Մեկ երթուղային տաքսու մեջ երկու ավտոբուս մարդիկ. նրանց մեջ եմ նաև ես

Լուսանկարը՝ Զավեն Մելքոնյանի

Լուսանկարը՝ Զավեն Մելքոնյանի

Մեր գյուղին տրամադրված է մի փոքրիկ լուցկու տուփ, որի մեջ տեղավորվում է մի ամբողջ գյուղ: Սարսափելի և վտանագվոր իրավիճակի մեջ ես հայտնվում եմ, կարելի է ասել, ամեն օր: Այդ փոքրիկ լուցկու տուփը մեր ամբողջ գյուղին կապում է քաղաքի հետ, բայց ցավն այն է, որ օր է լինում` չես կարողանում դպրոց հասնել,  շատ շատերը համալսարան, աշխատանքի, որովհետև երթուղային տաքսին իրավունք չունի այդքան մարդու տեղափոխել, բայց…  Բայց շատ վարորդներ համաձայն են, որ տեղափոխեն 30-ից ավելի հոգի` 17-ի փոխարեն: Վախը սրտումս ամեն անգամ նստում եմ այդ երթուղային տաքսին` իմ կյանքը վտանգելով, որովհետև ես այլ ընտրության հնարավորություն չունեմ:  Իհարկե, իմ համագյուղացիները կարող են այլ տրանսպորտային միջոցից էլ օգտվել, բայց ավելի թանկ է պետք վճարել: Եթե շաբաթը մեկ անգամ ես գնալու քաղաք, ոչինչ, սակայն ով ամեն օր է օգտվում տրանսպորտային միջոցից, չի կարող վճարել 150 դրամ: Այս էլ մի խնդիր է իմ գյուղի բնակիչների համար: Հուսով եմ, որ մի օր այս հարցին լուծում կտրվի, և ես էլ վախը սրտումս չեմ գնա դասի: Հաճախ եմ սկսել լսել երթուղային տաքսիների ավտովթարների մասին տարբեր վայրերում: Ես արդեն հասկանում եմ պատճառը. հին մաշված փոխադրամիջոց, թույլատրելիից երկու անգամ շատ ուղևոր, քանդուքարափ եղած ճանապարհ, որ ձմեռները ծածկվում է սառույցով… Սակայն մարդիկ ամեն օր վտանգելով իրենց կյանքը գնում են աշխատանքի, դասի… Նրանց մեջ եմ նաև ես:

Իմ ուսուցիչը

Լուսանկարը՝ Դիանա Շահբազյանի

Լուսանկարը՝ Դիանա Շահբազյանի

Ես որոշել եմ գրել իմ շատ սիրելի ուսուցիչ պարոն Եղյանի մասին, ով զգալիորեն փոխեց կյանքի, մարդկային հարաբերությունների, ինչու չէ նաև ուսման նկատմամբ իմ բոլոր պատկերացումները:

Մարդ, ում նշանաբանն է սեփական թերություններից չամաչելը, քանզի, մեծ փիլիսոփայի խոսքերով ասած, մեր թերությունները մեր առավելությունների շարունակությունն են:
Մարդ, ով սկզբունք է դարձրել ժպիտով դասարան մտնելը և դուրս գալը:
Լինելով պատմության ուսուցիչ՝ նա նաև սցենարիստ է, դրամատուրգ, հրաշալի գիտի դասական, ռոք երաժշտություն…
Ունի տասը հազար նմուշից բաղկացած դրամների հավաքածու… Ինձ մոտ այնպիսի տպավորություն է ստեղծվել, որ նա կարդացել է ողջ համաշխարհային գրականությունը, կինոյի, ֆուտբոլի շատ լավ գիտակ է:
Չնայած իր՝ մոտ վաթսունամյա տարիքին՝ սիրում է բարձրանալ լեռներ, գիշերել բնության գրկում, և վերջապես մի մարդ է, ով չի ամաչում անգամ աշակերտների մոտ իրեն խենթ անվանելուց:
Հրաշալի բանաստեղծ…

Ինձ ապացուցեք, որ սերը մեղք է,
Մեղսագործ է նա, ով սիրել գիտե,
Այն ժամ ինձ այրեք հերետիկոսի պես,
Ու մոլորյալիս խարույկ բարձրացրեք:
Ռոբերտ Եղյանը շուրջ երեսունյոթ տարվա ուսուցիչ է, շատ է սիրում իր աշխատանքը, նույնիսկ հաշվի չի առնում այն, որ այսօր մեր չեն գնահատում մանկավարժի աշխատանքը, բայց երեխաների հետ շփումը, նրանց ներաշխարհը, նրանց հետ հարաբերվելը նրա համար մի անբացատրելի երջանկություն է, որը երևի թե միայն ուսուցիչը կհասկանա:

-Չե՞ք ափսոսում, որ գիտական աշխատանքով չզբաղվեցիք,-հարցնում եմ սիրելի ուսուցչիս:
-Ամենևին չեմ ափսոսում, որ գիտության մեջ խորանալու փոխարեն ընտրել եմ դպրոցը: Մեծամտություն չհամարեմ, զգում եմ՝ երեխաներին պետք կգամ, դեռ, առայժմ պետք եմ: Դեռ ինչքան կտևի չգիտեմ, բայց առայժմ զգում եմ իմ մեջ այդ ուժը:

-Ձեր կյանքից կպատմե՞ք հետաքրքիր դեպք:
-Իմ կյանքը շատ հարուստ է եղել և վերելքներով, և կտրուկ անկումներով, բայց ես երբեք չեմ հուսահատվել, միշտ զգացել եմ, եթե անկում կա, միշտ դրան կարող է հաջորդել վերելքը, պայքարել վերելքի համար և երբեք չհուսահատվել: Իմ շրջապատում էլ, իմ աշակերտներին էլ ես անընդհատ այդ ոգով եմ դաստիարակել, որ երբեք հուսահատվել պետք չէ, և կյանքը միշտ է պայքար, անգամ խաղաղ պայմաններում, և, եթե մարդը ձգտում է իր նպատակներին հասնել, նա պետք է անընդհատ պայքարի:

-Ի՞նչ կասեք այսօրվա երիտասարդության մասին:
-Ես չեմ սիրել, օրինակ, այն երիտասարդներին, որոնք արդեն իսկ կյանքին սև ակնոցով են նայում, ինչո՞ւ պետք է ես՝ շուրջ վաթսունամյա տարիքի մարդս, կյանքին նայեմ վարդագույն ակնոցով և հավատամ լավ ապագային, իսկ նրանք՝ ոչ: Ես պիտի բարի նախանձով լցվեմ այսօրվա երիտասարդների նկատմամբ, որովհետև այսօր նրանք պիտի ապրեն ուրիշ կյանքով: Ու հանկարծ մարդիկ են, որոնք ելնելով այսօրվա դժվարություններից, մռայլվում են, լավ ապագա չեն տեսնում, հուսահատված են… Աշխատում եմ այնպես անել, որ իմ աշակերտները երբեք այդպիսին չլինեն:
-Ինչպիսի՞ մարդ եք շրջապատում:
-Շատերի կողմից շատ ջերմ ընդունված, բայց նաև հակառակորդներ հավանաբար: Երևի պատճառը այն է, որ ես չեմ հարմարվում կեղծիքին, հակադրվում եմ, ունեմ իմ որոշակի սկզբունքները, որոնք ոմանց դուր չեն գալիս: Սակայն դա ինձ ամենևին չի հուզում, որովհետև, եթե ես ուրիշների կարծիքով շարժվեմ, այդ ժամանակ կկորցնեմ իմ սեփական եսը: Բայց ամեն դեպքում, խելացի մարդկանց կարծիքը միշտ էլ հաշվի առնել պետք է: 

Ապագան գնահատող երիտասարդներին

Լուսանկարը՝ Տաթեւիկ Տեր-Հովհաննիսյանի

Լուսանկարը՝ Տաթեւիկ Տեր-Հովհաննիսյանի

Կարծում եմ շատ երիտասարդներ են մտահոգվում բարձրագույն կրթություն ստանալու մասին, ինչն այնքան էլ հեշտ չէ, և անհրաժեշտ է հաղթահարել մի շարք խնդիրներ: Ինքս կանգնած եմ նման խնդրի առաջ և ուզում եմ խոսել այդ մասին:

Հայաստանում երիտասարդների մեծամասնությունը խնդիր ունի բուհ ընդունվելու և սովորելու: Նախ, աշակերտը դպրոցում չի ստանում գիտելիքի այնպիսի պաշար, որով հնարավոր կլիներ ընդունվել բուհ և սովորել անվճար: Այստեղ առաջ է քաշվում մասնավոր պարապելու խնդիրը, ինչի հնարավորությունը ոչ բոլոր ընտանիքներն ունեն: Ըստ իս, սա ամենահիմնական պատճառն է,որի արդյունքում երիտասարդները մասնագիտություն ձեռք չեն բերում:

Բացի այդ, կան այլ բազմաթիվ հարցեր, որոնք ուզում եմ բարձրացնել: Այդպիսիք են, օրինակ, անվճար տեղերի քիչ քանակը, որը նույնպես կրճատում է անվճար սովորելու հավանականությունը: Անվճար սովորելու այլ եղանակներ էլ կան: Օրինակ, ուսանողական վարկերի տրամադրում երիտասարդներին: Սա ողջունելի քայլ է մեր երկրում, սակայն չի համապատասխանում մերօրյա իրականությանը: Շատերն այսօր իրենց մասնագիտությամբ չեն աշխատում,այս դեպքում արդեն խնդիր է առաջանում` ինչպես վճարել վարկը արդեն բուհն ավարտած երիտասարդին:

Այս և այլ խնդիրներն էլ ավելի են բարդացնում և անհասանելի են դարձնում բարձրագույն կրթությունը, երբ խոսքը վերաբերվում է գյուղաբնակ երիտասարդներին: Գյուղում ապրող երիտասարդը բարձրագույն կրթություն ստանալու նպատակով պետք է տեղափոխվի մայրաքաղաք: Այս դեպքում վերը նշված խնդիրներին գումարվում են նորերը: Նախ, հանրակացարանների բացակայության պատճառով ծնողները պետք է վարձեն բնակարան: Իսկ գյուղատնտեսությամբ զբաղվող մարդը չի կարող վարձել բնակարան, որովհետև չունի կայուն եկամուտ:

Մի խոսքով, ՀՀ կրթական համակարգը շատ է սահմանափակում աշակերտի, դիմորդի և ուսանողի հնարավորություններն ինքնուրույն կայանալու համար:

Կոչ եմ անում բոլոր հասակակիցներիս մտածել այս և այլ խնդիրների մասին և հանդես գալ դրանց լուծման մասին առաջարկություններով: 

Մրցանակ «Ես եմ» կինոփառատոնում

Հոկտեմբերի 1-ից 4-ը Ծաղկաձորում անցկացված «Ես եմ» միջազգային երիտասարդական կինոփառատոնում մրցանակ շնորհվեց «Դեպի փոփոխություններ» ֆիլմին (ռեժիսոր՝ Սամվել Մքոյան, Վանաձոր)։ Ֆիլմը պատմում է LousneLius ալտերնատիվ ռոք խմբի մասին։ Տարբեր երկրներից փառատոնին ներկայացված մոտ 200 ֆիլմից ընտրվել էին 60-ը, որոնցից 4-ը «Մանանա» կենտրոնի մարզային պատանի թղթակիցների կողմից ստեղծված ֆիլմեր էին։

Լուսանկարները՝ Լաուրա Սահակյանի

Քաղաքի մի ծայրից մյուսը

Լուսանկարը՝ Սյուզաննա Քոսյանի

Երբ օրենք ընդունվեց ավագ դպրոցների մասին, ես այդ ժամանակ 8-րդ դասարանում էի սովորում։ Ուղղակի սարսափելի էր թվում, թե ինչպես պետք է բաժանվեմ իմ դասարանից, թե ինչպես պետք է օգտվեմ երթուղայինից, եւ վերջապես ինչպես կընդունի ինձ իմ նոր շրջապատը։ Դրական կողմերի մասին չեմ էլ խոսի։ Այն աշակերտների համար, ովքեր ծայրամասերում են ապրում, մեծ խնդիր է տրանսպորտը։ Ես ինքս ապրում եմ ծայրամասում, եւ ինձ համար ամենամեծ խնդիրը դա է, հատկապես ձմռանը։ Կամ երթուղային չի լինում, կամ եթե անգամ լինում է, արդեն դասից ուշացած ենք լինում։ Երբ մտածում էին այս համակարգի իրացման մասին, պետք է մտածեին նաեւ երթուղայինների խնդրի մասին եւ հատուկ դպրոցական ավտոբուսներ հատկացնեին։ Եվ հետո, գործազրկության բարձր մակարդակ ունեցող Վանաձորում շատերի համար այդքան էլ հեշտ չէ ամեն օր 200 դրամ հատկացնել աշակերտի տրանսպորտի համար, մանավանդ, եթե ընտանիքից դպրոց են հաճախում երկու կամ ավելի երեխաներ։

Իմ ընտանիքը և պանդխտությունը

 Նորից ու նորից տխրությունն ու թախիծը թակեցին դուռս, և ես ինքնաբերաբար թուղթն ու գրիչը ձեռքս առնելով, սկսեցի գրել:

Պանդխտություն: Երևույթ, ինչը հոգով ու սրտով ատում եմ, բայց, ցավոք սրտի, այն դարձել է իմ կյանքի, իմ ընտանիքի մի մասը:

Տխուր է պանդուխտ հայր ունենալը և գիտակցելով՝ ծնողիցդ հեռու գտնվելը:

Ցավոք, հայրենիքում աշխատանք չգտնելու պատճառով շատ ու շատ հայրեր բռնում են արտագնա աշխատանքի ուղին: Այդպիսին է նաև իմ ընտանիքը: Տխուր է, բայց սա է իրականությունը:

Ես փոքր էի, դեռ նույնիսկ մեկ տարեկան չկայի, երբ հայրս, հայրենիքում աշխատանք չգտնելով, բռնեց արտագնա աշխատանքի ուղին: Այդ օրվանից շատ տարիներ են անցել, բայց………. բայց ոչինչ չի փոխվել, ամեն ինչ նույնն է, հայրս դեռ աշխատում է արտերկրում: Մինչև օրս կարոտն անբաժան է ինձնից: Ինձ տարիները չեն փոխել, ամեն տարի նույն զգացողությամբ վարկյան առ վարկյան սպասում եմ Նոր Տարուն որպեսզի տեսնեմ հայրիկիս, որպեսզի ամուր-ամուր գրկեմ նրան ու կարոտս առնեմ:

Գիտեմ, որ միայն ես և իմ ընտանիքը չենք այս գարշելի երևույթի զոհը, որ իմ ընտանիքի նման շաաաատ ու շաաաատ ընտանիքներ զոհն են պանդխտության: Բայց ես ուղղակիորեն չեմ կարողանում հավատալ, իսկ ավելի շուտ չեմ ցանկանում հավատալ, որ ես իմ հայրիկին կարող եմ տեսնել տարվա ընթացքում մեկ կամ երկու ամիս:

Եվ այսքանից հետո լուռ երազում եմ, որ իմ հայրենիքից կվերանա այդ տախտկալի երևույթը՝ պանդխտությունը և կջնջվի այդ բառը մեր մայրենի լեզվից: Հուսով եմ, որ իմ հայրենիքում կլինեն անթիվ ու անհամար աշխատատեղեր և ոչ մի հայր, ոչ մի ծնող իր ընտանիքը չի թողնի արտագնա աշխատանքի մեկնելու համար:

Ես չեմ մեղադրում ոչ մի ծնողի և իրավունք էլ չունեմ մեղադրելու, որովհետև ամեն մի ծնող իր պարտքն է համարում իր երեխայի, իր ընտանիքի համար հացի գումար վաստակելը:

Հուսով եմ, որ մի պայծառ և արևոտ օր, երբ աչքերս բացեմ՝ կտեսնեմ, որ պանդխտությունը վերացել է իմ հայրենի երկրից և իմ հայրն էլ իր հայրենիքում է՝ իմ կողքին:

Վանաձորը` և լավ, և վատ

Լուսանկարը՝ Դիանա Ղազարյանի

Լուսանկարը՝ Դիանա Ղազարյանի

Ցանկացած քաղաք ունի իր դեմքը, ճարտարապետական իր ոճը, բարքերը, ավանդույթները, ունի իր զարգացման հեռանկարները: Քաղաքը, ինչպես և ամեն մի ուրիշ բնակավայր, կառուցվում ու շենանում է սերնդեսերունդ` միևնույն է, նոր է այն, թե` հին: Ես կփորձեմ ներկայացնել իմ հարազատ քաղաք Վանաձորը:

Ինչպես ցանկացած քաղաք, Վանաձորը ևս ունի իր լավ ու վատ կողմերը: Թերևս առաջին վատը`քաղաքի աղտոտվածությունն է: Մարդիկ իսկապես մոռացել են, որ քաղաքը աղտոտելով վնասում են հենց իրենց: Քաղաքին անշուք տեսք են հաղորդում հատկապես կիսաքանդ  շինությունները, դրանց կողքով քայլելիս քեզ թվում է, թե  կողքիդ այդ պահին կան ուրվականներ: Հենց դրանց մեջ մարդիկ թափում են առօրյա աղբը, որը երևի` ալարում են թափեն աղբամանը: Բոլոր բացասական գծերից ամենավատը քաղաքի իշխանությունն է, որն ընդհանրապես չի հոգում քաղաքի և դրա բնակչության մասին: Իսկ լավ գծերից է քաղաքի կանաչ  միջավայրը, որի շնորհիվ քաղաքում համեմատաբար մաքուր օդ կա: Քաղաքում քիչ չեն նաև գեղեցիկ հուշարձանները, եկեղեցիները: Բայց քաղաքի ամենամեծ առավելությունը այն է, որ ես այստեղ ունեմ ընկերներ, հարազատներ և ծանոթներ: Երևի թե հենց սա էլ օգնում է աչք փակել քաղաքի բացասական կողմերի վրա և նկատել միայն լավը: