Լուսանկարը` Անուշ Դավթյանի
Բելգիայի Ֆլաննելս շրջանում բնակվում են հոլանդախոս բելգիացիները։ Բոլորը խոսում են հոլանդերեն, բայց չնայած դրան՝ գերեզմանոցներում տապանաքարերի մեծ մասի վրա գրված է գերմաներեն կամ անգլերեն։ Ֆլաննելսը ասես հենց մեծ գերեզմանոց լինի, ուր ամփոփված են Առաջին համաշխարհայինի զոհերը։ Գերմանական, ֆրանսիական ու անգլիական զորքերը կռվել են այս հողի վրա, արյուն թափել, զոհվել ու հենց այդտեղ էլ գտել են իրենց հանգիստը։ Մի շարք գերեզմանոցների մեջ առանձնացրինք մի քանիսը, այցելեցինք դրանք ու մանրամասն ծանոթացանք Առաջին համաշխարհային պատերազմի պատմությանը։ Հետաքրքիրն այն էր, որ գերմանական գերեզմանոցում ամեն տապանաքարի տակ միաժամանակ հանգչում են տասը հոգու աճյուններ։ Տասը գերմանացի բերվել են նույն քարի տակ։ Քարերն էլ գրեթե հավասար են գետնին, ինչը խորհրդանշում է, որ Գերմանիան պարտվել է համաշխարհայինում։
Հաջորդ վայրը, ուր գնացինք, Այզեր գետի ափին գտնվող խրամատներն էին։ Մենք տեսանք կռվի բելգիական ու գերմանական կողմերը, «Մահվան հոր» կոչվող տարածքում եղանք։ Այդ փոսն առաջացել էր, երբ բելգիացիները պայթեցրել էին իրենց վառելիքի պաշարները, որպեսզի կանխեն գերմանացիների առաջխաղացումը։ Խրամատներում տրամադրությունն այլ էր։ Չէինք խոսում, արագ էինք քայլում։ Ոնց որ զգայինք կռվի շունչը։
Բելգիական մասը վերակառուցված է, իսկ գերմանականը կիսաքանդ վիճակում է։ Երկուսն էլ ներսով-դրսով ուսումնասիրեցինք, որ երկու ճակատների մասին պատկերացում ունենանք։ Ասացին, որ ուրիշ տեղերում էլ չկան խրամատներ, որովհետև հարյուր տարիների ընթացքում դրանց նկատմամբ ուշադրությունը պակասել է, իսկ զբոսաշրջիկները այսքանով էլ են բավարարվում։
Լուսանկարը` Անուշ Դավթյանի
Բացի պատմության նախորդ էջերին եղած կռիվներից՝ մենք մի փոքր էլ տեղեկացանք ներկայիս խնդիրների մասին։ «Floating dreams» կոչվող հուշահամալիրի ներսում պատմության թանգարան է Առաջին համաշխարհային պատերազմի մասին, իսկ այ, դրսում կանգնեցված են երեխաների վաթսուն մանեկեններ, որոնց ձեռքին մեկական փուչիկ կա։ Դրանք խորհրդանշում են աշխարհում ընթացող ներկայիս կոնֆլիկտները։ Ու այդ վաթսուն երեխաներից մեկն էլ կանգնած է Ղարաբաղի կռվի համար։
Լուսանկարը` Անուշ Դավթյանի
Պատմական օրվա ավարտին գնացինք երկար սպասված երաժշտական ամենամյա փառատոնին։ Երբ հնչեց մեր երգը, բոլորս արագ վազեցինք դեպի բեմը։ Ամեն մեկը փորձում էր ակտիվացնել հանդիսատեսին, ինչպես կարողանում էր։ Տեղում թռչկոտել, ձեռքերը թափահարել, բարձր գոռալ, խաղաղություն ցույց տալ ձեռքի նշանով. ամեն ինչ արել ենք։ Սուրենը այնքան ակտիվ էր, որ երգիչը մոտեցավ նրան, ու ձեռքերը իրար խփեցին, իբր՝ շատ լավ է, ապրես։
Մեծ մասը առաջին անգամ էր բեմ բարձրանում։ Այդ էներգիան, էմոցիաները, որ փոխանցում էինք դահլիճին, այնքան շատ էին, որ անմոռանալի դարձրին ելույթը։ Երբ իջանք բեմից, մի քանիսից հարցազրույց վերցրին տեղական լրատվամիջոցները։ Ու հենց հոսթել հասնելու պահին լուրերով մեզ էին ցույց տալիս։ Ստացվում է, որ Բելգիայում առաջինը ստացան մեր խաղաղության կոչը։ Ուրեմն, հիմա հերթը մնացածինն է։