Պաղջրի ծանր օրերը

Մեր գետը` Պաղջուրը, գյուղի հպարտությունն է, զարդը: Այն հոսում է երկու ժայռերի արանքով: Երբ վերևից նայում ես, ասես ադամանդակուռ արծաթյա գոտի լինի: Առաջ գնում էինք գետ` լողալու, բայց մարդիկ այնքան շատ էին, որ տեղ էլ չէր լինում: Իսկ հիմա … Այն հսկա գետը դարձել է առու:

Եվ այս ամենի պատճառն այն մարդիկ են, ովքեր կառուցեցին այն երկու չարաբաստիկ ՀԷԿ-երը: Եվ սա դեռ քիչ չէ, ասում են, մի քանիսն էլ պիտի  կառուցեն:

Հէկ-երի կառուցման հարցում ամբողջ գյուղը դեմ էր: Գյուղը շատ պայքարեց. ամեն օր ցույցեր, ընդվզումներ: Բայց, քանի որ ՀԷԿ կառուցողների թիկունքում իշխանավորներ էին կանգնած, ամեն ինչ ապարդյուն էր. գյուղը պարտվեց: Եվ Պաղջուրը սկսեց ցամաքել…

 

astghik ghazaryan

Քաղցր հուշեր

Երբ պապիկս ջահել էր ու հարուստ, հաճախ էր գնում Իջևան՝ առևտրի: Մեզ էլ՝ իր չորս թոռներին՝ ինձ, Սարգսին, Դավթին ու Մարիամին, հետն էր տանում: Ավելի ճիշտ, չէր տանում, այլ մենք էինք մեքենայում թաքնվում ու հենց տանից հեռանում էինք, այն ժամանակ դուրս էինք գալիս:
-Վայ, ես ձեր…,- այս էր լինում նրա արձագանքը, երբ տեսնում էր մեզ:
Բայց շուտով պապիկը սկսեց ստուգել՝ մեքենայի մե՞ջ ենք, թե՞ չէ: Մեզ էլ մնում էր նրան համոզելը: Երբ ճանապարհին խելոք չէինք մնում, պատժվում էինք. հաջորդ օրը, որքան համոզում էինք, չէր տանում:
Մեր Իջևան գնալու գլխավոր պատճառն այն էր, որ պապիկը էնտեղ մեզ համար համով բաներ էր առնում. պաղպաղակ, քաղցրավենիք, ըմպելիք և շատ ուրիշ բաներ:
Մի օր էլ առաջին մեթոդով, այսինքն, թաքնվելով, ճամփա ընկանք: Բայց ճանապարհի կեսից հասկացանք, որ չենք գնում այնտեղ, որտեղ որ ամեն անգամ տանում էր մեզ պապս: Պարզվեց, որ գնում ենք գազալցակայան: Հետդարձին մեքենան կանգ առավ:
-Հը՞, պապ:
-Երեխեք, պետք ա հրենք:
Պապիկը միայնակ չէր կարող հրել, ու մենք անցանք գործի, իսկ պապը նստեց մեքենայի ղեկին: Մինչև գյուղի տակը՝ մոտ մեկ կիլոմետր, հրեցինք, և պապը մի պահ կանգ առավ ու ասաց.
-Թու՛, «տումբլերը» մոռացել եմ բացեմ:
Այդ օրվանից արդեն հարցնում էինք, թե ո՞ւր է գնում: Չնայած մենք հիմա այդ պատմությունը հիշելիս մի լավ ծիծաղում ենք, բայց այդ պահին այդքան էլ ծիծաղելի չէր:

 

Ազատամուտ

Ինձ հուզում է իմ ծննդավայրի՝ Ազատամուտի անցյալը, ներկան և ապագան: Ազատամուտը հիմնադրվել է 1970 թվականին «Բետոնիտ» գործարանի աշխատողների համար:  Ազատամուտը  ավան էր, սակայն Սովետական Միության փլուզումից հետո Ազատամուտը դարձավ գյուղ, «Բետոնիտը» փակվեց: Դրանից հետո Ազատամուտի բնակիչները սկսեցին արտագաղթել: Ազատամուտից շատերը հեռացան: Մարդիկ, ովքեր մնացել էին, տուժեցին հայ-ադրբեջանական պատերազմի ժամանակ: Շատ-շատերը թողեցին իրենց ընտանիքները և գնացին պատերազմ: Շենքերի վրա երևում են ռմբակոծության հետքերը: Գյուղն անընդհատ ռմբակոծվում էր: Հրետակոծությունից շատերը զոհվեցին:

Բնակչության մեծ մասը մեկնեց արտագնա աշխատանքի, իսկ մյուս մասը որոշեց զբաղվել ածխագործությամբ: Մինչև օրս էլ նրանք այդ գործով են զբաղվում: Սակայն այդ կերպ նրանք աղտոտում են մեր գյուղով հոսող Աղստև գետը: Երեկոյան գալիս է մի պահ, որ գյուղի օդը պատվում է ծխով: Մոտակա գյուղերից մեր գյուղի շենքերը չեն երևում, քանի որ օդը պատված է ծխով: Ածխագործությամբ զբաղվողներն անտառից ապօրինի փայտ են կտրում: Մարդիկ գետի մոտակայքում տեղադրում են մետաղյա տակառներ, փայտը դրանց մեջ վառում, մի փոքր բոցավառվելուց հետո փայտի վրա ջուր են լցնում, մարում կրակը և այդ կիսաածխացած փայտը տանում, վաճառում: Այդպես են  գոյատևում: