Ասում եմ՝ քեզ հեչ չե՞ն անհանգստացրել Հինդուի բնակիչները: Հիմա կասես՝ Հինդուն ո՞րն ա, ի՞նչ բնակիչ: Չէ մի՝ Մոզամբիկի ծառերը: Ու դու էդպես էլ ասում ես: Դե, քո մեջ խոսում ա «չեղած տեղից գոնե ինչ-որ բանից պիտի բողոքեմ» հայի ներքին ձայնը։ Գիտես՝ էնպես չի, որ գիշերը չեմ քնում, կամ էլ ապագայում պատրաստվում եմ «Փրկենք Հինդուի բնակիչներին» խորագրով միջոցառում կազմակերպել ու հիմնադրամ բացել, դե բայց, իմ մեջ էլ ներսից էն հայն իր խոսքն ասում ա մեկ-մեկ։
Ես գիտեմ, որ դու ավելի ահավոր բաներ էլ լսած կլինես, բայց մեկ ա՝ պիտի գլուխդ տանեմ էս մեկով: Մի քանի օր առաջ ի՞նչ կարդամ, որ լավ լինի, ուրեմն՝ Հինդու գյուղում (Հարավային Աֆրիկա) ավանդույթ կա, չէ, ավելի ճիշտ՝ «տոն»: Համաձայն էդ… Ցե՞ղ ասեմ, թե՞ ազգ՝ չգիտեմ, մի խոսքով՝ համաձայն իրենց կանոնների՝ տոնի ընթացքում մարդու լեզվի միջով փայտ են անցկացնում՝ ծայրերին էլ կիտրոններ դնում։ Ընթացքը լավն էր, չէ՞: Բա՜ որ խորհուրդն իմանաս: Էս մարդասիրական տոնը հինդուցիները կատարում են ի պատիվ Մեծն Մուրուգանի: Մուրուգան՝ (գովազդի աղջկա ձայնով կկարդաս՝ հնչեղ) գյուղում հայտնի էր նաև Կարտիկեա, Սկանդա, Սուբրահմանյա և այլ ոչինչ չասող մի շարք մականուններով: Ցավոք, Հինդուի պատերազմի աստված Մուրուգանը, որ գյուղի դևերի «հախից գալիս էր»՝ լեզվի մեջ փայտ մտցնելով, այլևս չկա: Ու փառք Աստծո: Չէ, բայց ինձ ասեք՝ տեսնեմ, որ Մուրուգանի տխմարությունը չկրկնեն, կնստի մի մութ անկյունում աղի արտասուք կթափի, հա՞:
Բայց սա դեռ ամենը չէ: Ուրեմն՝ կարդում էի ամենատարօրինակ ավանդույթների թոփ տասը: Ու նյութի հեղինակն էս «գթառատ ու սրտահույզ» ավանդույթը ներկայցնում է տասներորդ տեղում՝ էն դեպքում, երբ առաջին հորիզոնականում իսպանացիների «լոլիկային հարվածների» ավանդույթն էր: Մտածում եմ՝ նյութի հեղինակը, հավանաբար, հինդուցի ա: Միայն իրենց տեսանկյունից լոլիկով իրար հարվածելը փայտը՝ լեզվի միջով անցկացնելուց արտառոց կլիներ:
Հա, ինձ համարիր տարօրինակ էսքանից հետո, որ քեզ համար ավելի կարևոր հարցեր բարձրացնելու փոխարեն դրել ու Հինդուի «Թաիփուսամ» տոնի մասին եմ պատմում։ Դե, բայց եթե ներսիդ բողոքող հային դնես մի կողմ, դու էլ սա մարդկային առումով ստորություն կհամարես։ Առնվազն քնաթաթախ ա եղել մեր Մուրուգանը: Յոթ միլիարդիցդ գոնե մեկն ինձ կբացատրի՞… Մտածում ես՝ ասելու եմ էդ գրողի տարած փայտը մտցնելու սարսափելի անհասկանալի սովորության իմաստային կո՞ղմը… Չէ, չէ, նյութի հեղինակի սթափության աստիճանն ինձ ավելի ա հուզում:
Ներսիդ հային էլ թողնես միայն մտորի՝ ի՞նչ ճաշ էր եփել կողքի հարևանը, քննարկի ներքևի հարևանի աղջկա չկայացած նշանդրեքը, վերևինն էլ՝ դե անտաղանդ ջութակահար ա: Էհ, ի՞նչ անենք, կարևորը՝ լեզվիդ միջով փայտ չեն անցկացնում հանուն Մուրուգանի հոգու հանգստության: