Անուշ Մկրտչյան (Արագածոտն)ի բոլոր հրապարակումները

«Ես ապրում եմ»

«Խաղաղ երեկո»-ից «Մեր Բոհեմը», «Մարտիկի երգ»-ից «Կյանք ու կռիվ». բոլոր զինվորական և երբեմն էլ ոչ զինվորական երգերը հնչեցին ապրիլի 17-ին՝ «Ես ապրում եմ» խորագիրը կրող միջոցառմանը՝ մի շարք ծանոթ և անծանոթ մարդկանց կողմից, որոնց նպատակը մեկն էր՝ ապրեցնել Վազգենին:

Վազգեն Գալստյանը Արցախյան վերջին պատերազմի հերոսներից է: Անմահացել է հոկտեմբերի 2-ին՝ Ջրականում: Նա այդ օրը կդառնար19 տարեկան:
Հիշատակը վառ պահելու համար Վազգենի ծննդյան օրը իր ընկերները, մասնավորապես սիրած աղջիկը՝ Գրետա Սարգսյանը, կազմակերպել էին փոքրիկ միջոցառում՝ Երևանի կենտրոնում, որտեղ հնչում էր երաժշտություն: Երիտասարդները նվագում էին տարբեր երաժշտական գործիքներ, երգում էին ու այս կերպ նշում Վազգենի 19 ամյակը:

«Վազգենի հետ կապված որևէ բան պլանավորելիս ես ու իր ծնողները մտածում ենք այն մասին, որ ամենը Վազգենին վայել լինի, ու սա էլ բացառություն չէր: Նպատակը այն էր, որ քաղաքի կենտրոնում երաժշտություն հնչեր ու իր շուրջը հավաքեր ծանոթ-անծանոթ մարդկանց, ու այդպես էլ ստացվեց: Կարելի է ասել, որ Վազգենի ծնունդը քաղաքի կենտրոնում նշեցինք՝ ծանոթ-անծանոթների հետ: Ովքեր չէին ճանաչում, մոտեցան, տեսան, ծանոթացան, ու այսպես վառ պահեցինք նրա հիշատակը»,- նշեց Գրետան:

Գրետայի խոսքով՝ երիտասարդները, ովքեր երգում կամ նվագում էին, շատ մեծ պատասխանատվությամբ էին միջոցառմանը մոտեցել:
«Շնորհակալ եմ երիտասարդներին: Իսկապես շատ հուզիչ ու ազդեցիկ էր: Բանն այն է, որ երկու օր առաջ էլ իմ ծննդյան օրն էր: Միշտ սկզբում ինքն էր գալիս, համբուրում ու շնորհավորում ինձ, հետո իր ծննդյան օրը ես էի նույնն անում: Մի տեղ գնում էինք, նստում կամ մտերիմների, ընկերների հետ որոշում էինք տանը նշել: Երկու տարի առաջ, երբ Վազգենը ընդունվեց «Էօրնեկեան» հանրակրթական դպրոց, ամբողջ դասարանին հրավիրեցինք բացօթյա ռեստորան ու նշեցինք տարեդարձը: Շատ երջանիկ էր, շատ, աչքերը փայլում էին: Ցավոք սրտի, դա վերջին ծնունդն էր, որ նշեցինք»,-ասաց Վազգենի հայրը՝ Յուրի Գալստյանը:
Վազգենի մայրը շնորհակալություն հայտնեց բոլորին, ասելով, որ ամեն բան չէ, որ պետք է տխուր անցնի:

«Անցած տարի իմ ծննդյան օրվա գիշերը մի նամակ եկավ, տեսա իրենից է. կողքի սենյակից էր ուղարկել: Սլայդ շոու էր պատրաստել իր նորածին տարիքի լուսանկարներից մինչև իր մեծ տարիքը: Շատ հուզվեցի: Իր կողմից նրա վերջին նվերն էր ինձ»:
Գրետան մոտ մեկ ամիս առաջ՝ մարտի 4-ին, հրապարակեց իր գիրքը՝ «Բարևն էր մեղավոր» վերնագրով: Գրքում եղածը իրական պատմություն է անկեղծ սիրո մասին, որն ընդհատվում է Արցախյան երկրորդ պատերազմի պատճառով: Գրքի ամբողջ հասույթը տրամադրվելու է «Վազգեն Գալստյան» գիտակրթամշակութային հիմնադրամին:

«Ես հիմնադրամ եմ բացել ու հուսով եմ, որ հիմնադրամը իր նպատակին կծառայի ու կգործի: Նպատակը բարեգործությունն է, որպեսզի գիտությունը, մշակույթը զարգանա, ինչպես նաև որդուս անունը վառ պահվի»,-ասաց Վազգենի հայրը:

Արի’, իմ սոխակ

Հավանաբար այս պատերազմը մեզ ինչ-որ մեկից խլեց, ինչ-որ մեկից կտրեց, չէ՞: Մենք, այնուամենայնիվ, մտածում ենք նրանց մասին: Մեր՝ պատերազմի մասին մտքերը, նրանցով սկսվում և նրանցով էլ ավարտվում են: Մեր այդ մտքերն առանց նրանց չեն կարող լինել: Նրանք են մեր «պատերազմը»:

Ես կարոտում եմ Ռուստամին, թերևս ամենաշատը: Նրան կորցրի պատերազմում, ում չէի էլ հասցրել լիովին գտնել: Նա այն մարդկանցից էր, ով խորհուրդ տվեց ընդունվել Հայ-ռուսական համալսարան: Ես հիմա ուզում եմ ասել նրան, որ ընդունվել եմ, որ նրա բոլոր խորհուրդները անգիր եմ արել: Ասում էր, որ ոչինչ չթողնեմ քննության վերջին օրվան: Ես հիմա ուզում եմ ասել նրան, որ ես նախօրոք պատրաստվում եմ: Նա հարցնում էր՝ արդյո՞ք սարքել եմ տեսախցիկս: Ես ուզում եմ երկար «չէ»-երից հետո ասել «այո»:  Ես ուզում եմ ասել, բայց նա չի լսում կամ էլ լսում է:

 

Ես ամեն օր մեր նամակներն եմ կարդում, և եթե մի ժամանակ դրանք ուղղակի նախադասություններ կամ բառեր էին, հիմա էդպես չի:

Համբուրում էի նրա շիրմաքարը,  այնինչ մտորումներիս մեջ պատկերացնում, որ ես կամաչեի նրան գրկել, երբ դեմ առ դեմ հանդիպեինք:

Կարճ ասած՝ մենք կարոտում ենք նրան:  Նա, հավանաբար, կբարկանար մեր այս չափից դուրս սենտիմենտալությունից:

Ես ուզում եմ, որ նա ների մեղավորներին, որ նա մեզ ների: Մենք չենք հասկանում, թե ինչու նա այս անարդարության զոհը դարձավ, ինչու պատերազմը տարավ նրան, երևի միայն ինքն է հասկանում…

Գիտե՞ս՝ ես նեղվում եմ: Նեղվում եմ, որ քեզ ավելի լավ չեմ ճանաչել, ավելի շատ չենք շփվել: Ես մտածում եմ, որ դու լավ ես և որ մի ազնիվ, մաքուր ու կապույտ տեղում ես,     որտեղ հնչում է. «Արի’, իմ սոխակ»-ը, և որ դու ձայնակցում ես դրան:

Անկեղծ ասած, այս երկիրը խեղդվում է այդ սև ժապավեններից…

anushik mkrtchyan

Հողամասի շրջանը համարում եմ փակված

Ինչպես գիտեն շատերը՝ մեզ մոտ Ապարանում, այս ընթացքում կարտոֆիլի ցանքով էին զբաղվում: Իրականում, դա հետաքրքիր է անցնում, եթե հետաքրքիր ես դարձնում, բայց եթե ինձ պես ունեք եղբայր, որը ամեն հարմար առիթի խոսում է, ուրեմն կձանձրանաք:

Ուզում եմ մի քիչ խոսել մեր ընտանեկան խոհանոցից:

Երբ ինչ-որ գործ դուք պետք է անեք, բայց էնպես է ստացվում, որ ուրիշն է անում, ավելի բծախնդիր եք դառնում ու ձեզ թվում է, որ մի բան էն չի լինի: Դե ոնց շատերդ, էնպես էլ պապին էս տարի ինչ-ինչ պատճառներով չէր կարող մասնակցել ու իր գործը հանձնարարված էր ուրիշին: Երբ տանը չէր լինում, մենք աշխատում էինք՝ որոշելով, թե գալուն պես ինչ արձագանք կտա: «Կասի՝ էսքան ժամանակ է՞ս եք արել: Չէ՛, չէ՛, կասի՝ լավ էլ գնացել եք առաջ»: Որոշում, որոշում ենք, ու գալիս է պապին: Բոլորս սրտատրոփ սպասում ենք, թե ինչ պիտի ասի:

-Ապրեք, գնացել եք առաջ, բայց էս գլուխները լավ չեք փակել, շատ հող լցրեք:

IMG_20200519_142305_2

Երբ հասել ես հողամասի վերջին ու հոգնածությունդ գլուխ է բարձրացնում, ալարում ես վերջին 5 թումբն էլ անել: Էդտեղ տատին, թե բա՝ էշը կերել եք, պոչն ա մնացել:

Մեզ հետ աշխատելիս կլսեք նաև «մի հաշվեք թմբերը, որ արագ վերջացնեք, բայց ասեմ, որ մնաց 25 թումբ», «էսքանը արել ենք, էս ի՞նչ ա՝ չանենք», «որ արագ աշխատենք, ավելի շուտ կգնանք տուն», «սոված եմ, հոգնեցի», «ո՞վ ա թռնում կոֆե դնելու», «լավ դե, թամբալություն մի՛ արա» ու էսպիսի շատ հայտնի տողեր:

Ես սովորաբար կարտոֆիլն եմ շարում, ու ասում են, որ բավականին արագ, մանավանդ, երբ գնահատող պապիկդ էդտեղ կանգնած է, սկսում ես մոռանալ, որ ձեռքիդ կես կիլոգրամ դույլ կա, որովհետև ինչքան էլ պնդեք, միևնույնն է, ուրախանում ես, երբ քեզ գովում են: Ի դեպ, արագ կարտոֆիլ շարել-հավաքելը մեր գյուղում առավելություն է, ու եթե այնպես է ստացվում, որ ուզում եք գալ մեր գյուղ, սովորեք կարտոֆիլ ցանել ու հավաքել:

IMG_20200519_142529_9

Մեկ-երկու տարի առաջ կաշկանդվում էի, երբ հողամասում աշխատում էի: Դե, ինձ չեն ստիպել ու չեն ստիպում հողամասում աշխատել, բայց եթե գնում էի, ամաչում էի: Իհարկե, հիմա բացարձակ էդպիսի բարդույթ չունեմ, բայց ուզում էի ասել, որ գյուղում կան նաև մարդիկ, ովքեր, ենթադրենք, երեկ են ավարտել իրենց հողամասի գործը, բայց քեզ էնպիսի հայացքով են նայում, ոնց որ հենց նոր Լոնդոնից ժամանած զբոսաշրջիկներ լինեն, որոնք ոչ մի բանից տեղյակ չեն ու եկել են զուտ նայելու:

Բայց կատակը մի կողմ, երբ ջուր խմելու պատրվակով գնում եմ ու նստում հեռվում, նայում եմ, թե ինչպես են աշխատում: Իրականում էնքան սիրուն է աշխատող մարդուն նայել, չես ձանձրանում, ու ինձ հույս եմ տալիս, որ ես էլ եմ էդպես սիրուն տպավորություն թողնում ու գնում եմ դույլի մոտ՝ կարտոֆիլ լցնելու:

IMG_20200519_142238_0

Ինչևէ: Նյութը գրում եմ հողամասից տանջված գալուց 15-20 րոպե հետո: Կարտոֆիլ շարելու ընթացքում, հիշում եմ, լավ մտքեր ունեի գրելու համար, հիմա մոռացել եմ: Դե, էսքանով նյութս ավարտեմ՝ վերջում ավելացնելով բոլորին օրհնող տատիս խոսքերը.

-Բոլորի ցանածը ուրախությամբ լինի, լավ լինի, օրհնված, բերքատու ու «բարաքյաթով»:

IMG_20200519_141409_3

anushik mkrtchyan

Պարապողների սրտից

Նկատե՞լ եք, որ արդեն սկսել եմ գրել: Հիմա կհայտնվի մեկը ու կասի. «Բա խի՞ էն ժամանակ չէիր գրում», իսկ եթե չհայտնվի էլ՝ ոչինչ, ես կասեմ:

Սեպտեմբերից պարապում եմ: Դե պարզ է, որ ընդունելության համար: Հաճախ եմ լինում համակարգչի առաջ ու էդպես մտածում եմ ու գրում, իսկ որոշ ժամանակ առաջ, համակարգչի ստեղներից շատերը չէին աշխատում: Ես էլ հեռախոսով հավաքել չեմ սիրում:

Մեկ-մեկ էնպիսի հարցեր են տալիս մեզ՝ պարապողներիս, զարմանում ես (եթե կարելի է էդպես ասել): Ու դրա համար որոշել եմ ներքևում գրել մի քանի հարցեր կամ ուղղակի մտքեր, որոնք պետք չեն ուղղել պարապողներին:

«Բայց որ պարապում ես, ինչ-որ հույս կա՞, դասերդ առաջ գնո՞ւմ են:

Եթե պարապում ենք, նշանակում է ինչ-որ առաջընթաց կա կամ կլինի, ու պետք չի թերահավատորեն մոտենալ:

«Իբր (սա զայրացնում է) պարապում եք, բայց էս հարցը չգիտեք կամ չկարողացաք օգնել»:

Հիշե՛ք,12-րդ դասարանի աշակերտները երեք-չորս ամիս են պարապում, այդ թվում նաև ես, ու բնական է, որ շատ բաներ դեռ չգիտենք:

«Դուք ազատ ժամանակ էլ ե՞ք ունենում»:

Ես երեք առարկա եմ պարապում՝ Հայոց լեզու, Անգլերեն, Պատմություն: Պարզ է՝ հեշտ չէ: Շաբաթվա մեջ լիովին ազատ ունեմ երկու օր՝ շաբաթն ու կիրակին: Օրն էլ ունի 24 ժամ: Ուրեմն մենք պետք է անթիվ-անհամար գրավորներ ունենանք, որ էդ 24 ժամը լրացնենք, ու մի բան էլ չհերիքի: Ամեն առարկայի գրավորին կամ դասին պատրաստվելը խլում է երեք կամ մի քիչ շատ ժամանակ (պատմությանը ավելի շատ): Այնպես որ մենք ազատ ժամանակ, այո՛, ունենում ենք:

«էդ շտեմարանները ձեռքներդ եք վերցնում, որ բոլորն իմանա՞ն`  պարապում եք»:

Ո՛չ, ուղղակի պայուսակը ծանր լինելու դեպքում:

Այս նյութը գրելուց առաջ պարապող մի քանի ընկերներիս հետ քննարկել ենք, թե որոնք են ավելի շատ ուղղվում: Այնպես որ միայն ինձ հետ առնչվող տարբերակները չեն:

Հ.Գ. Պարապողնե՛ր ջան, պետք է ուշադիր լինենք, լավ սնվենք, շատ կարդանք, ոչ թե շտեմարանները վերցնենք ձեռքներս, որ ցույց տանք, թե պարապում ենք:

20988111_307131973093006_6636437348890937472_o

Ես այն մարդն եմ, ով ծնվել է երկու անգամ

«Եկա, որովհետև գնացողներից չեմ, որովհետև «գնացողդ» չեմ»։

Վերջերս սոցկայքս թերթելիս հանկարծ հանդիպեցի մի ստեղծագործության՝ «Վայրէջք» վերնագրով: Կարդում էր ՀՀ վաստակավոր արտիստ Բաբկեն Չոբանյանը: Միանգամից գրավեց: Քանի որ այն երբեք չէի կարդացել կամ լսել, որոշեցի հետաքրքրվել, թե ում գրչին է պատկանում: Եվ գտա: Պետրոս Հոկտանյան: Որոշեցի, որ այդ մեկ գործով չպետք է բավարարվեմ ու սկսեցի փնտրել այլ գործեր, հետաքրքվել գրողով։ Հարցազրույց գրող Պետրոս Հոկտանյանի հետ:

-Կպատմե՞ք Ձեր մասին:

-Ծնվել եմ Երևանում 1983 թվականին՝ սեպտեմբերյան մի գեղեցիկ առավոտ: Միջնակարգ կրթությունս ստացել եմ Վահան Տերյանի անվան թիվ 60 միջնակարգ դպրոցում, այնուհետև ընդունվել Խաչատուր Աբովյանի անվան մանկավարժական համալսարանի կուլտուրայի ֆակուլտետ (նկարիչ-մանկավարժ):

-Զբաղվո՞ւմ եք Ձեր մասնագիտությամբ։

-Ո՛չ, ավարտելուց հետո չեմ զբաղվել երբևէ: Հայաստանում մանկավարժները քիչ են վաստակում: Երաժշտական ոլորտում նույնպես կամ: Հանդիսանում եմ մի շարք երգերի խոսքերի հեղինակ հայ էստրադայում, եթե կարելի է այսպես ասել:

-Ձեր առաջին ստեղծագործությունը ո՞րն է եղել և ինչպե՞ս է առաջացել միտքը՝ այն գրելու:

-Չեմ հիշի հաստատ: 14 տարեկանից ստեղծագործել եմ: Դժվար թե հիշեմ առաջինն ինչ եմ գրել: Բայց սիրահարված էի՝ դա հաստատ:

-Իսկ առհասարակ ինչի՞ց եք ոգեշնչվում:

-Ես ոգեշնչման աղբյուր չունեմ կամ, ասենք, մուսաներ: Այդ պահին չեմ հասկանում, թե ինչպես է այն ծնվում: Վերևից ինչ-որ մի ուժ, չգիտեմ, ինչ-որ մի բան կարծես հուշում է, որ պետք է գրել: Ես իրականի մասին եմ գրում: Չկան հնարովի ֆիգուրներ կամ իրադարձություններ իմ ստեղծագործություններում:

73245047_781185452354320_5145813228009291776_n

-Կա՞ն թեմաներ, որոնք Ձեր ստեղծագործություններում երբեք չեն արծարծվի:

-Չէ, քանի որ ես ապրում եմ կյանքում, իսկ այս կյանքը լեցուն է զգացումներով և զգացմունքներով:

-Ձեր ստեղծագործությունները կարդալիս տպավորություն է ստեղծվում, որ այդ ստեղծագործությունը առնչվում է հեղինակի ես-ի հետ: Արդյոք ճի՞շտ է այդ տպավորությունը:

-Դե նշեցի, որ ես ընդամենը այդ պահին բարձր եմ մտածում: Այսինքն` ինչը իմն էր մինչ այդ, դառնում է հասանելի արդեն հանրությանը:

-Լսե՞լ եք Ձեր ստեղծագործությունների վերաբերյալ քննադատություններ:

-Այդքան էլ չէ, բայց առանց դրա հնարավոր չէր լինի: Դրանք նաև իրենց լավ կողմն ունեն: Ստեղծագործողին ստիպում են էլ ավելի ուշադիր լինել իր ասելիքի մեջ և շտկել սխալները: Դրան նայում եմ դրական, եթե քննադատությունը արդարացված է: Կան նաև ուղղակի անձինք, ովքեր պարզապես ինչ-որ կարծիքներ են գրում։ Ամեն կարծիք չէ, որ ընդունում եմ: Ես նմաններին չեմ նկատում: Ժպտում եմ ուղղակի:

-Հետևո՞ւմ եք ժամանակակից գրականությանը: Ինչպիսի՞ն է այն:

-Այո՛, իհարկե: Մենք այսօր ունենք շատ տաղանդավոր ստեղծագործողներ, բանաստեղծներ և պոետներ:

-Կա՞ն գրողներ կամ ստեղծագործություններ, որոնց կառանձնացնեք:

-Սիրում եմ լիքը մարդկանց: Գիտե՞ք՝ ամեն գրող ունի իր, էսպես ասած, ստացվածը ու եթե ինչ-որ մեկին առանձնացնեմ, ապա դրանով կվիրավորեմ մյուսին, բայց կան ստեղծագործություններ, որոնք շնչում են, և կարդալիս հասկանում ես, որ քեզ այն ստիպել է վերապրել ամեն մի նախադասություն ու ստորակետ:

-Լավատե՞ս մարդ եք:

-Հա՛, ես միշտ ժպտում եմ, անգամ այն դեպքում, երբ դրա կարիքը չկա: Լավատես եմ:

-Ես այն մարդն եմ, ով…

-Ես այն մարդն եմ, ով այս կյանքում ծնվել է երկու անգամ,

Ով այդ ձյան ու բուքի մեջ կարող է շրջան կազմել

Իմ անցած տարիների և որդեգիր սիրուս հետ`

Լուսավոր ու մեծ պատուհանի տակ …

anushik mkrtchyan

Դատարկ սեղանները լրացնելու մտքերով

Բարև: Հուսամ՝ ինձ չեք մոռացել: Հեռախոսիս մեջ ունեմ մի քանի հավաքած կիսատ նյութեր, որոնց սկզբում միշտ նշել եմ, որ վաղուց չեմ գրել, ու սա էլ բացառություն չի կազմում, հետևաբար, վերջապես կարողացա նյութը կիսատ չթողնել ու վերջացնել: Ինձ երբեմն թվում է, որ ընտանիքիս մասին խոսելը ընթերցողի համար դարձել է ծեծված թեմա, բայց քանի որ ես չգիտեմ, թե իրականում ինչ է մտածում ընթերցողը, ավելի լավ է ուղղակի գրեմ:

Մենք ունենում ենք առիթներ, տոներ, խնջույքներ, որոնք նշվում են ընտանիքի բոլոր անդամների ու հարազատների հետ: Մեր սեղանները քիչ-քիչ դատարկվում են: Ասածս կապ չունի մարդկանց կորստի հետ, այլ ուղղակի ներկա չլինելու: Որպես ամենամեծ տոն, ուզում եմ խոսել Ամանորի մասին, որովհետև շուտով այն մոտենում է, բայց սեղանս մնում է դատարկ:

Ես կարող եմ երկար պատմել մեր ընտանիքում նշվող Ամանորի մասին, որովհետև այն հետաքրքիր էր անցնում, ոնց որ ֆիլմերում: Ամենահետաքրքիրը, որ կարող եմ պատմել, դա մամայի մոտեցումն էր Ամանորին: Նա մեզնից շատ էր սպասում Նոր Տարվան, դեռ մեկ ամիս շուտ պատրաստվում ու ամանորյա շունչ հաղորդում: Նա երբեք չէր անհանգստանում այն բանի համար, որ մոռացել է պատրաստել կոտլետը կամ ձեթի մեջ տապակել «բլինչիկ» ասվածը, որովհետև մտածում է, որ Ամանորը դրա մեջ չէ: Դեկտեմբերի գալուն պես սկսում էր զբաղվել իր սիրելի գործով՝ դիզայնով, ու արդյունքում ունենում էինք գեղեցիկ ու օրիգինալ խաղալիքներ ու ոչ միայն: Հետո միացնում էր ամանորյա երաժշտությունը ու ամեն ինչ արտակարգ էր: Հայրիկի մոտեցումը․ նա միշտ մեզ համար գնում էր նոր խաղալիքներ, կպչուն նկարներ, լույսեր, ու առհասարակ, ամեն ինչ Ամանորի հետ կապված: Հենց դեկտեմբերի 31-ին, երբ սկսվում էր Նոր Տարին, չէինք մոռանում մեր ընտանեկան ավանդույթը, ըստ որի պետք էր ունենալ նոր խաղալիքներ, երազանք պահել ու դրանք կախել տոնածառից, իսկ դրանից հետո պարում էինք: Հայրիկը չէր մոռանում ուտել 12 խաղողի հատիկ ու երազանք պահել: Հորեղբայրը՝ ասել ամենասիրուն կենացները: Հորեղբայրը կենաց ասելու մեծ վարպետ է: Հորեղբոր կինը չէր մոռանում մեզ հետաքրքրիր նվերներ մատուցել: Հիշում եմ, որ մի անգամ այդ նվերները դրել էր իր պատուհանին ու ինձ խնդրեց դրանք բերել: Իսկ տատիկն ու պապիկը ուրախանում էին՝ մեր ուրախությունը տեսնելով: Հիմա ամեն բան փոխվել է: Հեռախոսից այն կողմ կենացներ, նվերներ, 12 խաղողի հատիկներ ու ամանորյա երաժշտություն: Դրանք չեն ջերմացնում: Հետաքրքիր չէ արդեն պարելը, որովհետև մեզ մաման էր ստիպում պարել՝ իր բարձր տրամադրությամբ: Շուտով Ամանոր է ու գուցե դրա մասին խոսելը՝ շուտ, այնուամենայնիվ, ուզում եմ ասել, որ ես դեռ սպասում եմ հետաքրքիր Ամանորի ու ուզում եմ ասել, որ տոնածառի խաղալիքները չեն թարմացվել: Հետ գալու ճիշտ ժամանակն է:

Հ. Գ. Անկեղծ ասած՝ 12 խաղողի հատիկներ ուտել ու երազանք պահելը միայն հայրիկը չէր անում: Ու կարծում եմ, որ մեր հատիկների հաշվարկներում մի տեղ սխալվել ենք:

anushik mkrtchyan

«Ջինիշյանը», հավես պահերը ու մենք

Այսօր էլ ուզում եմ խոսել ինձ պատահած ամենահիշարժան դեպքերից մեկի՝ «Ջինիշյան հիշատակի հիմնադրամ»-ի կողմից անցկացվող բանավեճերի ճամբարի մասին: Երեք օր, հա, կարճ ժամանակ էր, բայց ես այնքան շատ հիշողություններ ունեմ, որ եթե սկսեմ բոլորը պատմել, քեզ կթվա, թե երեք շաբաթ եմ էնտեղ եղել: Սա այն բացառիկ դեպքերից էր, երբ ուզում ես ժամանակը հետ տալ: Լավ, չխոսեմ իմ էմոցիաների մասին, այլ սկզբից ասեմ, թե ինչ բանավեճերի մասին է խոսքը:

Երևի դեկտեմբերն էր, լավ չեմ հիշում, երբ մեր դպրոցում սկսվեց բանավեճի դպրոցական փուլը: Երբ նոր էի լսում բանավեճին մասնակցելու մասին, ես անգամ պատկերացում չունեի, թե ոնց են բանավեճ անցկացնում: Բանավիճում էինք իրար դեմ: Ու ամեն անգամ անցկացվող բանավեճից հետո, երբ մեզ բացատրում էին ու սովորեցնում, մենք ավելի էինք ոգևորվում: Հետո արդեն բանավիճում էինք ուրիշ գյուղի, քաղաքի, դպրոցի աշակերտների հետ` պատկերացում չունենալով անգամ, որ մասնակցելու ենք հանրապետական մրցաշարին:

Խոսեմ անձնակազմի մասին: Բոլոր դատավորների, ժամապահների, կազմակերպիչների` այդ երեք օրվա ընթացքում մեզ տված գիտելիքը որոշիչ է լինելու մեզ համար հետագայում, ապագայում, վստահ եմ, պետք է գալու: Դատավորները, եթե սա կարդան, կասեն՝ քո` «վստահ եմ» ասելով մյուսներին չես ապացուցի, փաստեր են պետք: Հիմա ասեմ: Ես սովորել եմ խոսքս ճիշտ, հստակ ու գրագետ դարձնել: Սովորել եմ իմ ունեցած փաստերը օգտագործել արդյունավետ: Սովորել եմ հակապնդել այնպես, որ դիպուկ լինի: Դատավորներից Անժելան սովորեցրել է հակապնդել, այլ ոչ թե հակաճառել: Սովորել եմ լինել ինքնավստահ ու համարձակ, ինչը ելույթ ունենալիս կարևոր է: Չնայած այն բանին, որ բոլորս էլ ունենք մեր էթիկան, դատավորները մեզ նաև դա են սովորեցրել: Սովորեցրել են հեգնական վերաբերմունք ցույց չտալ դիմացինի հետ բանավիճելու ժամանակ: Սովորեցրել են լսել ընդդիմախոս թիմին` անկախ այն բանից, մենք նրանց դիրքորոշման հետ համաձայն ենք, թե ոչ:

Դատավորներն ու կազմակերպիչները անսահման համբերություն ունեցող մեր մեծ ընկերներից են, ու ինչպես ասում են բոլորը՝ անաչառ են: Նրանք ոչ թե քննադատում են քո սխալները ու այնպես անում, որ դու քեզ թերի զգաս, այլ օգնում են, որ դու քո սխալների վրա սովորելով` ավելիին հասնես: Մենք հասկացանք, որ էական չէ` դու պարտվում ես, թե հաղթում, կարևորը, որ նրանք քեզ սիրում են բոլորի չափ հավասար ու ասում, որ հաղթողներ ու պարտվողներ չկան:

Ինչպես ասում էր ընկեր Արտոն, սա էն եզակի դեպքերից է, երբ մենք կարող ենք ընկերներ ձեռք բերել տարբեր մարզերից ու մենք հիմա ունենք լավ ընկերներ:

Մի բան էլ ասեմ ու վերջ: Ամենահավես պահերից մեկն այն էր, երբ քեզ 17.am-ի շնորհիվ գիտեին, կամ ունեինք ընդհանուր ծանոթներ, որոնք 17-ցի էին: Ի դեպ, դա էլ է հպարտանալու տեղիք տալիս:

Քանի որ ես մեր սիրելի դատավորների ու կազմակերպիչների հետ չունեցա նկար, դրա փոխարեն կտեսնեք իմ արած լուսանկարը, որտեղ մեր դատավորներն են ու կազմապերպիչները, բայց ոչ բոլորը:

Շնորհավորում եմ բոլորիս, հատկապես` Արմավիրի թիմին` հաղթելու առիթով: Իսկ մյուս բանավիճողներին լիքը հաջողություններ եմ ցանկանում:

anushik mkrtchyan

Իմ 17.am-ը 5 տարեկան է. Անուշիկ Մկրտչյան

Բարև։ Ես Անուշն եմ, ով արդեն երեք տարի թղթակցում է 17.am-ին։ Նույնիսկ օրն եմ հիշում (2016 թվական, մարտի 11-12)։ Կուզենայի ավելի շուտ ճանաչել 17-ին։ Ինչո՞ւ։ Ասեմ։ Ես միշտ ասել եմ, որ 17.am-ի շնորհիվ ես ձեռք եմ բերել շատ ընկերներ, որոնց մեծ մասը դարձել են ամենամոտն ու ամենահարազատները։ Ամենակարևորը, այն ինձ օգնել է ավելի լավ գրել, մտքերը ճիշտ շարադրել, չկաշկանդվել, խոսքը լսելի դարձնել։

17.am-ը, իրոք, բոլորիս առջև մեծ դռներ է բացել։ Այն մի ուրիշ աշխարհ է։ Գուցե այդ աշխարհի հրաշալիությունը լիարժեք միայն թղթակիցները հասկանան, բայց դա այդպես է։ Ես սիրում եմ այդ աշխարհը։ Չնայած այն բանին, որ վերջերս ուշ-ուշ եմ գրում, ինչի համար արժանանում եմ ավելի շատ մայրիկի նախատինքին, միևնույնն է, ես հաճույքով ու սիրով եմ պատմելու 17.am-ի, իմ հոդվածների, իմ ուրախ պահերի մասին։ Եղել են, չէ՞, դեպքեր, երբ ինչ-որ հետաքրքիր պատմություններ եք ունեցել, գուցե ուրախ, գուցե տխուր, ու ցանկացել եք կիսվել դրանցով, բայց չեք կարողացել։ Կամ ասենք՝ ցանկացել եք մի քանի մարդիկ այդ պատմությունները իմանան։ Կարծում եմ՝ եղել է։ Ես կիսվեմ իմ «փորձով»։ Ես երբեք ինձ հուզող, տանջող, ուրախացնող նորություններով չէի կիսվում, չէի խոսում, բայց չգիտես՝ ինչու, ուզում էի, որ բոլորը իմանան ու հասկանան։ Ու հենց այդ ժամանակ ես ծանոթանում եմ 17.am-ի անձնակազմի հետ։ Դե, արդեն պատկերացում կազմեցիք, թե ինչ ուրախություն էր դա։ Ես կիսվում էի, մյուսները՝ կարդում ու երբեմն հասկանում էին ինձ։ Ինձ համար «Մանանայից» ամեն անգամ տուն բերած ամսագրերը, ամեն անգամ նվեր ստացած նոթատետրերը մեծ բավականություն ու հաճույք են պատճառում, մանավանդ, որ ամսագրերի մեջ նկատում ես քո նյութերը, մի անբացատրելի պահ է, վստահ եմ՝ մյուս թղթակիցները կփաստեն։ Ամեն անգամ «Մանանայում» մի գավաթ թեյը ու քաղցրավենիքը մեծ ջերմություն են տալիս։ «Մանանայում» թղթակիցների հետ կատակներ անելը, խաղերը, զրուցելը, կինոդիտումը, խնջույքները ուրախալի ու կարևոր ակնթարթներ են։ Սոցկայքերդ ես թերթում ու տեսնում ես, որ քեզ, ենթադրենք՝ ֆեսյբուքը, հիշեցնում է մեկ տարի առաջ հրապարակած նկարը, ու դու նկատում ես, թե ոնց ես փոխվել մեկ տարվա ընթացքում։ Կարծում եք՝ 17.am-ում էդպես չի՞։ Ասեմ ավելին՝ շատ ավելի հետաքրքիր է կարդալ մեկ տարի առաջ գրված մտքերն ու նյութերը, քան նայել նկարները։ Նկարները նայում ես ու երբեմն ծիծաղում, իսկ էստեղ էդպես չի։ Դու կարդալով ես հասկանում, թե ինչքա՜ն ես մեծացել ու փոխվել։ Թե ոնց են քեզ մեծացրել ու փոխել դեպի լավը։ Ինչևէ։ Եթե դու՝ սիրելի՛ ընթերցող, ինձ մի օր հարցնես, թե ի՞նչ է ինձ տվել 17.am-ը, դու կստանաս շա՜տ երկար ու ծավալուն, մանրամասներով ու հետաքրքիր պատմություններով պատասխան ու ակամա կուզենաս գալ մեր ընտանիք, հա, հա, հենց ընտանիք, համոզված եմ։

Շնորհավորում եմ բոլորիս։

Anushik Mkrtchyan

Չորս օր, ու կյանքն էլ առաջվանը չի

Երեք տարի առաջ՝ ապրիլի մեկին, ես դեռ Էջմիածնում էի սովորում՝ 8-րդ դասարանում։ Սովորական օրերի նման, այդ օրն էլ մեզ համար ուղղակի դասի օր էր։ Լավ չեմ հիշում, բայց, կարծեմ, ժամը 11-ն էր կամ 12-ը։ Դպրոցում երեխաների շրջանում իրարանցում էր (թերևս ես աշակերտներին էի նկատել), ասում էին` կռիվ է։ Մեր դասարանի երեխեքը, այդ թվում ես, չհավատացինք ու կարծեցինք, թե ապրիլմեկյան կատակ է։ Աշակերտներից մեկը բարկանալով ասաց, թե էդպիսի հումորներ չեն անում։

Երբ եկանք դասարան, շուտով եկավ նաև ռազմագիտության ուսուցիչը՝ կապիտան Տերտերյանը։ Դասը ցրված էր պատմում, անհանգիստ էր, ու աշակերտներից մեկը հարցրեց.

-Ընկեր Տերտերյան, ի՞նչ է պատահել, Ձեզ լավ չե՞ք զգում:

-Սահմանին կրակոցներ են, ու չգիտենք, թե ինչքան կտևի։

Մենք զարմացանք, որովհետև մտածում էինք, որ մեզ խաբում են, բայց ընկեր Տերտերյանը էնպիսի ուսուցիչ է, որ էդպիսի հումոր չէր անի։ Ու մենք, վախեցած այդ նորությունից, շարունակում էինք դասը։

Երբ գնացի տուն, մայրս կլանված հեռուստացույց էր նայում։ Ես հարցեր էի տալիս, բայց նա կամ չէր պատասխանում, կամ էլ ասում էր` Անուշ, սպասիր:

Մենք տեսել ենք, թե ոնց են մարդիկ իրենց խանութներից ապրանքներ վերցնում ու վազում սահման գնացող զինվորների մեքենայի հետևից։ Մենք տեսել ենք, թե ոնց են էդ զինվորները հրաժարվում, բայց հետո վերցնում` չնեղացնելու համար։ Մենք տեսել ենք, թե ոնց են մարդիկ ամեն խանութում նայում հեռուստացույց, այլ ոչ թե հաճախորդին։ Մենք տեսել ենք, թե ոնց են մարդիկ վախենում, ոնց են հուզվում։ Ու ցավոք, բայց մենք տեսել ենք, թե ոնց են զոհված զինվորին տանում, ով Էջմիածնից էր։

Ես էս ամենը այդ ժամանակ չէի հասկանում, չէի գիտակցում։ Ինձ մոտ միայն երեխայական երևակայություն էր։ Կռիվ է, շուտով կավարտվի, մեր զինվորներն էլ կհաղթեն։ Այդքանը։ Իսկ հետո հասկացա, թե մենք ինչ կորուստներ ունեցանք։ Հասկացա հայրենասիրության գինը։ Չէ որ միայն հայրենասեր մարդիկ էդպիսի քայլերի կգնային։ Թողած ընտանիքը՝ կգնային կռվի։ Թողած իրենց երազանքները, նպատակները՝ նռնակով իրենց էլ հետը կպայթեցնեն։

Մենք բոլորս պետք է հարգենք նրանց վառ հիշատակը, որովհետև նրանք այդ քայլին գնացին մեզ համար, մեր հայրենիքի համար։ Պետք է նաև հասկանալ, որ մեզ զոհեր պետք չեն։ Մեզ պետք են տղաներ, ովքեր ծառայելուց հետո ողջ ու առողջ կգան, կստեղծեն ընտանիք ու էդպես արդեն կծառայեն հայրենիքին։ Մեզ պետք է խաղաղ երկինք, խաղաղ երկիր։ Մեզ պետք են առողջ ու հզոր սերունդներ։

Խաղաղություն բոլորին: