Բաղանիս գյուղում Բաղանիս անունով գետ կա: Պարզ է` անունը մեկից մյուսին է անցել, սակայն գետից է անցել գյուղին, թե գյուղից գետին, դժվար է ասել:
Գյուղի պապիկներից մեկը գյուղի անվան ծագման մասին երկու տարբերակ նշեց, որոնցից մեկը այգիներով հարուստ տարածքի իմաստն ունի, իսկ մյուսն այն է, որ ժամանակին այստեղ ստորգետնյա տաք ջրեր են եղել, ու մարդիկ այդ ջրերով լողացել են, այսինքն` բաղնիքն է «բաղ» արմատում: Մի խոսքով հասկացաք, բայց ահա մեր պատմաբան Սամվել Ալավերդյանը այլ տարբերակի կողմնակից է.
-Հիմքը, իմ կարծիքով, Անին` որպես Արամազդից էլ առաջ հայր աստծո, տարածքի իմաստն ունի: Պարտադիր չէ ` հենց այգին արմատում լիներ, որովհետև «բակ» և «Անի», գուցեև`« Անիի փոս»: Իրոք, այստեղ փոս տեղ է, և գյուղի տարածքում աճում է այն, ինչ որ Հայաստանում աճում է, իսկ կողքի գյուղում շուտ ցրտահարվում է, չի աճում: Խաղողը, նուռը, թութը արևադարձային, մերձարևադարձային որոշ բուսատեսակներ: Մասնավորապես այստեղ թուզ է աճում, իսկ կողքի գյուղերում` համարյա ոչ:
Երկու-երեք հարյուր տարվա գերեզմանները վկայում են, որ այստեղ բնակվել են մեր տարածաշրջանի շատ տոհմեր: ՈՒրեմն, Ռուսաստանին միանալուց հետո ցարի հրամանով Արցախի կողմերից մարդկանց բերել են Թբիլիսի-Երևան հատվածի անվտանգությունը ապահովելու համար: Եթե գնանք դարերի խորքը, յոթ-ութ հազար տարվա բրոնզեդարյան ու նույնիսկ ավելի վաղ շրջանի հուշարձաններ կան, բայց եթե վերջին ազգանուններին ենք նայում, մեր տարածքի ահագին մասը Հադրութի, Արցախի մյուս տարածաշրջաններից մարդկանց բերել են այստեղ` սահմանը պահելու:
Այն, որ մեր բնակավայրը շատ հին է, վկայում են շրջակայքի կիկլոպյան ամրոցները, որոնց մոտենալը այնքան էլ անվտանգ չէ:
Բաղանիս գետն իր շրջակայքով Գուգարաց աշխարհի ամենազմայլելի վայրերից մեկն է: Գետն այնպես է «գրկված» անտառներով ու այգիներով, որ տներն ու գյուղամիջյան ճանապարհը հեռվից դժվար են երևում: