Ես տասներորդ դասարանցի եմ: Երևի կռահեցիք, թե ինչ ծանր վիճակ նկատի ունեմ: Որպեսզի ընդունվեմ ինստիտուտ, ձեռք բերեմ իմ երազած մասնագիտությունը, մասնավոր պարապում եմ դասախոսների մոտ ֆիզիկա, մաթեմատիկա: Դասախոսներից բողոքելու ոչինչ չունեմ: Դեռ ընդհակառակը: Չնայած շատ են հանձնարարում՝ հասցնում եմ դպրոցից էլ չբացակայել: Ճիշտ է, ոչ միշտ է, որ դասերը սովորած եմ գնում: Հիմա էլ վատ եմ զգում ուսուցիչներիս առաջ: Միակ մխիթարանքը երաժշտությունն է, այն էլ որ չլիներ, ի՞նչ կանեի: Օր ու գիշեր պարապելու ժամանակ ռադիո եմ լսում: Արդեն անգիր եմ արել բոլոր ռադիոկայանների «երգացանկերը», առաջին նոտայից կռահում եմ երգն ու երգում:

Բացի երաժշտությունից, դաս անելիս պահանջ եմ զգում նաև ծամելու: Ինչ-ինչ, բայց հաց տանը միշտ է լինում: Այս ու անընդհատ նստած լինելու պատճառով քաշս ավելանում է ու մեջքս՝  ծռվում: Ծանոթներս խոստովանում են, որ շատ հաճելի է թուշիկներիցս քաշել:

Այս մի քանի ամսվա ընթացքում տեսողությունս վատացել է, ու հիմա ստիպված եմ ակնոց կրել: Էլ չասեմ, որ ժամանակ չլինելու պատճառով արդեն մի քանի ամիս է՝ համակարգչիս չեմ մոտեցել: Եթե թեկուզ մեկ տարի առաջ ինձ ասեին, որ այդպես է լինելու, չէի հավատա: Մխիթարում է այն, որ ապագա մասնագիտությունը համակարգչի հետ է կապված լինելու՝ ինստիտուտում ծրագրավորում եմ սովորելու:

Հիմա էլ նստած եմ գրասեղանի առաջ, աչքերս ուռած են, որովհետև հերիք չի՝ շատ ուշ եմ պառկում քնելու, դեռ քունս էլ չի տանում: Երբ էլ քնում եմ, միշտ երազում խնդիրներ եմ լուծում, կողքս ռադիոն է միացած, տնեցիները վաղո՜ւց քնած են, ժամը գիշերվա երկուսն է: Իսկ ես դեռ մի տասնյակ վարժություն էլ ունեմ լուծելու…

Արփինե Գրիգորյան, 16տ., 2000թ.

Մի երեկո, երբ մեր ընտանիքը, ինչպես միշտ, հավաքվեց ճաշասենյակում, ծնողներս սկսեցին գործուղման մասին խոսել: Բայց քանի որ այդ ժամանակ իմ գրքում խուզարկուն պետք է գտներ մարդասպանին, ես զրույցին ուշադրություն չդարձրի: Իմ մայրիկը, թեև ճանապարհորդել չի սիրում, պայուսակը կարողանում է քսան րոպեում դասավորել՝ վերցնելով ամենակարևորը: Հայրիկս մի քիչ ուրիշ է: Նա նույնիսկ աշխատանքի գնալիս իր պայուսակի մեջ դնում է ամենակարևորը՝ կյանքի բոլոր պահերի համար: Երբ ծնողներս մի բան չեն կարողանում գտնել, ինձ են դիմում.

-Կոտ, որտե՞ղ է կոշիկների խոզանակը:

-Ես հիշում եմ, որ դրան ձեռք չեմ տվել, բայց չգիտես ինչու, իմ դարակում է,-բացականչեց մայրիկը, երբ մահճակալիս տակ փնտրում էր իր սանրը:

-Մամ, ես քո սանրը չեմ վերցրել:

-Բա ինչո՞ւ է քո սենյակում:

«Ես, իհարկե, չեմ կարող բացատրել», -մտածեցի ես:

Ամենավատն այն էր, որ ամեն գիշեր արթնանում էի ժամը երկուսին և չգիտեի, թե ինչ են փնտրում ծնողներս, որ ինքս գտնեմ և դնեմ տեղը: Չնայած, մի անգամ գտա հայրիկի գոտին, որը կատվիս վարժեցման մտրակ էր դարձել: Իսկ մայրիկի սանրով ես ընկերոջս շանն էի սանրել: Ուղղակի, ձեռքիս տակ ուրիշ սանր չկար:

Հայրիկի թաշկինակները ընդհանրապես գտնել հնարավոր չէ, քանի որ դրանք գտնվում են ամենաանսովոր տեղերում: Այդ փնտրտուքի ժամանակ ես միանգամից երեք թաշկինակ գտա, բայց երբ տարա, որ հայրիկին ցույց տամ, նա բղավեց.

-Սա ի՞նչ փոշու շոր է:

Իսկապես որ նման էր, քանի որ իմ մահճակալի տակ էր անցյալ հազարամյակից:

Ընդհանրապես, մեր բնակարանը չեմ ասի, թե մաքրությունից փայլում է, բայց մայրիկն ամեն բան իր տեղն է դնում. Իսկ իմ սենյակը չեմ թողնում, որ մայրիկը հավաքի, որովհետև հետո ոչինչ չեմ գտնում, իսկ ինքս ծուլորեն մաքրում եմ կես տարին մեկ անգամ՝ ամեն բան գցելով մահճակալի տակ:

Վերջապես ծնողներս մեկնեցին: Մեկ շաբաթն, իհարկե մեծ ժամանակահատված չէ, բայց մեկ է, կարոտում եմ:

Ճանապարհելիս մայրիկիս ասացի.

-Մամ, այնքան սիրուն ես, մազերդ էլ այդպես ավելի լավ է, էլ չսանրես:

Ես, իհարկե, լվացել էի սանրը, բայց մեկ էլ տեսար…

Ես, ընդհանրապես, սիրում եմ կարգուկանոն: Դասերիս, շորերիս, համակարգչիս, կատվիս ու գրածներիս նկատմամբ ուշադիր եմ ու մաքրասեր: Այ, միայն սենյակս է, էլի, համը հանում:

Կոնստանտին Բեգիջանյան 10տ., 1998թ.

Բրնձի ճանապարհորդությունը

Բրնձի հատիկները սովորականի պես պառկած էին տոպրակի մեջ: Նրանց մտքով չէր էլ անցնում, որ մայրիկս որոշելու է տոլմա եփել: Նա բրինձը դատարկեց սկուտեղի մեջ:

-Ախր, ի՞նչ մեղք ենք գործել: Այս ի՞նչ անեծք է,- փնթփնթաց մի ծերուկ՝ թրմփալով սկուտեղի հատակին:

Մայրիկիս պետքն էլ չէր: Նա մի կճեպ գտավ և փորձեց հանել բրնձի կույտի միջից:

-Իսկ ինձ ո՞ւր եք տանում,- բղավեց կճեպը, սակայն արդեն աղբի դույլի մեջ էր:

-Բարև ձեզ,- կիրթ ասաց նա կողքին բազմած պահածոյի դատարկ տուփին:

Երբ բրինձն արդեն մաքուր էր, մայրիկն այն լցրեց կաթսայի մեջ:

-Տիկի՛ն, վե՛րջ տվեք ձեր անմիտ արարքներին,- վրայի փոշին թափ տալով` դարձյալ բղավեց նույն ծերունին: Սակայն այդ պահին էլ բոլորի գլխին սառը ջուր լցրեցին:

-Հասե՛ք, փրկե՛ք, խեղդվում ենք:

Բայց սա դեռ բոլորը չէ: Փորձությունները գալիս էին մեկը մյուսի հետևից: Հիմա էլ մայրիկը բրնձի վրա միս էր լցնում:

-Այս անտաշ կինը կողերս ջարդեց,- տնքում էր բրնձի հատիկը:

Իսկ երբ մայրիկը նրանց սկսեց լցնել կանաչ պարկերի մեջ, բրնձի հատիկը մի քիչ աշխուժացավ:

-Սա ինձ արդեն ծանոթ է,- ասաց նա,- երիտասարդ տարիներիս արշավների շատ եմ գնացել, սա քնապարկ է:

Լավ է` չհարցնեք, թե ինչպես տոլման եփեցին: Բրնձի հատիկն այնպես էր ուռել, սիրտը բարկությունից պայթում էր:

Տոլման հանդիսավորությանբ տանում էին հյուրասենյակ:

Փնթփնթան բրինձն ինձ բաժին հասավ:

Գոռ Բաղդասարյան

***

Աղը

Նրան հանկարծ «աղ» չասեք, թե չէ՝ էլի կվիրավորվի: Ինքը պարոն Աղն է և հիմա բազմում է սպասքապահարանի ամենաբարձրադիր տեղում: Պարոն Աղն իր հարևանների հետ խոսել չի սիրում: «Շատ դատարկ ու զնգուն են հարևաններս: Եվ օգտակար էլ չեն,- մտածում էր ինքն իրեն,- այս ափսեներին նայեք: Ո՞ւմ են պետք, եթե ապուր չուտեն, նրանց ոչ ոք չի հիշի: Հետո շատ փնթի են, ամեն օր պիտի սրանց լողացնես: Իսկ ինձ այնքան խնամքով են պահում, որ ջրի կաթիլ անգամ չի կպնում»:

Եվ իր կարողություններից ուռած-փքված` մտավ պահարանի ամենամութ անկյունը: «Լավ է այստեղ մեն-մենակ նստեմ, քան սրանց հետ լեզու թրջեմ, մանավանդ, ջուրն էլ իմ թշնամին է»,- որոշեց նա: Երբ բոլորը սեղան նստեցին, պարոն Աղի մասին մոռացան: Ախր, փոքրիկ աղջիկը հո չէ՞ր կարող պահարանի մութ անկյուններն ստուգել:

Իսկ Պարոն Աղն արդեն զայրույթից քիչ էր մնում պայթեր:

-Այսօր ճաշն այնքան էլ համեղ չէ,- շատ զգույշ, որ մայրիկը չվիրավորվի, ասաց հայրիկը:

-Իսկապես, աղցանն էլ է անհամ,- նկատեց մայրիկը:

-Որտե՞ղ է աղը,- հարցրեց պապիկը,- դուք ոչ մի կերակուրի մեջ աղ չեք լցրել:

«Վերջապես»,- խորը շունչ քաշեց պարոն Աղը:

-Մյուս անգամ ինձ առաջինը կդնեք սեղանին,- մրթմրթաց նա ու գործի անցավ:

Փոքրիկ աղջիկն էլ ինքն իրեն մտածեց. «Ինչ կարևոր է աղը, առանց նրա ամեն ինչ անհամ է: Երևի, համը հենց ինքն է»:

Լավ է պարոն Աղը մտքեր կարդալ չգիտեր, թե չէ հետը խոսել չէր լինի:

Գևորգ Մանթաշյան

***

Շագանակը

Կար-չկար մի շագանակագույն շան ձագուկ կար: Նա շատ տխուր էր, որովհետև իրեն շագանակ էր զգում: Բոլոր շներն իրեն «շագանակ» էին ասում: Խեղճ շնիկը որոշել էր բարձրանալ շագանակի ծառը: Եթե ինքը շագանակ է, թող շագանակները իր ընկերները լինեն: Ոչ մեկն այլևս իրեն չի ծաղրի: Երբ շնիկը բարձրացավ ծառը, շագանակները հարցրեցին.

-Այս շունն ինչո՞ւ է եկել մեր ծառի վրա նստել:

Շունը զարմացած մտածեց. «Այս շագանակները շների ցեղն ավելի լավ են ճանաչում, քան իմ ընտանիքը»:

Եվ սուսուփուս ծառից իջավ:

Մուշեղ Բաղդասարյան

***

Փնթփնթան սփռոցը

Կար-չկար մի գեղեցիկ ու տարօրինակ մի սփռոց: Դե դուք ասեք, բա տարօրինակ չէ՞ր: Չէր թողնում իր վրա ուտելիքներ շարեն:

-Այս ի՞նչ խայտառակություն է, ո՞վ է այս լպրծուն հավը դրել իմ գեղեցիկ ծաղիկների վրա,- ճչում էր նա,-հազար անգամ եմ ասել. ես զզվում եմ հավի հոտից. հիմա յուղից լաքաներ կմնան ինձ վրա:

Ոչ ոք սփռոցի ձայնն իսկի չէր լսում, և շարունակում էին ուտելիքով լի ափսեները դասավորել սփռոցի վրա:

-Հիմա էլ ապուր են դնելու: Ապուրի ամաններից իմ դեմքը կնճռոտվում է,-բղավեց սփռոցն ու այնպես ձգեց երեսը, որ ափսեները շուռ եկան:

-Մայրիկ, սփռոցը կեղտոտ է, ուրիշ սփռոց փռի սեղանին,- ասացին երեխաները:

-Իսկապես, ինչ լաքաներ կան վրան, իսկ ես չէի նկատել,- զարմացավ մայրիկն ու անմիջապես հավաքեց գոռոզ սփռոցին:

Շուտով բոլոր հյուրերը հավաքվեցին, և ուրախ խնջույքն սկսվեց:

Միայն գոռոզ սփռոցն էր տխուր, չէ՞ որ կեղտոտ սպիտակեղենի զամբյուղի միջից ոչինչ չէր երևում:

Նարե Աղաբաբյան

***

Համբուրգերը

Հացը պառկել էր հացամանի մեջ ու մտածում էր: Նա երազում էր եգիպտական բուրգ դառնալ: Եվ քանի որ լսել էր, թե ինչպես են մայրիկներն իրենց բալիկներին հորդորում. «Կեր, որ մեծանաս»,-ինքն էլ սկսեց ուտել: Ուտում էր ինչ պատահի. Համ պանիր, համ մի երշիկ, համ կանաչի, հաճույքով լպստեց մանանեխի գդալը… Համ կերավ սեղանին դրված խորովածը, համ էլ՝ թթուն…

Համ, համ, համ… Ուռեց-տռզեց, բայց եգիպտական բուրգ չդառավ: Կերածը բկին կանգնեց, ու համբուրգեր դարձավ:

Լիլիթ Հովհաննիսյան

***

Նուռը

-Լռեք, ես ինչ-որ ձայն լսեցի,- ասաց նռան հատիկներից մեկը:

-Այդ հարևան սենյակում են բարձրաձայն զրուցում,- հանգստացրեց մեկ ուրիշ հատիկ:

-Ի՞նչ եք կարծում, մեզ ի՞նչն է այսպես տաքացնում, շոգից խեղդվում եմ:

-Երևի, մեզ գրկել են ինչ-որ տաք արարածներ:

-Այդ դուք եք շոգից խեղդվում, իսկ այստեղ շատ ցուրտ է,- դժգոհեց մի հատիկ, որը նռան խորքում էր նստել:

-Ինձ թվում է, մենք տաք ջրի մեջ ենք լողում, դրա համար էլ շոգում ենք,- ասես ընկերոջ փնթփնթոցը չլսեց կեղևին կառչած մի ուրիշ հատիկ:

-Բավական է ձեր չիմացած բաների համար վիճեք,- չդիմացավ նռան կեղևը,- մեզ արևն է այդպես ջերմացնում: Դժգոհելու կարիք էլ չկա, եթե արևը ձեզ չտաքացնի, դուք չեք մեծանա:

-Իսկ արևն ի՞նչ է,- զարմացան հատիկները,- համեղ ու տաք գոլորշի՞:

-Ինչ էլ ասեմ՝ չեք պատկերացնի: Արևը տաք գունդ է:

-Նա՞ էլ է մեր ծառից կախված,- բոլորի անունից հարցրեց ամենաիմաստուն հատիկը, որը լսել էր ծառի մասին:

-Ըհը, ասում էի, չէ՞, որ չեք պատկերացնի,- հիմա, եթե ասեմ արևը երկնքում է, պիտի հարցնեք, թե ինչ է երկինքը:

-Իսկ դու արևին տեսնո՞ւմ ես,- նախանձով հարցրեցին հատիկները,- եթե տեսնում ես, այնպես արա, որ մենք էլ տեսնենք:

-Դե, լավ, հիմա կտեսնեք,- ասաց կեղևը, հավաքեց իր ուժերն ու պատռվեց:

Հենց այդ պահին պարտեզ մտավ Ծովինարը, տեսավ ճաքած նուռը և ուրախ բացականչեց.

-Վայ, նուռը ճաքել է, ես հիմա այն կդնեմ մեր տոնական սեղանին:

Աշխեն Գրիգորյան

***

Մանուշակը

Մանուշակն այնքան փոքրիկ ու քնքուշ էր, որ ձեռքը սեղանին էլ չեր հասնում: Հայրիկն աթոռի վրա մի բարձ դրեց և Մանուշակին նստեցրեց վրան: Աղջիկն այնքան երջանիկ էր, չէ՞ որ իրեն թույլ են տվել մեծերի հետ սեղան նստել: Հուզմունքից նույնիսկ ուտել չէր կարողանում: Երբ քրոջ ընկերները տեսան փոքրիկին, ժպտացին, Մանուշակն այնպես կարմրեց, որ մոռացավ, թե ինչ է իր անունը:

-Լեզու չունե՞ս,- ծիծաղեցին աղջիկները,-ի՞նչ է քո անունը:

Լավ է՝ իրեն ոչ ոք չնկատի, ինքն այնպես սուսիկ-փուսիկ կնայի բոլորին, կլսի, թե ինչ են խոսում: Իսկ համեստ մարդիկ, պետք է ձեզ ասեմ, ավելի շատ բան են լսում և իմանում: Այդ պատճառով էլ ոչ ոք չլսեց, թե ինչ են իրենց մասին մտածում ծաղկամանի մեջ դրած ծաղիկները:

-Այս տղան շատ անշնորհք է,-դժգոհեց զանգակը,- տոլման թափեց ծաղկաթերթերիս:

-Իսկ այս աղջիկն իր վրա է շաղ տվել մայրիկի օծանելիքը,- բարկացավ մեխակը,- հիմա իմ բույրը ոչ ոք չի զգա:

-Փրկեք ինձ այս անգութ տղայից,-ճչաց երիցուկը,- նա պոկում է իմ գեղեցիկ թերթիկները:

Մանուշակը հուզմունքից կարմրել էր.

-Բաց թող երիցուկը,- խնդրեց նա տղային:

Եվ, այ, քեզ զարմանք, տղան փոքրիկ Մանուշակին լսեց:

-Ինչ բարի ու լավ աղջիկ ես դու,- երախտագիտությամբ նրան նայեցին ծաղիկները և այնքան անուշ բուրեցին, որ նույնիսկ օծանելիքը գլխին լցրած աղջիկը բացականչեց.

-Ինչ լավ են բուրում ձեր ծաղիկները:

Մանուշակը ոչինչ չասաց: Չէ որ համեստ մարդիկ իրենց կատարած բարի գործերի համար երբեք գլուխ չեն գովում:

Մարիամ Միքայելյան

***

Արքայանարնջի գդալները

-Քանի անգամ եմ ասել՝ պատառաքաղով կեր,- բարկացավ մայրիկը, երբ Տիգրանիկը նրբերշիկը տարավ բերանը:

-Ես վայրի մարդ եմ, մայրիկ,- բացատրեց տղան,- տես, նոր եմ եկել անտառից, առաջին անգամ եմ պատառաքաղ տեսնում:

-Տիգրանիկ, տորթը գդալով կեր: Մի քեզ նայիր, վերնաշապիկիդ ու քիթմռութիդ նայողը կարող է իմանալ, թե ինչ կար տոնական սեղանին:

Իսկ Տիգրանիկն արդեն հովազ է, մռնչում ու թռչում է աթոռից աթոռ:

-Այս հովազը հիմա քեզ կուտի,- վախեցան ափսեները:

-Իսկ գդալներն ու դանակներն այնպես վիրավորվեցին, որ սուսուփուս մտան արքայանարնջի կորիզների մեջ:

-Չե՞ք հավատում, հապա կիսեք արքայանարնջի կորիզները և ուշադիր նայեք:

Անի Աղաբաբյան

***

Հացի կտորը

-Եկեք, գնանք ձնագնդի խաղալու,- առաջարկեց Նարեկը, և բոլորը դուրս վազեցին: Անին, որ դեռ ուտելը չէր վերջացրել, հացն առավ ձեռքն ու գնաց նրանց հետևից: Ձնագնդի խաղալով ուտել չի լինում, և Անին հացը դեն նետեց: Հացի կտորը շատ էր վիրավորվել:

-Ուրեմն, ես բոլորովին էլ սուրբ չեմ, ինչպես ասում են բոլորը: Չէ որ երեխաների համար խաղալն ավելի կարևոր է, քան ես: Այդ ժամանակ մի ծիտիկ տեսավ գետնին ընկած հացի կտորը և մոտ թռավ:

-Այսօր ճոխ սեղան կբացեմ և կհրավիրեմ բոլոր քույրիկներիս և եղբայրներիս:

Նա վերցրեց և տարավ-դրեց կերակրասեղանի վրա: Քիչ հետո բակն ուրախ ճռվողյունով լցվեց:

-Ուրեմն, ես այդքան էլ վատը չեմ,- խորը շունչ քաշեց հացի կտորը:

Սոնա Մադաթյան

***

Խոսող կոնֆետը

Մայրս կոնֆետը լցրել էր ափսեի մեջ և դրել սեղանին: Ես վազելով սենյակ մտա, մեկը վերցրեցի և նորից բակ իջա: Հենց ուզում էի ուտել, մեկ էլ մի ձայն լսեցի.

-Ինձ մի կեր, խնդրում եմ,- ասաց կոնֆետը:

-Բայց ես կոնֆետ այնքան եմ սիրում, որ ուզում եմ քեզ ուտել:

-Եթե դու ինձ ուտես, լավ չի լինի: Ավելի լավ է` ինձ ջրավազանը գցիր: Հետո կտեսնես, թե ինչ կլինի:

Ես մի քիչ տխրեցի, բայց արեցի կոնֆետի ասածը: Քիչ հետո, ջրի գոլորշիների հետ կոնֆետս էլ վեր բարձրացավ: Ես տխուր տուն վերադարձա և սկսեցի դասերս պատրաստել: Քիչ հետո անձրև եկավ, և երկնքից կոնֆետներ թափվեցին: Բոլոր ծառերի ճյուղերից գույնզգույն կոնֆետներ էին կախվել: Ի~նչ լավ է, որ ես խոսող կոնֆետին չկերա:

Ծովինար Տալյան

***

Խոզուկը

Նախատոնական օր է: Կենդանիները վիճում են, թե նրանցից ով կլինի ամենացանկալին ու կզարդարի տոնական սեղանը: Զանգուլակով հորթուկն ամենահպարտն է:

-Ես սնվել եմ ալպյան մարգագետինների կանաչով և կլինեմ սեղանի զարդը: Ինձնով բազում խորտիկներ կպատրաստեն:

Իսկ կչկչան հավը` ձայնը գլուխը գցած գովում էր իր` առանց դիօքսինի միսն ու ձուն:

Պակաս պարծենկոտ չէին նաև նապաստակն ու հնդկահավը: Միայն խոզուկն էր խռխռացնում ու խոճկորների հետ թավալ տալիս ցեխաջրում: Տոնն սկսվեց: Սեղանի ամենապատվավոր տեղում բազմել էր խոզուկը: Երեխաներն ուրախանում էին և ցույց տալիս նրա զարդարված գլուխը: Իսկ խոզուկը լայն բացել էր նռով ու կանաչիներով զարդարված բերանն ու ասում էր.

-Չէ, պարծենկոտի ճանապարհը շատ կարճ է: Խորտիկներից` ուղիղ ստամոքս, էն էլ առանց հիացմունքի: Իսկ ինձնով դեռ երկար կհիանան ու կափսոսան ձեռք տալ:

Նարե Գալստյան

2000թ.

-Գիտես, չէ՞, որ քեզ շատ ենք կարոտելու,- ասաց մայրիկը` ուշադիր նայելով դեմքիս:

-Ըհը, չանհանգստանաք,- ասացի ես արդեն քանիերորդ անգամ:

Նայեցի մյուսներին: Հայրիկը ոչինչ չէր ասում, բայց ձեռքը չէր իջեցնում ուսիցս: Նրա կողքին Մուշն ու Հոնն էին, երկուսն էլ` լուռ: Հոնը գլուխը հենել էր Մուշի թևին, աչքերն իջեցրել, ասես ուզում էր ինչ-որ բան ասել, որ լավ զգամ, ուղղակի չէր կարողանում: Մուշը կողք էր նայում, մերթ-մերթ քիթը վեր քաշում:

-Գիտես, չէ՞, որ քեզ շատ ենք կարոտելու, Գոռ ջան,- կրկնեց մայրիկս,- օրերն ենք հաշվելու:

-Գնացեք տուն, թող Մուշենք քնեն,- ասացի ես, բայց գիտեի, որ դեռ երկար են մնալու:

-Զգույշ կմնաս,- ասաց հայրիկը` փորձելով ձայնին անհոգության երանգ տալ:

-Չմտածեք,- պատասխանեցի ես:

Վերջապես Հոնը գլուխը բարձրացրեց, նայեց ինձ: Միշտ այդպես է նայում` առանց ժպտալու, առանց խոսքերի, ասես մեծ մարդ լինի: Հաճախ նույնիսկ անհարմար եմ զգում, ասես Հոնը չլինի: Այն ժամանակ էլ այդպես նայեց, հետո աչքով արեց, բայց դա միայն ես նկատեցի:

Մուշն էլ նայեց ինձ ու ժպտաց: Ոնց որ մայրիկը լինի: Վերջինս էլ էր ժպտում ու հայացքը չէր հեռացնում իմ դեմքից:

-Արդեն գնամ,- ասացի ես:

-Զգույշ կլինես:

-Ըհը:

-Նամակներ կգրես:

-Ըհը:

-Մենք քեզ կկարոտենք:

Ես դանդաղ հետ-հետ գնացի` ինձ մեղավոր զգալով, ասես վատ բան եմ արել:

-Գնացեք,- նորից ասացի ես:

Ոչինչ չպատասխանեցին:

Շրջվեցի ու առաջ քայլեցի: Չորսն էլ կանգնած էին` ամենաթանկ մարդիկ ինձ համար: Հոնը կրկին աչքերն իջեցրել էր, Մուշը կողք էր նայում, հայրիկը լուռ շոյում էր Հոնի գլուխը, իսկ մայրիկը ժպտալով ինձ էր նայում:

Սրահը դատարկ էր, ինչի համար շատ շնորհակալ էի: Դանդաղ առաջ էի քայլում, գիտեի, որ նրանք նայում են ինձ, սպասում, որ նորից ձեռքով անեմ: Առաջին անգամ հասկացա, որ նրանք իսկապես հաշվելու են օրերը, իսկապես հաշվելու են:

Այլևս չշրջվեցի, որովհետև ժպտալ չէի կարող, իսկ նրանք, իհարկե, ժպիտի էին սպասում:

Գոռ Բաղդասարյան, 15տ., 2003թ.

-Ինչպե՞ս եք ձեզ զգում,- ասացի ես եղբորս խաղալու ժամանակ:
-Մենք լավ ենք մեզ զգում:
-Ո՛չ, Դավի՛թ ջան: Դու պիտի ասես` ես լավ եմ: Ես քեզ հետ «Դուք»-ով եմ խոսում, որովհետև ես քեզ հարգում եմ:
-Էհ, ես էլ եմ ինձ շատ հարգում:

Գրի առավ` Էմմա Մարտիրոսյանը

***

Մի անգամ, երբ ես փոքր էի, իմ մայրիկը հարցրեց, թե 2-ին գումարած 3 ինչ է անում: Ես ասացի, որ չգիտեմ: Մայրիկս պարզեց մատները և ասաց, որ նայեմ իր մատներին ու պատասխանեմ: Ես ասացի.
-Չորսուկես:
Մայրիկս ասաց.
-Ո՞նց թե` չորսուկես, ուշադիր նայիր:
Ես լացելով ասացի.
-Ես ի՞նչ անեմ, որ քո բութ մատը կարճ է:

Երբ փոքր էի, տառերի կեսը չէի արտասանում: Մի անգամ էլ «Կարմիր գլխարկն» էի պատմում.
-Կամի գլխակը ծասը վեցնում է, ո գնա տատիկի տուն… Գալն ասում է. «Ու ես գնում, կամի գլխակ…»
Այդ ժամանակ միայն աչքս ընկավ մայրիկիս խոժոռ դեմքին: Ես զարմացած ասացի.
-Մամ, էս գալը ինչ թլոշ ա, չէ՞…

Գրի առավ` Լիլիթ Հովհաննիսյանը

***

Մի օր փոքրիկ Դանիելն ասաց քրոջս՝ Գոհարին, որն ուսանող է.
-Գոհար, տուր ժիլետդ հագնեմ:
Գոհարը պատասխանեց.
-Որ հագնես, մեջը կլողաս:
Դանիելը զարմացած հարցրեց.
-Ինչի՞, մեջը ջուր կա՞:

Գրի առավ` Մարիամ Մանուկյանը

***

Ուսուցչուհին հարցրեց Աննային.
-Դուք տանը ձկներ ունե՞ք:
-Այո, մայրիկն այսօր պետք է տապակի:

Գրի առավ` Կոնստանտին Բեգիջանյանը

***

Մի անգամ փոքր եղբայրս` Հովնանը, ինձ հարցրեց.
-Դու որ մեծանաս, մորուք պահելու՞ ես:
-Չգիտեմ,- պատասխանեցի ես,- իսկ դու՞:
-Չէ, ես ձուկ եմ պահելու:

Հովնանը մի օր շատ լաց եղավ: Երբ կարողացանք հարցնել, թե ինչ է պատահել, ասաց.
-Ծնունդս չի գալիս, կարոտել եմ, չէ՞:

Մի անգամ փոքր եղբայրս հայրիկիս հարցրեց.
-Ինձ կոնֆետ կարելի՞ է:
-Այո՛,- պատասխանեց հայրիկը,- եթե ուզում ես` կեր:
-Բայց պետք է լինի, չէ՞, որ ուտեմ: Կգնե՞ս ինձ համար:

Գրի առավ` Մուշեղ Բաղդասարյանը

Երևի կարդացել եք քույրիկիս՝ Արփինե Գրիգորյանի «Ծանր վիճակի»-ի մասին:

Նա տասներորդցի է, ամբողջ օրը պարապում է և, ինչպես ինքն էլ գրել էր, միակ փրկությունը երաժշտություն լսելու մեջ է գտնում: Մի կերպ համոզել ենք, որ երաժշտություն լսելիս ականջակալներ դնի ու մեզ չխանգարի: Իսկ երբ ականջակալներ է դնում, սկսում է բարձր ձայնով բաղաձայն երգել: Ես, մայրիկս, հայրիկս տարբեր սենյակներից բղավում ենք, որ ձայնը կտրի, բայց նա մեզ չի լսում: Սկսվում է աղմուկ-աղաղակ, բայց դա դեռ ոչինչ: Պարապելու համար սեփականացրել է իմ գրասեղանը, այդպես դասերս էլ կարգին չեմ սովորում: Դա էլ ոչինչ: Քնելուց հեքիաթի փոխարեն լսում եմ ֆիզիկայի տեսություն, վերջին երազս տրանսֆորմատորների մասին էր: Երբ բողոքում եմ, ասում է, թե միևնույն է, այդ դասը անցնելու եմ, երբ մեծանամ: Այն ժամանակ ավելորդ տեղը չեմ սովորի:

Բանավոր դասերից հետո անցնում է գրավորներին: Մինչև գիշերվա երեքը լույսը վառ է թողնում: Լույսի տակ քնել չի լինում:

Հեռուստատեսային իմ սիրած հաղորդումների ժամերը համընկնում են քրոջս սիրած հաղորդումների ժամերին, ստիպված զիջում եմ, որովհետև ուրիշ ժամերի նրան հեռուստացույց դիտել չեն թողնում: Եթե այս ամենին ավելացնենք նաև այն, որ շաբաթը մեկ վազում եմ նրա համար տետր ու գրիչ առնելու, պատկերը պարզ կդառնա:

Ոչինչ, մյուս տարի կգա իմ պարապելու հերթը, կհասկանա, թե որն է իսկական ծանր վիճակը:

Էվելինա Գրիգորյան, 16տ., 2002թ.

-11 համար` Կարապետյան Լիլիթ, արի դաս պատասխանելու,- ասաց քիմիայիս ուսուցիչը (իմիջիայլոց, նրա առարկան ես շատ եմ սիրում):

Ես էլ գնացի գրատախտակի մոտ և սկսեցի.

-Պղնձի երկարժեք քլորիդի և ջրի փոխազդեցությունից առաջանում է կանաչ գույնի լուծույթ (իմիջիայլոց, կանաչն իմ ամենասիրած գույնն է):

Քիմիայից հետո գրականություն էր: Իսահակյան էինք անցնում (իմիջիայլոց, Իսահակյանն իմ ամենասիրած գրողն է): Ես սովորել էի «Մի մրահոն աղջիկ տեսա» բանաստեղծությունը (իմիջիայլոց, դա իմ ամենասիրած բանաստեղծությունն է): Դասամիջոցին գնացի բուֆետ և գնեցի «Թվիքս» (իմիջիայլոց, դա իմ ամենասիրած քաղցրավենիքն է):

Հաջորդը քաղաքացիական կրթության դասն էր, որի ժամանակ մենք միշտ «Այգեպան» խաղն ենք խաղում: Ես, ինչպես միշտ, «դեղձն» էի (իմիջիայլոց, դեղձն իմ ամենասիրած միրգն է, չնայած որ ես դրանից ալերգիա ունեմ):

Դասերից հետո ես շնչակտուր շտապում էի «Մանանա»: Այդ օրը Բանավիճային ակումբի օրն էր: Վերջինս վարում է մեր հոգեբանը` Մանեն ( իմիջիայլոց, ես էլ եմ ուզում հոգեբան դառնալ):

Լիլիթ Կարապետյան, 14տ., 2007թ.

-Բարև,-կրկնեցի ես:

Նա, մի քիչ մտածելուց հետո ասաց.

-Բարև:

-Անունդ ի՞նչ է:

-Տարոն:

-Քանի՞ տարեկան ես, Տարոն:

-Ը՜մ… յոթ:

-Դու մեր դպրոցից ե՞ս:

-Ես դպրոց չեմ գնում:

-Ը՜մ… Երևի մյուս տարի ես գնալու… Չէ՞:

-Չգիտեմ: Բայց մի օր անպայման կգնամ:

-Իսկ ինչի՞ հիմա չես գնում: Մամա, պապա ունե՞ս,-էլի տեղ տվեցի հետաքրքրասիրությանս` առանց ուրիշի զգացմունքներին նայելու:

-Ունեմ:

-Աշխատո՞ւմ են:

-Հա: Փախստական են աշխատում: Պապան վաղուցվանից է փախստական աշխատում, որովհետև ուրիշ աշխատանք չեն տալիս:

-Էդ ո՞րն է փախստականի աշխատանքը:

-Որ դու գնում ես ուրիշ տեղ ու քեզ կեղտոտ, քանդված տուն են տալիս: Ու էդ աշխատանքի համար փող չեն տալիս: Դրա համար էլ դպրոց չեմ գնում: Բայց հենց պապան աշխատանքը փոխի` կգնամ:

Նա մի պահ նայեց իր պաղպաղակին, մոտեցրեց բերանին, որ ուտի, բայց հետո իջեցրեց: Նրա աչքերից արտասուքներ հոսեցին, որոնք թափվում էին մի քանի րոպե առաջ իրեն հետաքրքրող պաղպաղակի վրա:

-Էլի դու փչացրիր մարդու տրամադրությունը…,- մտածեցի ես, ավելի լավ է, ուրախ թեմայից խոսես, դե, մտածիր:

Արդեն բերանս բացեցի, որ խոսեմ Վիննի թուխից, բայց ընկերներս եկան ու ինձ քարշ տվեցին իրենց հետ: Մենք գնում էինք սրճարան: Այնտեղ մենք լավ ժամանակ ենք անցկացնելու, իսկ Տարո՞նը… Ի՞նչ է լինելու նրա հետ: Կգնա՞ դպրոց, թե` չէ… Չգիտեմ: Գիտեմ միայն, որ նա կշարունակի ուտել իր պաղպաղակը, բայց տասնապատիկ տխուր տրամադրությամբ, իմ շնորհիվ:

Էլեոնորա Հարությունյան 15 տ., 2003թ.

Մայրիկս մտնում է սենյակ և ինձ տեսնում կրկին հեռախոսը ձեռքիս:

-Դե, հերիք չի՞, չհոգնեցի՞ր, ամբողջ օրը ձեռքիցդ չես գցում:

-Լավ էլի, մա՛մ, ամբողջ օրը չի, նոր վերցրի:

Եվ այսպես՝ ամեն օր: Դրա համար էլ որոշեցի վերանայել օրս:

Առավոտյան վեր եմ կենում, միանգամից վերցնում հեռախոսը և ստուգում բոլոր կայքերը, նորությունները: Մոտ կես ժամից նկատելով, որ արդեն ուշանում եմ դպրոցից, արագ վեր եմ կենում, պատրաստվում և դուրս գալիս տնից: Դնում եմ ականջակալները և, իմ աշխարհի մեջ խորասուզված, հասնում դպրոց: Անհետաքրքիր դաս է, ի°նչ անել, որ արագ անցնի: Ճիշտ է՝ ինձ օգնում է հեռախոսը: Վերջերս էլ իմացել ենք ինֆորմատիկայի դասասենյակի WiFi-ի գաղտնաբառը: Դասամիջոցներն այնտեղ անցկացնելով՝ ուշացած և տրտնջալով գնում ենք դասարան: Յոթերորդ ժամից հետո իմ սիրելի ականջակալներով գալիս եմ տուն:

Հետաքրքիր է՝ ի՞նչ էի անելու առանց նրանց: Ճաշելիս նույնպես ես և հեռախոսս անբաժան ենք: Ինչո՞ւ ճաշել լռության մեջ, եթե կարելի է պատմել օրս ընկերուհուս: Հետո գնում եմ ֆիլմեր նայելու: Դաս սովորելիս երգ եմ լսում, քնելիս` նույնպես: Ամբողջ օրս անցնում է, իսկ ինձ թվում է, թե մի քանի րոպե է, ինչ մոլորվել եմ համացանցի լաբիրինթոսում:

Կարծում եմ, միայն ես չեմ այս վիճակում: Բայց ցանկության դեպքում կարելի է այս կապվածությունից նաև օգուտներ քաղել: Օրինակ՝ կան շատ ու շատ ծրագրեր, որոնց միջոցով կարելի է սովորել կամ ամրապնդել գիտելիքները: Դրանցից մի քանիսով ես խորացնում եմ անգլերենի և իսպաներենի իմացությունս, կարդում տարբեր հետաքրքիր նյութեր և հոդվածներ: Դասերի վերաբերյալ նույնպես լրացուցիչ տեղեկություններ վերցնում համացանցից:

Ուրախությամբ նշեմ նաև, որ հենց համացանցի միջոցով է, որ լրագրող դառնալու մասին երազելու փոխարեն՝ 17.am-ի հետ առաջին քայլերս եմ անում և կիսում մտքերս ձեզ հետ: