«Մենք պատասխանատու ենք բոլոր նրանց համար, ում վարժեցրել ենք»,- ասել է Անտուան դը Սենթ Էքզյուպերին իր «Փոքրիկ իշխանը» վիպակում: Իսկապես, անչափ կարևոր է ունենալ պատասխանատվության զգացում, զգալ մեր կարևորությունը բոլոր նրանց կյանքում, ում կամա թե ակամա վարժեցրել ենք: Երբեմն այնքան հեշտ է վարժեցնել, բայց դժվար է հավատարիմ մնալ:

 Շարիկը

-Շարի՛կ, հետս կոնֆետ կուտե՞ս,- հարցրեցի ես շանս` կոնֆետիցս մի կտոր պոկելով:

Ես և իմ Շարիկն իրար հետ մի հինգ հատ կոնֆետ կերանք:

-Շարի՛կ, դու ինձ սիրո՞ւմ ես,- հարցրեցի ես Շարիկիս` ուշադիր նայելով նրա աչքերի մեջ:

Նա մոտեցավ ինձ, լիզեց ձեռքս և թաթերը դրեց գիրկս:

-Գիտե՞ս, մենք շուտով մեկնելու ենք Մոսկվա:

Այդ խոսքերից հետո Շարիկն ուշադիր նայեց ինձ և թաթերով փակեց իր դեմքը:

-Հայաստա՛ն, տուն արի,- կանչեց մայրս լուսամուտից:

-Արդեն գալիս եմ… Լավ, Շարի՛կ, ես գնամ պատրաստվեմ. վաղը գնում ենք,- ասացի ես Շարիկին և գրկեցի:

Շարիկը տխուր նայեց հետևիցս և կարծես թե ինձանից նեղացավ:

Երբ մյուս օրը մենք արդեն մեկնում էինք, ես շատ կանչեցի, բայց նա դուրս չեկավ իր բնից: Ես նրան օդային համբույր ուղարկեցի և գնացի: Երբ մենք տաքսի նստեցինք, ես տեսա, որ Շարիկը եկել է և իր հետ բերել նախորդ օրվա մեր կերած կոնֆետների թղթերը: Ցանկացա դուրս գալ և գրկել նրան, սակայն արդեն ուշանում էինք…

Մի քանի օրից ինձ լուր հասավ, որ իմ Շարիկը մեր գնացած օրվանից հիվանդացել է: Մի քանի ամսից էլ ասացին, որ սատկել է:

Ես մինչև հիմա էլ չեմ կարողանում նրան մոռանալ: Մենք երկուսս էլ ծնվել ենք ապրիլի 5-ին, և երկուսս էլ արդեն 16 տարեկան ենք: Ես ամեն անգամ նշում եմ նրա ծնունդն իմի հետ: Եվ ես համոզված եմ, որ իմ Շարիկի նման շուն աշխարհում չկա, քանի որ նա հա՛մ խելացի էր, հա՛մ բարի, հա՛մ շատ մտերիմ:

Հայաստան Ապրեսյան 16 տարեկան

***

Նա ողջ է

Ամեն ամառ, երբ մենք գյուղ ենք գնում, այնտեղ ինձ է սպասում իմ կատուն` Գուչոն: Նա իմ մտերիմ ու սիրելի ընկերն է, միակն այս աշխարհում, որ հասկանում է ինձ: Ես էլ նրան եմ հասկանում` նրա ամեն մի մլավոցը:

Մի անգամ ես գնացի, բայց Գուչոն այնտեղ չէր: Հորաքույրս ասաց, որ նա արդեն մի քանի շաբաթ է` չի գալիս, բայց ողջ է, նրան տեսնող է եղել մեր հարևանուհու` Նինա տատիկի տան տանիքում: «Իմ կատուն հո Կառլսոնը չի՞, որ տանիքում ապրի, իմ ձայնը որ լսի` կգա»,- համոզված էի ես: Եվ ես ամբողջ ուժով գոռում էի, կանչում նրան, այնպես, որ երևի հարևանները սարսափում էին: Ուզում էի, որ նա լսի ինձ և վերադառնա, սակայն դրանք զուր ջանքեր էին, նա այդպես էլ չեկավ: Բայց Գուչոս ողջ է, ես դա զգում եմ, համոզված եմ:

Մարիամ Նալբանդյան 11 տարեկան

 ***

Սևուկը

Տարիներ առաջ մի կատու ունեի` Սևուկը: Նա իմ ամենալավ ընկերն էր: Հետաքրքիր եղանակով մենք ծանոթացանք: Մի օր տանը մենակ էի: Հանկարծ մեր մուտքից լսվեց ինչ-որ կատվի մլավոց: Ես արագ վազեցի դռան մոտ: Երբ դուռը բացեցի, աչքերիս չէի հավատում. մի փոքրիկ փիսիկ նստած էր հենց մեր մուտքի մոտ, անմեղ հայացքով նայում էր դեմքիս ու անդադար մլավում: Ես նրան գրկեցի, բերեցի տուն և կերակրեցի: Բայց հետո, երբ հասկացա գլխիս գալիքը, արդեն ուշ էր. տատիկս մուտքի դռան մոտ էր: Ես արագ փիսիկին թաքցրեցի իմ սենյակում և շտապեցի բացել դուռը: Երբ տեսա տատիկին, վախեցած նայեցի դեմքին: Ես այդպիսի դեմքի արտահայտություն եմ ունենում միայն այն դեպքում, երբ ինչ-որ վատ բան եմ արած լինում: Տատիկս արագ կռահեց և հարցրեց.

-Ինչ-որ բա՞ն է պատահել:

Երբ լսվեցին կատվի մլավոցները, տատիկս բացեց ննջարանի դուռը, և ամեն ինչ հասկացավ: Նա դուրս նետեց փիսիկին: Իսկ ես սկսեցի իմ լացուկոծը: Մտա սենյակս և ասացի, որ մինչև նա հետ չբերի փիսիկին, դուրս չեմ գա այնտեղից:

Երեկոյան, երբ տատիկս հասկացավ, որ անհնար է ինձ հետ պայքարելը, չգիտեմ էլ որտեղից ճարեց իմ փիսիկին ու բերեց տուն: Փիսիկս այդ օրվանից դարձավ իմ ամենալավ ընկերը: Առավոտից երեկո խաղում էի նրա հետ թե՛ դրսում, թե՛ տանը: Ես շատ էի կապվել նրա հետ, իսկ նա` իմ: Անունը Սևուկ էր, բայց նա ամենևին էլ սև չէր, այլ ձյան պես սպիտակ: Ես նրան Սևուկ էի անվանում, քանի որ երբ դրսից տուն էր գալիս, ամբողջովին սև էր լինում:

Այդպես անցավ մեկ տարի: Բայց մի օր Սևուկն առավոտյան առանց ինձ դուրս գնաց: Ավելի ուշ նկատեցի, որ նա չկա: Ամբողջ օրն ընկերուհիներիս հետ նրան էի փնտրում, բայց ապարդյուն: Գիշերը չկարողացա քնել: Երբ առավոտից դուրս եկա` նորից փնտրելու Սևուկիս, գտա, բայց նա առաջվա նման չվազեց մոտս, այլ անշարժ ու գզգզված պառկած էր. շներն էին հոշոտել:

Ես գիտեի, որ եթե նորից փակվեմ սենյակումս և ասեմ, որ հետ բերեն Սևուկին, դա չի օգնի, քանի որ նա էլ չկա… Այդ օրվանից սկսել եմ չսիրել կատուներին, քանի որ նրանք երբեք չեն կարող Սևուկին փոխարինել:

Շուշան Աբրահամյան 15 տարեկան

***

Խելամիտ որոշում

Մի քանի օրից մորաքույրս պետք է ինձ մի փոքրիկ շնիկ նվիրի` «չիխուախուա» ցեղատեսակի: Այդ տեսակի շները չեն մեծանում, և նրանց հաճախ կատակով անվանում են «գրպանի շուն»: Նրա անունը Բոնի է լինելու: Ես շատ եմ մտածում` կկարողանա՞մ արդյոք նրան ճիշտ խնամել, չէ՞ որ եթե չկարողանամ, կարող է շատ վատ բան պատահել: Պետք է նրան օրական երկուսից երեք անգամ ման տալ և կերակրել, հետևել, որ գետնից ոչ մի բան չուտի, շաբաթական մեկ-երկու անգամ լողացնել: Այդ ամենը շատ բարդ է կատարել ամեն օր, բայց ես գտնում եմ, որ յուրաքանչյուր մարդ ուշ թե շուտ պետք է նման պատասխանատվության առջև կանգնի:

Քրիստինա Սարյան 15 տարեկան

 ***

Բաժանում

Ես շատ էի կապվել նրա հետ, իսկ նա` ինձ հետ: Նա մեր հարևան Ռուզան տատիկն էր: Ես ամեն օր այցելում էի նրան և հյուրասիրում իմ պատրաստած ուտեստները: Հաճույքով էի պատրաստում, քանի որ գիտեի, որ նրա համար եմ պատրաստում: Ամեն անգամ նա ասում էր.

-Շատ համեղ ես պատրաստում, քոնն ուտելուց հետո ես հետ եմ սովորել իմ պատրաստածն ուտելուց:

Երբ վերջացնում էի դասերը, անհամբեր սպասում էի, թե երբ եմ տուն գնալու, որ այցելեմ նրան: Ռուզան տատիկի հետ  շատ-շատ հետաքրքիր էր: Նա ինձ պատմում էր այն մասին, թե ինչ արկածներ է ունեցել երիտասարդ ժամանակ: Ամեն անգամ ինձ ճանապարհելիս մոտենում էր և ասում.

-Վերցրո՛ւ այս գիրքը, իմ ամենասիրելի գիրքն է, քեզ էլ դուր կգա:

-Շատ շնորհակալ եմ, հաճույքով կկարդամ,- ասում էի ես ուրախ և վազում տուն` կարդալու:

Մի օր էլ, երբ այցելեցի Ռուզան տատիկին, նա միայնակ չէր: Սկզբից զարմացա, քանի որ գիտեի, որ Հայաստանում նա ոչ մի բարեկամ չունի: Սակայն շուտով հասկացա, որ Ռուզան տատիկի տղան էր եկել արտասահմանից, որպեսզի նրան տաներ իր հետ: Ես շատ տխրեցի, սակայն ցույց չտվեցի իմ տխրությունը և սկսեցի խրախուսել նրան: Նա անընդհատ ասում էր.

-Ես շատ եմ կապվել քեզ հետ և չեմ կարող առանց քեզ:

-Ոչինչ, ես ամեն օր կզանգահարեմ, կխոսենք,- փորձում էի մխիթարել ես:

-Մեկ է, նույնը չի լինի…

Երբ նա գնաց, մանավանդ առաջին օրերը, շատ էի կարոտում: Առաջին մեկ շաբաթը շատ տխուր էի, ոչինչ անելու ցանկություն այլևս չունեի: Բայց կարևորը, որ հիմա Ռուզան տատիկն իր որդու հետ է:

Սիրան Մանուկյան 13 տարեկան

*** 

Կապվածություն

Որ նոր էի ծնվել, այդ իրն իմ վերմակն էր: Մեծացա` դարձավ բարձս: Այնքան փափուկ էր, որ ես անունը դրել էի «Փափուկիկ բարձիկ»: Հիմա այն մի հաստ բարձի վրա եմ դնում ու ամբողջ գիշեր շատ լավ քնում: Ուր գնում էինք հանգստանալու, ես ասում էի.

-Մա՛մ, «Փափուկիկ բարձիկս» չմոռանա՛ս, թե չէ` ամբողջ գիշեր քեզ կգժվացնեմ, որովհետև չեմ կարողանա քնել առանց նրա:

Եվ ամեն անգամ մայրս ստիպված քարշ էր տալիս «բարձս» իրերի հետ: Թե ինչո՞ւ եմ այդ հարցում այդքան կամակոր, ոնց որ չորս տարեկան լինեմ:

Մի օր էլ, երբ գիշերը շնիկիս հետ քնած էի, հանկարծ զգացի, որ շունս քաշում է գլխիս տակից իմ «բարձը»: Մտածեցի. «Լավ, քաշում է` քաշի»: Բայց շունս բարձիս վրա կեղտոտեց: Նույն պահին վեր կացա, լվացի «Փափուկիկ բարձիկս», չորացրեցի: Հազար անգամ ներողություն խնդրեցի նրանից: Իսկ քույրս ինձ ձեռ էր առնում, ասում էր.

-Դե, ի՞նչ, ներե՞ց քեզ:

Ես էլ կատակով պատասխանում էի.

-Եթե գիշերը մնում է գլխիս տակ և հանգիստ քնում, ուրեմն ներել է:

Մարիա Զաքարյան 11 տարեկան

 ***

Մտածել է պետք

Ես և եղբայրս շատ էինք ուզում շուն պահել, բայց մայրիկն ու հայրիկը թույլ չէին տալիս: Նրանք ասում էին, որ շուն ու կատու պահելու համար նախ սեփական տուն է պետք, հետո էլ` շունը խաղալիք չէ, չի կարելի հենց այնպես բերել և սկսել պահել: Բա որ հիվանդանա՞, կամ էլ վատ դաստիարակենք, ու ագրեսիվ դառնա՞… Այդ ժամանակ մենք սկսեցինք ծնողներիս համոզել, որ թույլ տան գոնե ձուկ պահել, բայց մայրիկս էլի ասում էր.

-Իսկ ձկներին ո՞վ է խնամելու` ջուրը փոխելու, կերակրելու… Ես դա անել չեմ կարող, դուք էլ մի երկու օր կանեք ու ամեն ինչ էլի ինձ վրա կբարդեք:

Ճիշտն ասած, մայրիկս ձկներին սիրում է, բայց հեռվից. նրանց դիպչելուց վախենում է և զզվում: Իսկ հայրիկս ձկների նկատմամբ առանձնակի սեր չի տածում:

Երևի մենք այդպես էլ ձուկ չպահեինք, եթե մի անգամ եղբորս ծնունդին մորաքույրս մեզ ակվարիում չնվիրեր: Այսպիսով, մեր տանը հայտնվեցին նոր բնակիչներ: Սկզբում բոլորս շատ ուրախ էինք և ոգևորված, նույնիսկ հայրիկս ու մայրիկս: Նրանք մեզ համար գեղեցիկ ձկներ ու ջրային բույսեր էին գնում, և մեր ակվարիումն օրեցօր ավելի էր գեղեցկանում: Ամեն օր առավոտյան դպրոց գնալուց առաջ ես և եղբայրս վիճում էինք, թե ով պետք է կերակրի ձկներին: Իսկ երբ դպրոցից տուն էինք գալիս, միանգամից վազում էինք ակվարիումի մոտ և երկար հիանում լողացող ձկներով: Մայրիկս էլ էր կարծես կապնվել այդ ձկներին: Մեկ-մեկ երկար նայելուց հետո ասում էր.

-Տեսե՛ք, սև ձուկն ինձ արդեն ճանաչում է: Հենց ինձ տեսնում է, միանգամից ապակուն է մոտենում:

Մենք, իհարկե, ծիծաղում էինք մայրիկի վրա, քանի որ այդ ձուկը բոլորին տեսնելիս էլ նույն ձևով դեպի ապակին էր լողում:

Հետո այդ ամենն արդեն սովորական դարձավ, և մենք սկսեցինք մոռանալ մեր ձկների մասին ու չնկատել նրանց: Կերակրելու պարտականությունը մեկս մյուսի վրա էինք գցում, ու երբեմն ստացվում էր, որ խեղճ ձկներին ոչ ոք այդպես էլ չէր կերակրում: Սկսեցին տարբեր տհաճ խնդիրներ առաջանալ: Մեկ ակվարիումի ջուրն էր կեղտոտվում, մեկ ձկներն էին հիվանդանում: Մայրիկս շատ էր նեղվում, բայց ոչինչ անել չէր կարողանում: Ո՛չ նա, ո՛չ էլ մենք չգիտեինք ձկներին խնամելու ճիշտ ձևը: Մի անգամ էլ, երբ ձկներից միայն մեկն էր ողջ մնացել, մեր ակվարիումը ճաքեց, ու ջուրը սկսեց թափվել: Ակվարիումն արդեն համարյա դատարկ էր: Մենք փորձում էինք ձկնիկին հանել միջից, բայց նա անընդհատ փախչում էր. չէր հասկանում, որ ուզում էինք փրկել իրեն: Երբ վերջապես հանեցինք նրան, որոշեցինք տանել ընկերուհուս տուն, ով նույնպես ձկներ է պահում:

Մինչև հիմա էլ, երբ ես ընկերուհուս հյուր եմ գնում, նրանց ակվարիումի մեջ մեր ձկնիկին եմ տեսնում: Նա իրեն այնտեղ լավ է զգում` մաքուր, խնամված ակվարիումի մեջ, փորձված ձուկ պահողների ընտանիքում: Իսկ մենք նրա և մեր բոլոր մյուս ձկների առաջ մեզ կարծես մեղավոր ենք զգում…

Ճիշտ է, ես և եղբայրս հիմա էլ ենք երազում շուն պահելու մասին, բայց ձկների փորձը մեզ ցույց տվեց, որ տանը կենդանի պահելուց առաջ պետք է մի լավ մտածել:

Լիլիթ Սողոյան 12 տարեկան

 ***

13 տարվա ընկերը

Քույրս իր խաղալիք արջուկին նվեր ստացավ, երբ ութ տարեկան էր: Այն մեծ սպիտակ արջ էր: Քույրս` Լիլիթը, նրան անվանեց Ջեյլի: Նա Ջեյլիին շատ էր սիրում, նրա հետ էր քնում ու արթնանում, նույնիսկ կիսվում ու խոսում էր հետը:

Հիմա Լիլիթը 21 տարեկան է, անցել է ուղիղ 13 տարի, ինչ Ջեյլին նրա հետ է, բայց ոչինչ չի փոխվել. Լիլիթը շարունակում է ամեն գիշեր քնել` գրկելով Ջեյլիին, շարունակում է զայրանալ մեզ վրա, երբ կոպիտ ենք վարվում Ջեյլիի հետ: Այս 13 տարիների ընթացքում շատ բաներ են տեղի ունեցել Ջեյլիի հետ. նրա միջի բամբակը բավականին նոսրացել է: Մի օր էլ Ջեյլին պատռվեց, իսկ քույրս, օգտվելով առիթից, նախ թարմացրեց նրա միջի բամբակը, այնուհետև կարեց այդ անցքը և շարունակեց սիրել ու խնամել արջուկին:

Վերջերս Լիլիթը նվեր ստացավ շատ ավելի մեծ, շատ ավելի գեղեցիկ և շատ ավելի փափուկ արջ: Արջուկը նրան շատ դուր եկավ, բայց ոչինչ չփոխեց քրոջս կյանքում: Արջուկը դրված է սենյակում և հազվադեպ է տեղից շարժվում: Խեղճին այդպես էլ չհաջողվեց փոխարինել Ջեյլիին: Նա մինչ օրս էլ շարունակում է քնել և արթնանալ Լիլիթի հետ: Ճիշտն ասած, վերջերս էլ պատռվեց Ջեյլիի ձեռքը, բայց ես վստահ եմ, որ այն շուտով «կլավանա»:

Եվա Հախվերդյան 16 տարեկան

 ***

Արդյո՞ք պետք է

-Մերի՛, Մերի՛, էս կատուդ ինչի՞ ա բարձրացել վրաս,- լսվեց քրոջս ձայնը` խաթարելով իմ անուշ քունը:

Ես` դեռևս քնատ ու հոգնած, վեր կացա անկողնուց ու քրոջս վրայից վերցրեցի կատվիս: Հազիվ  էի կարողացել նորից քուն մտնել, զանգեց զարթուցիչը: Ես մի կերպ բացեցի աչքերս, և կատուս այնպես ճանկռեց ինձ, որ նույնիսկ տոննաներով դիմափոշին այդ ճանկռած տեղերը չկարողացավ ծածկել: Ես հոգոց հանեցի և գնացի պայուսակս հավաքելու: Մտա սենյակ և… Կատուս պատռել, ճանկռոտել էր բոլոր գրքերս և տետրերս: Հենց այդպես էլ ուսուցչուհիս «իմ դեմքը ճանկռեց»` իմանալով տնային աշխատանքը չբերելու պատճառը և դա անհեթեթ համարելով:

Հոգնած եկա տուն, կատվիս կաթ տվեցի, իսկ նա այն ամբողջությամբ թափեց գետնին: Ստիպված էի մաքրել:

Ես, նստած բազկաթոռին մտածում էի կատու պահելու հետևանքների մասին: Բա դա ինձ պե՞տք է…

Մերի Շարոյան 13 տարեկան

2010 թ.

Հինգ պատկերներից ընտրեք մեկը, որը ձեզ ամենաշատն է դուր գալիս: Իսկ հիմա կարդացեք այն մարդկանց բնութագիրը, ովքեր ընտրում են այս կամ այն պատկերը:

 

Այսպես.

Քառակուսի: Աշխատասիրություն, ջանասիրություն, պահանջմունք և համառություն, որը թույլ է տալիս սկսած գործը հասցնել ավարտին. ահա սրանք են իրական «քառակուսիները»: Համբերատարությունը, դիմացկունությունը և մեթոդականությունը  սովորաբար «քառակուսիներին» դարձնում են իրենց ոլորտի բարձրակարգ մասնագետներ: «Քառակուսիները» սիրում են մի անգամ և վերջնական հաստատված կարգուկանոն. ամեն ինչ պետք է գտնվի իր տեղում և տեղի ունենա իր ժամանակին: «Քառակուսու» իդեալն է ծրագրված, կանխատեսելի կյանքը. նա չի սիրում անակնկալներ և շեղումներ իրադարձությունների սովորական ընթացքից:

Ուղղանկյուն: Անձի ժամանակավոր ձև է, որում կարող են գտնվել մյուս բոլոր կայուն պատկերները կյանքի որոշակի ժամանակահատվածում: Այս մարդիկ բավարարված չեն կյանքի այս շրջանում իրենց վարած կենսակերպով և զբաղված են ավելի լավ վիճակի որոնումներով: Այդ պատճառով ուղղանկյունների լավագույն որակներն են` հետաքրքրասիրությունը, փորձարարությունը, կենդանի հետաքրքրությունը տեղի ունեցող ամեն բանի նկատմամբ և համարձակությունը: Նրանք բաց են նոր գաղափարների, արժեքների, մտածողության և կյանքի ոճերի առաջ, հեշտությամբ են յուրացնում ամեն նոր բան:

 

Եռանկյուն: Սա առաջնորդության խորհրդանիշն է: Իրական «եռանկյունու» ամենաբնութագրական առանձնահատկութունը գլխավոր նպատակի վրա կենտրոնանալու ընդունակությունն է: Եռանկյունները էներգիայով լի, անզուսպ, ուժեղ անձինք են, որոնք ունեն հստակ նպատակներ և որպես կանոն հասնում են դրանց: Նրանք պատվախնդիր և պրագմատիկ անձինք են, կարողանում են իրենց վերադասներին ցույց տալ իրենց և իրենց ենթակաների աշխատանքի արժեքավորությունը: Ճիշտ լինելու և երևույթների ընթացքը կառավարելու պահանջմունքը «եռանկյուններին» վերածում է մշտապես հակառակորդի, ուրիշների հետ մրցակցող անձի:

 

Շրջան: Հինգ պատկերներից ամենաբարյացկամն է: Նրան բնորոշ է բարձր զգայունակությունը, զարգացած էմպաթիան՝ ապրումակցելու, հուզականորեն ուրիշների ապրումներին արձագանքելու ընդունակությունը: «Շրջանները» զգում են ուրիշի ուրախությունը և ցավը որպես իրենց սեփականը: Նրանք երջանիկ են այն ժամանակ, երբ շրջապատում բոլորը համերաշխ են: Այդ պատճառով, երբ շրջանը ինչ-որ կոնֆլիկտ է ունենում, ավելի հավանական է, որ առաջինը շրջանը կզիջի: Նա փորձում է ընդհանուր բաներ գտնել անգամ հակառակ տեսակետներում:

Զիգզագ: Ստեղծագործականության խորհրդանիշն է: Բացարձակ տարբեր, անհամատեղելի գաղափարների համադրումը և դրա հիման վրա ինչ-որ նոր, օրիգինալ բանի ստեղծումը այն է, ինչ դուր է գալիս զիգզագներին: Նրանք երբեք բավարարված չեն այն եղանակներով, որոնցով ինչ-որ բան է արվում այդ պահին կամ արվել է անցյալում: Զիգզագը մյուս հինգ պատկերներից ամենաոգևորվողը, ամենա դյուրագրգիռն է: Երբ նա նոր գաղափար է ունենում, ապա պատրաստ է դրա մասին հայտնել ի լուր համայն աշխարհի: Զիգզագները իրենց գաղափարների անխոնջ քարոզիչներն են և ընդունակ են ներգրավելու շատերին:

Արթնանում ես, հաց ես ուտում, պարապմունք ես անում, հետո գալիս է ժամը, որ պետք է գնաս դպրոց, ու հավաքում ես պարապմունքիդ գրքերը և շտապում դպրոց: Դպրոցում շարունակում ես կիսատ թողած հանձնարարություններդ ու երբեմն էլի կիսատ թողնելով՝ գնում ես օրվա առաջին պարապմունքին: Մի քանի ժամ էլի պարապմունք ես անում, հետո դուրս ես գալիս առաջին ուսուցչիդ տնից, ճանապարհին ինչ-որ բան ես գնում ու ուտելով շտապում ես, որ չուշանաս մյուսից: Կան օրեր, երբ դրսում ցուրտ է, ու դու սառչում ես կանգառում, մինչ երթուղայինը 15-20 րոպեի ընթացքում գալիս է, ու դու հասնում ես տեղ:

Էսպես, մի պարապմունքից մյուսը վազելով, վերջապես երեկոյան 8-ին, երբեմն՝ նույնիսկ 10-ին, նոր հասնում ես տուն: Այնքան հոգնած ես լինում, որ երբեմն ոչինչ չես ուտում, ու նորից նստում ես պարապմունք անելու մինչև ուշ գիշեր: Ժամանակ առ ժամանակ այս ռեժիմը փոխվում է, երբ փորձում ես ինչ-որ հետաքրքրություն մտցնել այս միապաղաղ մի քանի ամսվա ապրելակերպիդ մեջ: Ու երբ ստացվում է խախտել ռեժիմը, հասկանում ես, որ դրսում մի ուրիշ ու հետաքրքիր կյանք էլ կա այս մի քանի ամիսների ընթացքում, երբեմն նույնիսկ նկատում ես, որ ընկերներիդ հետ ես քիչ հանդիպում այս պարապմունքների պատճառով, ու դա իսկապես ցավալի է:

Ահա թե ինչպիսին է դառնում ավագ դպրոցի աշակերտների կյանքը, երբ դպրոցում չեն ապահովում այն գիտելիքով, որն անհրաժեշտ է բուհ ընդունվելու համար: Դպրոցներում գիտելիքի անհրաժեշտ քանակը չստանալու պատճառով ինձ նման շատերը ոչ միայն գիտելիքի պակաս են ունենում, այլ նաև ազատ ժամանցի, բացի մեր պարապմունքի գրքերից՝ ուրիշ գրքեր կարդալու և ընդհանրապես, միմյանց հետ շփվելու:

Հույս ունեմ, որ մի օր ավագ դպրոցի աշակերտները կունենան այն ազատ ժամանակը, որի մասին հիմա ինձ նման շատերը երազում են…

Երջանկություն կարող ես գտնել ամեն ինչում և նույնիսկ ամենամութ ժամանակներում, եթե միայն հիշես վառել լույսը:

Յուրաքանչյուր մարդ գալիս է այս կյանք որևէ առաքելություն կատարելու համար: Մեկը՝ լավ բժիշկ լինելու, մեկ ուրիշը՝ լրագրող, ուրիշը՝ ինչ-որ մեկի սիրելին դառնալու համար: Բայց կյանքի ուղին մենք մենակ չենք անցում:

Այդ խորդուբորդ ճանապարհն անցնելիս մեր կյանքում հայտնվում են մարդիկ, որ մենք մենակ չզգանք մեզ: Նրանց մուտքը մեր կյանք շատ հանկարծակի է լինում, բայց հենց նրանք են դառնում թանկ ու սիրելի և նույնքան սեր ու ջերմություն նվիրում են մեզ: Գալիս են նրանք մեր կյանք, որ երբ մարեն բոլոր լույսերը, իրենց հետ ճրագ բերեն՝ լուսավորելով մեր միտքն ու հոգին: Հիշեցնեն, թե ինչ ենք ուզում, ինչի համար ենք պայքարում, և որ ամենակարևորն է, հիշեցնեն, որ մենք մենակ չենք: Ընդամենը վայրկյանների խոսակցություն, որը քեզ հույսով ու հավատով է լցնում սկսածդ գործի հանդեպ: Գալիս են լցնելու մեր կյանքը, որ էլ երբեք չդատարկվի: Գալիս են ձեռք մեկնելու ու բռնելու դեպքում երբեք այն բաց չթողնելու: Երջանիկ են այն մարդիկ, որոնց կյանքում գոնե մեկը ամուր բռնել է ու բաց չի թողել: