Մի երեկո, երբ մեր ընտանիքը, ինչպես միշտ, հավաքվեց ճաշասենյակում, ծնողներս սկսեցին գործուղման մասին խոսել: Բայց քանի որ այդ ժամանակ իմ գրքում խուզարկուն պետք է գտներ մարդասպանին, ես զրույցին ուշադրություն չդարձրի: Իմ մայրիկը, թեև ճանապարհորդել չի սիրում, պայուսակը կարողանում է քսան րոպեում դասավորել՝ վերցնելով ամենակարևորը: Հայրիկս մի քիչ ուրիշ է: Նա նույնիսկ աշխատանքի գնալիս իր պայուսակի մեջ դնում է ամենակարևորը՝ կյանքի բոլոր պահերի համար: Երբ ծնողներս մի բան չեն կարողանում գտնել, ինձ են դիմում.

-Կոտ, որտե՞ղ է կոշիկների խոզանակը:

-Ես հիշում եմ, որ դրան ձեռք չեմ տվել, բայց չգիտես ինչու, իմ դարակում է,-բացականչեց մայրիկը, երբ մահճակալիս տակ փնտրում էր իր սանրը:

-Մամ, ես քո սանրը չեմ վերցրել:

-Բա ինչո՞ւ է քո սենյակում:

«Ես, իհարկե, չեմ կարող բացատրել», -մտածեցի ես:

Ամենավատն այն էր, որ ամեն գիշեր արթնանում էի ժամը երկուսին և չգիտեի, թե ինչ են փնտրում ծնողներս, որ ինքս գտնեմ և դնեմ տեղը: Չնայած, մի անգամ գտա հայրիկի գոտին, որը կատվիս վարժեցման մտրակ էր դարձել: Իսկ մայրիկի սանրով ես ընկերոջս շանն էի սանրել: Ուղղակի, ձեռքիս տակ ուրիշ սանր չկար:

Հայրիկի թաշկինակները ընդհանրապես գտնել հնարավոր չէ, քանի որ դրանք գտնվում են ամենաանսովոր տեղերում: Այդ փնտրտուքի ժամանակ ես միանգամից երեք թաշկինակ գտա, բայց երբ տարա, որ հայրիկին ցույց տամ, նա բղավեց.

-Սա ի՞նչ փոշու շոր է:

Իսկապես որ նման էր, քանի որ իմ մահճակալի տակ էր անցյալ հազարամյակից:

Ընդհանրապես, մեր բնակարանը չեմ ասի, թե մաքրությունից փայլում է, բայց մայրիկն ամեն բան իր տեղն է դնում. Իսկ իմ սենյակը չեմ թողնում, որ մայրիկը հավաքի, որովհետև հետո ոչինչ չեմ գտնում, իսկ ինքս ծուլորեն մաքրում եմ կես տարին մեկ անգամ՝ ամեն բան գցելով մահճակալի տակ:

Վերջապես ծնողներս մեկնեցին: Մեկ շաբաթն, իհարկե մեծ ժամանակահատված չէ, բայց մեկ է, կարոտում եմ:

Ճանապարհելիս մայրիկիս ասացի.

-Մամ, այնքան սիրուն ես, մազերդ էլ այդպես ավելի լավ է, էլ չսանրես:

Ես, իհարկե, լվացել էի սանրը, բայց մեկ էլ տեսար…

Ես, ընդհանրապես, սիրում եմ կարգուկանոն: Դասերիս, շորերիս, համակարգչիս, կատվիս ու գրածներիս նկատմամբ ուշադիր եմ ու մաքրասեր: Այ, միայն սենյակս է, էլի, համը հանում:

Կոնստանտին Բեգիջանյան 10տ., 1998թ.

Բրնձի ճանապարհորդությունը

Բրնձի հատիկները սովորականի պես պառկած էին տոպրակի մեջ: Նրանց մտքով չէր էլ անցնում, որ մայրիկս որոշելու է տոլմա եփել: Նա բրինձը դատարկեց սկուտեղի մեջ:

-Ախր, ի՞նչ մեղք ենք գործել: Այս ի՞նչ անեծք է,- փնթփնթաց մի ծերուկ՝ թրմփալով սկուտեղի հատակին:

Մայրիկիս պետքն էլ չէր: Նա մի կճեպ գտավ և փորձեց հանել բրնձի կույտի միջից:

-Իսկ ինձ ո՞ւր եք տանում,- բղավեց կճեպը, սակայն արդեն աղբի դույլի մեջ էր:

-Բարև ձեզ,- կիրթ ասաց նա կողքին բազմած պահածոյի դատարկ տուփին:

Երբ բրինձն արդեն մաքուր էր, մայրիկն այն լցրեց կաթսայի մեջ:

-Տիկի՛ն, վե՛րջ տվեք ձեր անմիտ արարքներին,- վրայի փոշին թափ տալով` դարձյալ բղավեց նույն ծերունին: Սակայն այդ պահին էլ բոլորի գլխին սառը ջուր լցրեցին:

-Հասե՛ք, փրկե՛ք, խեղդվում ենք:

Բայց սա դեռ բոլորը չէ: Փորձությունները գալիս էին մեկը մյուսի հետևից: Հիմա էլ մայրիկը բրնձի վրա միս էր լցնում:

-Այս անտաշ կինը կողերս ջարդեց,- տնքում էր բրնձի հատիկը:

Իսկ երբ մայրիկը նրանց սկսեց լցնել կանաչ պարկերի մեջ, բրնձի հատիկը մի քիչ աշխուժացավ:

-Սա ինձ արդեն ծանոթ է,- ասաց նա,- երիտասարդ տարիներիս արշավների շատ եմ գնացել, սա քնապարկ է:

Լավ է` չհարցնեք, թե ինչպես տոլման եփեցին: Բրնձի հատիկն այնպես էր ուռել, սիրտը բարկությունից պայթում էր:

Տոլման հանդիսավորությանբ տանում էին հյուրասենյակ:

Փնթփնթան բրինձն ինձ բաժին հասավ:

Գոռ Բաղդասարյան

***

Աղը

Նրան հանկարծ «աղ» չասեք, թե չէ՝ էլի կվիրավորվի: Ինքը պարոն Աղն է և հիմա բազմում է սպասքապահարանի ամենաբարձրադիր տեղում: Պարոն Աղն իր հարևանների հետ խոսել չի սիրում: «Շատ դատարկ ու զնգուն են հարևաններս: Եվ օգտակար էլ չեն,- մտածում էր ինքն իրեն,- այս ափսեներին նայեք: Ո՞ւմ են պետք, եթե ապուր չուտեն, նրանց ոչ ոք չի հիշի: Հետո շատ փնթի են, ամեն օր պիտի սրանց լողացնես: Իսկ ինձ այնքան խնամքով են պահում, որ ջրի կաթիլ անգամ չի կպնում»:

Եվ իր կարողություններից ուռած-փքված` մտավ պահարանի ամենամութ անկյունը: «Լավ է այստեղ մեն-մենակ նստեմ, քան սրանց հետ լեզու թրջեմ, մանավանդ, ջուրն էլ իմ թշնամին է»,- որոշեց նա: Երբ բոլորը սեղան նստեցին, պարոն Աղի մասին մոռացան: Ախր, փոքրիկ աղջիկը հո չէ՞ր կարող պահարանի մութ անկյուններն ստուգել:

Իսկ Պարոն Աղն արդեն զայրույթից քիչ էր մնում պայթեր:

-Այսօր ճաշն այնքան էլ համեղ չէ,- շատ զգույշ, որ մայրիկը չվիրավորվի, ասաց հայրիկը:

-Իսկապես, աղցանն էլ է անհամ,- նկատեց մայրիկը:

-Որտե՞ղ է աղը,- հարցրեց պապիկը,- դուք ոչ մի կերակուրի մեջ աղ չեք լցրել:

«Վերջապես»,- խորը շունչ քաշեց պարոն Աղը:

-Մյուս անգամ ինձ առաջինը կդնեք սեղանին,- մրթմրթաց նա ու գործի անցավ:

Փոքրիկ աղջիկն էլ ինքն իրեն մտածեց. «Ինչ կարևոր է աղը, առանց նրա ամեն ինչ անհամ է: Երևի, համը հենց ինքն է»:

Լավ է պարոն Աղը մտքեր կարդալ չգիտեր, թե չէ հետը խոսել չէր լինի:

Գևորգ Մանթաշյան

***

Շագանակը

Կար-չկար մի շագանակագույն շան ձագուկ կար: Նա շատ տխուր էր, որովհետև իրեն շագանակ էր զգում: Բոլոր շներն իրեն «շագանակ» էին ասում: Խեղճ շնիկը որոշել էր բարձրանալ շագանակի ծառը: Եթե ինքը շագանակ է, թող շագանակները իր ընկերները լինեն: Ոչ մեկն այլևս իրեն չի ծաղրի: Երբ շնիկը բարձրացավ ծառը, շագանակները հարցրեցին.

-Այս շունն ինչո՞ւ է եկել մեր ծառի վրա նստել:

Շունը զարմացած մտածեց. «Այս շագանակները շների ցեղն ավելի լավ են ճանաչում, քան իմ ընտանիքը»:

Եվ սուսուփուս ծառից իջավ:

Մուշեղ Բաղդասարյան

***

Փնթփնթան սփռոցը

Կար-չկար մի գեղեցիկ ու տարօրինակ մի սփռոց: Դե դուք ասեք, բա տարօրինակ չէ՞ր: Չէր թողնում իր վրա ուտելիքներ շարեն:

-Այս ի՞նչ խայտառակություն է, ո՞վ է այս լպրծուն հավը դրել իմ գեղեցիկ ծաղիկների վրա,- ճչում էր նա,-հազար անգամ եմ ասել. ես զզվում եմ հավի հոտից. հիմա յուղից լաքաներ կմնան ինձ վրա:

Ոչ ոք սփռոցի ձայնն իսկի չէր լսում, և շարունակում էին ուտելիքով լի ափսեները դասավորել սփռոցի վրա:

-Հիմա էլ ապուր են դնելու: Ապուրի ամաններից իմ դեմքը կնճռոտվում է,-բղավեց սփռոցն ու այնպես ձգեց երեսը, որ ափսեները շուռ եկան:

-Մայրիկ, սփռոցը կեղտոտ է, ուրիշ սփռոց փռի սեղանին,- ասացին երեխաները:

-Իսկապես, ինչ լաքաներ կան վրան, իսկ ես չէի նկատել,- զարմացավ մայրիկն ու անմիջապես հավաքեց գոռոզ սփռոցին:

Շուտով բոլոր հյուրերը հավաքվեցին, և ուրախ խնջույքն սկսվեց:

Միայն գոռոզ սփռոցն էր տխուր, չէ՞ որ կեղտոտ սպիտակեղենի զամբյուղի միջից ոչինչ չէր երևում:

Նարե Աղաբաբյան

***

Համբուրգերը

Հացը պառկել էր հացամանի մեջ ու մտածում էր: Նա երազում էր եգիպտական բուրգ դառնալ: Եվ քանի որ լսել էր, թե ինչպես են մայրիկներն իրենց բալիկներին հորդորում. «Կեր, որ մեծանաս»,-ինքն էլ սկսեց ուտել: Ուտում էր ինչ պատահի. Համ պանիր, համ մի երշիկ, համ կանաչի, հաճույքով լպստեց մանանեխի գդալը… Համ կերավ սեղանին դրված խորովածը, համ էլ՝ թթուն…

Համ, համ, համ… Ուռեց-տռզեց, բայց եգիպտական բուրգ չդառավ: Կերածը բկին կանգնեց, ու համբուրգեր դարձավ:

Լիլիթ Հովհաննիսյան

***

Նուռը

-Լռեք, ես ինչ-որ ձայն լսեցի,- ասաց նռան հատիկներից մեկը:

-Այդ հարևան սենյակում են բարձրաձայն զրուցում,- հանգստացրեց մեկ ուրիշ հատիկ:

-Ի՞նչ եք կարծում, մեզ ի՞նչն է այսպես տաքացնում, շոգից խեղդվում եմ:

-Երևի, մեզ գրկել են ինչ-որ տաք արարածներ:

-Այդ դուք եք շոգից խեղդվում, իսկ այստեղ շատ ցուրտ է,- դժգոհեց մի հատիկ, որը նռան խորքում էր նստել:

-Ինձ թվում է, մենք տաք ջրի մեջ ենք լողում, դրա համար էլ շոգում ենք,- ասես ընկերոջ փնթփնթոցը չլսեց կեղևին կառչած մի ուրիշ հատիկ:

-Բավական է ձեր չիմացած բաների համար վիճեք,- չդիմացավ նռան կեղևը,- մեզ արևն է այդպես ջերմացնում: Դժգոհելու կարիք էլ չկա, եթե արևը ձեզ չտաքացնի, դուք չեք մեծանա:

-Իսկ արևն ի՞նչ է,- զարմացան հատիկները,- համեղ ու տաք գոլորշի՞:

-Ինչ էլ ասեմ՝ չեք պատկերացնի: Արևը տաք գունդ է:

-Նա՞ էլ է մեր ծառից կախված,- բոլորի անունից հարցրեց ամենաիմաստուն հատիկը, որը լսել էր ծառի մասին:

-Ըհը, ասում էի, չէ՞, որ չեք պատկերացնի,- հիմա, եթե ասեմ արևը երկնքում է, պիտի հարցնեք, թե ինչ է երկինքը:

-Իսկ դու արևին տեսնո՞ւմ ես,- նախանձով հարցրեցին հատիկները,- եթե տեսնում ես, այնպես արա, որ մենք էլ տեսնենք:

-Դե, լավ, հիմա կտեսնեք,- ասաց կեղևը, հավաքեց իր ուժերն ու պատռվեց:

Հենց այդ պահին պարտեզ մտավ Ծովինարը, տեսավ ճաքած նուռը և ուրախ բացականչեց.

-Վայ, նուռը ճաքել է, ես հիմա այն կդնեմ մեր տոնական սեղանին:

Աշխեն Գրիգորյան

***

Մանուշակը

Մանուշակն այնքան փոքրիկ ու քնքուշ էր, որ ձեռքը սեղանին էլ չեր հասնում: Հայրիկն աթոռի վրա մի բարձ դրեց և Մանուշակին նստեցրեց վրան: Աղջիկն այնքան երջանիկ էր, չէ՞ որ իրեն թույլ են տվել մեծերի հետ սեղան նստել: Հուզմունքից նույնիսկ ուտել չէր կարողանում: Երբ քրոջ ընկերները տեսան փոքրիկին, ժպտացին, Մանուշակն այնպես կարմրեց, որ մոռացավ, թե ինչ է իր անունը:

-Լեզու չունե՞ս,- ծիծաղեցին աղջիկները,-ի՞նչ է քո անունը:

Լավ է՝ իրեն ոչ ոք չնկատի, ինքն այնպես սուսիկ-փուսիկ կնայի բոլորին, կլսի, թե ինչ են խոսում: Իսկ համեստ մարդիկ, պետք է ձեզ ասեմ, ավելի շատ բան են լսում և իմանում: Այդ պատճառով էլ ոչ ոք չլսեց, թե ինչ են իրենց մասին մտածում ծաղկամանի մեջ դրած ծաղիկները:

-Այս տղան շատ անշնորհք է,-դժգոհեց զանգակը,- տոլման թափեց ծաղկաթերթերիս:

-Իսկ այս աղջիկն իր վրա է շաղ տվել մայրիկի օծանելիքը,- բարկացավ մեխակը,- հիմա իմ բույրը ոչ ոք չի զգա:

-Փրկեք ինձ այս անգութ տղայից,-ճչաց երիցուկը,- նա պոկում է իմ գեղեցիկ թերթիկները:

Մանուշակը հուզմունքից կարմրել էր.

-Բաց թող երիցուկը,- խնդրեց նա տղային:

Եվ, այ, քեզ զարմանք, տղան փոքրիկ Մանուշակին լսեց:

-Ինչ բարի ու լավ աղջիկ ես դու,- երախտագիտությամբ նրան նայեցին ծաղիկները և այնքան անուշ բուրեցին, որ նույնիսկ օծանելիքը գլխին լցրած աղջիկը բացականչեց.

-Ինչ լավ են բուրում ձեր ծաղիկները:

Մանուշակը ոչինչ չասաց: Չէ որ համեստ մարդիկ իրենց կատարած բարի գործերի համար երբեք գլուխ չեն գովում:

Մարիամ Միքայելյան

***

Արքայանարնջի գդալները

-Քանի անգամ եմ ասել՝ պատառաքաղով կեր,- բարկացավ մայրիկը, երբ Տիգրանիկը նրբերշիկը տարավ բերանը:

-Ես վայրի մարդ եմ, մայրիկ,- բացատրեց տղան,- տես, նոր եմ եկել անտառից, առաջին անգամ եմ պատառաքաղ տեսնում:

-Տիգրանիկ, տորթը գդալով կեր: Մի քեզ նայիր, վերնաշապիկիդ ու քիթմռութիդ նայողը կարող է իմանալ, թե ինչ կար տոնական սեղանին:

Իսկ Տիգրանիկն արդեն հովազ է, մռնչում ու թռչում է աթոռից աթոռ:

-Այս հովազը հիմա քեզ կուտի,- վախեցան ափսեները:

-Իսկ գդալներն ու դանակներն այնպես վիրավորվեցին, որ սուսուփուս մտան արքայանարնջի կորիզների մեջ:

-Չե՞ք հավատում, հապա կիսեք արքայանարնջի կորիզները և ուշադիր նայեք:

Անի Աղաբաբյան

***

Հացի կտորը

-Եկեք, գնանք ձնագնդի խաղալու,- առաջարկեց Նարեկը, և բոլորը դուրս վազեցին: Անին, որ դեռ ուտելը չէր վերջացրել, հացն առավ ձեռքն ու գնաց նրանց հետևից: Ձնագնդի խաղալով ուտել չի լինում, և Անին հացը դեն նետեց: Հացի կտորը շատ էր վիրավորվել:

-Ուրեմն, ես բոլորովին էլ սուրբ չեմ, ինչպես ասում են բոլորը: Չէ որ երեխաների համար խաղալն ավելի կարևոր է, քան ես: Այդ ժամանակ մի ծիտիկ տեսավ գետնին ընկած հացի կտորը և մոտ թռավ:

-Այսօր ճոխ սեղան կբացեմ և կհրավիրեմ բոլոր քույրիկներիս և եղբայրներիս:

Նա վերցրեց և տարավ-դրեց կերակրասեղանի վրա: Քիչ հետո բակն ուրախ ճռվողյունով լցվեց:

-Ուրեմն, ես այդքան էլ վատը չեմ,- խորը շունչ քաշեց հացի կտորը:

Սոնա Մադաթյան

***

Խոսող կոնֆետը

Մայրս կոնֆետը լցրել էր ափսեի մեջ և դրել սեղանին: Ես վազելով սենյակ մտա, մեկը վերցրեցի և նորից բակ իջա: Հենց ուզում էի ուտել, մեկ էլ մի ձայն լսեցի.

-Ինձ մի կեր, խնդրում եմ,- ասաց կոնֆետը:

-Բայց ես կոնֆետ այնքան եմ սիրում, որ ուզում եմ քեզ ուտել:

-Եթե դու ինձ ուտես, լավ չի լինի: Ավելի լավ է` ինձ ջրավազանը գցիր: Հետո կտեսնես, թե ինչ կլինի:

Ես մի քիչ տխրեցի, բայց արեցի կոնֆետի ասածը: Քիչ հետո, ջրի գոլորշիների հետ կոնֆետս էլ վեր բարձրացավ: Ես տխուր տուն վերադարձա և սկսեցի դասերս պատրաստել: Քիչ հետո անձրև եկավ, և երկնքից կոնֆետներ թափվեցին: Բոլոր ծառերի ճյուղերից գույնզգույն կոնֆետներ էին կախվել: Ի~նչ լավ է, որ ես խոսող կոնֆետին չկերա:

Ծովինար Տալյան

***

Խոզուկը

Նախատոնական օր է: Կենդանիները վիճում են, թե նրանցից ով կլինի ամենացանկալին ու կզարդարի տոնական սեղանը: Զանգուլակով հորթուկն ամենահպարտն է:

-Ես սնվել եմ ալպյան մարգագետինների կանաչով և կլինեմ սեղանի զարդը: Ինձնով բազում խորտիկներ կպատրաստեն:

Իսկ կչկչան հավը` ձայնը գլուխը գցած գովում էր իր` առանց դիօքսինի միսն ու ձուն:

Պակաս պարծենկոտ չէին նաև նապաստակն ու հնդկահավը: Միայն խոզուկն էր խռխռացնում ու խոճկորների հետ թավալ տալիս ցեխաջրում: Տոնն սկսվեց: Սեղանի ամենապատվավոր տեղում բազմել էր խոզուկը: Երեխաներն ուրախանում էին և ցույց տալիս նրա զարդարված գլուխը: Իսկ խոզուկը լայն բացել էր նռով ու կանաչիներով զարդարված բերանն ու ասում էր.

-Չէ, պարծենկոտի ճանապարհը շատ կարճ է: Խորտիկներից` ուղիղ ստամոքս, էն էլ առանց հիացմունքի: Իսկ ինձնով դեռ երկար կհիանան ու կափսոսան ձեռք տալ:

Նարե Գալստյան

2000թ.

-Գիտես, չէ՞, որ քեզ շատ ենք կարոտելու,- ասաց մայրիկը` ուշադիր նայելով դեմքիս:

-Ըհը, չանհանգստանաք,- ասացի ես արդեն քանիերորդ անգամ:

Նայեցի մյուսներին: Հայրիկը ոչինչ չէր ասում, բայց ձեռքը չէր իջեցնում ուսիցս: Նրա կողքին Մուշն ու Հոնն էին, երկուսն էլ` լուռ: Հոնը գլուխը հենել էր Մուշի թևին, աչքերն իջեցրել, ասես ուզում էր ինչ-որ բան ասել, որ լավ զգամ, ուղղակի չէր կարողանում: Մուշը կողք էր նայում, մերթ-մերթ քիթը վեր քաշում:

-Գիտես, չէ՞, որ քեզ շատ ենք կարոտելու, Գոռ ջան,- կրկնեց մայրիկս,- օրերն ենք հաշվելու:

-Գնացեք տուն, թող Մուշենք քնեն,- ասացի ես, բայց գիտեի, որ դեռ երկար են մնալու:

-Զգույշ կմնաս,- ասաց հայրիկը` փորձելով ձայնին անհոգության երանգ տալ:

-Չմտածեք,- պատասխանեցի ես:

Վերջապես Հոնը գլուխը բարձրացրեց, նայեց ինձ: Միշտ այդպես է նայում` առանց ժպտալու, առանց խոսքերի, ասես մեծ մարդ լինի: Հաճախ նույնիսկ անհարմար եմ զգում, ասես Հոնը չլինի: Այն ժամանակ էլ այդպես նայեց, հետո աչքով արեց, բայց դա միայն ես նկատեցի:

Մուշն էլ նայեց ինձ ու ժպտաց: Ոնց որ մայրիկը լինի: Վերջինս էլ էր ժպտում ու հայացքը չէր հեռացնում իմ դեմքից:

-Արդեն գնամ,- ասացի ես:

-Զգույշ կլինես:

-Ըհը:

-Նամակներ կգրես:

-Ըհը:

-Մենք քեզ կկարոտենք:

Ես դանդաղ հետ-հետ գնացի` ինձ մեղավոր զգալով, ասես վատ բան եմ արել:

-Գնացեք,- նորից ասացի ես:

Ոչինչ չպատասխանեցին:

Շրջվեցի ու առաջ քայլեցի: Չորսն էլ կանգնած էին` ամենաթանկ մարդիկ ինձ համար: Հոնը կրկին աչքերն իջեցրել էր, Մուշը կողք էր նայում, հայրիկը լուռ շոյում էր Հոնի գլուխը, իսկ մայրիկը ժպտալով ինձ էր նայում:

Սրահը դատարկ էր, ինչի համար շատ շնորհակալ էի: Դանդաղ առաջ էի քայլում, գիտեի, որ նրանք նայում են ինձ, սպասում, որ նորից ձեռքով անեմ: Առաջին անգամ հասկացա, որ նրանք իսկապես հաշվելու են օրերը, իսկապես հաշվելու են:

Այլևս չշրջվեցի, որովհետև ժպտալ չէի կարող, իսկ նրանք, իհարկե, ժպիտի էին սպասում:

Գոռ Բաղդասարյան, 15տ., 2003թ.

-Ինչպե՞ս եք ձեզ զգում,- ասացի ես եղբորս խաղալու ժամանակ:
-Մենք լավ ենք մեզ զգում:
-Ո՛չ, Դավի՛թ ջան: Դու պիտի ասես` ես լավ եմ: Ես քեզ հետ «Դուք»-ով եմ խոսում, որովհետև ես քեզ հարգում եմ:
-Էհ, ես էլ եմ ինձ շատ հարգում:

Գրի առավ` Էմմա Մարտիրոսյանը

***

Մի անգամ, երբ ես փոքր էի, իմ մայրիկը հարցրեց, թե 2-ին գումարած 3 ինչ է անում: Ես ասացի, որ չգիտեմ: Մայրիկս պարզեց մատները և ասաց, որ նայեմ իր մատներին ու պատասխանեմ: Ես ասացի.
-Չորսուկես:
Մայրիկս ասաց.
-Ո՞նց թե` չորսուկես, ուշադիր նայիր:
Ես լացելով ասացի.
-Ես ի՞նչ անեմ, որ քո բութ մատը կարճ է:

Երբ փոքր էի, տառերի կեսը չէի արտասանում: Մի անգամ էլ «Կարմիր գլխարկն» էի պատմում.
-Կամի գլխակը ծասը վեցնում է, ո գնա տատիկի տուն… Գալն ասում է. «Ու ես գնում, կամի գլխակ…»
Այդ ժամանակ միայն աչքս ընկավ մայրիկիս խոժոռ դեմքին: Ես զարմացած ասացի.
-Մամ, էս գալը ինչ թլոշ ա, չէ՞…

Գրի առավ` Լիլիթ Հովհաննիսյանը

***

Մի օր փոքրիկ Դանիելն ասաց քրոջս՝ Գոհարին, որն ուսանող է.
-Գոհար, տուր ժիլետդ հագնեմ:
Գոհարը պատասխանեց.
-Որ հագնես, մեջը կլողաս:
Դանիելը զարմացած հարցրեց.
-Ինչի՞, մեջը ջուր կա՞:

Գրի առավ` Մարիամ Մանուկյանը

***

Ուսուցչուհին հարցրեց Աննային.
-Դուք տանը ձկներ ունե՞ք:
-Այո, մայրիկն այսօր պետք է տապակի:

Գրի առավ` Կոնստանտին Բեգիջանյանը

***

Մի անգամ փոքր եղբայրս` Հովնանը, ինձ հարցրեց.
-Դու որ մեծանաս, մորուք պահելու՞ ես:
-Չգիտեմ,- պատասխանեցի ես,- իսկ դու՞:
-Չէ, ես ձուկ եմ պահելու:

Հովնանը մի օր շատ լաց եղավ: Երբ կարողացանք հարցնել, թե ինչ է պատահել, ասաց.
-Ծնունդս չի գալիս, կարոտել եմ, չէ՞:

Մի անգամ փոքր եղբայրս հայրիկիս հարցրեց.
-Ինձ կոնֆետ կարելի՞ է:
-Այո՛,- պատասխանեց հայրիկը,- եթե ուզում ես` կեր:
-Բայց պետք է լինի, չէ՞, որ ուտեմ: Կգնե՞ս ինձ համար:

Գրի առավ` Մուշեղ Բաղդասարյանը

Երևի կարդացել եք քույրիկիս՝ Արփինե Գրիգորյանի «Ծանր վիճակի»-ի մասին:

Նա տասներորդցի է, ամբողջ օրը պարապում է և, ինչպես ինքն էլ գրել էր, միակ փրկությունը երաժշտություն լսելու մեջ է գտնում: Մի կերպ համոզել ենք, որ երաժշտություն լսելիս ականջակալներ դնի ու մեզ չխանգարի: Իսկ երբ ականջակալներ է դնում, սկսում է բարձր ձայնով բաղաձայն երգել: Ես, մայրիկս, հայրիկս տարբեր սենյակներից բղավում ենք, որ ձայնը կտրի, բայց նա մեզ չի լսում: Սկսվում է աղմուկ-աղաղակ, բայց դա դեռ ոչինչ: Պարապելու համար սեփականացրել է իմ գրասեղանը, այդպես դասերս էլ կարգին չեմ սովորում: Դա էլ ոչինչ: Քնելուց հեքիաթի փոխարեն լսում եմ ֆիզիկայի տեսություն, վերջին երազս տրանսֆորմատորների մասին էր: Երբ բողոքում եմ, ասում է, թե միևնույն է, այդ դասը անցնելու եմ, երբ մեծանամ: Այն ժամանակ ավելորդ տեղը չեմ սովորի:

Բանավոր դասերից հետո անցնում է գրավորներին: Մինչև գիշերվա երեքը լույսը վառ է թողնում: Լույսի տակ քնել չի լինում:

Հեռուստատեսային իմ սիրած հաղորդումների ժամերը համընկնում են քրոջս սիրած հաղորդումների ժամերին, ստիպված զիջում եմ, որովհետև ուրիշ ժամերի նրան հեռուստացույց դիտել չեն թողնում: Եթե այս ամենին ավելացնենք նաև այն, որ շաբաթը մեկ վազում եմ նրա համար տետր ու գրիչ առնելու, պատկերը պարզ կդառնա:

Ոչինչ, մյուս տարի կգա իմ պարապելու հերթը, կհասկանա, թե որն է իսկական ծանր վիճակը:

Էվելինա Գրիգորյան, 16տ., 2002թ.

-11 համար` Կարապետյան Լիլիթ, արի դաս պատասխանելու,- ասաց քիմիայիս ուսուցիչը (իմիջիայլոց, նրա առարկան ես շատ եմ սիրում):

Ես էլ գնացի գրատախտակի մոտ և սկսեցի.

-Պղնձի երկարժեք քլորիդի և ջրի փոխազդեցությունից առաջանում է կանաչ գույնի լուծույթ (իմիջիայլոց, կանաչն իմ ամենասիրած գույնն է):

Քիմիայից հետո գրականություն էր: Իսահակյան էինք անցնում (իմիջիայլոց, Իսահակյանն իմ ամենասիրած գրողն է): Ես սովորել էի «Մի մրահոն աղջիկ տեսա» բանաստեղծությունը (իմիջիայլոց, դա իմ ամենասիրած բանաստեղծությունն է): Դասամիջոցին գնացի բուֆետ և գնեցի «Թվիքս» (իմիջիայլոց, դա իմ ամենասիրած քաղցրավենիքն է):

Հաջորդը քաղաքացիական կրթության դասն էր, որի ժամանակ մենք միշտ «Այգեպան» խաղն ենք խաղում: Ես, ինչպես միշտ, «դեղձն» էի (իմիջիայլոց, դեղձն իմ ամենասիրած միրգն է, չնայած որ ես դրանից ալերգիա ունեմ):

Դասերից հետո ես շնչակտուր շտապում էի «Մանանա»: Այդ օրը Բանավիճային ակումբի օրն էր: Վերջինս վարում է մեր հոգեբանը` Մանեն ( իմիջիայլոց, ես էլ եմ ուզում հոգեբան դառնալ):

Լիլիթ Կարապետյան, 14տ., 2007թ.

-Բարև,-կրկնեցի ես:

Նա, մի քիչ մտածելուց հետո ասաց.

-Բարև:

-Անունդ ի՞նչ է:

-Տարոն:

-Քանի՞ տարեկան ես, Տարոն:

-Ը՜մ… յոթ:

-Դու մեր դպրոցից ե՞ս:

-Ես դպրոց չեմ գնում:

-Ը՜մ… Երևի մյուս տարի ես գնալու… Չէ՞:

-Չգիտեմ: Բայց մի օր անպայման կգնամ:

-Իսկ ինչի՞ հիմա չես գնում: Մամա, պապա ունե՞ս,-էլի տեղ տվեցի հետաքրքրասիրությանս` առանց ուրիշի զգացմունքներին նայելու:

-Ունեմ:

-Աշխատո՞ւմ են:

-Հա: Փախստական են աշխատում: Պապան վաղուցվանից է փախստական աշխատում, որովհետև ուրիշ աշխատանք չեն տալիս:

-Էդ ո՞րն է փախստականի աշխատանքը:

-Որ դու գնում ես ուրիշ տեղ ու քեզ կեղտոտ, քանդված տուն են տալիս: Ու էդ աշխատանքի համար փող չեն տալիս: Դրա համար էլ դպրոց չեմ գնում: Բայց հենց պապան աշխատանքը փոխի` կգնամ:

Նա մի պահ նայեց իր պաղպաղակին, մոտեցրեց բերանին, որ ուտի, բայց հետո իջեցրեց: Նրա աչքերից արտասուքներ հոսեցին, որոնք թափվում էին մի քանի րոպե առաջ իրեն հետաքրքրող պաղպաղակի վրա:

-Էլի դու փչացրիր մարդու տրամադրությունը…,- մտածեցի ես, ավելի լավ է, ուրախ թեմայից խոսես, դե, մտածիր:

Արդեն բերանս բացեցի, որ խոսեմ Վիննի թուխից, բայց ընկերներս եկան ու ինձ քարշ տվեցին իրենց հետ: Մենք գնում էինք սրճարան: Այնտեղ մենք լավ ժամանակ ենք անցկացնելու, իսկ Տարո՞նը… Ի՞նչ է լինելու նրա հետ: Կգնա՞ դպրոց, թե` չէ… Չգիտեմ: Գիտեմ միայն, որ նա կշարունակի ուտել իր պաղպաղակը, բայց տասնապատիկ տխուր տրամադրությամբ, իմ շնորհիվ:

Էլեոնորա Հարությունյան 15 տ., 2003թ.

Մայրիկս մտնում է սենյակ և ինձ տեսնում կրկին հեռախոսը ձեռքիս:

-Դե, հերիք չի՞, չհոգնեցի՞ր, ամբողջ օրը ձեռքիցդ չես գցում:

-Լավ էլի, մա՛մ, ամբողջ օրը չի, նոր վերցրի:

Եվ այսպես՝ ամեն օր: Դրա համար էլ որոշեցի վերանայել օրս:

Առավոտյան վեր եմ կենում, միանգամից վերցնում հեռախոսը և ստուգում բոլոր կայքերը, նորությունները: Մոտ կես ժամից նկատելով, որ արդեն ուշանում եմ դպրոցից, արագ վեր եմ կենում, պատրաստվում և դուրս գալիս տնից: Դնում եմ ականջակալները և, իմ աշխարհի մեջ խորասուզված, հասնում դպրոց: Անհետաքրքիր դաս է, ի°նչ անել, որ արագ անցնի: Ճիշտ է՝ ինձ օգնում է հեռախոսը: Վերջերս էլ իմացել ենք ինֆորմատիկայի դասասենյակի WiFi-ի գաղտնաբառը: Դասամիջոցներն այնտեղ անցկացնելով՝ ուշացած և տրտնջալով գնում ենք դասարան: Յոթերորդ ժամից հետո իմ սիրելի ականջակալներով գալիս եմ տուն:

Հետաքրքիր է՝ ի՞նչ էի անելու առանց նրանց: Ճաշելիս նույնպես ես և հեռախոսս անբաժան ենք: Ինչո՞ւ ճաշել լռության մեջ, եթե կարելի է պատմել օրս ընկերուհուս: Հետո գնում եմ ֆիլմեր նայելու: Դաս սովորելիս երգ եմ լսում, քնելիս` նույնպես: Ամբողջ օրս անցնում է, իսկ ինձ թվում է, թե մի քանի րոպե է, ինչ մոլորվել եմ համացանցի լաբիրինթոսում:

Կարծում եմ, միայն ես չեմ այս վիճակում: Բայց ցանկության դեպքում կարելի է այս կապվածությունից նաև օգուտներ քաղել: Օրինակ՝ կան շատ ու շատ ծրագրեր, որոնց միջոցով կարելի է սովորել կամ ամրապնդել գիտելիքները: Դրանցից մի քանիսով ես խորացնում եմ անգլերենի և իսպաներենի իմացությունս, կարդում տարբեր հետաքրքիր նյութեր և հոդվածներ: Դասերի վերաբերյալ նույնպես լրացուցիչ տեղեկություններ վերցնում համացանցից:

Ուրախությամբ նշեմ նաև, որ հենց համացանցի միջոցով է, որ լրագրող դառնալու մասին երազելու փոխարեն՝ 17.am-ի հետ առաջին քայլերս եմ անում և կիսում մտքերս ձեզ հետ:

-Դավ ջան, դուրս արի, մի քիչ խաղա երեխաների հետ,- ասաց մայրիկս՝ ինքն իր ասածին չհավատալով:

-Մամ, ես ե՞րբ եմ դուրս եկել, որ այսօր դուրս գամ: Սակայն… Լավ, մի քանի րոպեով դուրս կգամ:

Ես բացեցի դուռը, բակում կարծես կինո էր նկարահանվում. ամեն մեկը զբաղված էր իր գործով. որը կավիճով կլաս էր գծում, որը կատվի ձագերին էր տանջում, որը՝ իր երեխային, իսկ որոշ երիտասարդներ էլ փոքրերին էին շահագործում:

-Կլոր, այ կլոր, մի գնա` ներքևի խանութից ծխախոտ գնիր,- ասաց մի տղա՝ նայելով «կլոր»-ին:

-Այ տղա, մեծ տղա ես, չե՞ս ամաչում,- վախվորած ձայնով նկատողություն արեց «կլոր»-ի մայրը:

Սակայն այդ պահին իմ ուշադրությունը շեղեց մի այլ երևույթ: Փողոցի ծայրում մի մեքենա էր կանգնած, իսկ հետևում թաքնվել էին մի խումբ փոքր չարաճճիներ, որոնց մեջ էին նաև մեր հարևանի երկու երեխաները: Ես շատ զարմացա, երբ հասկացա, թե ինչով էին նրանք զբաղված: Երեխաները երկու կատվի ձագ էին բռնել և կռվացնում էին: Հանկարծ լսվեց բարկացած մոր ձայնը.

-Աննա, Աննա, ի՞նչ եք անում:

-Հա, մամ, Նարեկն այստեղ է:

-Աղջի, ասում եմ՝ ի՞նչ եք անում:

-Լսում եմ, մամ, ճիշտ է:

Ինչպես հասկացաք, Աննան մի քիչ տարօրինակ աղջիկ էր, իսկ նրա մայրը՝ առավել ևս: Հանկարծ լսվեց շան հաչոց, և ես տեսա մեր փողոցի ամենաերկարակյաց մարդկանցից մեկին՝ Լենդրուշ պապիկին:

-Նեսի, Նեսի,- բղավում էր ծերունին, որն արդեն մի քանի տարի է՝ կռիվ է տալիս մահվան հետ:

Հանկարծ շան հաչոցներին խառնվեցին Մարգոյի գոռգոռոցները.

-Սոնիկ քույրիկ, Սոնիկ քույրիկ:

Այդ Մարգոն մեր փողոցի BBC-ն է:

-Ձմերուկ ուզո՞ւմ եք:

-Ի՞նչ արժե:

-Կիլոն՝ 100 դրամ:

-Աղջի, հարևան մարդիկ ենք, մի քիչ էժան տուր, էլի:

-Շները քեզ հարևան,- փնթփնթաց Մարգոն քթի տակ, բայց կեղծ ժպիտով՝ ասաց.

-Չէ, Սոնիկ քույրիկ, չեմ կարող:

Մի խոսքով, ես ինչպես դուրս եկա, այնպես էլ ներս մտա:

 Դավիթ Բաբայան 14տ., 2004թ.