Ո՞վ չի սիրում քնել: Եթե ինչ-որ մեկը հիմա կարդալով գրածս ասաց`ես, ես նրան կասեմ՝ դու էս կյանքից բան չես հասկանում: Հա: Բա, մա՞րդ էլ քնելը չսիրի:
Լավ, ես ուրիշների հետ գործ չունեմ: Օրինակ, ես քնել շատ եմ սիրում: Գիտե՞ք ինձ համար շատ սիրելը որն ա՝ երբ միշտ ուզում եմ քնել, բայց մտածում եմ, որ երբ քնեմ, կյանքիցս կծախսվի մի քանի ժամ, և այդ ժամերի ընթացքում տեղի կունենա ինչ-որ անհավանական բան, որը ես բաց կթողնեմ, բայց այնուամենայնիվ, եթե ես արդեն պառկեցի, ինձ համար մեկ ա, աշխարհքն էլ փլվի, ես պիտի քնեմ:
Հիշում եմ, մի ժամանակ դպրոցից գալիս էի տուն ու ժամերով նստում համակարգչիս առաջ, իսկ մերոնք ասում էին. «Դրա փոխարեն գնա քնի, մի քիչ հանգստացի»: Իսկ հիմա: Հիմա ես հասնում եմ տուն ու մեռածի պես քնում մինչև գիշերվա 10-ը, ու ինձ զոռով չեն կարողանում արթնացնել, որ դաս անեմ.
-Վահե, դու դաս չունե՞ս, արագ հել` դաս արա, ցերեկվա 3-ից քնած ես, այ տղա,- բարկանում է մայրիկս:
-Հաաաա, մա, սպասի, բան ա, ինչ ա, ժամմը… ,- կիսաքուն հազիվ էս եմ կարողանում ասել:
Ու երբ մարդ ցերեկը քնում է, իրիկունն իր համար արթնանալը տանջալի բան է: Նախ, արթնանում եմ ու առանց աչքերս բացելու մտածում եմ. «էս ո՞ր թիվն ա, ո՞վ եմ ես, ու՞ր եմ ես»: Հա, ասեք, որ էդպես ա: Գոնե մի անգամ ցերեկը մի քանի ժամով քնածներն ինձ կհասկանան:
Ես նույնիսկ յուրօրինակ ռեկորդ ունեմ՝ 22: Հա, դու ճիշտ հասկացար. ես մի անգամ քնել եմ 22 ժամ: Դե, պարզ ա, մի երկու անգամ ստիպած եղա բղավել տնով մեկ. «Մեկդ մի-քիչ ջուր բերեք», բայց խմելով ջուրը, ես ուղղակի բարձս ուղղել եմ ու նորից քնել: Այս արձակուրդներին որոշել եմ թարմացնել ռեկորդս ու վերջիվերջո մի ամբողջ օր՝ 24 ժամ, հանգիստ քնել:
Լավ, է, քունս տարավ, իսկ գլուխս էս ամանորյա շարժից դեռ տրաքում ա: Գնամ` քնեմ, մի քիչ հանգստանամ:

Ամենօրյա թոհուբոհի մեջ ինձ մենակ մի բան չի հերիքում: Հա, էդ բանը շատ օգտակար ու պարտադիր բան ա: Դե, հիմա… Իմ մեջ էդ բանի դեֆիցիտ կա: Հիմա դու, հա, հենց դու, էս նյութը կարդում ես, բայց դեռ չգիտես, թե էդ ինչ բան ա: Որովհետև քո մեջ էլ կա դրա դեֆիցիտից: Դու ուղղակի հավես չունես մի քիչ միտքդ լարել ու հասկանալ, որ խոսքը հենց հավեսի մասին ա: Լավ ա` հավես ես անում, հիմա էս գրածս կարդում ես: Հավես հիմա ո՞վ ունի որ: Չգիտեմ: Օրինակ, ես չունեմ: Հիմա կասեք. «Տո քո տունը շինվի, հավեսն ի՞նչ ա, որ չունես»: Հա, ասում եք` ասեք: Ես ուղղակի հավես չունեմ ձեզ բացատրելու, թե ինչի ա փախնում իմ հավեսը: Հիմա ես ո՞նց ասեմ ձեզ: Պատկերացրեք, ես արդեն շատերի կողմից մոռացված հեռուստացույց եմ նայում: Ասենք թե, ինչ-որ ֆուտբոլային հանդիպում ա եթերում: Ըհը, առաջին խաղակեսը վերջացավ, ու հիմա արի` 15 րոպե գովազդների տակ տվայտի: Բայց ես չեմ ուզում: Դրա համար ես սկսում եմ հայացքով փնտրել հեռակա-հեռակառա-հեռակառավարման «վալոդիկը»…. Աա՜, կարճ ասած, «պուլտը»: Գտա: Բայց մենակ հայացքով: Էդ «պուլտ» կոչեցյալը սեղանի վրայից չարախնդորեն նայում ա վրաս ասելով. «Ուզած-չուզած պիտի հելնես տեղիցդ»: Փա՜հ: Էս «պուլտն» ինձ լավ չի ճանաչում: Ես ոտքերս ֆիքսում եմ բազմոցին, իսկ մարմինս սողեսող գնում է դեպի սեղան: Ահա ձեռքս երկարեցրի … Եվ այո՛, «պուլտն» իմ ձեռքում է: Բայց հենց այդ պահին երկրորդ խաղակեսը առանց իմ բազմոց վերադառնալուն սպասելու դավադրաբար սկսում է: Այ, էստեղ արդեն հետ ա գալիս հավեսի բացակայության սինդրոմը ու ես նայում եմ խաղը հենց այդպես՝ փորս` գետնին, ոտքերս` բազմոցին, ձեռքս` սեղանին, ուշադրությունս էլ էկրանին: Որովհետև… Որովհետև… Որովհետև ուղղակի հավես չունեմ: Քանի որ հավես չունեմ, նյութին վերջաբան գրել ու ձեզ շնորհավորել տոների կապակցությամբ, ուղղակի հավես արեք ու պատկերացրեք, որ ձեզ լիքը լավ բաներ եմ ասում, գրկում ու համբուրում եմ:

Հետգրություն .
Ով չի ուզում` չեմ համբուրում: Շատ պետքս ա…


Հիմա բազմոցին նստած էս նյութը գրելով հիշում եմ մանկությանս կախարդական պահերից մեկը: Մտքով թռչում եմ տասը տարի հետ ու ահա ես եմ վեց տարեկան Վահեն եմ` խուճուճ շեկ մազերով՝ հայելու միջից նայում եմ ինձ: Վիզս երկարեցի ու նայեցի պապիկիս սենյակ: Հա էլի, էնտեղ ա: Գնացի ու զոռով հրելով նրան, պառկեցի կողքին՝ մահճակալի վրա:
Պապիս նվնվաց, որովհետև այգուց հոգնած եկել էր հանգստանալու, իսկ ես, կոպիտ ասած, հարամ էի անում էդ հանգիստը: Ու պապիս` հաշտվելով այն մտքի հետ, որ պետք է իր ծոցում գալարվելով չթողնեմ հանգստանա, աչքերը փակելով ձևացնում էր, թե քնած է: Բայց ես էլ հո՞ գիտեմ, որ ձև ա բռնել:

-Պապի, այ պապի, հեքիաթ պատմի, էլի:

Ու պապիս բացելով սկզբից մեկ, հետո մյուս աչքը ու ծանր հոգոց հանելով ասում էր.

-Ախ, ես ի՞նչ հեքիաթ պատմեմ, չեմնալ ոչ մե հեքիաթ:

-Մեղուների հեքիաթը պատմի,- ասում էի ես ու իմանալով, որ պապս չի մերժի, ավելի հարմար էի տեղավորվում:

Մի երկու «չեմուչում» արտահայտող բառերից հետո պապս հաշտվեց իր պարտության հետ ու սկսեց.

-Իրիկվա ժամը 8-ին զանգիմ Թումայենց Խաչիկին, ասիմ. «Յար մեր տուն` քյոմագ պտի անես» ասաց. «Լավ իկյաս եմ»: Մեղուների ռամկեքին մուխ փչի, որ քնեն, գրուզավիկը էկավ, լավ է, բոլի, էլ չեմ հիշել…,- փորձեց ինձնից պոկվել պապս, բայց հասկանալով, որ փորձն անհաջող էր, շարունակեց,- գրուզավիկն էկավ, ես ու Խաչիկը սկսիյ մեղուները լցել մեջը, լցիյ, հետո նստայ, որ էթայ Կարմրաշեն … 

Լսում եմ պապիս «հեքիաթը», ու կոպերս ծանրանում են, ու արդեն կիսաքուն լսում եմ տատիկիս խոսքերը. «Բաբկեն, ջուր տվին քել բիբարները ջրի»:

Ու հետո, երբ մի քիչ էլ մեծացա, մեղուները Կարմրաշեն տանելու գործընթացին մասնակցելուց հետո միայն հասկացա, որ դա ամենևին էլ հեքիաթ չէր, այլ պապիս հոգսերից մեկը: 

Բայց ես մինչ օրս էլ հիշում եմ էդ «հեքիաթը», բայց կիսատ, որովհետև կեսից միշտ քնում էի…



Չգիտեմ` «խասյաթ» ա դարձել մոտս թե չէ, բայց ամեն ծանոթ-անծանոթ մարդուն բարև եմ տալիս: Շատ էլ լավ «խասյաթ» է: Բայց բարև տալը մի առանձին ծես ա` կախված մարդուց: Բարև տալուց առաջ էլ միշտ նայում եմ մարդու դեմքին, բռնում եմ հայացքն ու վերծանում նրա դեմքի «միմիկայով արձակած ալիքները» ու միայն հետո, ըմբռնելով և կրկնօրինակելով նրա հայացքը, ասում եմ համապատասխան արտահայտությունը:
…«Բարև, բարև ձեզ, բարլուս» կամ եթե վիճակն այնքան էլ լավ չի, պարզապես գլխով եմ անում: Բայց երբեք-երբեք չի եղել ու չի լինի այնպես, որ նայեմ մարդու դեմքին ու չբարևեմ: Իսկ եթե լինում էլ է, որ չեմ բարևում, ապա դա անում եմ դիտմամբ, որպեսզի նա վիրավորվի, բայց ոչ մեկը չի նկատում ու չի վիրավորվում: Այդ դեպքում ինձ համար նա էլ մարդ չէ: Այդ դեպքում ես նրան ուղղակի չեմ նկատում, ոչ թե չնկատելու եմ տալիս: Բայց էստեղ մի բայց էլ կա: Եթե ես բարևում եմ մեկին, ու նա, նկատելով, որ բարևում եմ, չի պատասխանում բարևիս, ես ուղղակի պատրաստ եմ նրան ոչնչացնել: Մի անգամ դասարանում նման դեպք եղավ ու ավարտվեց նրանով, որ ես ու ընկերս իրար ծեծեցինք:
Ուրեմն, էս նյութը կարդացողներ, ինձ տեսնելուց բարևեք անպայման, թե չէ, երբ չեն պատասխանում բարևիս, աչքերիս առաջ ուղղակի մթնում է:
Հ.Գ. Ամեն առավոտ արթնանալիս Ձեր ընտանիքի անդամներին բարևեք: Ախր, շա~տ լավ բան ա բարևը:

Գիտե՞ք, աշխարհում ամենաշատը ինչն եմ սիրում. մարդկանց: Հա, սիրում եմ բոլորին, «վատ» թե «լավ», դա կարևոր չի: Չնայած, ո՞նց կարևոր չի. վատն ու լավը պիտակներ են: Ինձ համար մարդը լինում է երկու տիպի` ազատ ու կախված: Կախված` առաջին հերթին կարծիքից, իսկ ազատ՝ մտքով:
Մտքից ուժեղ բան կա՞: Չէ:
Երբ մարդիկ փակում են իրենց կոպերը, աչքերի առաջ մթնում է: Բայց ես սիրում եմ տեսնել այ, էդ մութը: Տեսե’ք էլի, էդ մութը: Հա: էդ մութը թերթ ա , միտքը` գրիչ, ու երբ ես փակում եմ աչքերս ամեն անգամ, նայում եմ, թե ինչ կնկարի միտքս այդ մթության մեջ:
 Մարդկանց կարծիքներից կախվելը ինձ համար նույնն ա, թե մի թոկ կապես վզիցդ ու ծայրը գցես գետնին, որտեղ ամեն գնացող եկողը էդ պարանը քաշում ա մի կողմ: Հիմա կասեք` մեծ-մեծ ա խոսում: Չգիտեմ` մեծ-մեծ եմ խոսում թե չէ, ես խոսում եմ իմ աշխարհայացքով:
 Մենք մեր կյանքը դարձնում ենք սև ու սպիտակ, ոնց-որ շախմատի տախտակը: Բայց մենք կարող ենք էդ սև ու սպիտակ դաշտերի մեջտեղում թաքնված գունավոր դաշտեր գտնել ու ապրել գունավոր կյանքով:
 Գտեք, մի հատ հրաշալի ռոք-խումբ կա` AC/DC ու մի ֆանտաստիկ երգ ունի` Highway to hell: Էդ երգի առաջին բառերն ասում են` livin easy, lovin free – կյանքը հեշտ է, սերն` անվճար: Հիմա էդ իմ կարգախոսն ա դարձել: Գիտե՞ք երբվանից: Երբ սկսեցի ԱՊՐԵԼ ԱԶԱՏ:

-Կներեք, ընկեր Մարգարյան, կարելի ա՞:

Եթե առավոտյան մամային չեմ տեսնում, հենց սրանք են լինում այդ օրվա իմ առաջին բառերը:

-Վահե ջան, էս էլի ուշանո՞ւմ ես:

-Դե,՜ ընկեր Մարգարյան, մինչև տնից եկա՜, հասա՜…

Հա, իմիջիայլոց, մեր տունը դպրոցից հեռու ա ուղիղ երկու կիլոմետր: Հիմա կասեք` ուրիշ դպրոց գնա: Հա, բայց մեր մյուս դպրոցն էլ երկուսուկես կիլոմետր ա հեռու: Ես սովորում եմ առաջին դպրոցում, կամ ինչպես մեր մոտ են ասում` «ցածի դպրոցում»: Համապատասխանաբար, մյուս դպրոցին ասում են` «վերի դպրոց»:

-Նստի լավ, բայց էլ չուշանաս:

Վերարկուս կախեցի կախիչից ու նստեցի իմ «գահին»: Բոլոր ընկերներիս դեմքին գրած ա` «քնել եմ ուզում»: Երևի իմ դեմքին էլ:

Չգիտեմ, չեմ հասկանում կողքերս ինչ ա կատարվում: Բոլորը խոսում են ինչ-որ մի բանի մասին, բայց ուղեղս չի «վերծանում» նրանց խոսքերը: Ընկեր Մարգարյանի բերանից դուրս են թռչում սինուսներ, կոսինուսներ, հավասարումներ ու լոգարիթմներ: Հասմիկն ու Սոնան, հասկացած, գլխով են անում, իսկ մյուսները կամ քնել են, կամ պատրաստվում են քնել, կամ երազում են քնելու մասին:

Ա՜խ… Էս ո՞վ էր: Կարևոր չի: Ապրի ինքը: Վերարկուս գցեց վրաս: Ու ըհը, վազում եմ դպրոցից տուն, որ քնեմ: Բայց զանգը տվեց, ու դրա հետ մեկտեղ ինչ-որ մեկը, ինչ-որ բանով տալով գլխիս, արթնացրեց ինձ ու բարձր հայտարարեց.

-Երեխեք, ֆիզկուլտ ա, իջանք:

Իջնե՞մ, թե՞ քնեմ: Լավ, է: Իջա…