս, մտածում էինք, որ մենք էլ կարող ենք ակտիվ դարձնել քոլեջի երիտասարդների կյանքը, սկսել մեզնից: Շուտով մեր քննարկումների արդյունքում կկազմենք մեր հետագա գործողությունների ծրագիրը: Ես կարծում եմ, որ նման հանդիպումները շատ օգտակար են երիտասարդների համար, քանի որ հաճախ մեզ խորհուրդն էլ բավական է, որ սկսենք փոխել մեր կյանքը:

Ինչպես ճիշտ ընտրել մասնագիտությունը

Լուսանկարը՝ Դավիթ Այվազյանի

Լուսանկարը՝ Դավիթ Այվազյանի


Մայրիկս` Կարինե Չերնամորյանը, աշխատում է «Արդենիս» կաթի գործարանում: Նա 
սուլուգունի տեսակի պանրի վարպետ է:

-Մասնագիտությամբ տնտեսագետ եմ, սակայան հիմա աշխատում եմ պանրի գործարանում՝ որպես պանրի մասնագետ:

-Նախքան այդ աշխատանքը ուրիշ մասնագիտությամբ աշխատել ե՞ս:

-Այո, Ախուրյանի կարի գործարանում աշխատել եմ որպես հաշվապահ, սակայն աշխատատեղը փակվեց, և ես ստիպված այլ աշխատանք գտա:
-Հե՞շտ է արդյոք հասուն տարիքում մասնագիտություն փոխելը:

-Ոչ, հեշտ չէ: Դժվար է հասուն տարիքում մասնագիտություն փոխել, նորից սովորել ու կայանալ, երբ արդեն կայացած էիր:

-Իսկ ինչպե՞ս դարձար սուլուգունի տեսակի պանրի մասնագետ:

-Սկզբում աշխատանքի ընդունվեցի որպես պանիր փաթեթավորող, և աշխատանքը ինձ դուր եկավ: Չէի ուզում միայն փաթեթավորմամբ զբաղվել: Սկսեցի ուսումնասիրել պանրագործությունը, հմտություններն ու գաղտնիքները սովորել ու փաթեթավորողից դարձա պանրագործ-մասնագետ:

Լուսանկարը՝ Դավիթ Այվազյանի

Լուսանկարը՝ Դավիթ Այվազյանի


-Իսկ պահանջվա՞ծ է ձեր արտադրած ապրանքը շուկայում:

-Այո, շատ պահանջված է: Մեր պանիրն անչափ համեղ է և պահանջված: Ես ինքս էլ աշխատանքի հրավերներ եմ ստանում արտերկրից և շատ ավելի մեծ աշխատավարձով, սակայն ես չեմ ցանականում լքել հայրենիքս:
-Ձեր պանիրները բացի Հայաստանից էլ որտե՞ղ են վաճառվում:

-Ռուսաստանում:

-Բացի սուլուգունիից, էլ ի՞նչ տեսակի պանիրներ եք արտադրում:
-«Չանախ», «Լոռի», «Հոլանդական», «Եղեգնաձոր», «Սուլուգունի» (տարբեր տեսակներ), ինչպես նաև մեր Շիրակում անչափ հայտնի «Չեչիլ»:

-Ինչքա՞ն ժամանակ է պետք, որ պանիրը հասունանա ու պատրաստ լինի:
-Տարբեր պանիրներ տարբեր ժամանակում: Օրինակ՝ «Չանախը» 1 ամիս էլ մնա, դեռ հասունանալու տեղ ունի, իսկ «Լոռին»՝ 7 օր:

Լուսանկարը՝ Դավիթ Այվազյանի

Լուսանկարը՝ Դավիթ Այվազյանի


-Իսկ ձեր աշխատանքը գաղտնիքներ ունի՞:

-Այո, նախ պետք է հասկանաս պանրի «լեզուն», պահի տակ կարող է այնպես լինել, որ չես նախատեսել, օրինակ՝ ջերմաստիճանի բարձրացում: Պետք է կարողանաս շտկել իրավիճակը, ապրանքը չփչացնել, երբեմն պետք է ստեղծագործես, որ ստացվի:
-Եթե ունենայիք պանրի գործարան, ինչպես կկազմակերպեիք արտադրությունը, ի՞նչ տեսակի պանիրներ կարտադրեիք:

-Կարտադրեի այն բոլոր պանիրները, որոնք հիմա արտադրում ենք այս գործարանում:

Լուսանկարը՝ Դավիթ Այվազյանի

Լուսանկարը՝ Դավիթ Այվազյանի


-Կարո՞ղ են հայկական պանիրները մրցել, օրինակ, ֆրանսիական պանիրների հետ:

-Այո, կարող են, բայց մենք ամեն ինչ անում ենք շատ ավելի դժվար, քանի որ չունենք համապատասխան սարքավորումներ:

Մայրիկիս հետ զրուցելով, ես հասկացա, թե ինչքան հետաքրքիր մասնագիտություններ կան, որոնց մասին մենք դպրոցում չենք իմանում, երևի դրա համար էլ բոլորը ուզում են դառնալ բժիշկ, իրավաբան, տնտեսագետ… Լավ կլիներ մասնագիտական կողմնորոշման դասեր լինեին դպրոցներում: Այդ ժամանակ մենք ճիշտ մասնագիտություն կընտրեինք ու չէինք մտածի գործազրկության մասին:
Լուսանկարը՝ Դավիթ Այվազյանի

Լուսանկարը՝ Դավիթ Այվազյանի