Բարձրահասակ, գեղեցիկ, անչափ խելացի և հայրենասեր, ահա այսպիսին էր մեր հերոսը։ Նա Աբրահամն է, իրական հայրենասերը և նվիրյալը, գիտելիքի հզոր զենքով և գեղեցիկ ժպիտով։ Ուժեղ կամք, հաստատակամություն, մտքի թռիչք… Ահա նրա որակական հատկանիշները:

Աբրահամ Արտաշեսի Բարնջյան, ծնվել է 1993թ մայիսի 12-ին Արագածոտնի մարզի Արտենի գյուղում, սովորել Արտենիի թիվ 1 միջնակարգ դպրոցում, դպրոցն ավարտել է գերազանց առաջադիմությամբ:  2010թ-ին ընդունվել է Երևանի պետական համալսարանի ինֆորմատիկայի և կիրառական մաթեմատիկայի ֆակուլտետ։ Ընդունվելուց կես տարի անց զորակոչվել է, ծառայել Ռուսաստանի Դաշնության Արտաշատի սահմանապահ զորամասում։ 2013 թվականից նույն զորամասում ծառայությունը շարունակել է որպես պայմանագրային զինվորական, և  2016 թվականին զորացրվելով,  շարունակել է ուսումը Երևանի պետական համալսարանում՝ ուսումը համատեղելով աշխատանքի հետ։ 2016 թվականի նոյեմբերի 27-ին նա երդում տվեց և ընդունվեց Հայ Յեղափոխական Դաշնակցության Թալինի «Արամ» կոմիտեության շարքերը։ 2019 թ. մարտ ամսից Աբրահամը ընդգրկվում է «ՀՅԴ Կամավորական շարժում» հասարակական կազմակերպությունում, և պատերազմի առաջին օրերին այդ կազմակերպության և իր մարտական ընկերների հետ մեկնում է Արցախ:

Աբրահամի համար «հայրենիք», «հայրենասիրություն» պարզապես հասկացություններ չէին, այլ վեհ գաղափարներ, ինչը կրում էր ամբողջ հոգով և էությամբ: Հայրենասիրության ամենաթանձր գույնը խտացված էր Աբրահամի մարդ-հայրենասերի կերպարում: Պատերազմը սկսվելու հենց առաջին օրը Աբրահամը գիտակցված կամավորագրվել և մեկնել է Արցախ:

Եղբայրը պատմում է.

-Երբ զանգեց, միանգամից ասաց. «Թշնամին հարձակվել է, ես գնում եմ պատերազմ, սկսվել է…»:

Կամավորագրվելուց  և մեկնելուց առաջ Աբրահամը ասել էր. «Ես գնում եմ, բայց դուք չմտածեք, որ չեք գալու, դուք էլ եք մեզ միանալու»:  Սա գիտակցված քայլ էր…

Մարտական թեժ գործողություններ են ընթացել Վարանգաթաղում, Աբրահամը աչքի է ընկել իր արիությամբ, անձնուրաց պայքարով՝ անտեսելով մահը:

Արցախյան 44-օրյա պատերազմի տասներորդ  օրը՝ հոկտեմբերի 6-ին, հերոսի մահով ընկավ կամավորական Աբրահամ Բարնջյանը՝ թշնամու ձեռքն անցած Վարանգաթաղ (Լուլասազ) կոչվող բարձունքը գրոհելիս։ Վարանգաթաղի ճակատամարտում նրա հետ անմահացան տասնյակ հերոս դաշնակցականներ։

Աբրահամ, քո սխրանքն անմահ է, քեզ միշտ ենք հիշելու, դու միշտ կմնաս մեզ համար վառ օրինակ իսկական Հայ զինվորի, կամավորի… Դու անմահացել ես հանուն հայրենիքիդ, գիտակցված կռվել և ընկել ես հանուն ժողովրդիդ ազատության և հայրենիքիդ խաղաղության… Դժվար է բառեր գտնել քո հերոսությունը նկարագրելու համար…

Հավերժ փառք քեզ, Անմահ Հերոս:

Արտենին տվեց իր երրորդ հերոսին։

Հենրիկ Հովհաննիսյանը ծնվել է 1998թ. մարտի 5-ին Արտենի գյուղում։ Ծառայության է անցել 2019թ. հունվարին Հադրութում, եղել է կապավոր։ Անմահացել է նոյեմբերի 7-ին Շուշիում։

Ընկերներից Ավետիսը պատմում է.

֊Նվիրված էր, ընկերասեր, կատակասեր, պարզ ճակատ, այնքան հիշողություններ կան իր հետ կապված։ Պատերազմի օրերին երբ զանգում էր, մենակ ասում էր` լավ ա, մենք լավ ենք, դուք չմտածեք։  Հենրիկի մասին մենակ լավն ենք հիշում, ամեն հարցով օգնում էր բոլորին, կապ չուներ` ով էր:  Ընկերասեր էր շատ, բարի, հոգատար, բոլորի մասին մտածող, հասնող, ճշմարտախոս էր, ինչ մտածում էր մարդկանց մասին` ասում էր։ Շատ ուրախ եմ ու հպարտ եմ, որ ճանաչել եմ Հենրիկի նման անձնավորությանը: Իր  նման մարդկանց շատ քիչ կարող ենք հանդիպել, ամեն առումով անթերի ա եղել: Հենրիկը ծնողասեր էր շատ, ծնողներին պաշտող, մեծերի հանդեպ այդքան հարգանքով մարդ երբևէ չեմ հանդիպել։

Եղբայրը` Արմենը, պատմում է.

- Չէի սպասում էդպիսի բանի. մենք գիտեինք, որ ինքը գալու է: Չէր լինում մտածել կամ պատկերացնել, որ կարող է ինքը չգա։ Մինչև հիմա չենք հավատում, որ ինքը չկա: Կարծես դեռ սպասենք իրեն։ Իր դեմքից ժպիտը միշտ անպակաս էր, միշտ ժպտում էր, անգամ, երբ ջղայնանում էր, կամ իր վրա էին ջղայնանում, էլի ժպտում էր սիրուն։

Ես չեմ ճանաչում Հենրիկին, սակայն միայն լավն եմ լսել իր մասին, միշտ պատմում էին, թե որքան համեստ և նվիրված է եղել։ Այո, նվիրված բառիս  բուն իմաստով, նա իր կյանքը նվիրեց հայրենիքին և պայքարեց մինչև վերջին շունչը։

Հերոս, դու մեր ապագայի համար ես անմահացել…

Այնքան դժվար է հերոսի մասին գրելը, չես գտնում ճիշտ բառեր հերոսությունը նկարագրելու։

Շնորհակալ եմ Քեզ, Հայ զինվոր, իմ հավիտյան պաշտպան։

Ռուբիկ Ալեքսանյանը  ծնվել է 2002թ ապրիլի 3-ին Արտենի գյուղում, սովորել  Արտենիի հիմնական դպրոցում, դպրոցն ավարտելուց հետո կրթությունը շարունակել է Արմավիրի Եվգենյան քոլեջում: 2020 թվականի հուլիսին զորակոչվել է բանակ, ծառայել է Ջաբրայիլում,  մասնակցել Արցախի համար մղվող մարտերին: Վերջին անգամ ծնողների հետ խոսել է հոկտեմբերի 28-ին, որից հետո երկու ամիս տեղեկություն չի եղել: Հոկտեմբերի 28-ի լույս 29-ի գիշերը զոհվել է ԱԹՍ-ի հարվածից:

Նրա մասին բոլոր հիշողությունները բարի են, հաճախում էր ռոբոտաշինության խմբակ: Ռոբոտաշինության խմբակի ընկերներն էլ պատմում են Ռուբիկի մասին:

- Ռուբիկն ասում էր մաթեմատիկայից զրո եմ, բայց ծրագրավորման հանդեպ հետաքրքրված էր, խմբակի ամենալավ ու աշխատասեր մասնակիցն է եղել,-պատմում է խմբակի ղեկավար Հայարփի Այվազյանը,-  Բոլորի հետ ընկերական էր: Մեկը, որ մի բան չգիտեր, հանգիստ ասում էր իրեն, ինքը բացատրում էր: Հենց սկսվում էր խմբակի պարապմունքը, սկսում էր պրինտերի վրա աշխատել մինչև ժամը վերջանար:

Խմբակի մասնակիցներից մեկն էլ ավելացրեց.

- Ռուբիկի հետ խմբակում ենք ընկերացել:  Շատ արագ ընկերացանք: Իր հետ շատ հեշտ էր ընկերանալը: Ընկերների կողմից սիրված էր: Մի անգամ պարապմունքից դուրս եկանք, տուն էինք գնում: Տղաներից մեկն ասաց` շուտ հասնեմ տուն, հաց ուտեմ` սոված եմ: Ռուբիկը կատակով ասաց. «Բոլորդ մտածում եք գնաք տուն, հաց ուտեք, իսկ իմ մտքի մեջ էն ա, որ տուն հասնեմ, մի նոր բան սարքեմ»:

Նորից պամում է ուսուցչուհին.

- Լավ էր տիրապետում Arduino ծրագրին: Դրանով էր հետաքրքրված: Մի օր հետաքրքիր բան էր տեսել, եկավ փորձեց ռոբոտաշինության ժամանակ ու ստացվեց:  Էնքան էինք ուրախացել:

Ընկերը` Ավետիսը, պատմում է.

- Ես ուրախ եմ, որ իրեն ճանաչել եմ: Ինքը իր տեսակով լավ մարդ էր, ընկերասեր, բարի, եթե մի բան որոշում էր աներ, ու չէր ստացվում, էնքան էր խորանում, փորձում, մինչև հասկանար ինչից է…

Արմենը` մտերիմ ընկերը, ասում է.

- Ես հպարտ եմ, որ ճանաչել եմ Ռուբիկին… Ինքը իմ հերոս ընկերն է, ով հանուն բոլորիս ապագայի անմահացավ… Երբեք չէինք պատկերացնի, որ հետո իր ամեն բառը էս առիթով ենք հիշելու:

Եվ այո, հպարտ ենք, որ նման հերոս ունենք: Ես էլ երբեք չէի պատկերացնի, որ մի օր կգրեմ հերոս դարձած Ռուբիկի մասին: Հավերժ փառք քեզ, անմահ ՀԵՐՈՍ` ՌՈւԲԻԿ ԱԼԵՔՍԱՆՅԱՆ: Քո սխրանքն անմահ է, քո անունը` մեր սրտերում: Հազար փառք և խոնարհում պատերազմում ընկած մեր քաջ հայորդի զինվորներին:

Ղուկաս Սամվելի Պողոսյան, ծնվել է 1990թ. հոկտեմբերի 21-ին Արագածոտնի մարզի Արտենի գյուղում, սովորել տեղի հիմնական դպրոցում: Միշտ եղել է բարի և հոգատար բոլորի հանդեպ: Բոլորս էլ իրեն հիշում ենք որպես լուսավոր ու ընկերասեր մարդու:

2017թ.-ից զինվորագրվում է` պայմանագրային ծառայության անցնելով Քարվաճառի զորամասում, որտեղ  նույնպես իրեն դրսևորել է կարգապահբարի և հոգատար զինվորական: Ծառայության անցնելու առաջին օրվանից վայելել է ծառայակիցների սերը և հարգանքը, դարձել ընկեր և եղբայր նրանց համար:

Սեպտեմբերի 27. Ղուկասը գտնվել է արձակուրդում: Լսելով պատերազմի մասին, ժամ առաջ ընկերների հետ մեկնել է առաջնագիծ, որտեղ այդ պահին գտնվում էր եղբայրը՝ Հովհաննեսը:

Ընկերները պատմում են.

- Ամբողջ ճանապարհին խոսում էր եղբոր մասին, ասում էր` եթե եղբորս մի բան լինի, բոլորին կսպանեմ…

Հասնելով առաջնագիծ, հանդիպել է եղբորը:

-Եկավ փաթաթվեց ինձ, համբուրեց ու ասաց, որ իջնեմ ցած, -պատմում է եղբայրը,-արգելեց մնալ այդ դիրքում: Հետո ձեռքով արեց ու ասաց` անպայման կհանդիպենք: Դիրքավորվեց և շարունակեց մարտ վարել:

Հոկտեմբերի 2-ին Ղուկասը և ընկերները ձեռնարկել են կորսված դիրքի հետբերման օպերացիան, որը կատարել են փառքով: Ընկերը պամում է, թե ինչպես էր Ղուկասը «կարդում» մարտը: Նա այնքան ծանոթ էր տեղանքին, որ կարողանում էր ճիշտ թիրախավորել հակառակորդին:

Բարեհաջող օպերացիայից հետո Ղուկասը տեղափոխվել է իր դիտակետ և շարունակել պատվով կատարել իրեն վստահված հայրենանվեր գործը:

Հոկտեմբերի 9-ի առավոտյան կրկին սկսվել է հրետակոծությունը Ղուկասի և ընկերների հետ գրաված դիրքի ուղղությամբ: Պատերազմելիս եղբորը հորդորում էր դուրս չգալ թաքստոցից, բայց ինքը իրեն չէր խնայում:  տեսնում է, որ ընկերը վիրավորվել է, նետվում է նրան օգնելու: Սակայն Ղուկասին է դիպչում ականանետից արձակված  արկի բեկորը, և խլում նրա եռանդուն ու թանկ կյանքը:

Ղուկասն անմահացավ հոկտեմբերի 9-ին, զոհելով իր կյանքը հանուն մարտական ընկերների և իր կողքին կռվող եղբոր:

Ղուկասը իրական Մարտիկ է, դժվար է նրա մասին խոսել անցյալով: Նա հերոս է, անկախ ցանկացած պետական պարգևից:

Ղուկաս, մեր հերոս, մեր լուսավոր և բարի մարտիկ, այնքան հպարտ ենք քեզանով, կրկնապատկեցիր քո հայրենասիրությամբ մեր  հարգանքը և հպարտությունը քո հանդեպ:

Հպարտ եմ, որ ճանաչել եմ Ղուկասի պես Մեծ Մարդու, ով իրեն չխնայեց բոլորիս համար: Դու անմահ ես, Հերոս, դու դարձել ես բոլորիս պահապան հրեշտակը:

Հավերժ փառք և խոնարհում, Հերոս Ղուկաս:

Վերջին անգամ եղբորս (մորեղբորս տղային) տեսել էինք փետրվարին իր երդման արարողության ժամանակ, հետո սպասում էինք, որ արձակուրդ գար (օտպուսկ), բայց կորոնավիրուսը տարածված էր, և չթողեցին գալ… Այնքան էինք կարոտել, օրերն էինք հաշվում, բայց միշտ հետաձգվում էր… Հետո սկսվեց չարաբաստիկ պատերազմ կոչվածը, ու բոլորիս մտքում Տղերքն էին, հատկապես մեր զինվորը՝ Գառնիկը: Ամեն օր զանգում էինք, հարցնում, թե զանգե՞լ է մեր զինվորը, միշտ մեր մտքում էր, այդ օրերին մեր հպարտությունը և կարոտը կրկնապատկվել էր…

Պատերազմը դադարեցվեց… 2 օր անց քեռիս, պապս և եղբայրներս մեկնեցին Արցախ, որպեսզի տեսնեին մեր հերոսին: Վերադառնալուց հետո հավաքվեցինք, և քեռիս սկսեց պատմել.

-Պապ ու թոռ փակվել էին սենյակում, մոտ մեկ-մեկուկես ժամ թողել էինք մենակ, ասացինք` կարոտները թող լավ առնեն: Պապը ապերի (այդպես ենք դիմում) ձեռքերը ամբողջ ընթացքում բռնել էր և բաց չէր թողնում, համբուրում էր, շոյում… Հետո կազմակերպեցին, մեզ մենակ թողեցին, 2 ժամ գնացինք իրենց կամանդիրին էինք փնտրում, որ թույլտվություն վերցնեմ` երեխես գիշերը մեզ մոտ մնա: Ասեմ` էնքան ուրախացա, էնքան ջերմություն ստացա իրանց կամանդիրի մասին լսելով: Տղես ասեց` հեսա կգա ձյաձ Մհերը, պապ…

-Ո՞նց, հրամանատարին ձյաձյայո՞վ են դիմում,-զարմացանք մենք:

-Հա, հրամանատարությունը զոհվել էր: Էդ ձյաձ Մհերը իրանց վարորդն ա եղել, լավ կռվել ա, տվել են հրամանատար: Երեխեքը շատ-շատ էին սիրում: Եկավ, խոսեցինք, թույլտվություն ստացանք, գնացինք տուն, ապերս կանչեց ընկերներին: Խոսում էինք: Էնքան լավ էրեխեք էին, խելացի, էնպես պատմություններ էին պատմում, հետաքրքիր էին խոսում, հետո մի տղա ասեց. «Մեր ընկերոջ պապան ես, ասում եմ, բայց բոլորի մոտ էլ կասեմ, մեր Գառնիկից  չկա: Սպասեք` բացատրեմ ապերիս գործը: Հոպար, Գռնոն էնպիսի ճիշտ հաշվարկներ էր անում… Հետո հրամանատարն ասեց` պիտի գնանք կռվի ինքնաձիգներով: Գիտեմ, բոլորիդ համար դժվար ա, ո՞վ  ա գալու: Առաջին տղեն, ով կանգնել ա, Գառնիկն ա եղել: Ասել է` ես եմ գալու: Հրամանատարն ասել է` դու այստեղ ես պետք: Քո գործն էլ է կարևոր, հետո երկրորդ անգամ հարցրեց, էլի վեր կացավ ու ասեց` ես»…

Տղես ասում էր` մեկ ա, ինչ էլ պատմեմ, չեք հասկանա, չեմ կարող պատմել…

Ասում էր.  «Պապ, խոսքդ միշտ ականջիս մեջ էր, որ ես պիտի էստեղից ողջ վերադառնամ, էդ ոնց որ իմ մեջ մտած լիներ»:

Փառք Աստծո, Աստված ջան, մեռնեմ քո զորությանը… Անպատմելի բաներ էին տեսել էդ երեխեքը, աննկարագրելի…

Հպարտությամբ ենք խոսում մեր հերոսի մասին, և խոնհարվում մեր մյուս հերոսների առջև: