Ուզում եմ խոսել մի գրքի մասին, որն ինձ իսկապես շատ բան սովորեցրեց: Խոսքը հոգեբան Էրիխ Ֆրոմի «Սիրելու արվեստը» գրքի մասին է: Հաճախ, երբ շրջապատում սիրո և սիրելու մասին խոսակցություն է սկսվում, չգիտես` ինչու, բոլորի մտքին առաջինը գալիս է սեր հակառակ սեռի նկատմամբ: Բայց չէ՞ որ սեր մենք տածում ենք նաև մեր ծնողի, մեր եղբոր, մեր դրացու հանդեպ: Գիրքը կարդալուց հետո հասկացա, որ իրոք, սիրելը արվեստ է:
Որևէ արվեստ սովորելիս, օրինակ` նկարչություն, մենք առաջինը փորձում ենք սովորել, թե ինչպես կտավը ձգել, ինչպես գույները խառնել, նույնիսկ սովորում ենք, թե որտեղից ներկերը գնել, որ մատչելի լինի, սովորում ենք ստվերների կարևորության մասին: Սիրելու ժամանակ դա նույնն է. մենք հաճախ սիրում ենք միայն այն ժամանակ, երբ մեզ են սիրում, հաճախ ուրախանալու փոխարեն ուրիշի երջանկությամբ, նախանձով ենք լցվում, հաճախ ընկածի կողքով անտարբեր անցնում ենք, որովհետև նա լավ տեսք չունի, գետնին նստած է, կեղտոտ է, և հնարավոր է` բակտերիաները մեզ կծեն: Հավատացեք, ես երբեք մուրացկանների գումար չեմ տվել, իհարկե, կան բացառություններ (եթե տեսնում եմ, որ տեղաշարժվելու խնդիր ունի՝ տալիս եմ, իսկ երբ հակառակն է, այսինքն՝ աշխատունակ է, բայց ընտրել է հեշտ ճանապարհը, չեմ տալիս), բայց գիրքը շատ բան փոխեց: Ես արդեն երեք անգամ գումար հավաքող, տեղաշարժվելու որևէ խնդիր չունեցող մուրացկանի առանց մեկ վայրկյան անգամ մտածելու գումար եմ տվել:
Գիրքը հոգեբանական վերլուծություններով լեցուն է, որն ավելի է իմաստ հաղորդում բովանդակությանը: Կային տողեր, որ երկու և ավելի անգամ եմ կարդացել, որպեսզի իմաստը ճիշտ հասկանամ:
Խակ սերն ասում է` ես քեզ սիրում եմ, որովհետև քո կարիքն ունեմ, հասուն սերն ասում է` ես քո կարիքն ունեմ, որովհետև սիրում եմ քեզ: Այս տողերը գրքում ներառված էր այն բաժնում, որտեղ ներկայացված է սիրահարվածության մասին նյութ (սիրո բնույթը դա էր), բայց ես պետք է այս տողերը նաև վերագրեմ թե՛ ծնողական սիրուն, թե՛ եղբայրական, թե՛ դրացիական: Ես իմ ծնողին չեմ սիրում այն բանի համար, որ նրա կարիքն ունեմ, այլ ես նրա կարիքն ունեմ, որովհետև սիրում եմ նրան, և նույնը եղբոր, քրոջ, հարազատի, հարևանի, ընկերուհու և այլոց նկատմամբ:
Երբ մեզանից օգնություն են խնդրում մարդիկ, վերցնենք ամենապարզ օրինակներից ինձ համար. ընկերուհիս հանդիսության է պատրաստվում, և նրան համապատասխան զգեստ է պետք: Նա բնականաբար կդիմի ինձ, ես կամ կմերժեմ նրան, կամ կխաբեմ, կամ ճիշտը կասեմ` գիտես, ես իմ հագուստը չեմ սիրում տալ այլ մարդկանց, կամ էլ մեծ սիրով կտամ, ժպիտով էլ պայման կդնեմ` ինչպես տվել եմ, այնպես հետ ստանամ: Եթե նա ինձ է դիմել, ուրեմն վստահ է եղել, որ կարող եմ օգնել, որ ես այն մարդն եմ, որ իրեն այդ հարցում կաջակցեմ, իսկ եթե մերժեմ, հուսախաբ կանեմ մի մարդու, ով ինձ իր ընկերուհին է համարում: Դա էլ է սիրել նշանակում, դա էլ է արվեստ, մենք պետք է դետալ առ դետալ սովորենք օգնել այն մարդկանց, ովքեր մեզ են դիմել, իսկ եթե ձեզ չեն դիմել օգնության խնդրանքով, բայց ակնհայտ է, որ օգնության կարիք կա, մի առաջարկեք ձեր օգնությունը, քանի դեռ նա ձեզ չի դիմել: Սա էլ ընդունեք որպես հորդոր-խնդրանք ապագա հոգեբանից: