alla harutyunyan

Մարդկային-անմարդկային

Երկնքից մի կաթիլ ընկավ դեմքիս և ձուլվեց արցունքիս, այդ պահին ես զգացի հորդառատ անձրևի մի մեծ տեղատարափ. ասես մի դույլ ջուր լցնեին գլխիս։ Ես նստած էի լուռ, նայում էի մեքենաների ընթացքին, մարդկանց արագ քայլքին։ Ես նստած էի միայնության մեջ, թեև շուրջս կային մարդիկ, իսկ կողքիս այն մեկը, ով միշտ բերկրանքով էր լցնում հոգիս, իմ հոգու ընկերը… Նա խոսում էր անդադար, խոսում՝ ինչից պատահի, իսկ ես, անտարբեր նստած, լսում էի միայն աջ կողմից եկող մի ձայն և ուրիշ ոչինչ։ Գուցե մեկ այլ պահի ես զգաստանայի, հիշեի, որ մտերիմ ընկերս է, որ պետք է լսեմ, պատասխանեմ, հարգեմ նրա խոսքն ու ներկայությունը, բայց այդ պահին ինձ ոչինչ էր հետաքրքրում. ուղեղս ազատվել էր ամեն տեսակ մտքերից։ Այն ամենը, ինչը երբևէ կարևոր էր և առաջնային, այժմ անիմաստ էր և ձանձրալի։ Մնացել էր միայն մի ճեղք այնտեղ՝ ներսում՝ մի գողտրիկ անկյունում թաքնված, այն առաջացել էր անժամանակ և կվերանար երբևէ, բայց ոչ հիմա։ Ես դա գիտեի, ես դա զգում էի, բայց մեկ է, աղոթում ու խնդրում էի երկնային ուժերին շնորհել ինձ ևս մեկ ներում, ևս մեկ րոպե հանգստության և ներքին խաղաղության, բայց ոչինչ չէր օգնում. այդ ճեղքը խորն էր, և դատարկության քամին ներս էր սողոսկում իմ մարմին, սարսռեցնում ամեն զգացական…

Անտարբերությունը դաժան մի զենք է, որը ոչնչացնում է քայլ առ քայլ։ Սկզբում դու չես էլ նկատում, որ երեկ բերկրանքով ու ոգևորությամբ գնված գիրքը, մեծ հետաքրքրությամբ քննարկված թեման այսօր արդեն թվում են անիմաստ, աշխարհը կորցնում է իր գույները, մարդիկ վերածվում են մոխրագույն ստվերների, որոնք արագընթաց գնացքների նման սլանում են դեպի իրենց վերջնակետը, իսկ դու, մոլորված այդ ամբոխում, չես գտնում քո տեղը, քո ուղին և նպատակակետը: Մտնում ես մոտակա խանութ, գնում առաջին պատահած գրիչն ու տետրը, նստում թաց նստարանին և սկսում գրել առանց մտածելու, պարզապես գրել, շարադրել այն, ինչ այդքան երկար կուտակված է եղել քո մեջ, գրում ես առանց կետադրելու, որովհետև ամեն բառի վրա պետք է դնես բացականչական նշան։ Միտքդ պատռվում է այդ ամենից, և այլևս չես կարողանում գրել, ուզում ես դառնալ մի կծիկ, ամուր բռնել գլուխդ ափերիդ մեջ և թույլ տալ, որ մեկը ձգի քո թելերից, այն հույսով, որ կկարողանա քանդել տարիների ընթացքում առաջացած քարկապերը, ուզում ես հանձնել քո էությունը մեկ ուրիշին և թույլ տալ ղեկավարել իրեն, որովհետև սեփական ուժերը արդեն հատնում են. այլևս ընդունակ չես լինել այդ «Տիտանիկի» նավաստին։ Բայց ո՞վ կհամաձայնի խորտակվել քեզ հետ, ո՞վ կհամաձայնի պայքարել քեզ հետ և քո դեմ միաժամանակ։ Ոչ ոք։

Դատարկությունը անհուն մի ձոր է, որտեղ փռված են բազմաչարչար զոհերի դիակներ։ Ոմանք պարտվել են պայքարի մեջ, ոմանք` միանգամից հանձնվել, բայց դե ի՞նչ էական է, մեկ է, բոլորն էլ նույն ձորում են ի վերջո հայտնվել։ Ես էլ, կարծես, այդ ձորի ծայրին նստած, նայում եմ հեռուն։ Այնտեղ կա պայծառ մի երկինք` բաց կապույտ ու լուսավոր, բոլորիս ապագան է երևի։ Ուզում եմ քայլ անել, գնալ դեպի պայծառ եզերքներ, դեպի լույս։ Ձգում եմ ձեռքս ու նայում հեռուն, զգում եմ, թե ինչպես ոտքիս մկանը կծկված պատրաստվում է շարժում անել, քայլել առաջ, ահա, մի փոքր էլ, և կվերցնի ինձ կյանքն իր գիրկը, և ես կհավերժանամ…

Արթնացիր, արթնացիր, սա քնելու տեղ չէ, լսո՞ւմ ես, արթնացիր… Բացում եմ աչքերս և հասկանում, որ քնել եմ նստարանին` տեղատարափ անձրևի տակ, մարմինս սառել է։ Հազիվ կարողանում եմ շարժվել, տետրս պինդ գրկած՝ քնել էի և պաշտպանել այն անձրևից։

arxiv

Անցողիկ երջանկություն

Մի հրաշալի օր հայրս վախեցած զանգեց տուն և հայտնեց, որ եղբորս ձեռքը կոտրվել է։ Բոլորը տխուր սպասում էին եղբորս վերադարձին, իսկ ես հետաքրքրությամբ կանգնած էի դռան մոտ։ Եղբորս ձեռքը գիպս էին դրել։ Ես չէի նայում նրա ձեռքին, այլ ուշադրությամբ նայում էի աչքերի մեջ։ Մի բան էի փնտրում։ Կարծես թե գտա։ Եղբորս աչքերը երջանկությունից շողում էին․ դասի չի գնա, տնային չի գրի։

Մյուս օրը, երբ դպրոցից տուն եկա, եղբայրս տխուր նստած էր մի անկյունում ու ոչ մեկի հետ չէր զրուցում։ Որոշեցի՝ ես էլ չեմ խոսի երջանիկի հետ։ Հենց այդ պահին հեռախոսը զնգաց։ Հորաքույրս էր զանգողը։ Տատիկս էլ սկսեց հորաքրոջս հանգստացնել․

-Փառք Աստծո, ոչ մի լուրջ բան չկար, պարզվում է՝ չէր կոտրվել, մի երկու օրից գիպսը կհանեն։

Ես շարունակությունը չլսեցի։ Այնպե՜ս խղճացի եղբորս․․․

Մարդու երջանկությունն էլ այսքան կարճ տևի՞․․․

Անի Պողոսյան, 11 տ.

2001 թվական

alina grigoryanyerev

Տասը թե քսան դրամի պատմություն

Փոքր էի՝ հազիվ երրորդ թե չորրորդ դասարանում։

Ամեն օր ամենաքիչը մեկ անգամ գնում էի մեր շենքի մոտ գտնվող մթերքի խանութ՝ գնումներ անելու։ Միշտ թողնում էի առևտրի մանրադրամը։ Վաճառողուհին լայն ժպտում էր ու ոչ մի անգամ դրանք վերադարձնել չէր փորձում: Նա լավ մարդ էր, միշտ սիրալիր էր ինձ հետ:

Մանրադրամը թողնելու իմ սովորության մասին, անկեղծ ասած, նախկինում երբեք չէի մտածել: Հիմա եմ հասկանում, որ լինելով կրտսեր դպրոցական՝ ունեի տարիքիս բնորոշ ընդօրինակման հզոր մեխանիզմ։ Դրա շնորհիվ, թե պատճառով՝ չգիտեմ, բայց սովորել էի այս վարմունքը՝ ընդօրինակելով հայրիկիս: Նա էլ, հավանաբար, ինքն իրեն այդ հարցը չէր տվել երբեք:

Բայց այ թե ինչ պատահեց մի օր։ Առևտրի գումարը նույն վաճառողուհուն վճարելիս նկատեցի, որ տասը կամ քսան դրամ չի բավականացնում, ու խնդրեցի վաղը բերել, բայց նա զայրացավ ու շատ կոպիտ նկատողություն արեց ինձ խանութի տասնյակ հաճախորդների մոտ: Ես չգիտեի՝ ինչ անել: Նրան պատասխանել, իհարկե, չէի կարող: Առաջին՝ նա ինձնից մեծ էր, երկրորդ՝ ես բավականին ամաչկոտ էի նման դեպքերում թեկուզ մի բառ արտաբերելու համար: Այդ իսկ պատճառով ատամներս սեղմեցի իրար ու արցունքախառը դեմքով վազեցի տուն։

Պատմեցի մայրիկիս, վերցնելով անհրաժեշտ գումարը՝ գնացի խանութ։

Սաստիկ վիրավորված էի, մտածում էի, որ նա վատն է։ Ամեն անգամ խանութի մոտով անցնելիս նրա բառերն էի հիշում ու հազիվ էի զսպում ինձ, որ չարտասվեմ:

Դրանից հետո փոխեցի վարմունքս՝ հասկանալով, որ նա մեղավոր չէր: Միշտ էլ հեշտ է դիմացինին մեղադրելը, այնպես չէ՞:

Այդ ես էի մեղավոր, քանի որ մոռացել էի իմ դրամն արժեվորել։

alla harutyunyan

Թեյս սառել է, հոգիս՝ ջերմացել…

Նա անտարբեր նայում էր պատուհանից ու նկատում, որ քաղաքը վաղուց խոր քուն էր մտել, և անգամ հարևանի շունը, ողջ օրը այս ու այն կատվի հետևից ընկնելուց հոգնած, ննջել էր լուսնի նուրբ սավանի տակ։ Լուսինն էլ, կարծես մարդկանց հավերժ անցուդարձից ձանձրացած, ծուլորեն իր լույսն էր սփռում մերթ այս, մերթ այն ճյուղի վրա։ Աշխարհի մի գողտրիկ հատված, որ Աստծո կամոք ունակ էր տեսնել աչքը, Մորփեոսի գիրկն ընկած, տեղափոխվել էր երևակայական մի միջավայր՝ վարդագույն երազներով ու երազանքներով լեցուն։

Մութ գիշերի այս խլացնող լռության մեջ նա մտորում էր ինչ պատահի… Մտքեր, որոնք լի էին աշխարհի ողջ դառնությամբ, և անգամ Շամշադինի կծան մեղուների արտադրած ամենաքաղցր մեղրը, որ դեռ կպած էր շուրթերին, չէր կարող փոխել խիստ մարդկային այն զգացումը, որ ամեն բան կյանքում գնում է անդունդը։ Ինչո՞ւ խիստ մարդկային․․․ Չգիտեմ։ Նա էլ չգիտեր։ Գիտակցաբար նա չէր գիտակցում կատարվածը. չէր ցանկանում։

«Գիտակցությունը զենք է, որ ցանկացած պահի կարող է գործել ինչպես թշնամուդ, այնպես էլ քո դեմ»,- մտածում էր նա։ Թե ով էր ինքը, չգիտեր. բախտի խոնարհ ծառա, կյանքի ուշիմ աշակերտ, նպատակների զինվոր, ցանկությունների գերի, սիրո բանտարկյալ, թե լիարժեք հիմար։ Հավանաբար, այդ պահին նա ամեն ինչ էր և ոչինչ միաժամանակ։ Բազում երանգներ, որ տարիներ շարունակ լցնում էին նրա հոգու դատարկությունը և առաջացնում էին լիության և բավարարվածության ցնորք, վերացան նույնքան արագ, որքան հայտնվեցին։ Նա քայլ առ քայլ ազատվում էր տարիների այն կարծր ծեփից, որը ջերմության, ապահովության, կայունության պատրանք էր ստեղծում։ Հաճելի մի սուտ, որը սիրում էր ինքը, և որը սիրում էր իրեն։ Սուտը սիրում է կույրերի, սնվում է այդ թշվառների ներքին կուրությամբ և վերածում նրանց անդեմ բայերի, որ զանազանվում են միայն սեռով… Բայց նա ժամանակին ստացավ ապտակ. մի խուլ, դաժան ապտակ՝ կյանքի սիրո ապտակը, որ ստիպեց սթափվել, որ ստիպեց ոչ թե նայել, այլ տեսնել, նկատել, զգալ, վերլուծել, հասկանալ։ Թե ինչ էր պատահել՝ գիտենք միայն ես և նա՝ մարմինը և հոգին, գիտակցությունը և զգացմունքը, ուղեղը և սիրտը, Ինը և Յանը, մենք շատ անուններ ունենք, իմաստն է նույնը, երբ ներդաշնակ ենք, հաղթահարելի է ցանկացած արհավիրք, ինչպես մի գավաթ թեյի շուրջ լուծելի է ցանկացած խնդիր։

anahit baghshetsyan

Իմ 17.am-ը 5 տարեկան է. Անահիտ Բաղշեցյան

Բախտի բերմամբ, թե պատահմամբ, հիմա գտնվում եմ տասնվեցերորդ ժամային գոտում`  17-ից մի հազար ժամային գոտի, մի 7000 մղոն ու մի ամբողջ օվկիանոս այն կողմ: Բայց ինչպես ասում են` անկեղծ սերը հեռավորությանը կարող է դիմակայել: Ու իրոք… Ես էս սերը զգացել եմ 17-ում առաջին նյութս հրապարակվելու ու 17 ոտք դնելու պահից սկսած, զգում եմ արդեն մեկ տարի ու 8 օր առանց մեկ վայրկյան ընդհատման: 

Եթե մտածում եք, թե 17-ը պատանի թղթակիցների հարթակ է, կշտապեմ հիասթափեցնել:  17-ը առաջին հերթին ընտանիք է ու ամուր տանիքով տուն: Ընտանիք, որտեղ հավաքվել են տարբեր հետաքրքրություններ, նախասիրություններ ու տարբեր ճակատագրեր ունեցող մարդիկ: Բայց այդ բոլոր տարբերություններով հանդերձ, նրանք բոլորն ունեն մի ընդհանուր գիծ` hենց ինքը` 17-ը: Էստեղ դու տարվա ցանկացած եղանակի ու օրվա ցանկացած ժամի կարող ես քեզ զգալ տանը, նույնիսկ եթե նստած ես Սայաթ-Նովա փողոցի կեղտոտ նստարանին: Կարող ես քեզ զգալ Հայաստանի գյուղերից մեկում, երբ ավտոբուսի մեջ նստած անթարթ հեռախոսի էկրանին նայելիս լինես: 17-ը մի մեծ աշխարհ է, որ տեղավորվել է Երևանի հին փողոցներից մեկում ու իրար կապել Հայաստանի բոլոր հավես պատանիներին:

17-ը իմ կյանքում առաջին հերթին հեղաշրջում է, որ ստիպել է ինձ դառնալ ավելի համարձակ, ավելի անկաշկանդ, ու ինչու չէ, ավելի ստեղծարար: Հեղաշրջում, որ ամուր թելերով ինձ կապել է տարբեր մարդկանց ու ու երևի թե չի էլ պատրաստվում կտրել դրանք երբևէ:

17-ը սիրո ու նորարարության հարթակ է, պատրաստ քեզ հուզելու, գրավելու ու զարմացնելու նույնիսկ մի 7000 մղոն ու մի ամբողջ օվկիանոս այն կողմ…

aneta baghdasaryan

Իմ 17.am-ը 5 տարեկան է. Անետա Բաղդասարյան

«Ես Անետան եմ, մի ն-ով, մի տ-ով»։ Հենց այս բառերով երկու տարի առաջ ես դարձա քո թղթակիցը։ Երբ համալսարանական կյանքիս առաջին օրը լսարանում լսում էի «էն լրագրող աղջկան», ով, իր մասին պատմելիս, նշեց, որ «Մանանա» կենտրոնում քո խմբագիրն է, պատկերացում անգամ չունեի, որ ինձ համար անծանոթ այդ բառակապակցությունը 10 ամիս հետո կդառնա կյանքիս մի մասը։ Հայերենով գրելուց բավականին հեռու լինելով, որոշեցի ուժերս փորձել և ուղարկեցի իմ առաջին «Ինչն է ինձ հուզում» նյութը մեդիա դասընթացներին մասնակցելու համար։ Ու հիմա վստահությամբ կարող եմ ասել, որ դա իմ կայացրած սակավ ճիշտ որոշումներից մեկն էր։

Մինչ այդ մեդիայի հետ միայն ոչ անմիջական կապ ունենալով այժմ ինքս եմ մեդիա ստեղծում։ Չէ, ես ոչ այդ ոլորտում տաղանդավոր էի, ոչ էլ փորձառու, երբ սկսեցի նյութեր ու հարցազրույցներ գրել։ «Մանանա» կենտրոնում ես սովորեցի լրագրող լինել, սովորեցի հարցազրույց վարելու կանոններն ու մանրուքները, իմացա, թե ինչպես է պետք ֆոտո անել, ֆոտոռեպորտաժ անել, որ մի ամբողջ պատմություն կարողանամ պատկերել միայն ֆոտոներով։ Ու երբ մի օր առաջին նյութս հայտնվեց քո մոտ, հասկացա, որ սա այն է, ինչը երբեք չեմ թողնի։ Քեզ  հետ ես աճեցի որպես անհատականություն ու սովորեցի չամաչել սեփական մտքերից, սովորեցի դրանք արտահայտել ու կիսվել դրանցով։Հիմա էլ, երբ մի բանի պակաս եմ զգում, երբ չգիտեմ, ինչից եմ նեղված, բացում եմ քեզ ու կարդում նյութերը, որոնք ժամանակին հուզել են ինձ, նայում եմ «Հայաստանի լույսն ու մութը» ֆիլմը, որից աչքերս արցունքոտվում են ամեն անգամ։

Ուրախ եմ, որ դու կաս, որ քո շնորհիվ ամեն անգամ բացահայտում եմ նոր երիտասարդների, իրենց խենթություններով, արկածներով, մտորումներով ու հույզերով, որ կարողանում եմ բոլորի հետ կիսել մտահոգություններն ու լիաթոք ծիծաղել հիմարությունների վրա։ Ուրախ եմ, որ առաջին իսկ օրվանից ընկերացա քեզ հետ, որ ինձ դարձիր քո մի մասը, ու դու էլ դարձար իմ մասնիկը։

Ծնունդդ շնորհավոր, ընկե՛րս։ Շնորհավոր, իմ 17.am:

ella mnacakanyan yerevan

Իմ 17.am-ը 5 տարեկան է. Էլլա Մնացականյան

Այսօր պարզեցի, որ իմ 17-ն արդեն ուղիղ 5 տարեկան է դառնում: Պարզեցի լրիվ պատահաբար… Դե՜, այնպես, ինչպես այս երկուշաբթի հանկարծ պարզեցի, որ ժամանակն անտանելի արագ է ընթանում, ու որ քննաշրջանի սկզբին ուղիղ 2 շաբաթ է մնացել: Ժամանակն անտանելի արագ է ընթանում նաև 17-ի հետ ու 17-ի «կողքին», որտեղ գտնվում եմ արդեն 2 տարի: Ես 17-ի «կողքին» եմ հայտնվել 2 տարի առաջ՝ մայիսին, երբ նա արդեն 3 տարեկան էր, ու 17-ը դարձել է իմ կյանքում հարազատ ու սիրելի՝ այն ընկերների նման, որոնք հարազատ չեն մեզ արյամբ, բայց մեր կյանք են գալիս մեր գիտակցական ինչ-որ տարիքում, մեր ապրած ինչ-որ տարիներից հետո ու, հարազատանալով, մնում այնտեղ հավերժ: 17-ն իմ կյանք եկավ (կամ գուցե ե՞ս 17-ում հայտնվեցի) 2017-ին՝ գոյությանս 17-րդ տարում, ու 17-ամյակս նշվեց արդեն որպես 17-ցի: 17-ն իմ կյանքում նշանավորվեց բազմաթիվ 17-երով, և ամեն ինչ ավելի սիմվոլիկ ու բանաստեղծական կլիներ, եթե այստեղ ասեի, որ գրածս նյութերն էլ 17-ում հենց 17-ն են, բայց դա նենգ ու անհավատալի մի սուտ կլիներ, քանի որ 17-ում գրածս նյութերն արդեն վաղուց հատել են 4 տասնյակի շեմն, ու կարծում եմ՝ դեռ շատ տասնյակներ պիտի հատեն, որովհետև… Որովհետև իմ 17-ում կարելի է խոսել պատանեկան խնդիրների ու հոգսերի, կպչուն մտքերի, հանգիստ չտվող մտածմունքների ու հիշողությունների մասին: Որովհետև 17-ը տեղ է, ուր կարելի է պատմել սիրածդ կերակուրի ու չսիրածդ եղանակի մասին, ուր հնարավոր է պատառիկներ գրել կյանքիդ թանկագույն մարդկանցից ու անմոռանալի պահերից, և ուր անհնար է, պարզապես անհնար է չգրել…

mariam nalbandyan

Իմ 17.am-ը 5 տարեկան է. Մարիամ Նալբանդյան

Եթե ինձ հարցնեիք, թե 17-ը քանի տարեկան է դառնում, երևի չէի կարողանա հստակ պատասխանել, որովհետև հիմա ադեն այնպիսի զգացում է, որ այն միշտ էլ եղել է։ Իսկ ես բախտ եմ ունեցել տեսնել 17-ը ստեղծման հենց առաջին պահից, տեսնել դրա ստեղծումը ու հսկայական աշխատանքը, որ արվել է դրա համար։ 

Այս բոլոր տարիների ընթացքում, իսկ մեր՝ հիմնականում 17 տարեկան (միջինը՝ 17, շեղումը՝ 4) մասսայի համար 5 տարին էական բան է, կյանքի մի մեծ հատված է, շատ դեպքեր են եղել թղթակիցների ծանոթության, դե էնպես, որ հիմա բոլորն իրար ճանաչում են, ու միշտ թղթակիցները իրար հարցնում էին՝ երբվանից են թղթկացում 17-ին։ Այս հարցի տակ ես միշտ հպարտացել եմ, որովհետև երբ ես գրում էի ու «Մանանայից» էի, 17-ը դեռ չկար։ Ու սա ամենալավ հարթակն էր, որ կարող էր ստեղծվել մեր ցանցի աշխատանքները արտացոլելու համար, ինքնաարտահայտվելու համար, գրելու մոտիվացիա ունենալու ու միշտ լավ բաներ կարդալու համար։ Չէ՞ որ ամեն թղթակից առաջին հերթին նաև հավատարիմ ընթերցող է

17-ը էն հարթակն է, որտեղ ես կարդացել եմ նյութեր, տեսել եմ ֆոտոներ ու ֆիլմեր, որոնք հուզել են ինձ մինչև արցունքներ, կամ էլ ծիծաղեցրել՝ մինչև նույն արցունքները, որոնք ինձ համար աշխարհը ավելի պարզ են դարձրել՝ կազմված բազմաթիվ էնպիսի երիտասարդներից, ինչպիսին ես եմ, դարձրել են կյանքը ավելի պարզ ու ափի մեջ, բոլոր մարզերն ու բոլոր պատմությունները՝ համապատասխան խորագրի տակ։

17-ը կարդալով զարգացել եմ, ոգեշնչվել: Սա այն տեղն է, որտեղ ես սիրահարվել եմ․ նյութերով։ Պատմություններ կան՝ այնքան եմ կարդացել, որ կարող եմ անգիր ասել, որոնք կան հեռախոսիս մեջ, որ եթե մի էնպիսի պահի ուզենամ կարդալ, որ ինտերնետ չունենամ, միևնույնն է, դրանք ինձ հասանելի լինեն։ Ու հեղինակներին ճանաչելով՝ ասեմ, որ այս նյութերը պատահմամբ չեն հայտնվել 17-ում, դրանք գրվել են հենց 17-ի համար, 17-ի պատճառով, ու եթե 17-ը չլիներ, ոչ կգրվեին, ոչ էլ գրողը կիմանար, որ ինքը կարող է էնպիսի մի բան գրել, որ Հայաստանի տարբեր քաղաքներում ու գյուղերում ինչ-որ մարդիկ ոգեշնչվեն իր պատմությունից։

17-ը մեզ բացահայտած ու միշտ մեր կյանքում եղած դրական կարմիր գործոնն է, որը, թերևս, իմ կյանքի ամենակոնստանտ բանն է եղել այս բոլոր տարիների ընթացքում։ Ու շարունակում է մնալ հենց այդպիսին։

juli abrahamyan

Ինտերվալ

Այն ժամանակ, երբ վրձինը պետք է վերջապես հանդիպի թղթին, կարծես թե տեղի է ունենում այն, ինչ բոլորս տեսել ենք մեր համակարգիչների էկրաններին` error 404, բայց սա արդեն տեղի է ունենում նկարչի ուղեղում:

Մոտավորապես նույն բանը տեղի է ունենում իմ գլխում, երբ համակարգիչս մի փոքր դանդաղ է միանում, կամ էլ երբ գրելուց առաջ, ըստ սովորության, word-ի էջերն եմ հավասարեցնում: Բոլոր բառերս դուրս են գալիս գլխուղեղիցս ու առանց ցտեսություն ասելու` լքում են ինձ:

Սա տեղի է ունենում նաև այն ժամանակ, երբ ես հայերենով դաս եմ պատասխանում, ուղղակի այս ժամանակ տեղի է ունենում «տեղափոխման» տարբերակը, որը իրենից ներկայացնում է բառերի տեղափոխումը մեկ լեզվից մեկ այլ լեզուն: Բառապաշարիս բառերը միանգամից թարգմանվում են անգլերեն, որոնք ես չեմ կարողանում հետ փոխել հայերենի, և ուղեղիս խորքերից մեկ-երկու գերմաներեն բառեր են գալիս, իսկ թե դրանք որտեղից գիտեմ` ոչ մեկը դեռ չի հասկացել:

Ինչևէ, այս անգամ ցանկանում էի մի փոքր ուրիշ բան գրել` առանց առօրյա անհամ դրվագների, կենցաղային խնդիրների ու դժգոհությունների, սակայն համակարգիչս մի քիչ ուշ միացավ: Ես կարծես թե նմանվում եմ գրողի, ով մեծ ցանկությամբ մոտեցնում է թանաքով լցված գրիչը կաթնագույն թղթին, բայց թանաքը չորացած է լինում, իսկ իրեն հարվածում է հիասթափության ալիքը:

Երբ գրում ես, ցանկանում ես, որ բառերիցդ յուրաքանչյուրը հարվածի մատներիդ, որ ոչ մի բառ անտեսված չմնա, որ յուրաքանչյուրն էլ գա ու իր համար նախատեսված անկյունում մնա, այդ իսկ պատճառով ես չեմ գրում: Ավելի քիչ դրամատիկ հնչելու համար կասեմ, որ համեմատաբար քիչ եմ գրում, որովհետև իրականում ես պահպանողական եմ: Ավելի լավ է՝ բառերս մնան մտքումս` այնտեղ, որտեղ սովոր են մնալ, թեկուզ և փտեն: Մտքերիցս դուրս չեն գա, կմնան ու անտեսված չեն զգա իրենց:

Հոգնած ուրբաթի վերջին ժամերը վաստակած հանգստով վայելելու համար պառկում ես բազմոցին ու աչքերս փակելուն պես դիմացդ են գալիս բոլոր չասված-չգրված բառերը` հատիկ-հատիկ, կարծես թե դատում են լուռ աչքերով քեզ՝ իրենց չարտաբերելու համար: Մնացած երկու օրերը քեզ հանգիստ չեն տալիս: Ավելի ճիշտ` մնացած բոլոր ընկեր-բարեկամներդ քեզ հանգիստ չեն տալիս, որովհետև «հազիվ ազատ ենք, բա մի հատ չգա՞ս, մեզ չտեսնե՞ս»: Դե արի` բացատրի, որ չէ, պետք չէ:

Մի խոսքով, նման ինտերվալներ շատ են լինում, հիմնականում՝ հենց այս պարբերությունների միջև եղած ինտերվալների չափով, սակայն դրանք ավելի մեծ են իմ գլխում, որտեղից բառերս կտոր առ կտոր, կարծես ափսոսելով, որ լքում են ինձ, դուրս են գալիս ու հարվածում ստեղնաշարին, ու հենց այս պահին ես հասկանում եմ, որ ինչքան էլ ես հիմա ստեղնաշարով ժամանակ եմ խնայում (որովհետև վերջապես սովորել եմ խնայել), ինչ-որ մի տեղ ինչ-որ մի թուղթ իրեն լքված է զգում:

Իսկ իմ մտքի թանաքն արդեն վերջանում է…

arxiv

Ոգին

Մի անգամ Արմանը դասամիջոցին հայտարարեց․

-Վաղը ստուգողական ենք գրելու։ Ես գնում եմ ոգի կանչեմ, տեսնեմ՝ ինչ կստանամ։ Ո՞վ է գալիս ինձ հետ։

-Ի՞նչ է պետք․ անտեսանելի գլխա՞րկ, թե՞ կախարդական փայտիկ,- ձեռ առա ես։

-Մեզ պետք կգա մոմ, ափսե, ստվարաթուղթ,- բացատրեց Աննան ու գնաց Արմանի հետևից։

Դե, քանի որ բոլորը գնում էին, ես էլ միացա նրանց։

Եվ այսպես, «զինված» մտանք դպրոցի նկուղ, մոմը վառեցինք։

Արմանը հանդիսավոր ձայնով արտաբերեց․

-Ոգի, ասա, ի՞նչ եմ ստանալու ստուգողական աշխատանքից։

-«Երկուս»,- հանկարծ լսվեց մի հաստ ու սարսափազդու ձայն։

-Իսկ ե՞ս,- լսվեց Վահեի վախվորած ձայնը։

-Դու՝ նույնպես,- կրկնեց ձայնը։

-Վա՜յ, մամա ջան,- սկսեցինք բղավել աղջիկներով։

Մեզ Արմանի ու Վահեի «երկուսները» չէին վախեցրել, այլ ձայնը․․․ Տղաներն էլ էին վախեցել։ Մանավանդ, իրարանցման մեջ մոմը հանգցրել էինք ու խավարի մեջ պատից պատ էինք խփվում։ Մեկ էլ ինչ-որ մեկը լույսի կոճակը միացրեց։

-Ո՜ւփսս,- ասացինք միաձայն։

«Ոգին» կանգնել էր մոմի մնացորդների, կոտրտված ափսեի ու ստվարաթղթի մեջտեղում։ Մեր դպրոցի տնօրենը․․․

Թե ինչ եղավ հետո, չարժե պատմել, դուք էլ եք դպրոց գնում և եղել եք տնօրենի սենյակում․․․

Մեզնից ձեզ խորհուրդ․ լավ է ստուգողականին կարգին նախապատրաստվել։

Անահիտ Ղազարյան 13 տարեկան, 1998թ.