«Մանանա» կենտրոնը և Հայաստանի պատանի թղթակիցների 17.am կայքը հայտարարել էին Գևորգ Տեր-Գաբրիելյանի «Անաստված կինո թատրոն» գրքի վերաբերյալ անդրադարձների մրցույթ: Մենք ստացել ենք բազմաթիվ անդրադարձներ, և մինչ ժյուրին կհայտարարի հաղթողներին, դուք նույնպես կարող եք կարդալ և ընտրել լավագույններին:
Գևորգ Տեր-Գաբրիելյանի այս գիրքն ունի որոշ ոճական առանձնահատկություններ, հենց որով էլ այն առանձնանում է շատ ու շատ ժամանակակից գրքերից:
Եվ անմիջապես առաջին վերնագրի մեջ՝ «Համլետի հոր ուռագանը», հեղինակը կարծես ներկայացնում է հենց իր պատմությունը, որքանով որ հիշում է. որքան հասարակ նկարագրություններով, այդքան էլ՝ նուրբ բովանդակությամբ և հեղինակային ելևէջներով: Այստեղ բավականին հասարակ պատկերված են հերոսները՝ Արեգիկը, ով միշտ շատ հարցեր է տալիս:
Մայրը, ով հիվանդ է և հիվանդանոցում էր, Արեգիկին ժամանակ առ ժամանակ խնամում էր Ամալյա տատը:
Հայրը, ով կատարում էր Արեգիկի մոր խնդրանքը և տանում էր Արեգիկին հիվանդանոց, որպեսզի մայրը կարոտն առնի:
Առավել մանրամասնորեն նկարագրված է Ամալյա տատի առօրյան. թե ինչպես է տոլմա փաթաթում, Արեգիկը՝ ինչպես է այփադով մուլտֆիլմեր նայում և հարցեր տալիս, խոսում Ամալյա տատի հետ: Ամալյա տատի հետ միասին նայում են «Համլետ»-ը, որտեղից էլ Արեգիկի վառ երևակայության մեջ ծնվում է «Համլետի հոր ուռագանը»:
Այսպիսով, անցնելով հաջորդ վերնագրին, հասկացա, որ ինձ՝ ընթերցողիս համար բավականին անհարմարություններ են առաջանում, նախ՝ առաջին, այն առումով, երբ ռուսերեն կամ անգլերեն բառերը գրված են հայերեն տառերով: Մտածեցի, թե դա էլ է հեղինակային առանձնահատկություն, սակայն առաջ անցնելով, երևացին ռուսերեն տառերով ռուսերեն բառեր, նախադասություններ, որոնք թարգմանելը զուր ժամանակի կորուստ է:
Շարունակելով «Ժիզնեննին» կարդալ, հասկացա տասնյոթերորդ էջից, որ պետք չէ այս գիրքն ընթերցեն տասնվեց տարեկանից ցածր պատանիները, քանի որ գիրքը տեղ-տեղ իր մեջ պարունակում էր առավել մանրամասնություններ, որոնք միայն հասկանալի կարող են լինել երիտասարդ կամ հասուն կարդացողի համար, իսկ ոչ հասուն ընթերցողը կունենա անպատասխան հարցեր:
«Ժիզնեննի»-ում հեղինակն առավել շատ է ցուցադրում իր ոճական առանձնահատկությունը: Օրինակ՝ առօրյա խոսակցական կամ ժառգոնային բառեր են օգտագործված` «ասցի», «ասցին»: Սկզբում, կարդալիս, մտածում էի սրբագրական բացթողում է, բայց մի քանի տեղ նույն բառը տեսնելով հասկացա, որ դա ուղղակի հեղինակի ոճային առանձնահատկությունն է:
Գրքում նաև գտա մի շարք կետադրական նշանների բացթողումներ, որոնք նույնպես կարող են մտնել հեղինակային առանձնահատկությունների շարքը: Օրինակ՝ «Ժիզնեննի»-ում տվյալ հատվածի մեջ կետադրությունը այսպիսին է. «Բուժքույրն ասաց պապայիս կասեմ կգա քեզ կծեծի՝ նոր ես ինձ թույլ տվի թուլանալ, մեծերին թույլ տվի որ ինձ տանեն պալատ»:
Այնինչ, կետադրությունն ըստ ինձ, պետք է լինի այսպես.
«Բուժքույրն ասաց.
-Պապայիս կասեմ` կգա, քեզ կծեծի:
Նոր ես ինձ թույլ տվի թուլանալ, մեծերին թուլ տվի, որ ինձ տանեն պալատ»:
«Ժիզնեննի»-իում կա նաև տողադարձային վրիպում օրինակ՝ տողադարձ է արված այսպես՝ որ-ևէ, այն ինչ, պետք է լինի այսպես՝ որե-վէ:
Անցնելով առաջ կարդացի հաջորդ վերնագիրը. «Փողփողան առագաստներ»-ը: Այստեղ ինձ առավել դուր եկավ հետևյալ նախադասությունը. «Բա՞խտս որն է… Մարդ ինքն է իր բախտի դարբինը»:
Կարծես ամեն ինչ ասված է այս մեկ նախադասության մեջ:
«Ինսպեկցիան ինչպես որ կա» այս վերնագրի «Մաս Դ, Օպերա-2. Մարիա» հատվածում նույնպես առօրյայում կատարվող սովորական գործողություններ են, ինչն ինձ՝ ընթերցողիս, հաճելի էր և հարմար՝ այդպիսի հատուկ ոճով ընթերցելը: Ոչ բոլոր հեղինակներն են կարողանում այդպիսի միջավայր և կոլորիտ ստեղծել:
Իհարկե, չեմ կարող չխոսել գլխավոր անհարմարության մասին, երբ ընթերցողն արդեն խորացել է հեղինակի պատմության մեջ հանկարծ ու անսպասելի նուրբ ձևով շեղվում է իր գլխավոր թեմայից, և վերադառնում միայն այն ժամանակ, երբ ընթերցողը մոռացել է գլխավոր կամ բուն գործողության կատարման մասին:
Խոսքս վերաբերվում է հատկապես «Մաքրուհի-2017 կամ արյունոտ ծաղիկ» պատմվածքին:
Այս պատմվածքում կան նաև հայհոյանքներ, անհարգալից արտահայտություններ, որոնք նույնպես անհարմարություններ են ստեղծում պատանի ընթերցողի համար:
Անցնելով առաջ, վերջապես հասա ամենասպասվածին՝ էսսեներ բաժնին, որը սպասվածի համաձայն, առավել հեշտ էր կարդացվում, և իհարկե, անչափ հետաքրքիր էր՝ հատկապես «Ինչու ետ եկա Հայաստան» էսսեն, որտեղ առանձնակի բնորոշումներով է խոսվում Հայաստանում ծնված, բայց հեռուներում գտնվող մարդկանց մասին, ովքեր երանությամբ են հիշում Հայաստանը, Երևանը:
Հեղինակը հերոսի միջոցով ճիշտ բնութագրումներ և շեշտակի բնորոշումներ է տալիս Հայաստանից արտագաղթողներին:
Իսկ էսսեի վերջում տրված է հաճելի և հետաքրքիր վերջաբան, որտեղ նկարագրվում է գալիք Հայաստանի մասին և ասվում է. «Աղջիկները գնալով անընդմեջ ավելի ու ավելի կսիրունանան, և այդպես անվերջ»…
Կարծես ահա այսքանը: «Անաստված կինո թատրոն» գրքից մեծ բտպավորություն ստացա թե՛ լավ առումով, և թե՛ վատ: Իհարկե, խորապես շնորհակալություն Գևորգ Տեր-Գաբրիելյանին, որի այս գիրքը ոչ բոլորի համար կարող է դյուրընթեռնելի լինել, քանի որ այն ունի իր մեջ խորը ասելիք՝ թե՛ կինոյի տեսքով, և թե՛ թատրոնի, հենց որով էլ խիստ տարբերվում է մերօրյա գրքերից:
Հաճելի էր ինձ համար ճանաչել և ուսումնասիրել մերօրյա գրողներից մեկին, ով ինձ հնարավորություն տվեց կարդալ և քննադատել իր իսկ ստեղծածը:
Հետո էլ կասեն, թե մեր օրերում լավ գրողները շատ քիչ են:
