Ականջներս նման են հորս ականջներին, բայց ինքն ավելի լավ գիտի, թե ոնց լսել աշխարհի ձայնն ու, թե ոնց զտել ավելորդ ինֆորմացիան։ Իսկ կարճատեսության, թափվող մազերի, ուռած աչքերի, անընդհատ ճզմված ճկույթի և հոգնած մարմնի հետևում կանգնած փոշմանում եմ, որ հորիցս ժառանգել եմ մենակ ականջներն ու կախ ընկած կոպերը։ Պա՛պ, քո կոպերն ինչի՞ են կախվել… Միգուցե նրանք է՞լ են աշխարհի անեզր սխալից հոգնել, միգուցե հոգնե՞լ են եզակիների մեջ ամենաեզակիին փնտրելուց, թե՞ հոգնել են, որովհետև չեն կարողացել էդպես էլ «արդարություն» բառի հետ հաշվի նստել։ Պա՜, հավատա, ես էլ չունեմ էս հարցերի պատասխանները ու, չնայած կախված կոպերիս հետ անհաշտությանը, ես մի տեղ նաև երջանիկ եմ, որ կարճատես եմ. մարդկանց ճահճոտ ու գարշահոտ դեմքը չեմ տեսնում։ Պա՜, դու ճիշտ էիր, դու ճիշտ ես. պարզության քողի տակ ապրելն ամենահեշտն է ու հատկապես այն ժամանակ, երբ աշխարհին տված պարզությունս ոչ մի վայրկյան ժպիտի չարժանացավ, դե ես էլ որոշեցի ինձ լցնել էդ պարզությամբ ու ապրել։ Դու ասացիր, որ դժվար ժամանակները մի օր անցնում են, ու գալիս է հայելու դիմաց կանգնելու ժամանակը. Ախր, իմ հայելին կոտրվել է, և ես ստիպված եմ ինձ հորինել, ու ականջներս նմանեցնել քոնին, նկարել կախված կոպերս ու դրանց անկյունը ընդգծող սևաներկը։

Առաջ ես ինձ չէի տեսնում, բայց հիմա շատ բան է փոխվել։ Պապ, հիմա ես սիրում եմ իմ կախված կոպերն ու ոսկեգույն ականջօղերով զարդարված ականջներս, սիրում եմ ընդգծված կոնքերս ու բարձր ծիծաղս։ Պապ, ես սկսել եմ ճանաչել աշխարհը ու հետն անգամ լեզու եմ գտել. նա լացող երեխայի է նման, ում ձայնը կտրելու համար պետք է նրան ասել, որ ինքը լավն է ու ամենասիրունն է, ու էս փորձառությունը ձեռք եմ բերել հիվանդանոցում ` օրական հարյուրավոր երեխաներին շեղելուց, երբ տեսնում են հերթական ներարկիչը. ասում են, որ մոտս լավ է ստացվում, չգիտեմ…

Պապ, ես որոշել եմ գնալ աշխարհով ճամփորդելու ու որոշել եմ ներել մարդկանց ու սիրել սովորեցնել… Հուսամ այս ճանապարհից հետո ուռած կոպերս, բոթասիս պատճառով ամեն օր հերթական անգամ լղճվող ճկույթս և լղոզված սևաներկս ինձ կներեն անփութությանս հետ սեղան նստելու համար։

Աստծո 7-րդ օրն է, ինչ երկինքը եռագույն է հագել։ Սահմանին՝ ամեն խրամատում հայոց որդոց ուժն ու խելքն է, ամեն հայ մոր աչքին որդու պատկերն է, իսկ ականջին՝ զրնգուն ձայնը։ Ամեն օջախում, ամեն կտուրի տակ, ամենքի սրտում միայն հպարտություն ու ցավ է, իսկ ահա ամեն արցունքիս մեջ էլ աղոթքի մի տող է։ Թերևս այս անավարտ շարքն ավարտվեց, բայց կասեմ, հոգուս խոսքը նոր պիտի թրծեմ…

Ես ՀԱՅ եմ, հայ եմ ծնվել դեռ էն սկզբից, ու դեռ մորս արգանդում ես ծովից ծով հայրենիք էի ստեղծում իմ մեջ, ու այն թրծում որպես մի կամքի դեսպան, ու երբեք չնահանջող իմ սրտում այն պահում որպես ոսոխի դեմ կռվող մի մարտիկ՝ հայի արյունով ու խելքով։ Շատ շուտով քսանս կբոլորեմ ու իմ խռոված հոգում դեռ պահում եմ այդ անխռով մարտիկին՝ Հայաստանիս։

Լսի՛ր, քեզ մի բան ասեմ, հիմա ամեն բջջիս մեջ մի հայրենիք ունեմ՝ հզոր ու անկոտրում, բայց լավ իմացիր, հայրենիքի համար պետք չէ գոռալ ու կոկորդ պատռել, ուղղակի այն ունեցիր ներսումդ, ու ուղղակի կերակրիր այն աղոթքով ու հավատով, ու մի օր էլ կտեսնես, որ սահմանին կանգնած կռիվ է տալիս ու արյուն թափում։ Քանի՜ հայրենիքներ ունենք հիմա սահմանին կանգնած, հաշվե՞լ ես։ Մինչ դու հաշվես, ես կասեմ. ես այնքան թա՜նկ հայրենիքներ ունեմ հիմա կանգնած սահմանին, որ հաստատ ինչ էլ լինի, Հայաստանի վիզը ծուռ չեն թողնի։

Ես լավ եմ հիշում. Ապրիլյանի ժամանակ 9-րդ դասարանում էինք ու հանդարտ նստած էինք դասի, երբ սահմանից ձայն լսվեց։ Ու հա՜, մենք չէինք էլ պատկերացնում, որ մի քանի տարի անց մեր կողքին նստած տղերքը կանգնելու են Ապրիլյանի տղերքի կողքին ու հայրենիք պաշտպանեն։ Նրանք իմ մանկությունն են, իմ պատանեկությունը, ու մի խոսքով ասած՝ իմ մանկությունը պատանեկությանս ձեռքը բռնած՝ գնացել է հայրենիքը պաշտպանելու։ Նրանք հերոս են ինձ համար, ու հեչ պարտադիր չի, որ մի սխրանք գործեն, որովհետև հայրենիքի համար ոսոխի առաջ կանգնելը արդեն սխրանք է։

Երեկ ակամա ականատես եղա մի պատկերի, որը երբեք չեմ մոռանա։ Մի քաջ զինվոր էր՝ հանգիստ ու խաղաղ տոնով պատմում էր, թե ինչպես էր վիրավորում ստացել արկի բեկորներից, ու չէր էլ զգում, թե իր ուսին հենված մոր հոգում քանի աշխարհներ են փլուզվում, մայրը լուռ էր, բայց հայացքը գոռում էր, իսկ երկնքին հառած աչքերով էլ՝ արդարություն պահանջում։ Մյուս զինվորն էլ մորը կարոտած սրտով, վիրավոր ոտքով սպասում էր ապաքինվելուն, որ նորից վերադառնա ընկերների մոտ, հասնի դիրքին ու անդավաճան զենքին։ Իսկ ահա վերջինը, որի ձայնը մի քանի օր շարունակ մայրը չի լսել, տանկեր է խոցում ու անկոտրում մնում։ «Դե ե՛կ վարդապետ ու մի խենթանա»,- ճիշտ է ասել մեծն Սևակը, իսկ ես ճիշտ կլինեմ, եթե վերջում ասեմ, որ ուղղակի ՀԱՂԹԵԼՈՒ ԵՆՔ։

Երևի ասեմ, ու դու չհավատաս, բայց կասեմ, որ աշունն անցավ ու այդպես էլ անձրև չտեղաց, ու ես այդպես էլ չբարկացա անձրևից հետո գանգուր մազերս տեսնելով, իսկ պատուհանները չցեխոտվեցին, իսկ վերարկուս մենակ մնաց պահարանի խորքերում։ Երևի ես ասեմ, իսկ դու չհավատաս, որ մեր բակի գրախանութն անհասկանալի պայմաններում փակվեց, ու որ ես չհասցրի այնտեղից փախցնել մեր սիրելի գրքերը, ու հիմա այնտեղ միայն մնացել է խունացած ցուցանակը՝ կարմրաներկով դաջված ՝ «գրքեր սիրելիների համար»։ Տեսնես՝ ինչո՞ւ փակեցին, երևի խանութի միակ վաճառողը հասկացավ, որ այլևս սիրելի չունեմ, և որ այլևս սիրելի չեմ, ու հասկացավ, որ հավերժ դատապարտել ես ինձ մենության, ու հասկացավ, որ ուզում եմ մենությունս փաթեթավորել իր մոտից փախցրած գրքերով, բայց ինքն էլ գնաց, որ մենությունս մեն-մենակ վայելեմ։ Երևի ես փաստեմ, իսկ դու բնավորությանդ համաձայն որոնես պաշտպանածդ թեզերի մեջ, որ մեր քաղաքում մարդիկ դարձան լուռ ու տխուր, որ քաղաքի նստարաններն արդեն դատարկ են, ու որ աշնանը տերևները թափվեցին առանց ծիածան հագնելու։ Երևի ես լուռ նայեմ աչքերիդ, իսկ դու սովորությանդ համաձայն թեթև ժպտաս, իսկ ես սովորությանս համաձայն թեթև խելագարվեմ, հետո տխրությունս հանեմ ու բաժանեմ, ու քեզ էլ բաժին հանեմ, հետո հոգուս արևները բաժանեմ, բայց քեզ բաժին չհանեմ. առանց այդ էլ քո արևները շատ են։ Հետո հիշեցնեմ, որ հեռանալուցս անցել է 42 օր, 16 ժամ և 50 րոպե, ու այդ անցնող րոպեին դու կշրջվես ու միաժամանակ կնայես ժամին ու օրացույցին՝ ասածս ճշտելու համար։ Հետո անպայման կթերթեմ հիշողությունս, քեզ կջնջեմ հազարերորդ էջից ու կնկարեմ նոր էջում՝ նոր գույներով ու տեսքով, իսկ հետո անպայման անձրև կտեղա, որ ջնջի նկարածս ու ինձ տանի հազարերոդ էջին։ Հետո, ընթացքում լույսը կհասցնի բացվել, արևը գունատված դեմքս կառնի շողերի մեջ ու ինձ կհիշեցնի քո մասին, բայց ես կհիշեմ, որ պետք է մոռանամ քեզ ու վերջակետ կդնեմ, որ այլևս չշարունակեմ քեզ։

Բարև։ Երևի սա վերջին նամակն է, որը երբևէ կհասնի քեզ, ու երևի վերջին անգամը, որ կսիրեմ քեզ, ու երևի վերջին անգամը, որ անունդ անգիր կանեմ բազմապատկման աղյուսակի պես։ Երևի սա վերջն է ու վերջին անգամն է, որ ժպիտդ թղթերի վրա կնկարեմ ու կփակցնեմ հոգուս դատարկ պատերին, ու մի վերջին անգամ պատահական քեզ կորոնեմ ծանոթ փողոցներում, հետո մեր սիրած այգին կգնամ, որ թթվածինը առնեմ թոքերիս ու փոխեմ քաղաքս, գյուղս, տունս ու տեղս, բայց քեզ չփոխեմ, քեզ առնեմ ու տանեմ։ Հետո վերջին անգամի համար մազերս հավաքեմ, շունչդ առնեմ մազերիս մեջ, երգդ, վերքդ առնեմ սրտիս մեջ ու վերջին անգամ գնամ։ Վերջին անգամ քեզ որոնեմ չորացրած տերևներիս մեջ, գրքիս թերթերի ու սրտիս անհունների մեջ։ Այդ մի վերջին անգամ քեզ թողնեմ թատրոնների, կինոների ու այդ բեմերին հնչող ծափերի մեջ։ Հետո քեզ առնեմ աչքերիս, զրնգուն ձայնդ՝ ականջներիս ու թափառեմ քաղաքով մեկ, հետո խառնեմ գինուն ու կում-կում խմեմ, արբենամ ու մոլորվեմ ու քաղաքն առնեմ փեշերիս մեջ… Վերջին գնալուս ժամին քեզ առնեմ ճմրթած թղթերիս մեջ, քեզ նորից գրեմ ու չհավանե՜մ, գրեմ ու չհավանե՜մ, բայց այդ չհավանածն էլ ինձ հետ վերցնեմ։ Հետո փակեմ դուռն ու վրան սև թանաքով գրեմ, որ չեմ վերադառնալու, բայց հետգրություն թողնեմ։

Եկա՜ր, ու չնայած դրան՝ ես չզգացի գալդ, ես չզգացի, որ կողքիս ես, ու չզգացի, որ շունչդ կտրվում է։ Չզգացի նաև, որ մատներդ սառել են ու կապտավուն երանգ ստացել, չզգացի, թե ոնց նստեցիր կողքիս ու տարածվեցիր սենյակով մեկ, այն օծանելիքի պես, որի հոտն ատում եմ, չզգացի, որ ձեռքիդ մեր սիրած կարմիր գինին է, որից մենք չէինք արբենում, իսկ նա մեզնից միշտ արբենում էր, չզգացի, որ հագել ես այն կապտավուն և սպիտակ զոլերով վերնաշապիկը, որի թևքերը չափազանց լայն են, ու որը ես եմ նվիրել… Չզգացի, որ ձեռքիդ սպիտակ թղթեր են ու մանուշակագույն գրիչ, չզգացի, որ ուզում ես քեզ գրեմ ու մանուշակագույնով լղոզեմ սպիտակ թերթերին, որ գոնե այդ թերթերինը միշտ լինես, այնպիսին, որ գիրք դառնալու ցանկություն ունենան, ու ստացվի այնպես, որ դրանց հնոտի բույրից խելագարվեմ։ Բայց գիտե՞ս՝ զգացի, որ մազերդ մի փոքր երկարել են ու խառնվել վերնաշապիկիդ թևքերին, դու տեսա՞ր, թե ո՜նց դրանք էլեկտրականացան ու խառնվեցին մոլորված մտքերիս, խառնված հոգուս, խզմզված թերթերիս ու դալուկ դեմքիս։
Հետո զգացի, որ վառվում ես, միգուցե մրսե՞լ ես կամ էլ արևն ես առել ուսերիդ, որ պայքարես հոգուս փոթորիկների դեմ, իսկ կայծակից չե՞ս վախենում, իսկ անձրևի՞ց։ Մյուս անգամ, եթե իհարկե, այդ «մյուս անգամ»-ը լինի, անձրևանոցով զինվիր, վախենամ՝ գլխումս լավ անձրև տեղա, այնպիսին, որ անգամ լղոզված թերթերը փրկել չկարողանանք։ «Մյուս անգամ»-ի համար մանուշակագույն գրիչը չբերես, լավ չի լղոզում քեզ, սպիտակ թերթերի թիվը կավելացնես, ախր դու այնքան շատ ես, որ այդ միլիոնավոր թերթերին չես հերիքում, ու հա՜, հանկարծ չմոռանաս մեկ շիշ գինի ավել վերցնել…

Ամեն մեկը թաղվեց իր մենության մեջ. մեկն անջատեց սենյակի լույսն ու կորավ մթության մեջ, մյուսը միացրեց սիրելի երգը, որ այն իր փոխարեն խոսի, այն մեկն էլ սկսեց տառերն իրար կողքի շարել, որ տառերը չլռեն, մյուսը տաք սուրճը խառնեց, որ գոնե մտքերը չխառնվեն, իսկ ամենավերջինը հաշվեց վերջին աստղը, արհամարհեց լուսնին ու գնաց գիրք կարդալու։ Ես այս վերջինն էի, ու հա՜, արհամարհել բառն այս դեպքում ճիշտ էր, սակայն չափազանցված, քանի որ ուղղակի լուսինն ինձ չզեկուցեց, ու ես այդպես էլ չիմացա, թե ինչու էր ամեն գիշեր նույն փայլող լուսատտիկը հայտնվում երկնակամարում՝ նույն թափանցիկ շղարշով։ Հետո ինձ մի պահ թվաց, որ ինչ-որ բան պակաս է, ու ես դարձա նաև այն մյուսը, ով տառերն էր շարում կողք-կողքի, ու հետո շա՜տ արագ փոխեցի պատկանելությունս, ինչպես ձմեռվա սառը արևն է փոխվում՝ դառնալով ամառվա այրողը։ Փոխվեցի ու սկսեցի խառնել սառը սուրճը, ճիշտ ես, այն մեկի սուրճը տաք էր, բայց ես չեմ խաբի, եթե ասեմ, որ իմ երկաթյա գդալը ժամեր շարունակ շաղակրատում էր սուրճի հետ, որ հանկարծ մտքերս չխառնվեն, ու որ ես հանկարծ չմոլորվեմ։ Նախավերջում վերցրի սառած սուրճս, ի դեպ, ես սիրում եմ սուրճը այն ժամանակ, երբ այն սառն է լինում կամ էլ «գդալով սառեցրած», իսկ վերջում միացրի իմ սիրելի երգը, այն լցվեց սենյակում ու ես լռեցի, իսկ նա խոսեց, ու հա՜, սենյակս լցվեց ինձանով, երգով, սառած սուրճի մոլեկուլներով, գրքի հերոսներով ու կիսաամառվա զովով։ Բայց ուզում եմ, որ դու իմանաս, որ ես երբեք էլ չդարձա այն մեկը, ով անջատեց սենյակի լույսն ու կորավ մթության մեջ։ Գիտե՞ս՝ ես երևի երբեք էլ այդ մեկը չդառնամ։

Այսօր վերցրի մեր սիրելի գիրքը, բացեցի 40-րդ էջն ու պատահաբար դու այնտեղ էիր, ես ապշեցի, որովհետև մնացել էիր հենց այդ էջում, որովհետև բույրդ էր մնացել ու հևքդ։ Չնայած դու չէիր մնացել, ու քո կերպարն ու քո կաղապարը չորացել էին գրքի հենց 40-րդ էջում։ Ու ես ջանում էի քեզ փնտրել մնացած էջերում, այն էջերում, որտեղ տողերի արանքում քո ձայնն էր, իսկ ամեն վերջակետից հետո՝ ժպիտդ։ Բայց դու էլի չկայիր ու ես հիմարի պես քեզ փնտրում էի միջակետից հետո՝ չհասկանալով, որ անհետացել էիր դեռ ստորակետից առաջ։ Ես թեքում էի ծալծված էջերը, որոնք այնքա՜ն էին նույն տեղում կանգառել, որ փակվել չէին ցանկանում, բայց ես հասնում էի վերջին, ես հասնում էի ու ցավոք էջանշան չունեի, որ նշեի այդ մի էջում աղոտ գծված գոյությունդ։

Գիտե՞ս՝ դու լռել էիր 60, 84 և 128-րդ էջերում, ժպտացել ու հուզվել 20 ու 55 էջերում, իսկ ինձ կորցրել էիր հենց առաջին էջում, ու ես հետ էի ընկել ու այդպես էլ առաջ չէի անցել, բայց գոնե քեզ հասնեի, չէ՜, ես հետ էի ընկել ու մնացել։ Ու չնայած այդ ամենին՝ հոգիս խաղաղ էր, այնպիսին, ինչպիսին մեր սիրած գրքի կազմն էր՝ լազուր ու երկնագույն։ Ստացվեց այնպես, որ մի քանի րոպե անթարթ նայեցի գրքի վերջին էջին ու հասկացա, որ դու ուղղակի չիմացար, որ աղջիկը մեռավ թոքախտից, իսկ տղա՞ն… Տղան՝ չգիտեմ, նա չքացավ ու հեղինակի կողմից գրքի վերջին հատվածում նշվեց, որ նա անհետացել է և տեսնողներ չկան։ Իսկ դո՞ւ, իսկ դու ի՞նչ եղար և գոնե խնդրեիր՝ ես քեզ կավելացնեի իմ հոգու վերջին էջում ու կնշեի ՝ որպես անհետ կորած։

Ես փակեցի գրքի վերջին դեղնավուն թերթն ու նրան տեղավորեցի պատվավոր առաջին դարակում ու առաջինների մեջ, որ գալուդ պահին ժամանակ չկորցնեմ այն որոնելիս․․․

Եկել եմ, որ թեթև հպվեմ մատներիդ, որ անցնեմ ու հրեմ կողոսկրերդ, որ մի պահ շունչդ կտրվի, որ թթվածնի ծարավ հայացքով վազես բաց դաշտով մեկ ու մոլորվես։ Եկել եմ, որ մազերդ խառնեմ, խառնեմ այնպես, որ հանգույցներ առաջանան, այնպիսին, որ քանդել չկարողանաս, չնայած դու շա՜տ հանգույցներ ես քանդել, հատկապես՝ այնպիսիք, որոնք գոյացել էին մեր ճանապարհին, մեր կյանքի խաչմերուկին։ Եկել եմ, որ ներսի ու դրսի արևը ցրեմ, որ փակեմ նրանց ամպերի հետևում, որ մրսես ցրտից ու հոգուդ դատարկությունից, որ ցնցվես ամբողջ մարմնով։ Եկել եմ, որ հոգիդ ու մտքերդ խառնեմ, որ մոռանաս ու էլ երբեք չհիշես։ Եկել եմ, որ պատուհանիդ վերևում այն մշտարթուն լուսատուին, այն փայլող աստղին մոլորեցնեմ, որ էլ չնայես, որ էլ չփնտրես, ու որ մոռանաս։ Եկել եմ, որ խառնեմ մեր կարդացած գրքերը, այն գրքերը, որոնց հերոսներին ինձնից շատ էիր սիրում, այն գրքերը, որոնց կազմերն արդեն հազար տակ նորոգել էիր ու նրանք հենց քո նորոգումից էին մաշվել։
Եկել եմ… բայց գնում եմ, գնում եմ, որ հոգիդ խաղաղվի, որ մտքերդ վերհիշես, որ մազերդ թափվեն ուսերիդ այն ծովի հանդարտ ալիքների պես, որի ափին էդպես էլ միասին չնստեցինք, գնում եմ, որ հանդարտ շնչես, որ էլ չվազես, որ էլ չպայքարես, գնում եմ, որ վերադառնաս մեր գրքի հերոսներին ու նորոգածդ կազմերին, գնում եմ, որ լուսատուիդ փայլը վերականգնվի, որ շողա առաջվա պես։ Գնում եմ, որ էլ չմնամ, որ էլ չմնանք…

Դու չերևակայեցիր, դու անգամ իմ կողմ չնայեցիր, դու ուղղակի լուռ հայացքդ թողեցիր թաց օդում ու աննկատ հեռացար։ Դու հեռացար այնպես, կարծես չէիր էլ եղել ու քո թողածը օդում դեռ երկա՜ր մնաց, ոչ թե նրա համար, որ այն քեզ հետ չէր ուզում ապրել, այլ նրա համար, որ այս կողմում էլ տանջվող թողներ։ Դու այդպես էլ չերևակայեցիր, ուղղակի փակեցիր գրքի վերջին էջն ու էգոիստի նման չցանկացար իմանալ, թե վերջն ինչպես եղավ, այս անգամ գոնե մտածեցիր «վերջի» մասին, բայց ավաղ՝ չերևակայեցիր։ Դու կարոտն ու ցավը խառնեցիր օդին, լցրիր գինու մեջ և հագենալ չիմացող հարբեցողի պես կուլ տվիր այն։ Դու վարագույրը բացեցիր անգամ այն ժամանակ, երբ արև չկար, ու ամպամած երկինքը արևին կարոտ հայացքով քեզ էլի խաբեց ու մի քանի լույսի շող նետեց դեմքիդ։ Դու մատնահետքերդ թողեցիր դաշնամուրի ստեղներին, բայց երբեք սիրով չնվագեցիր և գոնե ստեիր․ դու դա էլ չսովորեցիր, դու միշտ ճիշտ էիր և անթերի։ Դու այդպես էլ չերևակայեցիր ու ես երբեք էլ չիմացա քո երևակայության ձեռագիրը, չիմացա, թե քո գլխում անձրևից հետո ծառացած օզոնն ինչ գույն ունի, չիմացա նաև, թե ինչու էիր միշտ թեյամանում գոյացած ու սառած թեյի հետ զրուցում, կամ էլ նրան նայելիս ժպտում։ Ու երբեք էլ չիմացա՝ որ թեյն ես շատը սիրում, այն, որը ե՞ս էի միշտ պատրաստում, թե՞ այն, որը միշտ թեյամանում էր։
Իմ երևակայությանը դու երբեք էլ չհավատացիր, դրան մեռցրիր հենց իր ստեղծման պահին ու քո կյանքը ավարտվեց հենց այնտեղ, որտեղ իր ծիլերը գցեց իմ երևակայությունը։ Դու սահմաններ դրեցիր, ու փակեցիր չորս սառը պատերի մեջ, որ անգամ վանդակում ես էլի երևակայեմ։ Դու իմ հոգու անձրևը չսիրեցիր, բայց դրսինը շատ էիր սիրում, քամին ուղղակի ատում էիր, որովհետև մազերդ ցաքուցրիվ էր անում, իսկ ես սիրում էի, որովհետև մազերիդ ցաքուցրիվ ալիքների մեջ ավարտվում էին 7 օվկիանոսները։ Քո սառած դեմքին միշտ մի քաղցր ժպիտ էր սազում, բայց դու դրա փոխարեն քմծիծաղն էիր թողնում։ Բարձր ծիծաղս տանել չէիր կարողանում, այնպես, ինչպես երեկոյան հյուրասենյակում գոյացած մթությունը։ Երեք լամպերի փոխարեն վառում էիր երկուսը, որովհետև գիտեիր, որ հոգուդ լույսն ավելի պայծառ է։ Դու նույնքան ճիշտ էիր և անսխալական, որքան մեր գյուղից Երևան հասնող գնացքն իր անփոփոխ ժամերով։ Ի դեպ, այն հենց նոր կրկին անցավ, ու ես էլի կարոտս խառնած երևակայությանս՝ թողեցի նրա վագոններում, որ գոնե մի օր պատահմամբ գտնես նստատեղերից մեկի վրա։
Ես երբեք չիմացա և չսիրեցի քո երևակայությունը…

Ես անձրևը չեմ սիրում… Երբեք էլ չեմ սիրել։ Ատում եմ այդ խտացած խոնավությունը, որը խառնվում է մազերիս ու կոլոնում դրանք գլխիս հետևում։ Թարթիչներիս մանր-մանր կաթիլներ է առաջացնում ու լղոզում դեմքս։ Չեմ սիրում այդ ճահճացած մթությունը, որը հայտնվում է սենյակումս ամեն անձրևից հետո։ Եվ այս դեպքում անգամ սովորական էլեկտրականությունը չի փրկում։
Հիմա, երբ անձրևը դադարել է, ես նստել եմ թրջված ու լազուր պատուհանի մոտ, կրկնակի ապակուց այն կողմ մի թարմ հոտ եմ զգում, օզոնի հոտն է՝ թարմ, բայց ցեխոտ։ Կաթիլներն արդեն փորձում են դադարել, բայց երբեմն սողում են ու ապականում մտքումս նկարված պատկերները։ Հակառակ կողմից մի տա՜ք գոլորշի է պատել ապակին, դա իմ շունչն է, իմ տաք ու տխուր շունչը։
Դուրս կգա՞ս փողոց, հա, հենց հիմա… Դուրս արի՝ վայելենք իմ չսիրելի անձրևի կաթիլները, բավ է պատուհանի մոտ դեգերեմ ու արևի ջերմություն կորզեմ առանց այդ էլ կորզված արևից։ Դուրս արի և ուղղակի կանգնիր դատարկ ու ամայի փողոցում, ուղիղ կենտրոնում. վախենո՞ւմ ես, ես՝ չէ, ես ուղղակի ժպտում եմ։ Անձրևանոցդ թող, մևնույնն է՝ խունացել է, դե քանի՜ ժամանակ է, ինչ անձրևից փախել ու մտել ես տաք ծածկոցիդ տակ, երևի անձրևանոցդ էլ է իր պաշտոնը կորցրել, այնպես, ինչպես դու ես քոնը փոխել։ Վերարկուդ էլ թող, չես մրսի, խոսք եմ տալիս, այս անգամ ոչինչ չեմ ասի։ Այս անգամ թող, որ մարմինդ կլանի սառն ու օտար անձրևի կաթիլները։ Միգուցե նա քեզ հասկանա, չէ՞ որ մոտ եք, դու էլ ես աշնանը ծնվել, ինչպես որ նա։ Կոպիտ հայացքդ էլ թող ու հագիր այն սիրուն ու քաղցր հայացքը։ Հետո կանգնիր վառարանի մոտ ու թող, որ հոգիդ մի քիչ ջերմանա։ Երկարաճիտ կոշիկներդ էլ թող, բավ է պատսպարվես, թող, որ ոտքերդ էլ զգան թաց ու պաղ հողի սերը… Դուրս արի փողոց, թող մայթերը քեզ պարուրեն իրենց ցեխով, թող հոգիդ թրջվի, իսկ մարմինդ՝ կծկվի։ Թող թարթիչներդ օծվեն պղտոր ջրով, իսկ շուրթերդ՝ մաքուր սառնությամբ։ Ողողիր փողոցները քո ներկայությամբ գոնե այս անգամ, թող, որ անձրևանոցով մարդիկ ապշեն քո ներկայությունից ու քո անձրևանոցի բացակայությունից։ Քայլի՛ր ու թող թոքերդ կլանեն թարմ օզոնը, թող մարմինդ շնչի ու կարոտն առնի հարազատ փողոցներից։ Տներին կպած մի քայլիր, մի վախեցիր, հաստատ մարդկանց խմբերին չես բախվի, քանզի շուրջդ մարդ չկա, այս դեպքում դու յուրահատուկ ես՝ անձրևի տակ քայլող մարդ. քեզ սազական չէ, գիտե՞ս։ Քեզ սազական է հավետ քեզ խեղճացրած ապրելու զգացումը, քեզ սազական է գլուխդ վզիդ մեջ պահած ու ողերդ ճկռված ապրելը։ Իսկ ինձ սազական է քեզ էդպես տեսնելը ու այդ ամենին սուր քմծիծաղով պատասխանելը։
Անձրևը դադարեց… Անպիտան կաթիլները փչացրին ստեղծածս պատկերը ու սողալով անցան պատուհանից։ Ես սառած ձեռքս հեռացրի պատուհանից, իսկ դրա հետքը մնաց տպված պատուհանի աջ անկյունում։ Հետո տաք գոլորշին էլ վերացավ ու սենյակիս օդում մնաց միայն անձրևի տակ քայլող մարդու սառը հևքը։