9-րդ դասարանի աշակերտները գրավել են գիտնականների ուշադրությունը՝ գիտական փորձի միջոցով բացահայտելով Wi-Fi-ի մասին դառը ճշմարտությունը
Դպրոցական աշխատանքն ավելի հետաքրքիր ու հագեցած դարձնելը, համբերատար կերպով աշխատելն ու մեծ հաջողություններ ակնկալելը ողջունելի է և քաջալերվում է։
Այս դեպքը տեղի է ունեցել հյուսիսային Ջութլանդում, որտեղ 9-րդ դասարանի աշակերտների մի խումբ վերջերս նախաձեռնել էր կենսաբանական փորձ՝ ոգեշնչվելով կենտրոնանալու իրենց անձնական փորձառությունից։
Աշակերտներից մեկը՝ Լի Նելսենը, բացատրում է․
-Մենք բոլորս այն կարծիքին ենք, որ դպրոցում դժվարացել ենք կենտրոնանալ, երբ քնել ենք՝ հեռախոսները մեր գլխի կողքին դրած։ Պատահել է նույնիսկ, որ քնելիս ևս բախվել ենք դժվարության։
Հետաքրքրված լինելով այս ընդհանուր փորձառությամբ, աղջիկների մի խումբ նախաձեռնել է փորձ՝ պարզելու Wi-Fi-ի ճառագայթման ազդեցությունը կենսական բջիջների վրա։
Մասնավորապես, նրանք որոշեցին օգտագործել ջրկոտեմի սերմեր։ Վերցնելով 400 սերմ, նրանք առանձնացրեցին դրանք 12 տարբեր սկուտեղների վրա։ Երկու սենյակներում տեղադրվեցին վեցական սկուտեղներ։ Երկու սենյակներում էլ պահպանվում էր նույն ջերմաստիճանը, և ամեն սենյակում տեղակայված վեցական սկուտեղները փորձի ընթացքում ստանում էին նույն չափի ջուր և արեգակի լույս։
Միակ տարբերությունը երկու սենյակների միջև (որն էլ հանդիսանում էր փորձի հիմքը) այն էր, որ սենյակներից մեկում սկուտեղները տեղադրված էին Wi-Fi ցրող սարքերի հարևանությամբ։ Այս սարքերը ցրում էին նույն տեսակի ճառագայթներ, ինչպիսիք ցրվում են մեր հեռախոսների կողմից՝ թույլատրելով աշակերտներին վերստեղծել ազդեցությունը, որն առաջանում է հեռախոսը, գլխի կողքին կամ դիմացի սեղանի վրա դրած, քնելիս։
Արդյու՞նքը։ 12 օր անց շոկային էր սկուտեղների երկու խմբերի միջև ի հայտ եկած տարբերությունը։ Մինչ առաջին սենյակի ջրկոտեմի սերմերը լավ էին աճում՝ դառնալով առողջ ու փարթամ իրենց միջավայրում, նույնը ասել հնարավոր չէր երկրորդ սենյակի սերմերի մասին։ Wi-Fi-ի ցրող սարքերի հարևանությամբ տեղադրված սերմերը բնավ էլ բնական աճ չէին դրսևորում։ Որոշ սերմեր անգամ ամբողջովին մահանալու նշաններ էին ցուցաբերում:
Փորձը բավական էր՝ բացելու աշակերտների աչքերը հեռախոսների օգտագործման ու դրանց՝ գիշերը անկողնում պահել-չպահելու հարցում։
-Իսկապես սարսափելի է տեսնել այսքան մեծ ազդեցություն, և մենք իրոք շոկի մեջ ենք։ Մեզնից ոչ ոք այլևս հեռախոսը կողքին չի քնում։ Կամ դնում ենք հեռախոսը հեռու մի տեղ, կամ ուրիշ սենյակում։ Իսկ համակարգիչը միշտ անջատված է,-նշում է Նիլսենը։
Աղջիկների փորձը ոչ միայն դրական արձագանքի է արժանացել դպրոցի կողմից, այլև ուշադրություն է գրավել միջազգային ասպարեզում, քանի որ կենսաբաններն ու ճառագայթման գիտակները մեծ կարևորություն են տվել աշակերտների հայտնագործությանը։
Փորձի հանդեպ մեծ հետաքրքրություն ցուցաբերած գիտնականներից մեկն էլ Օլ Ջոհանսոնն է՝ Ստոկհոլմի Կարոլինսկա համալսարանի դասախոսը։ Նա կսկսի իր գնահատումը աղջիկների հայտնագործության շուրջ՝ կրկրնելով վերջիններիս փորձը իր գործընկեր Պրոֆեսոր Մարի-Քլեյր Քամըրթի հետ Բրյուսելի համալսարանում։
Ջոհանսոնը իսկապես տպավորված էր աղջիկների ջանքերից։ Դասախոսը գովաբանեց նրանց՝ ասելով․
-Աղջիկները մնացին գիտելիքների իրենց շրջանակում՝ հմտորեն նախաձեռնելով և զարգացնելով մի հրաշալի փորձ։ Ճշգրտության և մանրակրկիտության առատությունը խրախուսելի է, իսկ ջրկոտեմի ընտրությունը խելացի միտք էր, և ես կարող եմ շարունակել։
Ի՞նչ է սպասվում աղջիկներին հաջորդիվ։ Ջոհանսոնը անկասկած պատրաստվում է աշխատել այս տաղանդավոր և բանիմաց աշակերտների հետ՝ առաջ շարժվելով։
-Ես անկեղծորեն հույս ունեմ, որ նրանք իրենց ապագա մասնագիտական կյանքը կանցկացնեն հետազոտություններ անելով, որովհետև վստահաբար կարծում եմ, որ աղջիկները օժտված են այս ոլորտին բնորոշ բնատուր ունակություններով։ Ես, անձամբ, շատ կցանկանայի տեսնել այս մարդկանց իմ թիմում,-ամփոփում է դասախոսը։
Այս և այլ տեսակի բազմաթիվ փորձերը մեծ ազդեցություն կարող են ունենալ մարդու կյանքի վրա։ Մեզնից շատերը գիտեն, որ հեռախոսը կողքին դրած քնելը վտանգավոր է, բայց ոչ բոլորն են գիտակցում դրա հետևանքներն ու սպառնացող վտանգները։ Իրազեկ լինելը հանդիսանում է այն գլխավոր խթանը, որի շնորհիվ մենք էլ ավելի զգոն և ուշադիր ենք դառնում մեզ շրջապատող իրերի ու երևույթների նկատմամբ։
Այս կարևոր փորձը, որը արժանացել է միջազգային լսարանի ուշադրությանը, կատարվել է իններորդ դասարանում սովորող աշակերտների կողմից։ Որքան էլ զարմանալի է, դպրոցականներն իրենք են բացահայտել այս հիմնախնդրի հիմնական ազդեցությունն ու պատճառը։
Կարծում եմ, որ Հայաստանում ևս կգտնվեն նույնքան բանիմաց և ընդունակ աշակերտներ, ովքեր կկարողանան կենսական նշանակության խնդիրներ հայտնաբերել և աշխատել դրանց պարզաբանման շուրջ։ Ցավն այն է, որ մեր աշակերտների մոտ կարծես մտավախություն կա միջազգային լսարան դուրս գալու հարցի հետ կապված։ Իրականում այս փորձը հնարավոր է իրականացնել ցանկացած վայրում, իսկ միջազգային լսարանը, կարծում եմ, պատրաստ կլինի ընդունել այս օգտակար տեղեկությունը որպես անվտանգության և ապահովության որևէ տեսակի զգուշացում։ Պարզապես պետք է հնարավորինս լսելի դարձնել խնդիրն ու դրա շուրջ կատարվող ուսումնասիրությունները։ Պետք է նախ փորձել հետաքրքրել լսարանին՝ ընտրելով ընդհանուր և համատարած որևէ խնդիր, որի լուծումը կենսական նշանակություն կունենա։ Նման խնդիրները մեր օրերում, ավաղ, շատ են, իսկ դրանք փնտրողները արդեն նոր սերնդի վառ ներկայացուցիչներն են։ Յուրաքանչյուր մանր թվացող խնդիր անգամ կարող է վճռական ազդեցություն թողնել կենդանի օրգանիզմների վրա։ Այնպես որ, ժամանակն է հետևելու համարձակ աղջիկների օրինակին և բարձրաձայնելու մեր օրերի՝ գուցե թաքնված, բայց կարևոր և նշանակալի խնդիրները։