Լուսանկարը՝ Աստղիկ Ղազարյանի
-Ի՞նչ ասեմ… Մղկտալու պանը ի՞նչ ասեմ… Որբ մեծացած րեխա…
Հը՞ն, բալա ջան, պեպիկ ման էկել, խրձների տակին պահել են, վեր բրիգադիր Վասիլը հունձ անիլու վախտը էկել ա, տենա վեչ, վեր հասկն եմ հվաքմ, ի՞նչ ասեմ, չարդ տանեմ…
Հլա տես, էս պամիդորնին. ութն էլ մի թփից եմ քաղել…
Ի՞նչ ասեմ… Ես ծնվել եմ, հորս աքսորել են, բալա ջան, մերս էլ… Հա, իմ մերը րեխա ունենալիս չի լել, հերս վրին կնիկ ա պիրել, մի տղա ա ունեցել, հերս րեխուն վեր ա կալել, տրան տուս արել: Բայց էդ կնգանը լավ օժիտ ա տվել: Էդ օժիտի հմար հերս վեր վեչխար ա ճկիլիս լել, սևերին ա ղրաղ արել:
-Օրդ տհե սև լի,- անծել ա տա… Անեծք էր, կատարվեց…
Տրանից ետը՝ երեսունիրեք թվին, մերս իմ աղբեր Մուրադին ա պիրել, երեսունվեց թե երեսունյոթ թվին էլ ես եմ ծնվել: Մերս էդ որբերին պահել ա:
Հերս հարուստ ա լել, մերս ասմ էր՝ վեր հորս տարան, յոթ տեղնաքյունջ խալչա ունինք՝ իրար վարա տեղաշորի նման ծածկած: Կեղմ մարդիկ ին, վեր հորս փռնիլ ին տվել: Էդ մրդկերանցիցը կյողեր են ղրգել, վեր թլանեն, խալչեքը տանեն: Մեզ մի շուն ունինք, իմ մերն ասմ ա՝ Աղաբեկ աղբերս, հրողբորս աղջիկն ու ինքը, տռանը դեմ լած, հիլ չեն արել՝ պաց անեն, մտնեն մեջը:
-Ռավետը վեր զարթնեցինք,- ասմ ա մերս,- տեհա տուռը հացի կտորտանքը լիքը. շանն են տվել, վեր ուտի, իրանք մոտանան, տուռը կոտրեն, նի մտնեն:
Տհենց իմ մերը պահել ա մեզ: Էն պակաս տարենին իմ մերը, վեր հակայի կնիկ ա լել, հունձ անիլ ին տալիս տղամրդկերանց հետ, ես էլ իմ մոր ետնա պեպիկ հասկն ի հվաքմ: Մենք սովել չենք. հեկտարանոց բաղչա ենք ունացել, էդ բաղչեն վարմ ինք: Իմ աղբորը՝ երեսունիրեք թվի ծնվածին, գութանն ին ղարգմ: Իմ աղբերը քալուց առաջ բաղչի միջին գիծ էր քաշմ, ես էլ րեխա, ինքն էլ րեխա, ասմ էր.
-Կյամ տենամ, Հրանուշ, էսքանը վարել ես:
Մի օր Մուրադն ասեց.
-Հրանուշ, արի քյանք, հասկը կտրենք:
Էրկու րեխով քացինք: Աչքիս պան էր րևըմ, վենց վեր օքմենի կյային:
-Մուրադ,- ասմ եմ,- էնա օքմենի են կյալի…
-Վախիլ մի, իմ քիր, վախիլ մի, օքմի չկա…
Աչքիս էր րևըմ, թե ինչ, իմ բալա, բայց վեր էկանք տուն, Մուրադն ասեց.
-Ա՜յ թուլա, էնքան ասեցիր, վեր ես էլ վխցա…
Լուսանկարը՝ Աստղիկ Ղազարյանի
Տհենց ապրել ենք, չարդ տանեմ, սովել չենք. իմ մերը՝ անմարդ կնիկ, կով ա պահել, ամեն ձևի չարչարվել ա, չարչարվել ա, ապրել ենք…
Դպրոց եմ քացել, վեչ կիրք եմ ունեցել, վեչ տետրակ եմ ունացել, վեչ թանաք… Բա վե՞նց դի ես դպրոց քալ. փոխվել եմ չորրորդ դասարան ու էլ չեմ քացել:
Աստղիկ ջան, մի ծեռդ մեկնի, էդ խյարը քաղի…
Հա, իմ քեռուն մի աղջիկ ուներ: Չաղ էր, կլխին մազ էլ չկար, իմը երկար էր, ծնկներիս էր թակմ: Տա նախանձմ էր. էնքան արեց, մազերս կտրեցին: Կրիշմ կախ արած էր, քամին տալիս էր, ես էլ մղկտմ ի…
Վերգինեն հեր ուներ, բրիգադիր էր, ես անհեր ի, նախանձմ ի, նախանձմ…
Ի՞նչ պատմեմ, ապրե՞լ եմ… Էլ եմ ասմ, սովել չենք, բայց լավ տուժվել ենք… Ի՞նչ ասեմ, ապրել չեմ, շունչս վրիս ա լել, բայց իմ ուզածի ապրել չեմ, հենց նհե Աստված պահել ա չրչարվիլու, տուժվիլու հմար, մինչև առ էսօր, ինչ ասեմ…
Տասնյոթ տարեկանից իմ մերը մարդի տվեց ըստեղ, մոտիկ էր, տվեց, վեր ինձ ամեն օր տենա: Ըստի էլ լավ օր չեմ տեսել. կլխիս տվել են նստցրել, վետիս տվել են կղնցրել: Իմ մերն էլ ա տուժվել, ասմ են՝ մորը բախտ, աղջկան թախտ:
Կլխի չեմ հայրիկ ասիլն ինչ ա, ինչ պան ա հայրիկը… Վերգինեն հեր ուներ… Իմ հերը լեր, ես ի՜նչ մարդ կտառնի…
Էսօր կիրակի ա, կքնաս խաչը, իմ իրեսն իրա վետի տակը, իմ բալենուն, իմ քուլփաթը պահի: Մտքմըդ կաղոթես, կասես՝ Աստված ջան, էն էրկու բալիս Ղարաբաղմ պահի… Ակոս նվեզ ա, իրա հմար շատ եմ նեղվմ, Դավիթս բլակ ունի, բայց Ակոս նվեզ ա… Քոռանամ ես, Կամոս (տղան) երեկվա րեխեն չի, պռավել ա, էն սարերմ չրչարվմ ա, քոռանամ ես… Վե՞րի մասին մտածեմ… Ի՞նչ ասեմ, բալա ջան, ասա մեղկ լես, ամայ ջան, մեղկ լես:
Զրոյից էսքանը ետ եմ քցել տառը քրտինքով, զրոյից…
Աստված ինձ ստեղծել ա վեչ խնդալու հմար… կտրի իմ օրը…
Աշխարհ ա էլի, մինը ծնվըմ ա ապրիլու հմար, մինը ծնվըմ ա տուժվիլու հմար…
-Պռավի ուլանը սկսեց,- ասում է Ամայս, երբ սկսվում են մարտ ամսի վերջիմ անձրևները: