Աննա Վարդանյանի բոլոր հրապարակումները

anna vardanyan

Տանը նստելու նուրբ արվեստը

Ես հասկացա, որ մարդը մեկ օր տանը նստելով կարող է հատորներ գրել պարապության մասին, ես էլ որոշեցի հոդված գրել և կիսվել պարապության ժամանակ առաջացած գաղափարներով։

Պատուհանից դուրս նայելիս  մտածում էի ապագայիս մասին, թե ինչ մասնագիտություն պիտի ընտրեմ, որ դառնամ իմ ուզած մասնագետը: Գործ կգտնե՞մ, թե՞ ինչպես գյուղում են ասում, դիպլոմս կվերցնեմ, տանը կնստեմ:

Շատ գաղափարներ էին պտտվում գլխումս, թե ինչ բիզնեսներ կարելի է ստեղծել։ Հետո, ինչպես մայրս է ասում, ձանձրույթս փարատելու համար, սկսեցի տարբեր ծրագրերի դիմումներ լրացնել։

Մտածում եմ` պարապ մնալն էլ է արվեստ, ամեն մարդ չի կարող։

Նույնիսկ եղանակը  տրամադրող չէր գիրք կարդալու կամ ինչ որ հետաքրքիր բանով զբաղվելու համար։ Ֆեյսբուքյան էջի բոլոր գրառումները համարյա անգիր էի արել:

Մի խոսքով, սիրելի հայրենակիցներ, աշխատեք տանը չնստել: Գովելի է ակտիվ ապրելակերպը, ապրեք ձեր ամեն մի օրը, գտեք հետաքրքիրը ձեր օրվա մեջ, լավատես եղեք կյանքում, արեք բացահայտումներ: Սա իմ խորհուրդն է ձեզ։

anna vardanyan

Երկու կյանք

-Ան, ի՞նչ կա:

-Բան չկա, նստած եմ, իսկ քո մո՞տ…

-Ինձ մոտ էլ: Վաղը գալու ես, չէ՞, դպրոց:

-Հա, գալու եմ:

-Դե վաղը կտեսնվենք:

Դպրոցում ամբողջ օրը միասին էինք, խոսում էինք, քննարկում մեզ հետաքրքրող բաները, բողոքում, կիսվում, պատմում նորություններ:

Տուն էինք գնում միասին, տուն էինք հասնում ու ժամեր անց էլի կամ հեռախոսով էինք խոսում, կամ գրում էինք իրար։

Մենք չէինք հոգնում իրարից, չնայած շատերն էին մեզ համոզում, որ եթե մարդ մեկի հետ շատ է շփվում, հոգնում է։

Երբ նստում էինք իրար կողքի, գրում էինք մեր սիրելի գրքի և մուլտիկի հերոսների անունները։

Պարտադիր պայման էր ֆիզկուլտուրայի ժամին հանդերձարանի հայելու մոտ նկարվելը, հետո բարձր ծիծաղելը։ Շատերին տարօրինակ էինք թվում, բայց դա մեզ չէր հուզում, ու մեր «ավանդույթները» շարունակում էինք։

Հիմա պատմածիս պես չի, Սիլվան հիմա ինձ հետ չի դպրոցում, ոչ էլ ես իրենց տան մոտ եմ ապրում, մեր միջև համար շա՜տ մեծ հեռավորություն կա։

Հիմա դասից տուն գալուց էլ չենք խոսում մեր այդ օրվա դասերից, չենք քննարկում մեր օրը: Հարցնում ենք, թե ոնց ենք, ոնց են դասերը և ամենակարևոր հարցը.

-Շաբաթ, կիրակի գալո՞ւ ես գյուղ։

Երբ գալիս է գյուղ, ուրեմն շաբաթ օրը անպայման պետք է տեսնենք իրար, ու առանց դադարի խոսենք: Միայն այն ժամանակ ենք լռում, երբ ուտում ենք, կամ մեկը գալիս է մեզ մոտ։

Վերջին հանդիպման ժամանակ ասացի.

-Ուզում եմ նյութ գրել իմ ու քո ընկերության մասին:

-Վախ, շատ լավ ա…

Ու միասին որոշեցինք, որ նաև նյութ կգրեմ էն ժամանակ, երբ կատարված կլինեն մեր երկուսի երազանքները. Սիլվան կլինի ոստիկանական համազգեստով, իսկ ես լրագրողի ձայնագրիչով։

Մենք միասին, կարելի է ասել, երկար ճանապարհ ենք անցել ու պիտի դեռ անցնենք: Մեր ընկերությունը երբեք չի հնանում և անցյալով չենք խոսում նրա մասին։ Մենք միշտ մտածում ենք ապագայի մասին։

Իմ «Տարվա մարդը». Դու միշտ ինձ հետ ես

anna vardanyan

Շատ ուրախացա 17-ի կազմակերպած մրցույթի համար, ինձ ևս մեկ հնարավորություն էր կիսվելու և ներկայացնելու մարդկանց` Իմ «Տարվա մարդուն»։ 2019 թվականի ընթացքում շատ քիչ մարդիկ են, որ ազդեցություն են ունեցել ինձ վրա։

Երբ փոքր էի, նա ինձ օրորում էր, երբ մի քիչ մեծացա, ինքն էր ինձ տանում-բերում մանկապարտեզ: Հետո միասին մի երկու տարի գնացինք դպրոց: Մի պատմություն հիշեցի, երբ ձմռան ցրտին ինքը ինձ «քարշ» էր տալիս դպրոց, որովհետև իմ կոշիկները, իմ ներկայացնելով, սառույցին սահում էին, և նա ինձ ստիպված քարշ պետք է տար դպրոց։

Համալսարան ընդունվեց, դե փոքր էի, չէի հասկանում, ասում էի` գյուղ չգաս շաբաթ-կիրակի, բայց որ մի շաբաթ չէր գալիս, ասում էի.

-Ինչի՞ չես եկել, տան գործերը ո՞վ պիտի անի: Ես փոքր եմ, չեմ կարա անեմ…

Տարիներ անցան, ու երևի հատուկ օրեր կային, որ մենք չկռվեինք: Ես մեղավոր չէի, որ տանը միշտ ինքն էր գործ անում, ու ես սովորել էի, որ ինքը պիտի անի, իսկ ես ինձ համար ավելի հետաքրքիր բաներով զբաղվեմ։

15 տարեկանս լրացավ, ու երեք օր հետո նա ամուսնացավ: Եվ ինչպես ասում են, սկսվեցին իմ «սև ու մութ» օրերը։ Մինչև հիմա չեմ համակերպվում, որ ինքը էլ մեզ հետ չի մնում: Ինչպես հասկացաք, ես իմ «տարվա մարդ» եմ համարում իմ ավագ քույրիկին։

Քույրիկիս շնորհիվ ես ինքնուրույնություն ձեռք բերեցի: էս մեկ ամսում պատասխանատվության զգացումս ավելի մեծացավ։ Շատ մտածեցի ու հասկացա, որ եթե եղել է փոփոխություն կյանքումս, ուրեմն այդ փոփոխությունը արել է քույրիկս։

Քույրիկիս գնալը ինձ վրա շատ մեծ ազդեցություն ունեցավ թե դրական, և՛ թե բացասական առումով։  Դրական այն մասով, որ աշխատանք անելիս արդեն սովորում եմ մենակ անել… Բացասական, երբ դասից տուն եմ գալիս, մի բաց հատված կա տան մեջ առաց Հասուլի (ինչպես ես եմ սիրում իրեն դիմել)։

Զուտ իմ և ձեր քույրիկական իրավունքով ուզում եմ դիմել մեզ հետ չապրող մեծ քույրիկներին.

-Մենք միշտ կարոտում և սպասում ենք ձեզ, սիրելի քույրիկներ։ Ուզում եմ, որ բոլորդ ձեր քույրիկներին համարեք «Տարվա մարդ», չնայած գիտեմ, որ դուք մեր բոլոր տարիների Մարդն եք։

anna vardanyan

Ֆուտբոլն Արտենիում

Արտենիի ֆուտբոլի դաշտը լիքն է գունավոր շորեր ու գուլպաներ հագած ֆուտբոլ խաղացող երեխաներով։ Այդքան էլ չեմ հետաքրքրվում ֆուտբոլով, բայց երբ ակտիվություն նկատեցի ֆուտբոլի դաշտում, մտածեցի.

-Արտենին առաջադիմել է, էս ինչքա՞ն երեխա կա ֆուտբոլ խաղացող։

Հետո լսեցի, որ գյուղի ֆուտբոլի թիմը մասնակցում է առաջնության` բավականին լավ արդյունք ցուցաբերելով: Մի քանի ամիս առաջ ՀՀ ֆուտբոլի ֆեդերացիայից էին եկել, ֆուտբոլային մարզահագուստ էին բաժանում ոչ միայն տղաներին, աղջիկներին նույնպես, և բոլորը սկսեցին ֆուտբոլ խաղալ։

Դասընկերներս նույնպես գնում են ֆուտբոլի խմբակի: Ինչպես նշեց Արտաշեսը, ֆուտբոլը իր օրվա մի մասն է, և որքան ժամանակ տրամադրում է ընկերներին, այդքան էլ տրամադրում է ֆուտբոլին։ Այս ամենը լսելով սկսեցի հարցեր տալ.

- Երբևէ պատկերացրե՞լ ես քեզ պրոֆեսիոնալ ֆուտբոլիստի դերում:

-Այո, մրցումների ժամանակ միշտ պետք է մտածես քո թիմի հաղթանակի մասին և պայքարես մինչև վերջ։

-Իսկ, եթե մի օր հասկանաս, որ ֆուտբոլը ապագա չէ քեզ համար, կհրաժարվե՞ս։

-Դե,- երկար մտածում է,- վերջնականապես չեմ կտրվի, բայց գուցե ուրիշ գործով զբաղվեմ:

-Ըստ քեզ Արտենիում ֆուտբոլը ապագա կունենա՞:

-Չեմ ասի, որ չի ունենա, բայց հաստատ ուրիշ տեղեր ավելի մեծ շանսեր կլինեն առաջ գնալու։

Ուրախ եմ, որ իմ գյուղում կա հնարավորություն երեխաների համար: Չեմ ասի, որ դա մեծ ապագա կլինի որևէ երեխայի համար գյուղում, սակայն ամեն դեպքում  լավ է, որ կա հնարավորություն ինքդ քեզ բացահայտելու, մարզվելու, ազատ ժամանակը ավելի օգտակար անցկացնելու:

anna vardanyan

17 տարվա հեռվից

Մայրս շատ էր պատմում իր դասղեկական դասարանի մասին, որ ավարտել էր 17 տարի առաջ։ Ասում էր՝ շատ լավ դասարան էր, 17 տարի է՝ ավարտել են, բայց հիշում եմ ու կարոտել եմ շատ։

Օրեր առաջ մայրիկիս հեռախոսին հաղորդագրություն եկավ․

-Ընկեր Հարությունյան, 17 տարի անց հավաքույթ ենք կազմակերպել, սպասելու ենք…

Չնայած նրան, որ հավաքույթի հաջորդ օրը քրոջս նշանադրությունն էր, մայրս մեծ ոգևորությամբ գնաց։

Մայրս, ինչպես ոգևորված գնաց, ավելի ուրախ վերադարձավ։

-Աշակերտներս մեծացել էին, բայց նույն երեխեքն էին մնացել, ուրախ եմ իրենց համար, նույնիսկ՝ հպարտ, որ ունեցել եմ նրանց պես աշակերտներ։ Շատ լավ անցավ հավաքույթը, երեխեքս հատուկ հավաքույթի համար թողել էին իրենց գործերը ու տարբեր տեղերից եկել։

-Երկրից դուրս եկած աշակերտներն է՞լ էին եկել։

-Հա, Արթուրը Ֆրանսիայից էր եկել, Արկադին՝ Մոսկվայից, Էդգարը՝ Նիժնի Նովգորոդից…

-Ինչ կապված են իրար հետ։

17 տարի անց հավաքվել էին միմյանց տեսնելու համար, ուրախ եմ, որ լսել եմ նրանց պես հարգանքով մարդկանց մասին, օրինակելի ու սիրված մարդկանց, ովքեր հիշում են իրենց դպրոցն ու ուսուցիչներին մինչև հիմա։

Հպարտ եմ, որ սովորում եմ այնպիսի դպրոցում, որտեղ կրթվել ու սովորել են լավ մարդիկ։

Մտածում եմ՝ տեսնես 17 տարի անց կհիշե՞մ դասընկերներիս, կկարոտե՞մ, արդյոք ցանկություն կունենա՞մ տեսնելու դասընկերներիս։ Կլինի՞ ինչ-որ մեկը, որ կկազմակերպի նման հավաքույթ։

-Մամ, մյուս անգամ որ հավաքվեք, կարա՞մ ես էլ գամ, էնքան հետաքրքիր ա, որ 17 տարի ա անցել, բայց կապը կա իրար հետ, մարդիկ կան, որ նույնիսկ չեն հիշում կամ չեն ուզում հիշել իրենց դպրոցը, ընկերներին…

Հաճելի է կողքից լսելը ու տեսնելը այնպիսիներին, որոնց չի փոխել կյանքը, ինչպես մայրս է ասում՝ նույն աշակերտներն էին մնացել։

Անգլերեն գրքեր Արտենիի դպրոցին

-Անգլերեն գրքե՞ր:

-Հա, Ամերիկայից են ուղարկել:

-Ինչ հավես ա…

Արտենիի թիվ 1 միջնակարգ դպրոցին նվեր գրքեր են ուղարկել անգլերեն լեզվով։

Դպրոցում աշակերտները շատ էին ուրախացել, և ոչ միայն աշակերտները, ուսուցիչները նույնպես։ Երբ գրքերը տարանք դասարաններ, երեխեքը այնքան ոգևորված էին, ամեն մեկը մի գիրք էր վերցրել, թերթում էր, որոշում, որ անպայման հենց այդ մեկը պիտի կարդա:

Շատ շնորհակալ ենք Գլենդելի Կրթաշրջանի ՖԼԱԳ ծրագրի պատասխանատուներին և աշակերտությանը, ամերիկահայ այն երեխաներին, ովքեր գումար են հավաքել գրքերով ծանրոցները ուղարկելու համար, գյուղական դպրոցին իրոք պետք են այդպիսի գրքեր անգլերեն սովորելու համար։

Շնորհակալ ենք բոլորից, ովքեր իրենց ներդրումն են ունեցել այդ բարի գործում: Երեխաների ոգևորությունը շատ մեծ էր, նրանց համար անակնկալ էր, և շատ անկեղծ էին նրանց դեմքերը, հատկապես, երբ իմացան, որ երեխաներ են հոգացել գրքերը տեղափոխելու ծախսերը։

 

anna vardanyan

17-ից առաջ և հետո

Երկար էի մտածում, թե ինչի մասին գրել, ու հանկարծ կողքիցս ձայն լսեցի.

-Ինձ մոտ ոչինչ չի ստացվում, ես ոչ մի բան չեմ կարողանում անել…

Այս ամենը լսելուց հետո  որոշեցի գրել ինքնագնահատականի մասին: Ինքնագնահատական ասելով ես հասկանում եմ կարծիքը քո մասին: Ես կարծում եմ, որ եթե մարդ իրեն չգնահատի, ոչ ոք իրեն չի գնահատի: Առաջ ես էլ էի իմ մասին այդպիսի կարծիքի, որ ինձ մոտ ոչինչ չի ստացվում:

Օրինակ, ես 17.am-ի մասին գիտեի տարիներ առաջ ու միշտ ուզում էի թղթակցել, բայց մտածում էի, որ իչեմ կարող… Հետո պատահաբար տեսա, որ դասընթաց է սկսվում` «Նոր դասընթաց նոր թղթակիցների համար», որոշեցի մասնակցել, ու ամառվանից հետո իմ կյանքը կարելի է ասել, բաժանվեց երկու փուլի` 17-ից առաջ և հետո: Անկեղծ, ինձ 17-ը շատ օգնեց: Օգնեց նրանով, որ հիմա կարողանում եմ իմ կարծիքը գրել ինձ հետաքրքրող իրադարձությունների, երևույթների և այլնի մասին:

Ուզում եմ ասել, որ մի թերագնահատեք ձեզ: Չեմ ասում ինքնասիրահարված ամբողջ օրը ման գալ,  բայց ամեն դեպքում կարելի է հավատալ սեփական ուժերին, փորձել, կրկին փորձել, ոչ թե բավարարվել եղածով կամ համոզված լինել, որ ամենալավն եք, ամեն ինչ ճիշտ եք անում, սովորելու կարիք չունեք:

Նաև չեմ հասկանում, երբ հրապարակային պաշտում են իրենց եսը: Ինձ թվում է այդ մարդիկ կարծում են, թե կողքինների աչքերը միշտ փակ են, և չեն նկատում լավ կամ վատ արարքը:

Պարզապես հարգենք ինքներս մեզ, դա եսասիրություն չի համարվի:

anna vardanyan

Անհնարին փոփոխություն

Մի քանի օր առաջ վերջացրեցի Մարկ Տվենի «Արքայազնը և աղքատը» վիպակը: Այդ գիրքը արքայազնի և աղքատ տղայի մասին է, նրանք հանդիպելով, որոշեցին մի քանի ժամով ապրել մեկը մյուսի կյանքով, սակայն այդ մի քանի ժամը դարձան երկար և շատ դժվար օրեր: Երբ կարդում էի, մտածեցի.

«Կարո՞ղ եմ արդյոք մի օր ապրել  գրքերի «կյանքով», կարո՞ղ եմ  24  ժամ լռել»:

Մտածեցի և հասկացա, որ ոչ, հաստատ չեմ կարող և որոշոցի գրել իմ պատկերացումները գրքերի և մարդկանց կյանքի տեղափոխության մասին:

Մարդիկ խոսում են, արտահայտվում, երբ մեր կողքին կանգնած նրանք հանկարծ լռում են, հարցնում ենք.

-Ինչո՞ւ լռեցիր: Ի՞նչ պատահեց:

Իսկ ինչո՞ւ ենք նկատում այն լռությունը, որը րոպեներ է տևում, ինձ համար պատասխանը պարզ է:

Այն մարդը, որը լռեց, նա միշտ խոսել է, և նրա լռությունը անսովոր է:

Իսկ այն մարդիկ, ովքեր չեն կարողանում խոսել (նկատի ունեմ համրերին), նրանք իրենց խոսքը արտահայտում են շարժումներով:

Մտածում եմ.

«Ինչո՞ւ մենք չենք նկատում մեր կողքին հավերժ լռող իրերին, նրանք մեզանից ավելին գիտեն, ավելի հարուստ են, քան մենք, բայց միշտ լուռ են»:

Գրքերի մասին է խոսքս, նրանց մեջ այնքան բան կա կուտակված, որ կարող էին խոսել մի ամբողջ դար, բայց լուռ են նրանք:

Եթե մեզ պատկերացնենք գրքերի փոխարե՞ն.  հարուստ  լինենք տեղեկություններով, պատմություններով, բայց լռենք:

Մենք հաճախ կարծում ենք, որ լռելը ինչ-որ տեղ օգտակար և ճիշտ կլինի, արդյո՞ք կարող ենք լռել մի ամբողջ կյանք, ինչպես գրքերը:

Երբ մեր ձեռքերը գրիչից թանաքոտվում են, աշխատում ենք հնարավորինս շուտ մաքրել, բայց երբ այդ նույն գրիչով տեսնում ենք, որ ինչ-որ մեկը նկարում է գրքի վրա, չենք մտածում` ի՞նչ է զգում գիրքը: Ճիշտ է, գիրքը համարվում է անշունչ  առարկա, բայց նրա թերթերի ներսում քանի շունչ կա, քանի իմաստ…

Ի՞նչ ենք սովորում մենք գրքերից: Հաճախ եմ  լսում.

- Ուղղակի պատմություն է, հորինված է…

Ես գրքերից սովորել եմ լռել և շարադրել մտքերս: Լռել, բայց շատ իմանալ և պարունակել:

Ահա այսքանը անհնարին փոփոխության մասին: Հնարավոր է մարդիկ լինեն, որ համաձայն չլինեն իմ տեսակետի հետ, համենայնդեպս. «Կյանքը պետք է լցված լինի գրքերով, որոնք լի են կյանքով»,- ասել է Մարկոս Ավրելիոսը:

Հ.Գ. Երկու օրից սեպտեմբերի մեկն է, Գիտելիքի օրը: Ապրենք ինչպես գրքերը` լցվենք իմաստությամբ:

Ուղղությունը` Ջերմուկ

anna vardanyan

Արտենի գյուղի մարդիկ

-Ես Հարությունյան Գառնիկն եմ, ծնվել եմ Վրաստանի Մոլիթ գյուղում, գյուղացու ընտանիքում: Իմ մանկությունս անցկացրել եմ գյուղում, աշխատել եմ օգնել ծնողներիս: Մեր ընտանիքում 11 հոգի կային բացի հորիցս ու մորիցս. Հետո ինչ ասեմ… 17 տարեկանում գնացել եմ բանակ:

- Որտե՞ղ ես ծառայել, պապ:

-ՍՍՀՄ-ի Կիրով քաղաքում: Բանակից զորացրվել տուն եմ եկել, ամուսնացել եմ, տեղափոխվել Հայաստան, բնակություն հաստատել գյուղ Քարակերտում, աշխատել եմ բանվոր, հետո բրիգադավար, հետո հաշվապահ, և այդպես կյանքս շարունակել եմ անդուլ  աշխատելով: Ունեմ երեք երեխա՝ երկու աղջիկ, մեկ տղա:

- Ինչո՞ւ որոշեցիր այդքան վաղ տարիքում ամուսնանալ, հնարավո՞ր է որ դա ծնողների պարտադրանքն էր:

-Իմ ծնողները ինձ ասացին, որ պետք է ամուսնանաս, տարիքդ արդեն չափահաս է, պետք է ընտանիք կազմես:

-Ինչո՞ւ որոշեցիր գալ Հայաստան, եթե կարող էիր ապրել ձեր գյուղում, ծնողներիդ կողքին:

-Հայաստան գալը այսպես էր: Քանի որ Հայաստանը իմ երկիրն է, ես եկա Հայաստան, որ իմ երեխաները, ինչղ ըսած, հայ ազգով մեծանան և հայ ազգով կրթություն ստանան, դա է եղել նպատակը:

20190714_154015(0)

-Դու նշեցիր, որ աշխատել ես բանվոր, բրիգադավար և հաշվապահ, ինչպե՞ս ստացվեց, որ բանվորից դարձար հաշվապահ:

-Բանվորից դարձա հաշվապահ, որովհետև գնացի սովորելու, և սովորեցի, և աշխատեցի:

-Ինչո՞ւ որոշեցիր կրթություն ստանալ:

-Որոշեցի կրթություն ստանալ, որովհետև կրթությունը ամենապետքականն  է աշխարհում: Մարդ եթե կրթություն ունենա, նա խելացի մարդ է դառնում: Ուրիշ նպատակ չկար. Ընտրեցի հաշվապահի մասնագիտությունը:

-Սիրո՞ւմ էիր մասնագիտությունդ, սի՞րով էիք աշխատում:

-Այո, այո, այո… Նվիրված էի:

-Երեխաներիդ առաջարկեցի՞ր շարունակել քո մասնագիտությունը ընտրել:

-Ոչ, քանի որ նրանք պետք է սովորեին իրենց նախասիրություններին համապատասխան:

-Դժվա՞ր չէր նրանց կրթության տալը:

-Դժվար էր, բայց ինչ արած, մարդը եթե  ընտանիք է  կազմել, երեխա ունի, պետք է առաջնահերթ իր երեխայի համար մտածե, տանջվի, ստեղծե, որպեսզի երեխան ոչնչի կարիք չունենա:

-Հիմա որ չես աշխատում, ինչո՞վ ես զբաղվում:

-Ես հիմա թոշակառու եմ, դրա համար չեմ աշխատում: Չնայած իմ տնտեսական հարցերի համար: Սիրով եմ մշակում իմ այգին և էլի ինչով կարողանում եմ` օգնում եմ իմ երեխաներին: