«Շանթի» չէ, ավելի շատ՝ Քամյուի, բայց դե, ոչ էլ իրենը:

Կգաս, չէ՞։ Ուզում էի, որ երկուսով մնանք ու մի երկու բան ասեմ, բայց փոշմանեցի։ Չգիտեմ՝ ինչի։ Չէ, պատճառը դու չես։ Էս վերջերս շուտ-շուտ եմ սկսել փոշմանել։ Իրականում ասելու բան ունեմ, բայց չգիտեմ՝ ոնց սկսել։ Երևի բոլորի հետ էլ պատահում է։ Կամ՝ չէ։ Չգիտեմ։ Բայց ինձ հետ պատահեց, էլի։

Մի տեսակ ձմեռն էլ նույնը չի։ Չէ, դե ձյունը կապ չունի, եղանակը լավ էլ սրտովս է, ուղղակի անհավես է։ Եմ։

Հա, գիտե՞ս՝ ինչ եմ հիշել։ Եթե տղա լինեի ու անվճար չսովորեի՝ հիմա բանակում պիտի լինեի։ Հավես կլինե՞ր։ Ես էդպես չեմ կարծում։ Բայց, եթե ասենք մի տարի փոքր լինեի՝ անվճար սովորելը կապ էլ չէր ունենա։

Տեսնես՝ ո՞նց կտանեի էդ փաստը։

Ցույց չէի անի, երևի։ Բայց երևի ծանր նստեր։ Ամռանը մեր դասարանի տղաներն էլ կգնան։ Դե, իրենց «բախտը բերել է», կարող ենք ասել. ավարտական քննություններից հետո բանակ գնացող չկար։ Ոչ մի անգամ չեմ գնացել, բայց գիտեմ՝ էդպես ավելի դժվար է, հաստատ։ Անվճար սովորող էլ չկա, որ նեղվեր, կամ, ասենք ուրախ-ուրախ՝ «Ես եմ»-ով ծառայեր։ Իմ բախտը մի քիչ չէր բերել։ Մի տարվա տարբերություն էր, բայց ես դա զգում էի ուղիղ տասնմեկ տարի։ Հա, կարող է չհավատաք՝ մենք վերջինն էինք, ովքեր տասնմեկ տարի էին սովորելու, ոչ թե տասներկու։ Էս առումով բախտներս իրոք բերել էր։ Բայց սրանից ձմեռը ավելի լավը չդարձավ։

Այ, չէր բերել էն մի քանիսի բախտը, ովքեր ինչ-որ զրո դասարանով սկսեցին, չնայած՝ մեր տարիքի էին։ Մենք ավարտել ենք՝ իրենք մեր դպրոցում երեքն են մնացել ու մեզ պես չեն հաշվում օրերը, որ վերջին զանգից բաժանում է իրենց, որովհետև երեքով վերջին զանգը մի քիչ էն չի։ Տղաներն էլ միանգամից բանակ կգնան։ Եսիմ։

Երեկ էլ դպրոց էինք գնացել՝ դասարանով։ Երևի իրենց համար էլ էր անիմաստ, որոշել էինք մի քիչ ցրվել։ Էնտեղ՝ աստիճանների վրա հասկացա, որ կարոտել եմ վերջին դասղեկիս ու մի քանի ուսուցչի միայն։ Դպրոցը, դասարանը, երեխեքը, տպավորություն էր, որ մի տասը տարի առաջ եմ ավարտել, բայց, իրականում ամեն ինչ նույնն էր։ Աղմուկն էլ, որից գլուխս ցավում էր։ Դրան ամենաքիչն էի կարոտել, բայց առաջինը դա դիմավորեց։ Նոր ուսուցիչներն էլ ապացուցում էին, որ ոչ մի տեղ, ոչ մի դեպքում ոչինչ նույնը չի մնում։ Թեկուզ մի քանի ամիս անց։

- Երեխե՜ք, էս ձեզ հե՞տ են բերել,- նոր «ավագ դասարանցիներից» էր։

Մերոնք մի քիչ ուրախացան։ Ես՝ մտքումս. «Աստված չանի»։ Չգիտեմ՝ ինչի։ Հենց էնտեղ՝ միջանցքում հասկացա, որ ինչքան էլ բողոքեմ համալսարանիցս ու ֆակուլտետիցս՝ ոչ մի դեպքում համեմատության մեջ չեմ դնի դպրոցի հետ։ Հաստատ նրա համար, որ վերջին տասներկու տարվա մեջ առաջին անգամ է, որ արձակուրդն արդեն ուժերս վերականգնելու փոխարեն՝ խլում է։

Գիտե՞ս՝ երբեք չեմ հասկացել էն երեխեքին կամ ուսուցիչներին, որոնց թվում էր կամ թվում է, թե լավ սովորելը մենակ գրքերի մեջ եղածն անգիր անելն ու գրատախտակի մոտ ճոճվելով պատասխանելն է, մեկ էլ դպրոցի համար «ուշագնաց լինելն» ու շաբաթ-կիրակի օրերն էլ դասերի մասին մտածելը։ Կամ, ասենք՝ արձակուրդները տրված հանձնարարությունները կատարելու համար օգտագործելը։ Ես միշտ էլ դրանք վերջին օրերին էի անում ու ամռանը կարդում այն, ինչ մտքովս կանցներ։ Իսկ հիմա ավելի շատ բան եմ հիշում։

-Դասերը ո՞նց են։

Եսիմ։ Իմը՝ ընտիր։ Բայց եկեք փոխենք թեման։ Ու մենք պատմում ենք իրար լիքը անկապ ու անիմաստ բաներ։ Խոսում թեմաներից, որոնց մասին չէի էլ մտածել։ Ու դրանից ձմեռը մի քիչ ուրիշ է դառնում։ Չգիտեմ՝ մանկանում ենք թե չէ, բայց երևի մի բան փոխվում է։ Մի երգ կա, ասում է՝ I’m only human after all․

Երևի բոլորս էլ մարդ ենք, ու մեզ էլ մի քիչ կարելի է։

Իսկ իրականում ես սա չէի ուզում ասել։ Բայց դե, մյուս անգամ, երևի։