Լուսանկարը՝ Անի Ասրյանի
Որոտնավանքը կառուցվել է 1000 թվականին՝ Շահանդուխտ թագուհու հրամանով։ Գործը շարունակել է նրա որդին։ Վանքը գտնվում է Լեռնային Սյունիքում։ Վանք են այցելում հարակից Վաղատին գյուղի բնակիչները։ Միախառնվելով Սյունյաց բնությանը՝ վանքի մի մասը կանաչապատվել է, իսկ մյուս մասի գունավորումը համապատասխանում է մոտակայքում գտնվող լեռներին։ Վանքի կառույցը շատ հետաքրքիր է։ Բացի եկեղեցու կառույցից կան փոքրիկ մատուռներ, որոնք ունեն մեկ մետր հաստություն ունեցող պարիսպներ։ Վանքի ներքին կառուցվածքն էլ ավելի հետաքրքիր է։ Այն կառուցելիս կանխազգացել են ապագա վտանգը, և թագուհին հրամայել է գաղտնի միջանցք բացել հենց վանքի սրահում, որը ձգվում է մինչև Տաթևի վանք։
1921 թվականը վճռորոշ եղավ վանքի համար։ Զանգեզուրի կռիվների ժամանակ թուրքական ջոկատը սկսեց ավերել հայկական բոլոր եկեղեցիները։ Դրանց շարքում դասվեց նաև Որոտնավանքը։ Հարակից գյուղի բնակիչները ջարդից փրկվելու միջոցը գտել են եկեղեցում։ Ավանդույթի համաձայն՝ հայերը մտածել են, որ թշնամին եկեղեցին չի պղծի իր սառնասիրտ քայլերով, սակայն տեղի է ունեցել ճիշտ հակառակը։ Զոհեր տալով՝ բնակիչները բացել են միջանցքը և փախուստի դիմել։ Ասում են՝ թուրքերի առաջխաղացումը կանխելու նպատակով միջանցքը պայթյունի միջոցով փակել են։ Զոհերին հուղարկավորել են վանքի տարածքում։ Ավանդույթը պատմում է, որ այդ դեպքից հետո եկեղեցու ներսում մի օձ են հայտնաբերել։ Սա պարզապես ավանդույթ չէ այն մարդկանց համար, որոնք տեսել են այդ օձին։ Ես նույնպես տեսել եմ։ Երբ տեսա օձին, աննկարագրելի զգացողություն էր՝ վախ, սարսափ, բայց օձը ոչինչ չարեց։ Ես տեսել եմ նրա պոչի կեսը, հսկա էր, կյանքումս տեսած միակ մեծությունը։ Ավանդույթի համաձայն, օձի չափերը հասնում են 10 մետրի: Երբ ինչ-որ մեկը փորձում է մոտենալ միջանցքին, օձը ձայն է հանում: Արդեն երկու տարի է, ինչ ոչ ոք չի տեսնում օձին, բայց կարծես նրա հոգին մնացած լինի վանքի տարածքում: Գյուղից Արտաշես պապին պատմում է․
-Մի անգամ քացի պեխի քաղիլի, մին էլ քարի կողկավ մի մեծ պան անց կցավ, եշեմ տեսնամ՝ օձ ա, էն էլ ինչ օձ, է՜։ Որ թողաս՝ մարդ էլ կուտի, կլոխը գառան գլխի չափ ա։
-Իսկ ի՞նչ արեցիք։
-Բալիկ ջան, օձին երբեք չպետք ա կպնես, քարավ խփես, թե չէ հաստատ կկծի։ Ես սուս կաղնամ մինչև ինքը քաց մտավ պունը, ես էլ շարունակամ գործս։
-Իսկ չվախեցա՞ք։
-Չէ՜, վախիլի պան չկա։
Լուսանկարը՝ Անի Ասրյանի
Վանքին առանձնակի շուք է հաղորդում բնական դիրքը։ Վանքի գավթից բացվում է հրաշալի բնապատկեր՝ Որոտանի կիրճը, իսկ ստորոտով հոսում է Որոտան գետը՝ իր կարկաչուն ձայնը տարածելով վանքի շրջակայքում։ Մամռոտված պատերի միջից ջերմություն է սփռվում ձորերում առկա բնակավայրերին։ Վանքը ունի մեծ և տպավորիչ պատմություն, սակայն մոռացված է բոլորիս կողմից։
Կիրակի օրերին մենք Դարբասից հասնում ենք այնտեղ և Պատարագ մատուցում։ Փորձում ենք վերականգնել այն ջերմությունը, որը խլվեց 1931 թվականին։