Արդեն մի ամիս էր, ինչ մամայի հետ քննարկում էինք նվերների հարցը.

-Տե՛ս, Վահրամն ինչ ա ուզում, նամակ գրեք:

-Ես գիրք եմ ուզում՝ նոտաների ու ոչ միայն:

-Մանեին ի՞նչ առնեմ, որ դուրը գա:

-Նարեին խաղալիք առ:

Դեկտեմբերի սկզբից մաման սկսել էր ցուցակ կազմել, որի մեջ առանձնահատուկ տեղ էին գրավում մեր նվերները, նախ՝ Ձմեռ պապինը, հետո՝ իր կողմիցը: Վահրամը փոքր եղբայրս է, ինը տարեկան, ամբողջ սրտով հավատում է Ձմեռ պապին, և երբ ինչ-որ մեկը ասում է, թե Ձմեռ պապ չկա, նա սկսում է վիճել և հակառակը պնդել:

-Ախր սենց ինչքա՞ն, արդեն մեծ ա, մի օր պիտի՞ իմանա, թե՞ չէ:

-Ինչքան ուշ իմանա, էդքան լավ: Հենց իմացավ, մանկությունը կվերջանա:

-Էս վերջին տարին ա, դե, կտեսնես:

Մաման ամեն օր մի նվեր էր տուն բերում, իսկ ես զբաղեցնում էի եղբորս, որ չտեսներ մամայի ներս մտնելը, որ շարունակեր հավատալ, որ շարունակեր երեխա մնալ:

-Միամիտ ա, իսկական միամիտ:

-Է՜, մա՛մ:

Մի հարմար օր, երբ եղբայրս տանը չի լինում, նվերները զգուշությամբ տալիս ենք մեր բարի հարևանին, ում շնորհիվ ամեն տարի եղբայրս չի հասցնում Ձմեռ պապին տեսնել: Դա ծանոթ ցանկություն է, մի տարի, երբ դեռ երեխա էի, Ամանորի գիշերը բացել էի դրսի դուռը, կանգնել մուտքի մոտ ու սպասում էի Ձմեռ պապին: Նա այդպես էլ չեկավ, մինչև դուռը չփակեցի: Ես տարիներ հետո հասկացա, որ նրան միշտ էլ տեսել եմ: Մի օր եղբայրս էլ կհասկանա:

Այս տարի Ամանորը տատիկենցս տանը դիմավորեցինք՝ մեր մեծ ու լավ ընտանիքով, և ինչպես մեր հին Ամանորները, այս գիշերն էլ նմանվեց իսկական հեքիաթի:

-Արագացրեք, արդեն նախագահն ա խոսում:

-Էս որ սենց թողնեմ, կվառվի:

-Անջատի՛:

Արդեն տասներկուսն էր, բոլորս շնորհավորում էինք իրար, մեկ էլ դուռը թակեցին: Փոքրերը միանգամից վազեցին դուռը բացելու, մի անգամ էլ զարմացան, թե Ձմեռ պապը ոնց է այդքան արագ փախչում, և իրենց նվերները վերցնելով՝ եկան ներս: Տոպրակների մեջ ես միանգամից ճանաչեցի իմը, վերցրի և մի կողմ քաշվեցի: Սկսեցի հետևել փոքրերին, ովքեր անսահման երջանիկ ուսումնասիրում էին իրենց նվերները և հրճվում: Ես էլ բացեցի իմ տոպրակը, սկսեցի նայել նվերներս, իբր առաջին անգամ էի տեսնում:

-Միլե՞ն, քո Ձմեռ պապը ոնց որ գրադարանում ա աշխատում, հա՞,- ասում է հորաքույրս, որովհետև նվերներս հիմնականում գրքեր էին:

Տանը աղմուկ էր, բայց հաճելի, ինչը ինձ հիշեցրեց իմ մանկության մաքուր ու անկեղծ Ամանորները, երբ էլի Ձմեռ պապ կար, երբ էլի այսքանով էինք ու մի քիչ ավել, երբ էլի աղմուկ էր ու էլի հաճելի…

-Միլենը հուզվել ա՞:

-Վա՜յ, հա:

-Հլը ճիշտն ասա՝ ինչի՞ էր լացում:

-Ուղղակի շատ էր ջերմ:

-Ի՞նչը:

-Ամեն ինչը…

Ողջույն, սիրելի Ձմեռ պապ,

Շատ էի սպասում Նոր տարվան, որպեսզի նորից քեզ տեսնեի: Անցած տարի քեզ հազիվ տեսա: Երբ դու իմ նվերն էիր բերում, ես մտա սենյակ և քեզ բռնացրի: Երբ ես մտա սենյակ, լույսը վառեցի, քեզ տեսա այն պահին, երբ նվերն էիր դնում: Եվ տեսա, որ թաքնվելու տեղ էիր ման գալիս, բայց չկար: Միակ ելքը մահճակալի տակ մտնելն էր, բայց չկարողացար, որովհետև գեր էիր: Ես քեզ հազիվ քաշ տալով տարա մայրիկի և հայրիկի մոտ: Մենք շշմած քեզ էինք նայում, որովհետև լեզուդ չէինք հասկանում:

Առաջ ես չէի հավատում, որ դու գոյություն ունես, որովհետև ես թաքուն քեզ նայելիս քեզ չէի տեսնում: Բայց մտածում էի, թե ո՞վ է ինձ նվեր բերում: Իսկ երբ տեսա քեզ, հավատացի: Մենք միասին ճաշեցինք, չիր ու ընդեղեն կերանք: Ես այնպես եմ ուզում քո թոռնիկ Ձյունանուշին էլ տեսնել: Խնդրում եմ այս տարի էլ մեզ հյուր արի քո թոռնիկ Ձյունանուշի հետ:

Անի Նալբանդյան, 8 տարեկան

 

Սիրելի Ձմեռ պապիկ,

Ես շատ եմ սիրում քեզ և հավատում: Ես ցանկանում եմ մի անգամ տեսնել քեզ: Ես միշտ մտածել եմ, որ դու կաս: Ես քեզ հարցեր ունեմ, օրինակ՝ քանի՞ տարեկան ես, գե՞ր ես, մորուքդ քանի՞ մետր է, քանի՞ շոր ունես և երեխաներ ունե՞ս: Որտե՞ղ ես ապրում՝ Լապլանդիայո՞ւմ, թե՞ Լապլոյում:

Ձմեռ պապիկ ջան, ես քեզ չեմ հավատում, քանի որ մի անգամ, երբ նամակ էի ուղարկել քեզ, մայրիկս և հայրիկս դուրս էին եկել, որ նամակս տանեն: Երբ դուրս եկան, ես տեսա, որ նամակս պահարանի վրա է: Նաև գիշերը տեսել էի, որ մայրիկս նվերներս դնում է եղևնու տակ: Տեսել էի, որ նվերները մայրիկի անկողնու տակ էին: Ես մայրիկիս ստիպել եմ, որ նա պատասխանի, թե ի՞նքն է Ձմեռ պապիկը, և նա պատասխանել է` այո:

Ինձ այս տարի մայրիկս նվերները շուտ տվեց, սակայն ես չտխրեցի: Այս տարի ես նրանից ոչինչ չէի ուզել: Սակայն երբ հավատում էի, ես նրանից ուզել էի շուն` հասկի: Սակայն մտածում էի, որ նա ինձ չէր բերի, որովհետև այն շատ թանկ է: Մենք Նոր տարի չենք նշում, քանի որ գնում ենք Թբիլիսի, որովհետև եղբայրս Կանադայից է գալիս:

Անի Ուզունյան, 9 տարեկան

 

Սիրելի Ձմեռ պապ,

Այս տարի ուրա՞խ ես: Եթե այո, ես կարծում եմ, որ մի քանի հոգի սկսել են քեզ հավատալ, քանի որ խելոքացել են: Բայց այն երեխաները, որոնք քեզնից IPhone են ուզում, մի բեր և նամակ գրիր այսպես. «Ուրիշ բան ուզիր, օրինակ՝ խաղալիքներ», թե չէ կնեղանան:

Ես կարծում եմ, որ այս տարի դու ինձ լավ նվեր չես բերի: Բայց երևի կբերես, որովհետև ես քեզ հավատում եմ: Իսկ դու կին ունե՞ս: Ո՞վ է: Ձյունանուշիկը ո՞ր դպրոցում է սովորում: Լա՞վ է սովորում: Իսկ դու կարո՞ղ ես կախարդությամբ դինոզավր ստեղծել: Լավ կլիներ, որ ես էլ դինոզավր ունենայի: Մի խոսքով, ամեն ինչ լավ է: Ցտեսություն: Բարևներ բոլորին:

Սիրով`

Անրի Չիլինգարյան, 10 տարեկան

 

Բարև Ձմեռ պապիկ,

Ո՞նց ես: Իսկ դու որտե՞ղ ես բնակվում, դու քանի՞ տարեկան ես: Դու ընկեր ունե՞ս, իսկ դու որ մեզ նվեր ես բերում, ուրա՞խ ես: Երբ դու եկել ես մեր տուն, ես ի՞նչ էի անում: Իսկ Ձյունանուշը որտե՞ղ է ապրում: Նոր տարուն դուք ի՞նչ եք անում: Ձյունանուշը ո՞ր դպրոցն է հաճախում: Դու կին ունե՞ս: Իսկ դու քո ծնունդին ի՞նչ ես անում: Ես քեզ հավատում եմ, որովհետև իմ ծնողներն ինձ ասում են, որ դու կաս: Բայց մի բան էլ կա, ես քեզ չեմ հավատում:

Արթուր Արսենյան, 7 տարեկան

 

Բարև, սիրելի Ձմեռ պապիկ,

Ես քեզ շատ եմ կարոտել: Շատ շնորհակալ եմ անցյալ տարվա նվերիդ համար: Ես շատ ուրախացա պլանշետի համար: Գիտե՞ս, մեր դասարանի Անրին ասում է, որ դու չես բերում պլանշետ: Ճի՞շտ է, թե՞ ոչ:

Սիրում եմ Նոր տարին: Հավատում եմ քեզ: Իսկ Ձմեռ պապը և Սանտա Կլաուսը նույն մա՞րդն են: Ինչո՞ւ դու չես ուզում, որ քեզ տեսնեն: Մի անգամ փորձեցի տեսախցիկով նկարել քեզ, բայց այն ոչինչ չնկարեց:

Մի օր մեզ ուսուցչուհին պատմեց, որ իր աշակերտը գնացել է Լապլանդիա:  Ձմեռ պապիկը ապրում է Լապլանդիայում, այնտեղ Ձմեռ պապիկը իսկական է: Աշակերտը պատմեց, որ ժամը տասին կամ տասներկուսին բոլոր մարդիկ հավաքվում են սարի վրա և նայում Ձմեռ պապիկին: Բայց ինձ պետք չէ գնալ Լապլանդիա, որ քեզ հավատամ: Կարո՞ղ եմ քեզ հարց տալ: Դու քանի՞ տարեկան ես:

Դարյա Մարջանյան, 9 տարեկան

 

Բարև Ձմեռ պապիկ,

Ինչպե՞ս ես: Ես էլզան եմ, 10 տարեկան եմ: Ես գնում եմ դպրոց, 5-րդ դասարանցի եմ: Ինչո՞ւ, երբ դու գալիս ես ու նվեր բերում, ես քեզ չեմ տեսնում, բայց հետո նվերը գտնում եմ տոնածառի տակ՝ շատ սիրուն տոպրակի մեջ: Բայց դա 4-8 տարեկանում էր: Հիմա ես չեմ հավատում Ձմեռ պապիկին: Ես մի անգամ հեռուստացույց էի դիտում, և հեռուստացույցով մի ֆիլմ էին ցույց տալիս, որտեղ ասացին, որ Ձմեռ պապիկ չկա: Ես չհավատացի և նայեցի ինտերնետում և գտա Ձմեռ պապիկի պատմությունը: Ես նայեցի և տեսա, որ Ձմեռ պապիկին հորինել է մի հայր իր տղայի համար: Ես մի քանի օր լացեցի, բայց հետո հանգստացա: Չնայած ես քեզ չեմ հավատում, բայց չեմ ուզում ասել ուրիշ երեխաների, որ նրանք չնեղվեն:

Էլզա Զոհրաբյան, 10 տարեկան

Սովորական օր էր, «Մանանա»-յից վերադառնում էի տուն: Մեկ էլ մաման զանգեց.
-Շուտ մի բան նստի, արի «Փակ շուկայի» մոտ, քեզ ենք սպասում, Աշոտի ծնունդն ա, պիտի գնանք:

Ես շտապում եմ կանգառ, մի հարմար տեղ գտնում և սկսում սպասել: Երթուղային չկա, որն էլ տանում է, լիքն է: Հեռախոսս նորից զնգաց.

-Միլե՞ն, նստե՞լ ես:
-Չէ, մա՛մ, կանգառում եմ:
-Դե արագացրու՛:

Ըհը, 70-ը եկավ, բայց որ եկավ՝ ի՞նչ, մի ոտքս հազիվ տեղավորվի: Վա՜յ, ազատ ավտոբուս:

- «Փակ շուկա» գնու՞մ եք:
-Չէ՛:

Վերջապես եկավ 75-ը: Շուտ մտա ու մի հարմար տեղ գտա կանգնելու համար: Խցանում էր, երթուղայինը շատ դանդաղ էր շարժվում:

-Ալո՛, Միլե՞ն:
-Նստել եմ, մա՛, 75,- ասում եմ ու միանգամից մտածում.

«Ի՞նչ նստել, դե արի ու մի ասա՝ շախմատի ձի դարձանք:»

-Ու՞ր ես հասել:
-SAS-ի մոտ եմ, մա՛:
-Չեմ լսում:
-Լավ, էլի:

Մի տղա երեխա կողքիս կանգնած անընդհատ կոնֆետ է ուզում իր մայրիկից, ով ինչ-որ բարբառով շարունակ համոզում է, որ չունի: Ես հիշում եմ, որ դպրոց տարած կոնֆետս չեմ կերել, փորձում եմ էդ նեղ պահին սողոսկել պայուսակիս մեջ և գտնել կոնֆետը:

-Վերցրու էս կոնֆետը,- ասում եմ և ձեռքս պարզում տղային: Նա խելոք-խելոք վեցնում է:
-Բա ի՞նչ պետք ա ասես,- հարցնում է որդուն մայրը և միանգամից դառնում ինձ,- Չարենցավան էինք գնացել, որ էրեխուս նկարեին, պիտի էդ ֆոտոն ֆեյսբուքում դնեն:
-Հա՜,- իմիջիայլոց ասում եմ ես ու մտածում.

«Իմ սև սիրտ, Ձեր ֆեյսբուք:»

-Նենց էլ ցուրտ էր էնտեղ, Երևանում տաք ա:

Անտարբեր ժպտում եմ: Մինչև «Փակ շուկա»  դեռ մի քանի կանգառ կա, ես ուշանում եմ, իսկ երթուղայինը շարժվում է կրիայի արագությամբ և գնալով լցվում է: Արդեն չեմ կարողանում նայել պատուհանից, որ հասկանամ, թե որտեղ եմ, մեկ էլ զգամ՝ մտանք թունել:

-Վա՜յ, «Փակ շուկան» անցանք,- մտածում եմ ու միանգամից պատկերացնում ինձ սպասողների դեմքերը:
-Մետրոպոլի մոտ կարո՞ղ եք պահել:
-Չէ՛:
-Չէ՞:  Կորած եմ:

Հասանք Մետրոպոլ, երթուղայինը կանգնեց:

-Չե՞ք իջնում:
-Կարո՞ղ եմ:
-Բա կանգնել եմ, որ իջնես:

«Այ քեզ բան: Համ ասում է՝ չեմ կարող կանգնել, համ ասում է՝ չե՞ս իջնում:»

Հավաքում եմ ողջ համարձակությունս, զանգում մամային: Չի պատասխանում: Զանգում եմ եղբորս:

-Վահրա՛մ, մամայի հե՞տ ես:
-Չէ:
-Օ՜ՙ, ոչ:

Զանգում եմ պապային, բացատրում կատարվածը:

-Որտեղ իջել ես, էնտեղ էլ սպասի, կգանք հեսա,- ասում է հայրս՝ զարմանալիորեն չբարկանալով:

Նորից զանգում եմ մամային:

-Մա՛մ, լսի, իջել եմ, բայց ուրիշ տեղ, պապան գիտի, սպասում եմ Ձեզ:
-Անջատվա՛ծ,- ասում է մայրս ու անջատում:

«Ախր ինչի՞ եմ անջատված: Ես ո՞նց էդ քսաներեք հոգանոց երթուղայինից կարողանայի դուրս նայել, եթե մեջը մոտ հիսուն հոգի մարդ կար: Չէի էլ հասկանում, թե ուր էինք հասել, որ ասեի՝ կանգառում պահեք»:

Դրսում ցուրտ է ու մութ: Ինձ համար քայլում եմ հետ-առաջ, հետ-առաջ: Մեկը տեսնի, կասի՝ գիժ ա: Լարում եմ տեսողությունս, նայում մեքենաների հոսքին և փորձում գտնել մեր ոսկեգույնը: Մեկ էլ մի մեքենա մոտենում է մայթին ու կանգնում: Փաստորեն պապան էր:

-Լավ է ակնոցով էի,- մտածում եմ ես ու շտապում մեքենայի մոտ:
-Ա՞յ կորած-մոլորած:
-Մամա՛:

Ծիծաղում են, բայց ես ախր չէի կորել: Հասնում ենք տատիկենց տուն, որ մի քանիսին էլ վերցնենք ու գնանք: Բայց…Պարզվում է՝ ծնունդը հետաձգվել էր:

Մի քանի տարի առաջ ընտանիքով գնացել էինք ծով հանգստանալու: Ես դեռ փոքր էի, շատ էի երազում, լավ հանգստանում էի, իհարկե, նաև ամեն ինչում օգնում էի ընտանիքիս, բայց ամբողջ պատասխանատվությունը և որոշումներ կայացնելու իրավունքր իրենց վրա էր: Այդ ժամանակ ես մեր մասին գրեցի մի պատմվածք «Մանկության վերջին ամառ» վերնագրով: Իսկ այս տարի մենք՝ 6 ընկերուհիներով, որոշեցինք ինքնուրույն քաղաքից դուրս հանգիստ ու արկածներ կազմակերպել: Մեր կյանքի ու ամեն ինչի պատասխանատվությունը մեր վրա էր, և մենք կազմակերպեցինք այնպես, ինչպես թույլ էին տալիս մեր երիտասարդ, մի քիչ մանկական, աղջկական ուղեղները և հնարավորությունները: 

Մենք վեց հոգի էինք. Ամենատարբեր արտաքինով և էլ ավելի տարբեր բնավորությունների տեր աղջիկներ՝ ես, Աննան, Վեներան, Լենան, Իրման ու Սոնան: Գնում էինք ինձ շատ հարազատ, իսկ այս պատմությունից հետո էլ ավելի հարազատ քաղաք՝ Դիլիջան:

Սուսաննայի մոտ

Աննան էր ամեն ինչ մտածել: Շատ շնորհակալ եմ իրեն իր բոլոր ծընգլ անող զանգերի, մուննաթների, առաջնորդության համար, ու նրա համար, որ բոլորիս հավաքեց: Նա պատվիրել էր Երևան-Դիլիջան գազելի տոմսերը, պայմանավորվել էր Դիլիջանում ապրող մի կնոջ հետ, ում տանը պիտի մնայինք:

Առավոտ շուտ մենք բոլորս ժամանակին հասանք Հյուսիսային ավտոկայան, գտանք մեր գազելը, նստեցինք մեր նախօրոք պատվիրած և արդար ձևով վաստակած տեղերը, շարժվեցինք և համերաշխ, առանձ դժբախտ պատահարների հասանք Դիլիջանի ավտոկայան: Այո, Հայաստանում երբեմն պատահում է այդպես:

Այն կնոջ անունը, ում տանը պիտի մնայինք, Սուսաննա էր: Նա իր տանն ընդունում է հովեկների, փող է աշխատում և նրանց հետ էլ ապրում է նույն տանը: Մենք ներս մտանք, բարևեցինք: Ես մի քիչ լարվեցի մթնոլորտից, բայց ինքս ինձ համոզելով, որ մենք նոր ենք եկել, և ընդհանրապես ոչ բոլոր մարդիկ են միանգամից դուր գալիս, մտածեցի՝ դե, ոչինչ… Բարձրացանք 2-րդ հարկ: Պատերը, իհարկե, լավ վերանորոգված պատեր չէին: Համենայն դեպս, պատերի վրա չկային պատռված պաստառներ, այն պարզ պատճառով, որ ընդհանրապես բացակայում էին: Իսկ ընդհանուր առմամբ, տարօրինակ էր: Տարօրինակ էին անկողնու սպիտակեղենի վրա գտնվող երևակայական ինֆեկցիաները, քանի որ միջավայրը մաքրություն չէր խոստանում: Տարօրինակ էին տանից եկող ձայները, իսկ զուգարանի վիճակը ընդհանրապես սարսափեցնում էր մեզ: Մենք խորհրդակցեցինք և որոշեցինք, որ կարելի է ուրիշ տուն փնտրել: Վեներան հավաքեց իր խիզախությունը և փորձեց Սուսաննային բացատրել, որ մենք կուզեինք գնալ մեր «ծանոթների» մոտ, իրենց տունն էլ տեսնել, իսկ հետո որոշել, թե որտեղ կմնանք:

- Դուք չգիտե՞ք` ուր եք մնալու: Դուք որոշեք արագ, ու ինձ ասեք. մնո՞ւմ եք, թե` չէ: Ձեզ տասը րոպե ժամանակ, – վրա տվեց Սուսաննան:

Մենք մտածեցինք, որ կարելի է դուրս գալ, մի քիչ զբոսնել և տեսնել, թե ինչ տներ կան մոտակայքում, իսկ մեր ծանր պայուսակները թողնել Սուսաննայի տանը: Լենան համաձայնեց պայուսակների հետ մնալ տանը:

-Ես հիմա տասը րոպեից տուրիստներ եմ ունենալու, – ասում է Սուսաննան, – եթե դուք մնալու եք, ուրեմն հիմա ասում եք,  որ ես ձեզ տամ սենյակը: Ի՞նչ: Ո՛չ, դուք չեք թողնի ձեր «վեշերը»: Դուք գնո՞ւմ եք: Ուրեմն, հենց հիմա «վեշերներդ» հավաքեք ու գնացեք:

-Բայց դուք կարող եք մեզ մարդկայնորեն հասկանալ: Մենք հիմա կնայենք ուրիշ տներ էլ ու կորոշենք: Մեր մի ընկերուհին կմնա վերևում, մեր պայուսակների հետ: Մենք կգանք, ու եթե չստացվի, կվերցնենք: Դուք ձեր հյուրերին ասեք, թող իրենք հանգիստ գան, – ասում է Վեներան:

-Ի՞նչ: Ուրեմն մարդկային, հա՞: Բա դու մարդկայի՞ն ես, որ իմ գործերը սաղ խառնում ես: Ուրեմն դուք վճարելու եք էս ամենի համար: Հա: Ու ձեր բարեկամին էլ կասեք, որ դուք հելաք ու գնացիք, ինձ մոտ պայմանավորվում եք ու չեք մնում, հա՞: Կասեք` ես ձեր համար պատասխանատու չեմ, եղա՞վ:

-Ոչ, ոչ, էսքանից հետք դուք մեր համար ընդհանրապես պատասխանատու չեք, դուք հանգիստ մնացեք, մենք գնում ենք: Մենք հիմա մեր պայուսակները կվերցնենք ու կգնանք:

-Դե գնացեք: Գնացեք: Առաջինը դու գնա, խառնակի՛չ, – ասում էր` ցույց տալով Վեներային. – Դուք ուրեմն ինձ խաբեք, հա՞: Եկեք տեսեք հլը իմ բաղնիքը: Ասում եք` ես բաղնիք չունեմ, հա՞: Եկեք տեսեք ու գնացեք, եղա՞վ: Եկեք տեսեք, որ իմ մոտ բաղնիք կա: Հետո փորձվեք ասեք, որ Սուսաննայի մոտ բաղնիք չկա, հասկացա՞ք: Ի՞նչ ա իմ տան պատերի ռեմոնտը, հլա մի տեսեք, դուրները չի գալիս: Բա ձեր տանը տենց չի՞: Ձեր տանը ավելի լավ ա՞: Հելեք գնացեք:

Ու մենք թողեցինք, փախանք այդ չար տնից: Ավելի լավ է փողոցում մնալ, քան այդ կնոջ հետ: Ես վախենում էի, որ նա հանկարծ դիմի բռնի ուժի:

Ահա մենք՝ վեց աղջիկներով, թափառում ենք Դիլիջանի ծուռ փողոցներով, Աստված գիտի, թե որտեղ, պայուսակներով և առանց գիշերելու տեղի: Շատ հիմար տեսք ունեինք, գժերի նման ծիծաղում էինք ու երջանիկ էինք…

Մոտենում էինք անցորդներին ու հարցնում.

-Կներեք, այստեղ մի տեղ քոթեջներ չկա՞ն, որ կարողանանք գիշերը մնալ, մենք վեց հոգով ենք, բայց թող գոնե երկու մահճակալ լինի, ոչինչ: Ինչ-որ տեղ գիտե՞ք:

-Դե, ես չգիտեմ: Դուք ի՞նչ տուն եք ուզում: Պայմանավորված էլ չե՞ք: Այ էստեղ մի տեղ կնիկ կա, ինքը տուն ա տալիս վարձով: Գնացեք ըտեղ:

Այո: Անցորդը ցույց էր տալիս հենց Սուսաննայի տան ուղղությամբ:

-Ոչ, ոչ, շատ շնորհակալ ենք, չենք ուզում էդտեղ, Աստված հեռու պահի:

- Է, դե ինչ ասեմ…

Հանկարծ տաքսի է անցնում, Աննան գոռում է.

-Բռնեք, բռնեք դրան:

Տաքսին կանգնում է:

-Կներեք, դուք այստեղ տուն գիտե՞ք վարձով: Որ կարողանանք մնալ: Մեզ երկու մահճակալը հերիք կանի, մենակ մաքուր տեղ լինի, գիշերը չենք քնի:

-Տո՞ւն, մի րոպե, հեսա ճշտեմ:

Ու վարորդը սկսում է զանգել: Ահա և զանգեց մի կնոջ, որը նույնպես հյուրեր է ընդունում:

-Հո անունը Սուսաննա չի՞, – հարցնում ենք մենք:

-Չէ, Նառա ա:

-Իսկ ջուրը ո՞նց ա: Նորմա՞լ տուն ա:

-Հա նորմալ ա, – պատասխանում է մեզ վարորդը, տալով մեր այդ բոլոր հարցերը հեռախոսով Նառային:

-Իսկ կարո՞ղ ա մեզ զեղչ անի,- հարցրեց Աննան:

-Իսկ կարո՞ղ ա զեղչ անես, Նառա: Հա, կանի, 4000-ով կմնաք մարդը:

-Դե լավ, գնացինք, կտանե՞ք մեզ:

 

Նառայի մոտ

Ներս ենք մտնում Նառայի տուն:

-Վայ, բարև ձեզ, ներս եկեք, էս ինչ լավ աղջիկներ եք, եկեք տեսեք իմ տունը:

Նառան շատ հաճելի կին դուրս եկավ, տունը լավն էր, մահճակալները մեզ տվեց, նույնիսկ ծալովի մահճակալ ավելացրեց:

-Ես ձեզ ամբողջ տունը կտամ, եթե պետք ա: Կողքի տունը մամայիս տունն ա, իրա մոտ կմնամ, որ ձեզ հանգիստ լինի: Տղաս էլ առավոտը վեցին գնում ա, իրիկունը իննին գալիս: Բա պիտի հանգստանաք, չէ՞: Ես ձեզ անտառի տեղն էլ ցույց կտամ: Կարամ` ուտելիք էլ սարքել: Բայց դե, ուտելիքը դուք պիտի առնեք: Բայց ես գումարը նախօրոք եմ վերցնում: Թե չէ` ինձ էնքան են խաբել, էնքան են նեղացրել: Մարդ ու կնիկ էին գալիս ստեղ չգիտեմ ինչ էին անում, կարող ա սկի ամուսնացած էլ չէին, խալադելնիկը ջարդեցին: Բայց դուք լավն եք: Ուզո՞ւմ եք, երրորդ գիշերն էլ ձրի մնացեք, էդ էլ ձեզ նվեր:

-Վայ ինչ լավ ա…

-Իմ տղուս թայ աղջկեք եք, ձեզ հարազատի պես կընդունեմ, գնացեք վեշերը բերեք:

 

Քայլելով մանկության հետևից 

Երեկոյան զբոսնում ենք: Դուրս ենք եկել գլխավոր փողոց, և ես նկատում եմ Փոստը: Ու այդ պահին մայրիկս զանգեց:

-Մամ, Դիլիջանում քանի՞ հատ Հայփոստ կա: Ստեղ քաղաքապետարանն ա, «Դիլիջան» կինոթատրոնն ա:

-Հասարակական զուգարան կա՞:

-Հաաա, հեսա էդ հասարակական զուգարանը: Ես ստեղից արդեն հիշում եմ: Աղջիկներ, ուզում եք` եկեք, ուզում եք` սպասեք, ես պիտի գնամ ու տեսնեմ մեր տունը:

Ես մոտենում եմ: Արդեն տեսնում եմ դարպասների հետևից երկու տուն՝ սպիտակ ու սև: Ես հիշում եմ, թե ոնց էր տատիկս ցույց տալիս ու ասում. «Էն սիրուն սպիտակը տեսնո՞ւմ ես, էդ հարևաններինն ա: Իսկ են սև քանդվածը մերն ա, քո պապական տունն ա»: Ու այդ նույն խոսքերով ես դիմում եմ ընկերուհիներիս, այնքա՜ն հպարտ այդ քայքայվող փայտի կտորների համար… Ընկերուհիներիցս երկուսը եկան ինձ հետ, մյուսներին հետաքրքիր չէր: Մարդ չկար, ու դարպասները փակ էին, իսկ մենք թռանք դարպասների վրայով ու մտանք բակ: Այդ բակում կանգնել էի ու տեսնում էի մանկության վառ պատկերներից մեկը. վազվզող փոքրիկ ճուտիկներ…Հերթական անգամ զարմացա, թե ինչպես կարող է տարածությունը ժամանակի հետ փոքրանալ, բայց հիշողության մեջ հսկայական մնալ: Մեկ անգամ էլ հայացքով ընդգրկեցի ամբողջ բակը ու տունը, նայելով և հիշելով, որ այստեղ, օրինակ, առաջ խոզեր էին պահում: Ես մի պահ մտածեցի, արդյո՞ք ես ձանձրացրել եմ Լենային ու Սոնային, բայց նայելով նրանց աչքերի մեջ, հասկացա, որ ոչ…

Ու այո, ես ինքնուրույն գտա այդ տունը:

Party

Դիլիջան, ընկերուհիներ, մենք մենակ ենք և ազատ: Նման միջավայրը պարզապես չի կարող չտրամադրել մի լավ Party անելու: Աննան բերել էր հսկայական ձայնաուժեղացուցիչ սարքեր ու գինի: Մի քիչ խմեցինք ու պարում էինք շատ բարձր երաժշտության տակ, վրեժ լուծելով Նառայի տղայից իր «ռաբիզ» երաժշտության համար: Գինին մի լավ ազդել էր, պարում էի ազատ, առանց մտածելու, աչքերս փակ: Առավոտյան Վեներան ծիծաղում էր, բայց իմ համար դա իսկական պարել էր:

Պարելուց հետո Աննան, Իրման ու Վեներան գնացին ֆիլմ նայելու, իսկ ես, Սոնան ու Լենան նստեցինք ու իբր պիտի փիլիսոփայեինք: Դրա հավեսը ես չունեի, ու միակ բանը, ինչի մասին մտածում էի ու ինչից վախենում էի. «Միայն հանկարծ ես չքնեմ բազկաթոռի մեջ իրենց աչքի առաջ»: Իրականում հենց այդպես էլ եղավ: Հետո ես տեսա, որ Սոնան ու Լենան ինձ վրա ծիծաղում են: Առավոտյան իմացա, որ իրենք քիթս էին խուտուտ տալիս, որ արթնանամ, բայց դա չազդեց: Հետո չալարեցին և իմ սենյակից բերեցին վերմակս ու դրեցին գլխիս, որ արթնանամ: Հետո ինձ քաշ տվեցին իմ սենյակ, գցեցին անկողնուս վրա և «խնամում էին», ինչպես հարբեցողի կխնամեին: Ծիծաղից փորս ցավում էր…

Նառան

Նառան շատ էր խոսում: Շատ բարի ու անկեղծ կին էր, բայց ինչքա՜ն էր խոսում… Լենան հերոսաբար ժպտում էր:

-Դուք շատ լավ, տան աղջիկներ եք: Բայց երևում ա, որ դուք մամայի կարիքը դեռ ունեք: Դուք որ մենակ մնաք, սոված չեք մնա, շատ բան եք կարողանում անել ու շատ բան գիտեք: Բայց նաև լիքը բաներ կա, որ չեք կարողանում: Մեր մոտի աղջիկները 19 տարեկանում արդեն պատրաստի մամաներ են, էլ զակատ են անում, մուրաբա սարքում, էլ թթու են դնում, ամեն ինչ: Իսկ քաղաքում խնդիր ա: Քաղաքի աղջիկները հարսի են գնում ու իրանց կիսուրը իրանց վրա բարկանում ա: Իրանք էլ քնելուց առաջ իրանց մարդուն տխուր-տխուր բողոքելու են, բա, մամադ սենց ասեց: Դե մի անգամ, երկու անգամ, երեք՝ կհասկանա, բայց վերջիվերջո կասի: «Դե հերիք ա, կարո՞ղ ա քո պատճառով մամայիս պիտի բան ասեմ: Չես կարում եփել, էլի»:

Իսկ ես իմ տան ռեմոնտը, ամեն ինչ ես եմ արել, աբոյները ես եմ կպցրել իմ ձեռքերով, իմ տղաս ու ամուսինս խաբար չեն, թե ինչն եմ ես արել: Ամեն օր իմ խոզերին ու կովին կեր եմ տալիս, խնամում եմ: Ջուրը 4 ժամ ա գալիս, ամեն ինչ հասցնում եմ:

Ու սկսեց ինքը իր տղայի, ամուսնու ու սկեսուրի մասին պատմել: Իր մյուս տղայի մասին, իր հարսի մասին, իր տղայի ընկերների մասին…

Մի անգամ Նառան մեզ առաջարկեց, որ իր տղայի ընկերը իր ավտոյով մեզ Պարզ լիճ տանի: Սկզբում ուրախացանք, մտածեցինք. «Ջան, անվճար կտանեն»… Համաձայնվեցինք: Բայց հետո հասկացանք, որ եթե ինքը մեզ տարավ, Պարզ լճում մեր հետ կմնա… Մի կես ժամ չգիտեինք` ոնց մերժենք, որ չնեղանա: Հետո մեզ վիլիսով հարևանը տարավ ու շատ քաղաքավարի էր իրեն պահում, չէր անհանգստացնում, չէր կպնում մեզ: Մենք էլ դրա համար իրեն ձմերուկ հյուրասիրեցինք:

 

Ավտոկայան

Ահա և վերջ: Մեզ ճանապարհեցին դեպի ավտոկայան, և մենք պիտի նստեինք Դիլիջան-Երևան գազելը: Վճարեցինք, տոմսերը վերցրինք, ու գազելը պիտի ժամը 2-ին շարժվեր: Նստելուց պարզվում է, որ մեր տեղերում կանայք են նստած: Մենք ցույց ենք տալիս մեր տոմսերը, իրենք էլ իրենցը: Տոմսերը համընկնում են: Կանանցից մեկն ասում է, որ սա ժամը մեկի գազելն է, բայց արդեն 15 րոպե ուշանում է: Իսկ մեր գազելը ուրիշ է, ժամը 2-ինը: Բայց վարորդը մեզ ասում է, որ նստենք, իսկ այդ կանանց տեղ չի տալիս: Իրենք էլ հակաճառում են.

-Բայց չէ՞ որ սա մեր գազելն ա, ժամը 1-ի գազելը, մենք տոմսերի համար վճարել ենք, ու սրանք են մեր տեղերը:

-Ժամը մեկի գազելը վաղուց գնացել ա, – ասում է վարորդը:

-Ո՞նց թե` գնացել ա: Մենք տոմսերը առել ենք: Ինչի՞ ա գնացել: Ինչի՞ չի սպասում վարորդը ուղևորներին:

Մի խոսքով, ժամերը խառնվել էին: Առաջին գազելը գնացել էր առանց իրենց, իսկ իրենց փոխարեն վարորդը տարել էր ուրիշ ուղևորների: Իսկ այս խեղճ կանայք, որոնցից 2-ը ծեր տատիկներ էին, մնացել էին դուրսը: Իսկ 2-րդ գազելն էլ նստել չեն կարող, քանի որ դրա բոլոր տոմսերը արդեն վաճառված էին: Իսկ այն մարդիկ, որոնք վճարել էին այդ տոմսերի համար, արդեն եկել էին ու կռիվ էին գցել: Մի գոռոց, մի բղավոց… Տոմսարկղի հարբած աշխատողը բղավում է խեղճ կանանց վրա…

-Չեմ դուրս գա ես, կնստեմ ստեղ, ուզում ա մինչև հինգը կնստեմ: Թող նորմալ աշխատեն, նորմալ տեղերը դասավորեն, էդ խմած աշխատողը եսիմինչ ա անում…

-Դու քո ավտոյից ուշացել ես, գնա, թող էս մարդիկ նստեն, իրանք մեղավոր չեն, – բղավում է վարորդը:

-Բա ես ի՞նչ մեղք ունեմ, որ ժամը մեկի ավտոբուսը 15 րոպե շուտ ա շարժվել, ու ուրիշ մարդկանց ա տարել, բա կարելի ա՞:

-Դու էս մի գազելի փողը չես տվել, դուրս արի գնա, թող էս մարդիկ նստեն:

-Ես տվել եմ, ինքը կերել ա: Նորմալ աշխատեիք, նորմալ կտանեիք պասաժիրներին, չի շարժվում, դե ես էլ չեմ իջնի:

Մոտավորապես նույն պատմությունը տեղի էր ունեցել, երբ ես գնում էի Սևան: Էս վարորդները, երբ տեսնում են, ուղևոր է եկել, արդեն ոչ մեկին չեն սպասում: Ու ամենաահավորը այն էր, որ ժամը 2-ի գազելի համար վճարած ուղևորները ստիպված կլինեն նստել ժամը 3-ի գազելը, քանի որ իրենց գազելում նստած են ժամը 1-ի ուշացած ուղևորները: Իսկ ժամը 3-ի ուղևորները կգան ու կհասնեն իրենց պատվիրած, վճարված, բայց զբաղված տեղերին: Եվ այդպես շարունակ… Տարրական մաթեմատիկայի գիտելիք է ընդամենը հարկավոր, որպեսզի կարգավորվի այս հարցը, բայց, ցավո՜ք, դրամարկղի հարբած աշխատողը չունի այդ գիտելիքները:

Եվ հանկարծ այս խառնաշփոթի մեջ մեզ մոտենում է մի բարի արտասահմանցի և անգլերենով հարցնում.

-Wich one of this two minibuses leaves now?

-Oh,- ծիծաղում ենք,- even we don’t know that.

-You know, actually I want to go to Yerevan today, you see.

-Ahahah, We also very very much want to get to Yerevan today. So you go and pay for the ticket, maybe that will help.

-Thank you.

-Good luck,- կարեկցանքով և հույսով լի ձայնով պատասխանեցի ես:

Նման պատմություններ հաճախ կհանդիպես Հայաստանի ավտոկայաններում: Դե, ինչ… Սա Սև ծովը չէ, Եվրոպա չէ, բայց այն է, ինչ մենք ինքներս կազմակերպեցինք և արեցինք: Ես շատ ուրախ եմ, որ նման արձակուրդ անցկացրեցի ընկերուհիներիս հետ: Երբ դու անցկացնում ես քո հասուն կյանքի առաջին ամառը, ինքդ ես պատասխանատու, ինքդ ես որոշում, թե արժե՞ արդյոք մնալ Սուսաննայի տանը, դու բավականին կազմակերպած ես, որպեսզի ժամանակին հասնես միջքաղաքային տրանսպորտին, ու նաև բավական համբերատար, որպեսզի նստես գազազած գազելի մեջ: Դու հասուն ես…

 

-Մար, Մար, մի հատ կողային հայելի կաշխատե՞ս,- խնդրեց Ձյունիկը բարի հայացքով:

Ես զգուշորեն շրջվեցի:

-Մաքուր զոնա,- հայտարարեցի հոգնած ձայնով:

-Է՜էհ:

-Մար, Մար, գիտես ի՞նչ ենք նկատել,- խոսակցությանը միացավ Կապուտաչյան,- Հիտլերը մոտենում ա Սովետական Միությանը:

-Լա՜վ է, – ձգեցի ես ժպիտով,- լո՞ւրջ եք ասում:

-Հա, այո, այո,- հաստատեց Ձյունիկը,- ավելի քան մոտենում ա, շուրջը պտտվում ա, արագ-արագ ա մոտենում:

-Բա էս մեր Կենսուրախն ո՞ւր ա,- հարցրի ես` թեման փոխելու համար:

-Կենսուրախը հիվանդ ա,- տխուր ձայնով հայտնեց Կապուտաչյան:

Մեր գեղեցիկ խումբը հասավ կանգառ:

-Հլը նայեք` ի՜նչ բանան կա ստեղ,- ծաղրական տոնով կիսվեցի իմ հայտնագործությամբ:

Ձյունիկն ու Կապուտաչյան հեռախոսի էկրանի արտացոլանքով որսացին անհրաժեշտ պատկերը:

-Մար, մենք անպայման ստեղ պետք ա չէ՞ կանգնենք,- հարցրեց Կապուտաչյան` բազմանշանակ հայացքով ինձ նայելով: Մենք իրար աչքով արինք:

-Բա ո՞ր համարին ես սպասում:

-259 կամ 1675,- փչեցի ես:

-Ո՞ւր ա գնում:

-Երուսաղեմ:

Ես ու Կապուտաչյան ծիծացեղինք, իսկ Ձյունիկը դավադրության հոտ առավ:

-Դու խելոք մնա, դու էլ նստի 57-դ ու գնա տուն,- պահանջեց Ձյունիկը:

Ես ու Կապուտաչյան կատակով ծաղրական մռութներ արեցինք ու նորից ծիծաղեցինք: Ես հեռախոսով մտա ֆեյսբուք «Հիտլերը  մոտենում ա Սովետական Միությանը» նորությունը Սալորիկին հայտնելու:

-Ձեր կոկորդիլոսները,- նկատեց Ձյունիկը տհաճությամբ:

-Ախր, իրանք լավն են,-  առարկեցի ես: -Միրգը գնացել ա,- հայտարարեցի ես՝ ևս մեկ անգամ զննելով կանգառում կանգնած բազմությանը:

-57-դ եկավ, թռի տուն, Մարիկ,- հայտնեց Ձյունիկը:

-Ու մտի ֆեյսբուք, սպասում ենք,- շարունակեց Կապուտաչյան:

-Ընդհանուր չաթ բացեք, եկա,- ասացի ես և, գրկելով ընկերուհիներիս, վազեցի 57-ի մոտ:

Հ.Գ. Այս պատմությունը գրված է միայն աղջիկների համար: