Միլենա Մովսեսյանի բոլոր հրապարակումները

Աղմուկից հեռու՝ աշխարհն ուրիշ է

Քաղաքի աղմուկից, փոշուց ու գլխապտույտ հոսանքից դուրս՝ միանգամայն ուրիշ պատկերներ են:

Լռություն է, բնությունն է, խորհրդավոր անդորր ու հանգստություն է: Չկշտանալու հաճելի է, աչքերին դեղ է, թոքերին՝ բնական սնուցում, իսկ քո ներսում` սպասված հանդարտություն է:

Անտառոտ լեռներից՝ երկնքին հասնող ժայռեր, լճի կապույտից՝ քարի երանգներ, քարանձավներից՝ դեպի հեռու հորիզոններ…

Գյումրիից՝ Լոռի, Դիլիջանից էլ՝ Սևան:

Սիրել՝ խախտելով բոլոր կանոնները

Եթե սիրել, ապա խախտելով աշխարհի բոլոր կանոնները։

Սիրել՝ անկախ թվերից ու մաթեմատիկական հաշվարկներից, առանց օրինաչափությունների ու համընկնումների։ Սիրել՝ անտեսելով ֆիզիկայի օրենքներն ու մշակված բանաձևերը։ Սիրել այնպես, որ ձգողականություն լինի անգամ մագնիսի նույն բևեռներում․․․

Եթե սիրել, ապա կոտրելով կարծրատիպերը, բացելով չակերտներն ու փակագծերը։

Սիրել՝ առանց տողատակերի ու բազմիմաստ մտքերի, առանց խճճված բացատրությունների ու ավելորդ բառերի։ Սիրել այնպես, որ բարդ ստորադասական նախադասությունները դառնան պարզ, հասկանալի, հեշտ ու ընկալելի։

Եթե սիրել, ապա մշակելով սեփական կանոնները՝ ձեր քմահաճույքներով ու նախասիրությամբ։

Սիրել՝ հարթելով բոլոր խնդիրները, և հարթել խնդիրները՝ վայելելով բանակցությունների ողջ ընթացքը։ Յուրահատուկ ու երևակայական մի աշխարհ ստեղծել՝ խաղի նոր կանոններով ու պայմաններով։

Եթե սիրել, ապա օրական 24 ժամից ավելի,  չհագեցնող չափաբաժնով, առանց դադարների ու հանգստի․․․

milena movsesyan

Ինձ հեքիաթ պատմեք

Ինձ հեքիաթ պատմեք: Ամենից լուսավոր հեքիաթը հիշեք՝ առանց բացասական կերպարների, վախեցնող դեպքերի, չար հերոսների ու փորձությունների, առանց մութ անտառների ու կորած երեխաների: Եթե չգիտեք աշխարհի ամենախաղաղ վայրի ու հանդարտ սյուժեի մասին, ուրեմն հեքիաթը հորինեք հենց սկզբից: Հնարեք ամենասուտ ու մտացածին աշխարհն ինձ համար: Իսկ հետո ցածր, հանդարտ ձայնով սկսեք պատմել…

Պատմեք ինձ խաղաղ ծովերի, լուսավոր անտառների, բարձր լեռների ու գրավիչ մայրամուտների մասին: Համոզեք, որ այդ աշխարհի կենդանիների բոլոր տեսակները անվտանգ են, որ անգամ առյուծն է նուրբ ու հոգատար։ Ասեք, որ այնտեղ չեն լսվում տագնապի ազդանշաններ` ո՛չ բնական աղետների, ո՛չ հեռախոսի զանգերի և ո՛չ էլ շտապօգնության մեքենաների: Այնտեղ թող շշնջան միայն չարաճճի ալիքները, մեղմ շոյող քամին, բազմերանգ տերևներն ու թռչունները:

Հավաստիացրեք, որ ոտքս ուր էլ դնեմ՝ փայլփլուն ծաղիկներ կբացվեն։ Թե բարձր ժայռից ցած նետվեմ, քամին ինձ դանդաղ ներքև կիջեցնի։ Իսկ եթե սուզվեմ ծովի խորքերը, ջուրը ինձ արագ վերև կհանի։ Ու ես այս հրաշքներով հիացած, գլուխս կորցրած ժամանակի և իրական կյանքի մասին շուտ կմոռանամ։

Ինձ մենակ թողեք այդ անիրական վայրում: Խնդրում եմ, թող այդ հեքիաթում ինձանից բացի ուրիշ հերոսներ չլինեն: Որպեսզի ես ընկերներ ձեռք չբերեմ, չմտերմանամ շատ մարդկանց հետ, որպեսզի հետո ստիպված չլինեմ նրանց կորցնել, հրաժեշտ տալ ու էլ չտեսնել:

Զրկեք ինձ մտածելու, վերլուծելու և հետևություններ անելու կարողությունից: Անջատեք իմ գիտակցությունը, զգացմունքներն ու հույզերը: Թող արցունքներս թափվեն, խառնվեն ծովին, բայց թույլ մի տվեք, որ ներսս ցավի: Թող ես լինեմ այդ հեքիաթի ամենաթույլ ու ենթարկվող հերոսուհին: Հոգնել եմ ներկայիս ուժեղ կերպարից: Ուզում եմ վերջապես ընկնել ու ջանք չթափել կանգնելու համար․․․

Երբ ես վերջապես թիթեռի հետևից վազելով կհասնեմ աշխարհը ձեր հորինած, խնդրում եմ, ինձ այնտեղ կողպեք։ Էլ ոչ մի դեպքում դուռը չբացեք․․․

milena movsesyan

Կար ժամանակ, մաս 2

Կար ժամանակ, իսկ դա ոչ վաղ անցյալում էր, երբ մենք բողոքում էինք դիմակ կրելուց, համավարակով պայմանավորված սահմանափակումներից, ու չէինք պատկերացնում, որ պատերազմի մեջ կարթնանանք, որ թշնամին՝ տեսանելի, իսկ ցավը զգալի կդառնա։ Մտքներիս ծայրով էլ չէր անցնի, որ մեր մեծ խնդիրները այդքան կփոքրանան։

Նախկինում մենք «արտակարգ իրավիճակ», «ռազմական դրություն», «պարետային ժամ» տերմինները կարդում էինք գրքերում և աշխատանքային պայմանագրերում: Այսօր այդ բառերը դարձել են առօրյա։

Այն ժամանակ մենք ընկերներով գումար էինք հավաքում պիկնիկի ուտելիք գնելու  համար։ Այսժամ փողերն ուղարկում ենք օգնության, իսկ մեր հանդիպման վայրերը եկեղեցին ու սգո սրահներն են, ասես համազգային հոգեհանգիստ լինի։

Կար ժամանակ, երբ մենք երազում էինք պայծառ ապագայի մասին, գեղեցիկ ու ոգևորիչ ծրագրեր էինք կազմում։ Հիմա մենք գիտակցում ենք, որ պետք է ապրել միայն այս օրով, վայելել այն լիարժեք, ասես վերջինը լինի։

Դպրոցական տարիներին ուսուցիչները բողոքում էին չլսող ու չսովորող տղաներից։ Հենց այդ նույն տղաները հերոսական պատմություններ ստեղծեցին, զոհվեցին մեր կյանքերի համար։

Այնժամ մենք սարսափում էինք մեկ զոհված զինվորի մասին իմանալիս։ Հիմա մենք հազարավոր անուններ ենք կարդում, փնտրում մեզ ծանոթ ազգանուն։

Մենք՝ աղջիկներս, նախկինում վախենում էինք մահվան լուրերից, հուզվում էինք ֆիլմի գլխավոր հերոսի անբուժելի հիվանդությունից, տանջվում էինք, որովհետև գրքի կերպարներից մեկը պիտի մահանար։ Իսկ այսօր սառնասրտորեն պատմում ենք իրար, թե ինչպես են մեքենան պայթեցրել, որ մեր ընկերոջ դիակը չեն ճանաչել, ու պետք է սպասել ԴՆԹ թեստի պատասխանին։

Փոքր ժամանակ մեր տղաները շատ էին սիրում աղջիկներիս հունից հանել, բարկացնել, նյարդայնացնել։ Այդ նույն տղաները գնացին գիտակից մահվան, հեռացան մեզնից՝ թողնելով ժպիտ ու անասելի ցավ պատճառող հուշեր․․․

milena movsesyan

Մենք սիրում ենք հեքիաթներ

Մենք սիրում ենք լսել հեքիաթներ։ Այնտեղ ամեն ինչ այնքան ուրիշ է, գունավոր է, պայծառ ու անթերի։ Ու մենք խաբվում ենք, տարվում ենք երևակայական ու հորինված այդ աշխարհով, հավատում ենք, որ սերը պիտի հաղթի, որ վերջում բարին պիտի վարակի չար հերոսին։

Սիրում ենք, երբ մեզ համար գեղեցիկ սուտ են հորինում ու վախենում ենք հիշել, որ դա դատարկ ու մտացածին մի բան է։ Մենք մեր առօրյայից հեռանալու համար պատրաստ ենք հավատալ ամենաֆանտաստիկ ֆիլմերին, ծովահենների արկածներին, խոսող մեքենաներին, ակերի վրա շարժվող քաղաքներին, ավատարների երկրի փայլփլուն բնությանը, տարօրինակ գազանների ու վամպիրների գոյությանը։

Մեզ խաբում են, որովհետև հնարավոր չէ այլմոլորակայինին սիրահարվել, անմահ լինել, կերպարանափոխվել, նստել գորգին ու հասնել աստղերին։ Մենք գիտենք, որ ձիերը թռչել չեն կարող, իսկ թռչունները խոսել չգիտեն։ Գիտենք, որ մեկ համբույրով կամ արցունքի կաթիլով մարդուն կյանք չես վերադարձնի։ Վստահ ենք, որ ջրի տակ խոսել ու իրար լսել հնարավոր չէ, որ փոքրիկ աղջիկը արջի հետ ապրել չի կարող, կատուն մկանը ի վերջո կհասնի, իսկ գայլը նապաստակին վերջապես կբռնի․․․

Բայց մենք այդ ամենին կուրորեն հավատում ենք, մենք ուզում ենք խաբվել ու տարվել այդ հնարովի աշխարհներով․․․

milena movsesyan

Կար ժամանակ

Կար ժամանակ, երբ մենք բողոքում էինք գործերը չհասցնելուց։ Այսօր մենք ծով ժամանակ ունենք, բայց գործերը չկան։

Ամիսներ առաջ մենք պլանավորում էինք ամառային հանգիստը, իսկ այժմ մենք ամառ չունենք։

Այն ժամանակ ճամփորդելու համար պետք էր գումար, այսօր գումարը կա, բայց երկրից դուրս գալու հնարավորությունը չկա։

Այնժամ գործերի ու առօրյայի մեջ խրված չէինք նկատում ծառերի ծաղկելն ու կանաչելը, օդում հայտնված ծիծեռնակների մեծ քանակը։ Հիմա մենք միայն դրանք ենք տեսնում։

Մի ժամանակ մենք չէինք հասցնում շփվել ընտանիքի անդամների հետ, միասին ճաշել։ Այսօր արդեն հոգնել ենք երեք անգամ նույն սպասքով ու նույն սեղանի շուրջ սնվելուց։

Ամիսներ առաջ մենք՝ աղջիկներս, զարդարվում ու պատրաստվում էինք երեկույթների ու ծննդյան արարողությունների համար։ Այս ընթացքում մեր զգեստները մնացին չհագած, իսկ մազերը հարդարվեցին խանութ գնալու ժամանակ։

Այնժամ մարդիկ ցանկապատված էին, փակված էին իրենց ներսում, խուսափում էին անծանոթներին ժպտալուց ու զրույցի բռնվելուց։ Հիմա նրանք ունեն հաղորդկացման ու շփման կարիք, բայց դիմակավորված են ու կասկածում են դիմացինի վարակված լինելու մեջ։

Այն ժամանակ մենք աղոթում էինք մեր գործերի հաջողության ու առողջության համար։ Այժմ ուզում ենք, որ մյուսներն էլ առողջ լինեն։

Կար ժամանակ, երբ մեր թշնամին մարդն էր։ Այսօր մի անտեսանելի երևույթ է, որ ուժեղ է բոլորից, իշխում է ու օրակարգ թելադրում։ Այսօր մեր չուզողը, մեզ ծնկի իջեցնողը վարակն է։

Այն ժամանակ մենք երազում էինք մեծ ու դժվար հասանելի նյութականի մասին՝ մեքենա, բնակարան, հանգիստ Մալդիվներում, միլիոններ։ Այսօր մեր ուզածը փոքր ու աննշան պահեր են միայն՝ գրկախառնություն, բաց դեմքեր, ժպիտներ, ժամանց, հավաքույթներ բարեկամների, ընկերների ու հարազատների հետ։

Ես հիմա պարզապես ուզում եմ եղբորս գրկել, մեծ բան չեմ ուզում, չէ՞․․․

milena movsesyan

Երբ համացանցը չի անջատվում

Այն հաճելի պահը, երբ վերջապես անջատում ես համացանցը ու մնում մենակ ինքդ քեզ հետ։ Երբ մտքերդ դանդաղ ընթացք են ստանում, հանդարտվում են, ու փորձում ես ոչնչի մասին չմտածել։ Բայց չի ստացվում․ այնքան հիշելու բան կա, այնքան շատ խնդիրներ՝ լուծելու: Մեկը՝ մեծ, մեկը՝ փոքր, մեկը՝ քեզ համար, մյուսը՝ ուրիշի։ Ու դրանց չափից ավելի լինելը ազդում է հանգիստ շնչելուդ վրա։ Այդ մանր to do-ները, ծավալուն հանձնարարությունները, հետոյին թողած գործերը անընդհատ պտտվում են ուղեղումդ, հիշեցնում, որ էլի բան կա անելու, ինչ-որ բան կիսատ է մնացել։

Ու դու, համակարգիչն անջատելով, to do list-ը մի կողմ դնելով՝ ուզում ես մոռանալ ամեն ինչ, վանել շրջապատը, մի կողմ դնել պարտականությունները, փորձում ես մենակ մնալ քեզ հետ, մի քիչ լսել ինքդ քեզ, մտածել կյանքի մասին, մի քիչ էլ փիլիսոփայել։ Բայց նորից չի ստացվում։

Համացանցից դուրս գալով՝ ուզում ես կտրվել վիրտուալ մարդկանցից ու նրանց հետ ունեցած հաղորդագրություններից․ չէ՞ որ դրանք օրվա ընթացքում ամենամեծ ազդեցությունն են թողնում քեզ վրա։ Նրանց խոսքերը, ստատուսները, խելացի մտքերը, կարծիքներն ու սմայլիկները նետերի պես մխրճվում են զգայարաններիդ մեջ։ Ազդեցությունը տարբեր է՝ ուրախություն, ծիծաղ, ջերմություն, հոգատարություն, ընդվզում, անհամաձայնություն, զզվանք ու տհաճություն։ Մեկի նամակին սպասում ես, մյուսին՝ արհամարհում, մեկի գրածը վրադ ազդում է, մյուսինը՝ ոգևորում, 100 հոգի հավանել են նկարդ, բայց այն մեկը չի էլ տեսել․․․

Գլուխդ սկսում է պտտվել ինֆորմացիոն ու էմոցիոնալ մեծ հոսքից, երբեմն ուղղակի ուզում ես չկարդալ, չպատասխանել, երբեմն՝ փոխել թեման, երբեմն արագ անջատել, լքել համացանցը։ Ուզում ես մի քանի օր ապրել այդ սարդոստայնից դուրս, առանց այդ նետերի ազդեցության, առանց կեղծ ու սխալ լուրերի, առանց ֆեյքերի ու լայքերի, դիտումների թվի ու դիտողների, առանց ուրիշի կյանքին խառնվելու, առանց հեռախոսի՝ տագնապ առաջացնող ծնգոցը լսելու։

Բայց հիմա համացանցը բոլորիս աշխատանքային գործիքն է․ մեկը սովորում է, մյուսը՝ աշխատում։ Դու ստիպված ես անընդհատ լինել կապի մեջ, ապահովել քո վիրտուալ ներկայությունը, տնայինը ուղարկել օնլայն, կարդալ գիրքը օնլայն, լսել դասընթացը օնլայն, ընկերներիդ հետ հանդիպել նորից օնլայն․․․

Թեև ծանր օրվանից հետո համացանցը վերջապես անջատված է, բայց նամակները, ստատուսները, մեկնաբանություններն ու նորությունները չեն վերանում մեր ուղեղից, դրանք ատոմների նման արագ պտտվում են այնտեղ, խառնում ու փոխում են մեր մտքերի ուղղությունը։ Փակում ես աչքերդ, դրանք նորից հայտնվում են դիմացդ։ Թվում է՝ երբեք քեզ հանգիստ չեն տա։ Իսկ քո ուզածը միայն մենակ մնալն է։ Անհնար ցանկություն չէ, չէ՞․․․

milena movsesyan

Մանկությունն ավարտվում է

Մանկությունն ավարտվում է սահուն, զգույշ ու աննկատ։ Դու միայն տարիներ անց ես գիտակցում, որ այն անհոգ ու պարզ երեխան էլ քո ներսում չէ։

Մանկությունն ավարտվում է, երբ մուլտֆիլմերը դառնում են ձանձրալի, երբ խաղալու հավեսն է կորչում։ Ու մեզ արդեն հետաքրքրում են մեծականն ու արգելվածը: Մենք ուզում ենք ավելին իմանալ, այն ինչ հետո երազելու ենք երեխա մնալու, ցերեկը քնելու ու անհոգ լինելու մասին։

Մանկությունն ավարտվում է, երբ «տուն-տունիկ» խաղը դառնում է առօրյա պարտականություն։ Փոքր ժամանակ երկու աթոռներից պարան էինք կապում, տիկնիկի շորերը չորացնում, իսկ հիմա բացում ենք տան պատուհանը ու լվացքը հավաքում։

Մանկությունն ավարտվում է, երբ աղջիկներս ձգտում ենք շպարվել, բարձրակրունկներ հագնել, մազերը ներկել։ Այնքան մեծ է ցանկությունը, որ այդ տարիքին հասնելուն պես արագ վայելում ու նորից ձանձրանում ենք:

Մանկությունն ավարտվում է, երբ խնդիրներն են շատանում, որովհետև փոքր ժամանակ միակ դժվարությունը տիկնիկիդ ուրիշի երեխայի ձեռքում տեսնելն էր կամ ցանկալի խաղալիքը չունենալը։

Մանկությունն ավարտվում է, երբ վերընթերցում ես օրագիրդ ու հասկանում, որ քեզ հուզող հարցերի շրջանակը էապես փոխվել է։

Մանկությունն ավարտվում է, երբ սեր խոստովանելու համարձակությունն է մարում, երբ մանկական ազնվությունն ու միամտությունն է կորչում:

Մանկությունն ավարտվում է, երբ ցրվում են ընկերներդ, որոնց խելքին ընկնելով ինչեր ասես՝ չէիք անում, բակից տուն գալ չէիք ուզում։

Մանկությունը վերջանում է, երբ նոր տերմիններ են ավելանում մեր բառապաշարում․ գունավոր նկարներով Այբբենարանը վերածվում է դասագրքի, հետո հաստափոր գեղարվեստական գրքի, դպրոցական օրագիրը դառնում է ստուգման գրքույկ, դասատուն՝ դասախոս, տնօրենը՝ ռեկտոր, ստուգողականը՝ քննություն։ Հետո հասնում ես աշխատավայր, ու ընկերները դառնում են գործընկերներ, դասամիջոցը՝ ընդմիջում, դեկանը՝ ղեկավար։

Մանկությունն ավարտվում է, երբ հեքիաթային երազանքներդ փոխվում են լուրջ նպատակների, դրանք իրականացնելու ժամանակն է գալիս, ու ռիսկի դիմելու ցանկությունն է մեծանում։

Մանկությունն ավարտվում է, երբ ավելանում է մեր ձեռքի գումարի չափը, երբ դպրոցում 150 դրամով բուլկի գնելն ու 50 դրամը խնայելը մնում է անցյալում: Երբ արդեն ծնողներիդ ծննդյան օրվա առթիվ բացիկ գրելու փոխարեն գումար ես նվիրում, իսկ փողերդ գանձանակի միջից անցնում են բանկային քարտի վրա․․․

Բայց իրականում մանկությունը մեր ներսում հանգած հրաբուխի նման սպասում է դուրս հորդելուն։ Այն նորից քեզ հյուր է գալիս, երբ դու խաղում ես փոքրիկ երեխաների հետ, միացնում ես սիրելի մուլտֆիլմը կամ սկսում ես խոսել տիկնիկիդ հետ։

milena movsesyan

Հաջողության բանալին իմ ականջակալներում

Ես մեկն էի ժուռնալիստիկայի ֆակուլտետում սովորող այն ուսանողներից, որ առավոտյան երթուղայինով գալիս են դասի, ճանապարհին ականջակալներով երաժշտություն են լսում, մտնում են լսարան՝ իմանալով, որ այդ առարկայից իրենց մասնագիտության համար օգտակար ոչինչ չեն ստանալու։

Բայց ես հասկանում էի, որ պիտի գիտելիքի պակասը որևէ կերպ լրացնեի։ Ի տարբերություն համակուրսեցիներիս՝ ես ստացածս կրթությունից ոչ թե բողոքում էի, այլ դասախոսներին զզվեցնում՝ անընդհատ հարցեր տալով ու նույնիսկ դասից դուրս՝ սոցկայքերում, մյուս հարցերիս բացատրությունը խնդրելով։

Ես գիտեի, որ լավ լրագրող դառնալու համար պետք է չափից շատ տեղեկացված լինես ու անընդհատ ինքազարգանաս։ Իսկ ես շարքային լրագրող դառնալ չէի ուզում։

Որոշեցի ինքնակրթությամբ զբաղվել։ Բայց ես գրադարաններում երկար ժամանակ չէի կարող անցկացնել. իմ գրաֆիկը գերծանրաբեռնված էր: Առավոտյան ես անգլերենի պարապմունքի էի գնում, հետո համալսարան, երեկոյան էլ աշակերտներս էին գալիս, որ անգլերեն սովորեցնեմ։ Ես պիտի ճիշտ կառավարեի ժամանակս։

Հասկացա, որ ազատ ժամանակ միայն երթուղայինի մեջ եմ ունենում։ Երևանյան խցանումների պատճառով օրվա ընթացքում միջինում երկու ժամ ծախսում էի տանից համալսարան գնալու և վերադառնալու վրա (եթե ուրիշ տեղ էլ էի գնում, ուրեմն ավելի շատ)։ Հենց այդ օրվանից էլ որոշեցի, որ կարելի է տեղեկատվությունը, գրքերն ու դասընթացները տեղափոխել ականջակալներիս մեջ, իսկ տեխնիկան տվեց այդ հնարավորությունը։ Այնտեղ այլևս երաժշտություն չէր հնչում, համենայնդեպս, ոչ ամբողջ ճանապարհի ընթացքում։

Եթե երեկոյան առանց լուրեր լսելու ուժասպառ պառկում էի քնելու, առավոտյան էլ չէի հասցնում ծանոթանալ կարևոր իրադարձություններին, բացը լրացնում էի ավտոբուսում՝ լրատվական ռեպորտաժներ լսելով։ Երբ սպառվում էին բոլոր նորությունները, ես հեռախոսով երգերիս թղթապանակը չէի բացում. չէ՞ որ դեռ պետք է ինքնակրթվեի։ Այս դեպքում էլ ինձ օգնեցին համացանցը, սոցկայքերն ու մի քանի ծրագրեր։ Դրանք հնարավորություն էին տալիս ներբեռնել աուդիոգրքեր, ֆիլմեր, կրթական, զարգացնող վիդեոներ, դասեր ու հայտնի լրագրողների վարած դասընթացներ։ Տանից դուրս գալուց առաջ ես որոշում էի՝ ինչ նոր թեմա եմ ցանկանում ուսումնասիրել, ընտրում էի համապատասխան նյութերն ու պահպանում հեռախոսիս մեջ։ Ճանապարհին իմ ականջակալներում արդեն ոչ թե հազար անգամ լսածս երգերն էին հնչում, այլ ինչ-որ մեկի ձայնը, ով բացատրում էր՝ ինչպես ճիշտ լուսանկարել, ինչպես օգտվել մոնտաժային ծրագրերից կամ ինչպես դառնալ ավելի լավ լրագրող։ Ու այս ամենը ես լսում էի անգլերենով կամ ռուսերենով, որովհետև հայերեն նմանատիպ նյութեր համացանցում քիչ կան։ Այսպիսով ես նաև զարգացնում էի իմ լեզվական կարողությունները։

Ականջակալներով անհրաժեշտ գիտելիք ստանալը շատ հարմար տարբերակ է. դու խնայում ես քո ժամանակը, կարողանում ես մեկ ձեռքով երկու ձմերուկ բռնել և չես փչացնում տեսողությունդ՝ երթուղայինի մեջ գիրքը դողացնելով կարդալով։

Ես լսում էի նորություններ, վերլուծություններ, հարցազրույցներ, հետո՝ խորհուրդներ պրոֆեսիոնալ լրագրողներից, իսկ դրան գումարվում էր համակարգչային նոր ծրագրերի ուսումնասիրությունը։ Ծանոթանում էի այն բոլոր թեմաներին, որոնք հետաքրքրում էին ինձ՝ բիզնեսից մինչև ինքնազարգացում, ժեստերի լեզվից մինչև հաղորդակցման հմտություններ, երթևեկության կանոններից մինչև ճանապարհորդական ռեպորտաժներ։

Հիմա ես ունեմ լավ աշխատանք հեռուստաընկերություններից մեկում։ Եվ սրան հասնելու համար էլ պիտի շնորհակալ լինեմ ինքս ինձնից ու իմ ականջակալներից։ Դրանց շնորհիվ կարողացա խիստ զբաղված գրաֆիկի դեպքում էլ զարգացնել մասնագիտական հմտություններս, մեծացնել մտահորիզոնս, հետ չընկնել կատարվող իրադարձություններից։

Ես մասնակցեցի լրագրողական մի մրցույթի ու հաղթեցի։ Ես վստահ էի անհրաժեշտ ունակություններիս ու հմտություններիս հարցում և հավատում էի իմ հաղթանակին, իսկ երբ ինքդ հավատում ես, մյուսներին համոզելը շատ հեշտ է լինում։

Այսօր առանց ականջակալների երթուղային չեմ նստում։ Մարդկանց անձնական խնդիրներին, վարորդի և ուղևորի վեճերին, հայհոյանքներին ականջ դնելու փոխարեն գերադասում եմ ամեն վայրկյան մի նոր բան սովորել։

milena movsesyan

Խորհուրդներ սկսնակ լրագրողին

Վերջերս լրագրողական մի մրցույթի էի մասնակցում և հաղթահարելով բոլոր փուլերը՝ կարողացա հաղթել։ Ընթացքում ստացածս պրակտիկ գիտելիքի մասին եմ ուզում պատմել և մի քանի խորհուրդներ նվիրել սկսնակ լրագրողներին։ Դրանցից շատերը պարզ ու հասարակ կթվան, բայց հաստատ կօգնեն ձեզ, եթե երբևէ հայտնվեք ստորև թվարկածս իրավիճակներում, իսկ աշխատելով որպես լրագրող անպայման առերեսվելու եք սրանց։

Մրցույթներ, դասընթացներ․ ինչ-որ բանից սկսեք մինչև համալսարանն ավարտելը.

Եթե ձեռքներդ ծալած նստեք սպասեք, թե երբ աշխատանք կունենաք կամ պրակտիկայի կհրավիրեն, այդ օրը երբեք չի գա։ Պատրաստեք պորտֆոլիո․ մեկ ֆայլում հավաքեք ձեր գրած ու տպագրած ԼՐԱԳՐՈՂԱԿԱՆ նյութերը (լրագրողական բառը շեշտում եմ, որովհետև շարադրությունը լրագրողի աշխատանքի հետ կապ չունի) և ուղարկեք տարբեր լրատվամիջոցների։ Հնարավոր է, որ տասից մեկը պատասխանի և աշխատանք առաջարկի։

Մասնակցեք տարբեր դասընթացների, դասախոսությունների ու մրցույթների, գուցե աչքի ընկնեք, ձեզ նկատեն ու աշխատանք առաջարկեն։ Գուցե դասընթացի խոսնակներից մեկը հայտնի թերթի խմբագիր լինի, վերջում մոտենաք նրան ու խնդրեք՝ ձեզ պրակտիկայի վերցնի։

Մրցույթների մասնակցելու դեպքում պատրաստվեք նախօրոք։ Քրքրեք համացանցը, գտեք մրցույթի կազմակերպիչներին, անցկացման կարգը, նկարներ նայեք, ֆեյսբուքյան էջերն ուսումնասիրեք։ Այս ամենը կօգնի ձեզ ինքնավստահ ու իրազեկ ներկայանալ անծանոթ միջավայր։

Դասընթացներ ու մրցույթներ կարող եք գտնել լրատվական կայքերի ֆեյսբուքյան էջերում արված հայտարարություններից, իվենթներից, նաև համացանցում հաճախակի որոնում կատարելով։

Ունեցեք համացանց ձեր սմարթֆոնի համար.

Քանի որ ես նախօրոք գիտեի, որ նկարահանումների ընթացքում մեզ հանձնարարություններ են տալու, իսկ թեման ուսումնասիրելու համար ես միայն հեռախոս էի ունենալու, նախապես կարգավորեցի այս հարցը (կան մատչելի փաթեթներ և օրավարձով տրամադրվող մեգաբայթեր)։ Առաջադրանքը լսելուն պես մտա ինտերնետ ու սկսեցի աշխատել։ Իսկ մյուս մասնակիցները, ժամանակ կորցնելով, Wi-Fi էին փնտրում ու գաղնտաբառը հարցում։

Այսօր համացանցը կարևոր օգնական է լրագրողի համար։ Կշահի այն լրագրողը, ով դեպքի վայրից կգրի նյութն ու կուղարկի խմբագրին։

Իմանացեք օտար լեզու.

Համացանցն իհարկե օգնում է, եթե կարողանում ես ճիշտ որոնում կատարել։ Գաղտնիք չէ, որ հայերեն նյութերն ու նկարները քիչ են։ Ուրեմն պիտի կարողանաք որոնում կատարել անգլերենով։ Ներբեռնեք նաև հայերեն-անգլերեն բառարաններ, որպեսզի անհրաժեշտության դեպքում թարգմանեք և որոնում կատարեք անգլերեն համարժեքով։

Ծանոթ եղեք տեղանքին.

Իմացեք այն քաղաքի կենտրոնական փողոցները, թաղամասերը և կարևոր հաստատությունների տեղերը, որտեղ աշխատելու եք։ Նկարահանումների գնալիս օպերատորը ձեզ հարցնելու է՝ ուր ենք գնում, և չի փնտրելու-գտնի անհրաժեշտ վայրը։ Ձեզ հետ աշխատող վարորդն էլ պարտավոր չէ քաղաքի բոլոր հասցեներն իմանալ։ Սա նույնպես լրագրողի գործն է։ Ժամանակն ու նյարդերը խնայելու առումով կշահի այն լրագրողը, ով հեշտ ու արագ ճանապարհը կբացատրի վարորդին։

Կարելի է օգտվել քարտեզից, «նավիգատոր» ծրագրերից (Yandex navigator, maps.me), զբոսնել քաղաքում՝ մտապահելով փողոցների անուններն ու տեղերը։

Ուշադիր եղեք ձեր շրջապատում կատարվող իրադարձություններին.

Ձեր ընտանիքի ադամները, ընկերները, հարևանները ամեն օր ինչ-որ առօրեական խնդիրների են բախվում, բողոքում են ու անցնում առաջ։ Իրականում այդ անկարևոր թվացող մանրուքները կարող են լուրջ թեմայի նյութ դառնալ։

Ինձ հանձնարարել էին անդրադառնալ առողջապահության ոլորտում առկա խնդիրներին։ Ես հիշեցի, որ մեկ ամիս առաջ մեր բարեկամներից մեկին պիտի վիրահատեին, իրենք էլ վիրահատության գումար էին փնտրում։ Ռեպորտաժիս թեման դարձավ թանկարժեք վիրահատությունը․ ի՞նչ անի մարդ, որ գումար չունի վիրահատության համար, մահանա՞։

Նմանատիպ խնդիրների դուք էլ կհանդիպեք, եթե ուշադիր լինեք։

Արագ կողմնորոշվեք.

Պատկերացրեք դուք վաղը նկարահանման եք, որը հետաձգել չի կարելի, իսկ ձեր հերոսը, ով պիտի հարցազրույց տար, հրաժարվում է մասնակցել։ Ի՞նչ պիտի անեք։ Կարևոր է նման իրավիճակներում արագ կողմնորոշվել․ կամ փոխում եք ռեպորտաժի սցենարը՝ հանելով այդ հերոսի խոսքը, կամ շատ արագ գտնում եք մեկին, ով կասի նույն տեքստը։

Հետևեք լրագրողների խմբին.

Ֆեյսբուքյան լրագրողների խումբ կա նույն վերնագրով։ Այնտեղ լրագրողները տեղեկատվություն են տեղադրում սպասվող մամուլի ասուլիսների մասին, ինչպես նաև հարցնում են որևէ քաղաքական գործչի հեռախոսահամարը կամ մասնագետի տվյալներ, մյուսները պատասխանում են։ Դուք էլ կարող եք միանալ այս խմբին։ Հետևեք իմ օրինակին․ դուրս գրեք բոլոր անուններն ու կոնտակտային տվյալները և ձեզ համար ցանկ պատրաստեք։

Ինքնակրթվեք.

Եթե ուզում եք ձեր ռեպորտաժը տարբերվող ու հիշվող լինի, ուրեմն պիտի տեղեկացված լինեք, ինքնակրթվեք։ Այդպիսով դուք յուրահատուկ մոտեցում կցուցաբերեք լրագրողական նյութ պատրաստելիս, ավելի հեշտ կշփվեք այն ոլորտի մասնագետի հետ, ում հետ հարցազրույց եք ունենալու։

Իսկ ինչպե՞ս ինքնակրթվել ու ինչի՞ց սկսել․ այս մասին կարող եք կարդալ Ի՛նքդ սովորեցրու քեզ հոդվածում։