Իմ ուսուցիչը

Լուսանկարը՝ Դիանա Շահբազյանի

Լուսանկարը՝ Դիանա Շահբազյանի

Ես որոշել եմ գրել իմ շատ սիրելի ուսուցիչ պարոն Եղյանի մասին, ով զգալիորեն փոխեց կյանքի, մարդկային հարաբերությունների, ինչու չէ նաև ուսման նկատմամբ իմ բոլոր պատկերացումները:

Մարդ, ում նշանաբանն է սեփական թերություններից չամաչելը, քանզի, մեծ փիլիսոփայի խոսքերով ասած, մեր թերությունները մեր առավելությունների շարունակությունն են:
Մարդ, ով սկզբունք է դարձրել ժպիտով դասարան մտնելը և դուրս գալը:
Լինելով պատմության ուսուցիչ՝ նա նաև սցենարիստ է, դրամատուրգ, հրաշալի գիտի դասական, ռոք երաժշտություն…
Ունի տասը հազար նմուշից բաղկացած դրամների հավաքածու… Ինձ մոտ այնպիսի տպավորություն է ստեղծվել, որ նա կարդացել է ողջ համաշխարհային գրականությունը, կինոյի, ֆուտբոլի շատ լավ գիտակ է:
Չնայած իր՝ մոտ վաթսունամյա տարիքին՝ սիրում է բարձրանալ լեռներ, գիշերել բնության գրկում, և վերջապես մի մարդ է, ով չի ամաչում անգամ աշակերտների մոտ իրեն խենթ անվանելուց:
Հրաշալի բանաստեղծ…

Ինձ ապացուցեք, որ սերը մեղք է,
Մեղսագործ է նա, ով սիրել գիտե,
Այն ժամ ինձ այրեք հերետիկոսի պես,
Ու մոլորյալիս խարույկ բարձրացրեք:
Ռոբերտ Եղյանը շուրջ երեսունյոթ տարվա ուսուցիչ է, շատ է սիրում իր աշխատանքը, նույնիսկ հաշվի չի առնում այն, որ այսօր մեր չեն գնահատում մանկավարժի աշխատանքը, բայց երեխաների հետ շփումը, նրանց ներաշխարհը, նրանց հետ հարաբերվելը նրա համար մի անբացատրելի երջանկություն է, որը երևի թե միայն ուսուցիչը կհասկանա:

-Չե՞ք ափսոսում, որ գիտական աշխատանքով չզբաղվեցիք,-հարցնում եմ սիրելի ուսուցչիս:
-Ամենևին չեմ ափսոսում, որ գիտության մեջ խորանալու փոխարեն ընտրել եմ դպրոցը: Մեծամտություն չհամարեմ, զգում եմ՝ երեխաներին պետք կգամ, դեռ, առայժմ պետք եմ: Դեռ ինչքան կտևի չգիտեմ, բայց առայժմ զգում եմ իմ մեջ այդ ուժը:

-Ձեր կյանքից կպատմե՞ք հետաքրքիր դեպք:
-Իմ կյանքը շատ հարուստ է եղել և վերելքներով, և կտրուկ անկումներով, բայց ես երբեք չեմ հուսահատվել, միշտ զգացել եմ, եթե անկում կա, միշտ դրան կարող է հաջորդել վերելքը, պայքարել վերելքի համար և երբեք չհուսահատվել: Իմ շրջապատում էլ, իմ աշակերտներին էլ ես անընդհատ այդ ոգով եմ դաստիարակել, որ երբեք հուսահատվել պետք չէ, և կյանքը միշտ է պայքար, անգամ խաղաղ պայմաններում, և, եթե մարդը ձգտում է իր նպատակներին հասնել, նա պետք է անընդհատ պայքարի:

-Ի՞նչ կասեք այսօրվա երիտասարդության մասին:
-Ես չեմ սիրել, օրինակ, այն երիտասարդներին, որոնք արդեն իսկ կյանքին սև ակնոցով են նայում, ինչո՞ւ պետք է ես՝ շուրջ վաթսունամյա տարիքի մարդս, կյանքին նայեմ վարդագույն ակնոցով և հավատամ լավ ապագային, իսկ նրանք՝ ոչ: Ես պիտի բարի նախանձով լցվեմ այսօրվա երիտասարդների նկատմամբ, որովհետև այսօր նրանք պիտի ապրեն ուրիշ կյանքով: Ու հանկարծ մարդիկ են, որոնք ելնելով այսօրվա դժվարություններից, մռայլվում են, լավ ապագա չեն տեսնում, հուսահատված են… Աշխատում եմ այնպես անել, որ իմ աշակերտները երբեք այդպիսին չլինեն:
-Ինչպիսի՞ մարդ եք շրջապատում:
-Շատերի կողմից շատ ջերմ ընդունված, բայց նաև հակառակորդներ հավանաբար: Երևի պատճառը այն է, որ ես չեմ հարմարվում կեղծիքին, հակադրվում եմ, ունեմ իմ որոշակի սկզբունքները, որոնք ոմանց դուր չեն գալիս: Սակայն դա ինձ ամենևին չի հուզում, որովհետև, եթե ես ուրիշների կարծիքով շարժվեմ, այդ ժամանակ կկորցնեմ իմ սեփական եսը: Բայց ամեն դեպքում, խելացի մարդկանց կարծիքը միշտ էլ հաշվի առնել պետք է: 

Ապագան գնահատող երիտասարդներին

Լուսանկարը՝ Տաթեւիկ Տեր-Հովհաննիսյանի

Լուսանկարը՝ Տաթեւիկ Տեր-Հովհաննիսյանի

Կարծում եմ շատ երիտասարդներ են մտահոգվում բարձրագույն կրթություն ստանալու մասին, ինչն այնքան էլ հեշտ չէ, և անհրաժեշտ է հաղթահարել մի շարք խնդիրներ: Ինքս կանգնած եմ նման խնդրի առաջ և ուզում եմ խոսել այդ մասին:

Հայաստանում երիտասարդների մեծամասնությունը խնդիր ունի բուհ ընդունվելու և սովորելու: Նախ, աշակերտը դպրոցում չի ստանում գիտելիքի այնպիսի պաշար, որով հնարավոր կլիներ ընդունվել բուհ և սովորել անվճար: Այստեղ առաջ է քաշվում մասնավոր պարապելու խնդիրը, ինչի հնարավորությունը ոչ բոլոր ընտանիքներն ունեն: Ըստ իս, սա ամենահիմնական պատճառն է,որի արդյունքում երիտասարդները մասնագիտություն ձեռք չեն բերում:

Բացի այդ, կան այլ բազմաթիվ հարցեր, որոնք ուզում եմ բարձրացնել: Այդպիսիք են, օրինակ, անվճար տեղերի քիչ քանակը, որը նույնպես կրճատում է անվճար սովորելու հավանականությունը: Անվճար սովորելու այլ եղանակներ էլ կան: Օրինակ, ուսանողական վարկերի տրամադրում երիտասարդներին: Սա ողջունելի քայլ է մեր երկրում, սակայն չի համապատասխանում մերօրյա իրականությանը: Շատերն այսօր իրենց մասնագիտությամբ չեն աշխատում,այս դեպքում արդեն խնդիր է առաջանում` ինչպես վճարել վարկը արդեն բուհն ավարտած երիտասարդին:

Այս և այլ խնդիրներն էլ ավելի են բարդացնում և անհասանելի են դարձնում բարձրագույն կրթությունը, երբ խոսքը վերաբերվում է գյուղաբնակ երիտասարդներին: Գյուղում ապրող երիտասարդը բարձրագույն կրթություն ստանալու նպատակով պետք է տեղափոխվի մայրաքաղաք: Այս դեպքում վերը նշված խնդիրներին գումարվում են նորերը: Նախ, հանրակացարանների բացակայության պատճառով ծնողները պետք է վարձեն բնակարան: Իսկ գյուղատնտեսությամբ զբաղվող մարդը չի կարող վարձել բնակարան, որովհետև չունի կայուն եկամուտ:

Մի խոսքով, ՀՀ կրթական համակարգը շատ է սահմանափակում աշակերտի, դիմորդի և ուսանողի հնարավորություններն ինքնուրույն կայանալու համար:

Կոչ եմ անում բոլոր հասակակիցներիս մտածել այս և այլ խնդիրների մասին և հանդես գալ դրանց լուծման մասին առաջարկություններով: 

Մրցանակ «Ես եմ» կինոփառատոնում

Հոկտեմբերի 1-ից 4-ը Ծաղկաձորում անցկացված «Ես եմ» միջազգային երիտասարդական կինոփառատոնում մրցանակ շնորհվեց «Դեպի փոփոխություններ» ֆիլմին (ռեժիսոր՝ Սամվել Մքոյան, Վանաձոր)։ Ֆիլմը պատմում է LousneLius ալտերնատիվ ռոք խմբի մասին։ Տարբեր երկրներից փառատոնին ներկայացված մոտ 200 ֆիլմից ընտրվել էին 60-ը, որոնցից 4-ը «Մանանա» կենտրոնի մարզային պատանի թղթակիցների կողմից ստեղծված ֆիլմեր էին։

Լուսանկարները՝ Լաուրա Սահակյանի

Քաղաքի մի ծայրից մյուսը

Լուսանկարը՝ Սյուզաննա Քոսյանի

Երբ օրենք ընդունվեց ավագ դպրոցների մասին, ես այդ ժամանակ 8-րդ դասարանում էի սովորում։ Ուղղակի սարսափելի էր թվում, թե ինչպես պետք է բաժանվեմ իմ դասարանից, թե ինչպես պետք է օգտվեմ երթուղայինից, եւ վերջապես ինչպես կընդունի ինձ իմ նոր շրջապատը։ Դրական կողմերի մասին չեմ էլ խոսի։ Այն աշակերտների համար, ովքեր ծայրամասերում են ապրում, մեծ խնդիր է տրանսպորտը։ Ես ինքս ապրում եմ ծայրամասում, եւ ինձ համար ամենամեծ խնդիրը դա է, հատկապես ձմռանը։ Կամ երթուղային չի լինում, կամ եթե անգամ լինում է, արդեն դասից ուշացած ենք լինում։ Երբ մտածում էին այս համակարգի իրացման մասին, պետք է մտածեին նաեւ երթուղայինների խնդրի մասին եւ հատուկ դպրոցական ավտոբուսներ հատկացնեին։ Եվ հետո, գործազրկության բարձր մակարդակ ունեցող Վանաձորում շատերի համար այդքան էլ հեշտ չէ ամեն օր 200 դրամ հատկացնել աշակերտի տրանսպորտի համար, մանավանդ, եթե ընտանիքից դպրոց են հաճախում երկու կամ ավելի երեխաներ։

Իմ ընտանիքը և պանդխտությունը

 Նորից ու նորից տխրությունն ու թախիծը թակեցին դուռս, և ես ինքնաբերաբար թուղթն ու գրիչը ձեռքս առնելով, սկսեցի գրել:

Պանդխտություն: Երևույթ, ինչը հոգով ու սրտով ատում եմ, բայց, ցավոք սրտի, այն դարձել է իմ կյանքի, իմ ընտանիքի մի մասը:

Տխուր է պանդուխտ հայր ունենալը և գիտակցելով՝ ծնողիցդ հեռու գտնվելը:

Ցավոք, հայրենիքում աշխատանք չգտնելու պատճառով շատ ու շատ հայրեր բռնում են արտագնա աշխատանքի ուղին: Այդպիսին է նաև իմ ընտանիքը: Տխուր է, բայց սա է իրականությունը:

Ես փոքր էի, դեռ նույնիսկ մեկ տարեկան չկայի, երբ հայրս, հայրենիքում աշխատանք չգտնելով, բռնեց արտագնա աշխատանքի ուղին: Այդ օրվանից շատ տարիներ են անցել, բայց………. բայց ոչինչ չի փոխվել, ամեն ինչ նույնն է, հայրս դեռ աշխատում է արտերկրում: Մինչև օրս կարոտն անբաժան է ինձնից: Ինձ տարիները չեն փոխել, ամեն տարի նույն զգացողությամբ վարկյան առ վարկյան սպասում եմ Նոր Տարուն որպեսզի տեսնեմ հայրիկիս, որպեսզի ամուր-ամուր գրկեմ նրան ու կարոտս առնեմ:

Գիտեմ, որ միայն ես և իմ ընտանիքը չենք այս գարշելի երևույթի զոհը, որ իմ ընտանիքի նման շաաաատ ու շաաաատ ընտանիքներ զոհն են պանդխտության: Բայց ես ուղղակիորեն չեմ կարողանում հավատալ, իսկ ավելի շուտ չեմ ցանկանում հավատալ, որ ես իմ հայրիկին կարող եմ տեսնել տարվա ընթացքում մեկ կամ երկու ամիս:

Եվ այսքանից հետո լուռ երազում եմ, որ իմ հայրենիքից կվերանա այդ տախտկալի երևույթը՝ պանդխտությունը և կջնջվի այդ բառը մեր մայրենի լեզվից: Հուսով եմ, որ իմ հայրենիքում կլինեն անթիվ ու անհամար աշխատատեղեր և ոչ մի հայր, ոչ մի ծնող իր ընտանիքը չի թողնի արտագնա աշխատանքի մեկնելու համար:

Ես չեմ մեղադրում ոչ մի ծնողի և իրավունք էլ չունեմ մեղադրելու, որովհետև ամեն մի ծնող իր պարտքն է համարում իր երեխայի, իր ընտանիքի համար հացի գումար վաստակելը:

Հուսով եմ, որ մի պայծառ և արևոտ օր, երբ աչքերս բացեմ՝ կտեսնեմ, որ պանդխտությունը վերացել է իմ հայրենի երկրից և իմ հայրն էլ իր հայրենիքում է՝ իմ կողքին:

Վանաձորը` և լավ, և վատ

Լուսանկարը՝ Դիանա Ղազարյանի

Լուսանկարը՝ Դիանա Ղազարյանի

Ցանկացած քաղաք ունի իր դեմքը, ճարտարապետական իր ոճը, բարքերը, ավանդույթները, ունի իր զարգացման հեռանկարները: Քաղաքը, ինչպես և ամեն մի ուրիշ բնակավայր, կառուցվում ու շենանում է սերնդեսերունդ` միևնույն է, նոր է այն, թե` հին: Ես կփորձեմ ներկայացնել իմ հարազատ քաղաք Վանաձորը:

Ինչպես ցանկացած քաղաք, Վանաձորը ևս ունի իր լավ ու վատ կողմերը: Թերևս առաջին վատը`քաղաքի աղտոտվածությունն է: Մարդիկ իսկապես մոռացել են, որ քաղաքը աղտոտելով վնասում են հենց իրենց: Քաղաքին անշուք տեսք են հաղորդում հատկապես կիսաքանդ  շինությունները, դրանց կողքով քայլելիս քեզ թվում է, թե  կողքիդ այդ պահին կան ուրվականներ: Հենց դրանց մեջ մարդիկ թափում են առօրյա աղբը, որը երևի` ալարում են թափեն աղբամանը: Բոլոր բացասական գծերից ամենավատը քաղաքի իշխանությունն է, որն ընդհանրապես չի հոգում քաղաքի և դրա բնակչության մասին: Իսկ լավ գծերից է քաղաքի կանաչ  միջավայրը, որի շնորհիվ քաղաքում համեմատաբար մաքուր օդ կա: Քաղաքում քիչ չեն նաև գեղեցիկ հուշարձանները, եկեղեցիները: Բայց քաղաքի ամենամեծ առավելությունը այն է, որ ես այստեղ ունեմ ընկերներ, հարազատներ և ծանոթներ: Երևի թե հենց սա էլ օգնում է աչք փակել քաղաքի բացասական կողմերի վրա և նկատել միայն լավը: 

Վանաձոր

Ես ապրում եմ Վանաձորում: Վանաձորը մեծությամբ  3-րդ քաղաքն է հանրապետությունում: Ի տարբերություն միայն քսաներորդ դարում կառուցված քաղաքների, Վանաձորը հարյուրամյակներ առաջ է հիմնադրվել: Իմ քաղաքն ունեցել է մի քանի անուն` 13-րդ դարում  քաղաքը անվանել են Ղարաքիլիսա, որը նշանակում է Սև եկեղեցի, հետո 1935-ին վերանվանվել է Կիրովական, իսկ 1991-ից` Վանաձոր: Ոչ բոլորը  կարող են պարծենալ, որ իրենց քաղաքը և’ առողջարանային, և’ արդյունաբերական կենտրոն է: Իմ բնակավայրը չեմ կարող ասել, որ թերություններից զերծ մնացած քաղաք է, մանավանդ 1988-ի երկրաշարժից հետո Վանաձորը նույնպես դարձավ աղետի գոտի, և մինչև այսօր էլ կարող եք տեսնել երկրաշարժից հետո մնացած փլատակներ, բազմաթիվ տնակավաններ, որտեղ դեռևս շարունակում են ապրել աղետյալ ընտանիքներ: Ասացի` արդյունաբերական քաղաք, բայց երևի սովորույթի ուժով, քանի որ այսօր չեն աշխատում նաև գործարանները, ու նախկին բանվորներն ու ինժեներները կամ զբաղվում են մանր առևտրով, կամ վաղուց բռնել են արտագաղթի ճամփան: Մենք` վանաձորցիներս, չնայած այս ամենին, սիրում ենք մեր քաղաքը և կարծում ենք, որ ցանկացած մարդ այցելելով Վանաձոր, հեռանում է լավ տպավորություններով: Վանաձորը հարուստ է հնագիտական հուշարձաններով: Վանաձորում գործում է երկու բարձրագույն ուսումնական հաստատություն: Չնայած դրան, երիտասարդների մեծ մասը ձգտում է գնալ մայրաքաղաք սովորելու: Մեղմ կլիման և զովաշունչ բնությունը Վանաձորը դարձնում է բուժման և հանգստի համար ցանկալի վայր: Հատկապես ամառվա ամիսներին քաղաքը աշխուժանում է, երիտասարդանում, քանի որ Վանաձոր են վերադառնում ուսանողները, արտագաղթած վանաձորցիների երեխաները, ինչպես նաև բազմաթիվ հովեկներ, որոնք երեկոյան խումբ-խումբ զբոսնում են, զրուցում, ծիծաղում: Երանի միշտ այդպես լիներ:

«Ես փորձում եմ երիտասարդներին հանել անտարբեր վիճակից»

-Խնդրում եմ  ներկայացեք:
-Ես Անահիտ Կարապետյանն եմ: Վանաձորի «Գայաննա» մարզամշակութային կենտրոնի պարուսույց և Վանաձորի «Հորովել» երգի -պարի անսամբլի պարուհի:

-Ինչպե՞ս որոշեցիք  ընտրել այս ուղին:
-Շատ փոքր տարիքում, մոտավորապես երևի հինգ տարեկան էի, անընդհատ հեռուստացույցով պարեր էի  դիտում և փորձում էի կրկնօրինակել: Հենց այդ ժամանակ էլ մայրիկս  նկատեց, որ ես հակում ունեմ դեպի պարը, և որոշեց ինձ պարի դասընթացների տանել հենց իր կենտրոնում, և այդպես ես սկսեցի պարել:

-Ի՞նչն է ավելի հարազատ պարի բնագավառում. Ի՞նչ պարեր եք նախընտրում:
-Տեղափոխվենք երևի նորից մանկություն: Փոքր տարիքում ես միշտ ասում էի, թե հայկական պարեր հաստատ չեմ պարի, ու մասնագիտությունս երբ ընտրեմ, կզբաղվեմ ուրիշ պարերով: Բայց ստացվեց ճիշտ հակառակը. Ես ավելի շատ հիմա զբաղվում եմ ազգագրական պարերով, անսամբլում աշխատանքի բերումով: Բայց ազգագարականին զուգահեռ ուսումնասիրում եմ բոլոր ոճերը և փորձում եմ ամեն ոճի մեջ գտնել իր հետաքրքիր կողմը, կարելի ասել, կյանքի ամեն հատվածում ինչ-որ մի բան ավելի հոգեհարազատ է դառնում կախված զգացողություններից, այդ պահին կյանքում կատարվող տարբեր հետաքրքիր բաներից:

-Հայաստանում մանկության տարիներին շատերն են սիրում պարել, սակայն հետագայում պարողներին մի տեսակ այլ աչքով են նայում:

- Մեր օրերում այդպես մտածողները ավելի քիչ են: Հիմնականում ավելի շատ խնդիրներ են առաջանում կապված տղաների հետ: Հայերի մեջ այդպիսի բան կա, որ տղաները չպիտի պարեն: Չիտեմ դա ինչի հետ է կապված: Ամեն դեպքում պարը պիտի զարգացնեն և’ տղաները, և’ աղջիկները, մանավանդ ազգագրական պարի մեջ մեծ է տղաների դերակատարությունը, որպեսզի պարի ողջ ճոխությունը և շքեղությունը հետագա սերունդներին ավելի լավ փոխանցվի:  Հույս ունեմ, որ առհասարակ արվեստի նկատմամբ գնալով հարգանքը կմեծանա: Ցավոք, մանավանդ մարզերում, արտիստների նկատմամբ այդքան էլ ճիշտ վերաբերմունք չի ձևավորված:

-Ի՞նչ ծրագրեր ունեք:
-Պարի հետ կապված պլանները շատ-շատ են: Ես կես-կատակ, կես- լուրջ միշտ ասել եմ, որ պիտի աշխատեմ մտնել պարի պատմության մեջ, ու ինչպես ես եմ հիմա ուսումնասիրում ինչ-որ հայտնի մարդկանց կենսագրություններ, որ ժամանակին ինչ-որ բան ներդրել են այս ամենը զարգացնելու համար, ես էլ պիտի ինչ-որ բան անեմ, որպեսզի հետագայում իմ մասին էլ խոսեն: Ներկա պահին փորձում եմ մարդկանց մեջ ակտիվացնել պարի հանդեպ սերը, որպեսզի մարդիկ հասկանան, որ պարը ուղղակի շարժվել չէ: Պարը շատ ավելին է, ու պարի միջոցով հնարավոր է ազատվել սթրեսից, հնարավոր է մարմնին  տալ հանգստություն, ինքնաարտահայտվել… Ուզում եմ մեր երկրում զարգացնել մյուզիքլային ժանրը, բայց դա երևի մի փոքր ավելի ուշ  կլինի, երբ ավելի վստահ կլինեմ իմ ուժերի վրա: Իսկ մոտ օրերս նախատեսվում է ֆլեշ-մոբ. հանգիստ եմ ասում, որովհետև արդեն ամեն ինչ պատրաստ է: Ֆլեշ-մոբը նվիրված է  պարարվեստի տոնին, որովհետև քաղաքում  մեր տոնը երբեք չեն նշել, (համենայն դեպս ես չեմ հիշում, որ հանրության մեծամասնությունը տեղյակ լինի, որ կա նման տոն, շնորհավորեն պարողներին): Ֆլեշ-մոբը նաև կօգնի մարդկանց` ազատվել բարդույթներից ու չամաչել պարելուց:

-Իսկ եթե ոչ պար, ապա ի՞նչ մասնագիտություն կընտրեիք:
-Ինձ թվում է, եթե ես չլինեի պարուհի, ապա կընտրեի բեմի հետ կապված մասնագիտություն:

-Իսկ բացի պարից ուրիշ ինչո՞վ եք զբաղվում:

-Բացի պարը ես զբաղվում եմ լեռնագնացությամբ, ժայռամագլցմամբ, սլեքլայնով, լրագրությամբ, փորձում եմ իմ ուժերը թատերական արվեստի մեջ և քաղաքացիական ակտիվ դիրքորոշում ունեմ: Ես փորձում եմ երիտասարդներին հանել անտարբեր վիճակից:

-Ի՞նչ խորհուրդ կտաք երիտասարդներին մասնագիտության ընտրության հարցում:
-Ամեն մարդ պիտի զգա, թե ինչն է իրեն հոգեհարազատ: Պետք չէ կենտրոնանալ այն բանի վրա, թե ինչը շատ գումար կբերի, ինչն է ավելի ընդունված: Իհարկե, դա էլ պետք է նկատի ունենալ, բայց ավելի շատ պետք է լսել սրտի ձայնին, հաշվի առնել նախասիրությունները: