Shushan nersisyan

Բալենու օրագրից

Ինձ գտնելու համար տարվա եղանակներից քեզ բաժին հասավ գարունը, իսկ դու չգիտեիր, որ ծաղկած բալենին թափ տալ չի կարելի…

***

Սիրուն էի ու միայնակ: Իմ կողքին ոչ մի ծառ չկար:

Տարվա բոլոր հնարավոր ու անհնար եղանակներն ապրել էի միայնակ: Բնության բոլոր մարտահրավերների դեմ մենակ եմ եղել: Մենակ եմ եղել մեղմ քամիների ու ուժեղ փոթորիկների ժամանակ (փոթորկին դիմանալ դեռ մի տեղ հնարավոր էր, մեղմ քամիները չէր կարելի միայնակ վայելել), մենակ եմ եղել ամռան ամենատաք արևների ու գարնանային անձրևների ժամանակ, մենակ եմ եղել աշնանն ու ձմռանը:
Ոչ ոք երբեք չէր տեսել, թե ես ինչպես եմ ծաղկում, որովհետև գիշերը բոլորը քնում են, իսկ ես մշտապես գիշերն էի ծաղկում: Սիրուն էի ծաղկում (ես այդ մասին լսում էի անընդհատ, երբ անցորդներն ինձ մոտ մի քիչ ավելի երկար էին կանգնում): Ասում են, որ ես ժպտում էի անկեղծ ու սիրուն, ու որ իմ բոլոր թերթիկներից սեր էր կաթում:

Ես ժպտում էի, ու անցորդները սիրահարվում էին: Ես դա տեսել եմ…

Ինձնով հիացել են, ես՝ չէ: Ժամանակավոր հրապուրանքներն ինձ համար չէին: Ես էի այդպես որոշել, ու դա ինձ դուր էր գալիս այնքան ժամանակ, մինչև իմ տեսադաշտում չհայտնվեց նոր ծառ:

***
Գարնանային մի օր ինչ-որ անծանոթներ եկան՝ բահերով զինված մարդիկ, իրենց հետ ջուր էին բերել ու մի ծառ: Մի քանի ժամում հողը փորեցին, փխրեցրին, խոնավացրին, ու իմ տեսադաշտում նոր ծառ հայտնվեց: Ես այլևս մենակ չէի:
Մենք չէինք խոսում իրար հետ մի պարզ պատճառով. մենք խոսել չգիտեինք, բայց հասկանում էինք իրար ու շատ լավ էինք հասկանում: Մենք չնկատեցինք էլ, թե ինչպես մտերմացանք, բայց ես զգում էի, որ հայտնվել եմ իմ նոր հարևանի ծառային էության մեջ:

Այդ տարի առաջին անգամ ես երկար, շատ երկար մնացի ծաղկած, երևի որովհետև զգում էի, որ այդ գարունն իմ կյանքի վերջին գարունն էր, երբ ինձ վիճակված էր ծաղկել: Ու ես սկսեցի սովորել իմ նոր կարգավիճակին, իմ՝ այլևս մենակ չլինելուն…

***
Մի օր զգացի, որ քո նոր տեղը քեզ դուր չի գալիս, ու դու ուզում ես տեղափոխվել: Ես չէի հավատում, որովհետև ընտելացել էի քո ներկայությանը: Ես սովորել էի, որ քամիների ժամանակ ես այլևս ստիպված չեմ լինելու միայնակ մնալ, այլ կպչելու եմ քեզ, հետո դժվարությամբ եմ ճյուղերս պոկելու քեզնից: Վերջին փոթորկից հետո որոշել էինք չառանձնացնել մեր ճյուղերը, ես այդպես ավելի պաշտպանված էի: Ես սովորել էի այլևս մենակ չլինելուն: Բայց քո ծառային էությունը արժանի չէր իմ հավատարմությանը: Դու որոշել էիր գնալ:

Ինձ համար ամենաերկարը ճյուղերն առանձնացնելու ցավոտ գործընթացն էր: Այնքան զգուշությամբ էիր առանձնացնում իմ ճյուղերը քեզնից, այնքան նուրբ, որ չվնասես: Բայց վնասեցիր: Ճյուղերից մի քանիսն այնպես էին խճճվել, որ առանձնացնելու համար ստիպված եղար քեզ ուժով պոկել ինձնից: Մեզ առանձնացրիր՝ իմ մի քանի ճյուղը խճճված թողնելով քո ճյուղերի մեջ:
Ինձ այդպես, ինչպես դու, ոչ մի քամի երբեք թափ չէր տվել: Իմ թերթիկները մի քանի վայրկյանում թափվեցին, ու ես ամբողջությամբ մերկացա: Ես դարձյալ մնացի միայնակ, որովհետև դու չգիտեիր, որ ծաղկած բալենին թափ տալ չի կարելի:
Ես դարձյալ մնացի միայնակ: Իմ կողքին դարձյալ ոչ մի ծառ չկար:

***

Այս տարվա գարնանը ես առաջին անգամ չծաղկեցի: Չուզեցի ծաղկել: Իմ ապրվելիք հետագա գարունները սովորական գարուններ են լինելու, իսկ քանի որ սովորական գարուններ աշխարհում չկան, ուրեմն իմ կյանքում այլևս գարուններ չեն լինելու:
Ես որոշել եմ: Չորանում եմ: Աստիճանաբար, դանդաղ, տխուր:

***

Ինձ կորցնելու համար նույնպես տարվա եղանակներից քեզ բաժին կհասնի գարունը, որովհետև դու չսովորեցիր, որ ծաղկած բալենին թափ տալ չի կարելի։

Gohar Petrosyan

Մնաք բարով

Ես գնում եմ, էլ չեմ գալու,
կտրեք թելերը իմ ու ձեր,
Հանգիստ տվեք իմ խենթ մտքին,
թողեք ճախրեմ դեպի վեր:

Չմեղադրե՛ք, չքարկոծե՛ք
հեռանալուս լուրի համար,
Ես պարզապես ցավից խեղդված
Չտանջվել ուզեցի:

Ես չէի ուզում ջնջել սակայն
տարիների էջերը իմ,
Բայց վերջակետներ շատ դրվեցին
սպիտակ թերթերիս էջերին:

Ձեր փուշ դարձած խոսքերը այն,
որ ծակում էին իմ հոգին՝
Բողբոջել են, ծաղիկ դարձել
ու թոշնում են ձեր ձեռքին:

Ես չեմ տվել ձեզ ցավ ու չոռ,
չեմ էլ սպասել ջերմ խոսքի,
Բայց վարդերն իմ մեխակ դարձան
և թեքվեցին մի կողքի:

Իմ աչքերը փակվել ուզեցին
որ միտքս անուրջով ապրի,
Բայց ցավերս ի հայտ գալով
հանեցին ինձ պայքարի:

Ես ջնջո՛ւմ եմ էջերը կյանքիս,
կտրո՛ւմ եմ թելերը բոլոր,
Անուրջներ ինձ պետք չեն, երբե՛ք,
ոչ մի վիշտ ու ուրախություն պետք չի ցաված իմ սրտին:

Ձեր փշերն էլ թառամեցրի,
ու թքեցի ձեր չորացած ծառի վրա,
Փտում եք դուք ձեր իսկ սրտի սև անկյունում
ու տենչում եք արևի մի սպիտակ լույսի:
Ոռնում եք դուք մութ անտառի լքված, սոված գայլի նման
և փախչում եք հայելիների անեծքներից,
Որ չտեսնեք, որ չնայեք, չխորտակվեք ձեր աչքերում,
որ չխեղդվեք նախանձի ձեր անծայր ծովում:

Ես քայլում եմ հստակ ու պարզ,
առանց անպիտան խղճի խայթի
Պատռում եմ ձեր երեսներն այն,
որ կրկնապատկվել էին հանկարծակի:

Մոռանում եմ ձեզ մութ անցյալում, քայլում եմ ես իմ վեհ ուղով:
Այրվե՛ք անվերջ, ես գնում եմ՝ ձեր եղածի հետ ձեզ թողնելով.
նախանձի ծով, ծակող փշեր ու չորացած ծառի ճյուղեր:
Մնաք բարով…

jenya yeghikyan

Մեր մեջ ասած

Քեզ սիրեցի, անձրև եկավ

Մաքուր օդը սերս առավ-տարավ։

Ամբողջ գիշեր քեզ նկարեցի

Գլխիս վերևում տեղ ունես. չորս պատերից մեկը քեզ եմ հատկացրել։

Ես ոտքից գլուխ կարոտ եմ

Ներեցի,

Հազար անգամ բազմապատկվեցի

Հիմա

Ասա՛

Քանիսի՞ բաժանվեմ։

***

Քեզ սրտիս խորքերում եմ պահում,

Մայրամուտն ինձ հետ դժվար թե տեսնես։

Անկյունում վրձին եմ թողել

Թող քեզ համար մայրամուտ նկարի

Տակն էլ կստորագրեմ՝ իբրև թե միասին էինք։

***

Բոլորն ունեն իրավունք

Ես

Ասա՛

Անիրա՞վ եմ քեզ սպասում,

Թե՞ հարցականներ սխալ,

Կամ թե շարադասությունը

Անիրա՛վ,  քե՞զ եմ սպասում։

 

***

Քո՝ ինձ ուղղված ուշադրության մասին պետք է սառույցին գրեմ

Ոչ թե գրիչով

Այն էլ գունավոր

Էլ ուր մնաց, թե քեզ նկարելու համար մատիտս սրեմ…

***

Այդքան գրքեր եմ բացել, կարդացել

Նվիրածդ ոչ մի ծաղիկ,

Ոչ մի էջի արանքում,

Թեկուզ ինձնից թաքուն,

Թեկուզ քեզնից նեղացած՝

Չչորացավ։

 

Sose Martirosyan

Եթե պապս խոսեր…

Եղե՞լ եք Խուստուփ լեռան գագաթին, լսե՞լ եք նրա խուլ հևոցները, շնչել Սյունյաց աշխարհի աննկարագրելի մաքուր և սուր օդը, ակնդիր եղել գագաթի մոտ սավառնող թռչուններին՝ ակամա մրթմրթալով նրանց դայլայլի վերջին նոտաները:

-Իսկ լեռը ինչո՞ւ էր հևում,- կհարցնեք դուք։

Հևում էր պատերազմի դաշտում ընկած ամեն մի հայի համար: Հևոցները գնալով դառնում էին ավելի ու ավելի ծանր և անհաշվելի…

Պապս ինձ միշտ պատմում էր.

-Չորս տարեկան էի: Հայրս մեկնեց պատերազմ: Այլևս ոչինչ չլսեցինք նրա մասին: Սպասեցինք, բայց ոչ մի լուր, ոչ մի հույս: Նրան սպասեցի մինչև կյանքիս վերջին պահը, հետո լսեցի նրա արձագանքի նմանվող ձայնը՝ այնքա՜ն մոտ, այնքա՜ն հարազատ. կարոտած ու ինքնամոռաց գնացի նրա հետևից…

Գեղեցկուհի մայրիկս դարձավ գյուղի խոսակցության թեման: Նա սպիտակադեմ էր, լայնաճակատ, խորունկ, խաժ աչքերով, որոնք օրվա տարբեր ժամերին փոխում էին իրենց երանգները, սլացիկ հասակով և սքանչելի ժպիտով: Հորս անհետանալուց հետո ժպիտը սառեց նրա գծված շուրթերին, աչքերը խունացան, բայց միևնույնն է, ոչ ոք անտարբեր չէր անցնում նրա կողքով: Բոլոր հարևանները հորդորում էին մայրիկիս ամուսնանալ: Մի օր էլ հարևան գյուղերից հարուստ մի մարդ, որը հավանել էր մայրիկիս, եկավ մեր գյուղ` խնդրելու նրա ձեռքը: Երբեք մտքովս չէր անցնի, որ մայրս կլքի իր միակ որդուն, կթողնի բախտի քմահաճույքին և կգնա պահելու այդ օտար մարդու չորս զավակներին:

Ինչպես եմ ատում քեզ, պատերազմ: Դու ինձնից խլեցիր ամեն ինչ՝ հորս, մորս, անհոգ մանկությունս…

Հորեղբորս կինը շատ ուշադիր էր իմ նկատմամբ: Երբեմն թվում էր` ինձ ավելի շատ է սիրում, քան իր հինգ զավակներին: Դժվար ժամանակներ էին. ալյուր չկար, ուտելիք դժվար էր գտնել, հագուստի մասին էլ չեմ խոսում: Գործը շատ էր, աշխատողները՝ քիչ: Մեր ամենաերջանիկ օրերը հաց թխելու օրերն էին: Երբեք չեմ մոռանում նոր թխած լավաշի աննման բույրը: Յուրաքանչյուրս մի-մի լավաշ էինք ստանում, կրծում մինչև վերջ՝ ուրախանալով, որ այդ օրը կուշտ ենք քնելու: Ես ինձ չէի կորցնում, հավաքում էի լավաշների կտորտանքները, փշուրները, դնում մայրիկիս բույրը դեռևս պահպանած սպիտակ գլխաշորի մեջ ու այն թաքցնում վաղվա համար: Գարնանը հորեղբորս տղաների հետ գնում էինք անտառ՝ շուշան, սիբեխ, քեղ, խնջլոզ քաղելու: Տանում էինք քաղաք և վաճառում: Գումարը հորեղբորս կնոջը տալիս մի քանի կոպեկ պահում էի ծածուկ: Գոմում՝ քարե պատերի արանքում, մի թաքստոց էի պատրաստել և մայրիկիս գլխաշորի մեջ, որտեղ լավաշի փշրանքներն էի պահում, սկսեցի հավաքել իմ խնայած կոպեկները: Շուտով անցքը նեղացավ և այն այլևս խնայողությանս բավարար չէր: Փոխեցի թաքստոցս. ավելի հարմար տեղ գտա: Սկսեցի ավելի շատ փող վաստակել և մեծացնել կուտակած գումարս: Հասկանում էի, որ հույսս պետք է ինձ վրա դնեմ: Հողի՞ց էր, թե՞ ջրից՝ ծանր կյանքը ինձ հաղթահարել սովորեցրեց, գլուխս բարձր պահել և առաջ գնալ սովորեցրեց, հասկացա, որ պետք է գնամ քաղաք և փորձեմ ինքնուրույն ապրել…

Բոլորը սիրեցին ինձ: Վազում էի այս ու այն կողմ՝ ականջս թեթև, հպարտությունս՝ բարձր: Խնայողությունս օգնեց ինձ տուն վարձել, սեղան ու աթոռներ գնել ու օջախ ստեղծել…

Խնայելու լավ սովորույթը ինձ տարավ հեռու հեռուներ՝ արժանացա «Աշխատանքային հերոսի» կոչման, ընտրվեցի ՀԽՍՀ, այնուհետև՝ ԽՍՀՄ գերագույն սովետի դեպուտատ: Սակայն ամենամեծ հարստությունս հինգ զավակներս են՝ բոլորը կրթված, խելացի, դաստիարակված: Նրանց նույնպես սովորեցրի խնայելու արվեստին, ճիշտ ապրելուն, նեղ օրվա համար միշտ հոգեպահուստ ունենալուն:

Ծանր ու դժվար կյանքը պապիցս խլեց առողջությունը, սակայն նրա հոգին այնքա՜ն խաղաղ է ճախրում երկնքում: Հպարտ եմ իր ապրած կյանքով, վաստակած անունով և դաստիարակած զավակներով…

janna sargsyan lori

Մենք՝ գյուղում ապրողներս

Առավոտ՝ ժամը՝ 6:25, եթե մտածում եք՝ անքնությամբ եմ տառապում, սխալվում եք։ Մինչ դուք ձեր զարթուցիչներն եք ջարդում, որպեսզի չզանգի ու մի քիչ շատ քնեք, մենք՝ գյուղում ապրողներս, առանց զարթուցիչի ու անգամ առանց աքլորի կանչի արթնանում ենք (դե, աքլորը մի քիչ ալարկոտ է)։

Արթնանում ենք՝ շատ երազներ կիսատ թողնելով ու էլ երբեք այդ երազներին չվերադառնալով։ Արթնանում ենք ու անցնում մեր առօրյա գործերին։

Եթե դուք բողոքում եք, օրինակ, օֆիսային աշխատանքից, դե, որ առավելագույնը աշխատում եք 10 ժամ, իսկ հանգստյան օրերը միայն շաբաթ և կիրակին է, մեզ` գյուղում ապրողներիս համար աշխատանքը տևում է 12 ժամից ավել՝ առանց շաբաթ-կիրակիների։

Մենք` գյուղում ապրողներս, դեռ փոքր տարիքից արժևորում ենք գումարն ու մեծ դժվարությամբ աշխատում ամեն մի լուման, բայց երբեք չենք կուրանում դրա փայլից ու մարդկանց ցած գլորելով չենք հասնում դրան (բացառություններ լինում են):

Մեզ` գյուղում ապրողներիս համար անընդհատ սրճարաններ այցելելը մի քիչ ճոխություն է, բայց եկեք փաստենք, որ առավոտյան հարևաններով հավաքվելն ու մի բաժակ սուրճ խմելը ամենահաճելիներից է։

Մենք` գյուղում ապրողներս սնունդ պատվիրելու հնարավորություն էլ չունենք, նախընտրում ենք ինքներս պատրաստել, իսկ գումարը պահել նեղ օրվա համար։

Մեր` գյուղում ապրողներիս գրադարանների գրքերն էլ արդեն գիտեն, որ իրենց էջերը թերթվելու են միայն ձմռան ամիսներին, որոշները անգամ չեն էլ հասցնում թերթվել։

Մենք` գյուղում ապրողներս, ամեն օր կռիվ ենք տալիս հողի հետ, հայտնի վեպում ասվում է` «վերևից գլխիդ ինչ էլ որ թափվի, չպիտի բողոքես», բայց ամեն անգամ վերևից կարկուտի մի հատիկը հենց մեր սրտին է դիպչում, հետո անզորությունն ու անկարողությունը կոտրում են մեր թևերը։

Մեզ` գյուղում ապրողներիս համար հնարավորությունների սահմանափակում կա, բայց ամբողջ ընթացքում ես հասկացել եմ ու գիտեմ, որ սահմանափակ հնարավորություններով կարելի է անսահման լավ բաներ անել, որ խնդիրներին կարելի է նայել որպես ռեսուրս։ Դե, իսկ ամենամեծ ձեռքբերումը մարդիկ են, գյուղում ապրող ու արարող մարդիկ։

 

margarita ghazaryan

#ԿարանտինTime կամ սուրճը կորոնայի օրերում

Այս մի հոդվածս էլ ի պատասխան այն հարևաններիս, ովքեր միշտ հարցնում էին, թե երբ եմ վերջապես իրենց մասին էլ գրելու։

Արդեն բավականին երկար ժամանակ է, ինչ արտակարգ դրության մեջ ենք։ Շատերի համար երևի թե ոչ մի տարբերություն չկա՝ կարանտին է, թե սովորական և բնականոն կյանք, որովհետև կան մարդիկ, ովքեր սովոր են մեկուսացված ապրել։ Շատերի համար դա նորմալ է և իրենից ոչ մի բարդություն չի ներկայացնում։ Շատերի համար, բայց ոչ մեր թաղի…

Արդեն սովորություն է դարձել առավոտյան արթնանալ կա՛մ հայրիկիս միացրած երաժշտության ձայնից, կա՛մ էլ հարևանների բուռն խոսակցությունների հետևանքով։ Ճիշտ է՝ ես ակտիվ չեմ մասնակցում մեր թաղի հավաքույթներին, քանի որ օրս հագեցած է օնլայն դասերով, իմ նախասիրություններով և այլն, բայց ցանկանում եմ ձեզ հետ կիսվել մեր թաղի կարանտինից ունեցած իմ կարծիքով։ Մի քիչ ուրիշ է մեր թաղը։ Որքան էլ որ փորձեցին պահպանել տանը նստելու կարգավիճակը, միևնույնն է, մեր թաղում մեկն առանց մյուսի չի կարող։ Ուրիշ է սրճի համը, երբ հարևաններիդ հետ ես խմում։ Դրա համար էլ երկար իրարից բաժանվել չկարողացան։ Ախր, էլ ի՞նչ սուրճ, եթե հարևանիդ հետ ինչ-որ բան քննարկելու հնարավորություն չունես։ Բայց այնպես չէ, որ մենք չենք հետևում կանոններին. երբեք մեր հավաքույթները չեն գերազանցում քսան հոգին, պահպանում ենք իրարից մեկ մետր հեռավորությունը, դրսից հյուրեր չենք ընդունում, դե, իսկ ալկոգելն էլ անպակաս է։ Եթե ուրիշները իրենց ընտանիքներով են մեկուսացած, ապա մենք էլ մեր թաղով ենք մեկուսացել։

-Ասում են՝ սուրճը կորոնայի դեմ օգնում ա, հա՞։

Մեր թաղի հավաքույթները միշտ լեցուն են բազմաթիվ թեմաներով, և թեմաների պակաս երբեք չի զգացվում։ Սակայն արտակարգ դրության պայմաններում քննարկման գլխավոր թեման հենց կորոնան է.

-Հը՞ն, լուրեր չե՞ք տեսել, ի՞նչ են ասում։

-Քանի՞ վարակակիր ա ավելացել։

-Պարետն ի՞նչ ա ասում։

-Վարչապետն էլ լայվ չի՞ մտել, ի՞նչ ա ասում, չգիտե՞ք։

Դե, մենք մենակ վարչապետի ասածին ենք հավատում։ Հարևաններս ժպիտով ասում են, որ եթե հանկարծ իրենցից մեկին տանեն մեկուսացնելու՝ ողջ թաղին էլ հետը պետք է տանեն։ Սա ընդունենք մեր թաղի կարանտինի մասին կես լուրջ, կես կատակ, զգոնությունը մենք երբեք չենք կորցնում։ Իսկ իմ կարանտինի ժամանակ գրեթե ամեն օր պատահող ծիծաղելի իրավիճակն այն է, որ հաճախ մոռանալով խոսափողի անջատված լինելու մասին՝ պատասխանում եմ ուսուցիչների հարցերին և սթափվում եմ միայն այն ժամանակ, երբ իմ անունն են տալիս, և հասկանում եմ, որ ինձ չեն լսել։ Դե, արի ու նույնը կրկնիր…

syuzanna kharatyan

Մարդն ափի մեջ

Անցել է 12 տարի այն պահից, երբ ես առաջին անգամ ոտք դրեցի դպրոց։ Ու այդ օրվանից իմ կյանքը բաժանվեց երկու փուլի՝ մինչև դպրոց և դպրոցից հետո։

Մինչ այդ ես գիտեի այլ աշխարհ՝ բոլորովին այլ բարքերով, լեզվով, մտածողությամբ, ընկերներով, հետաքրքրություններով, իսկ այդ օրը ձեռք բերեցի, ավելի ճիշտ՝ ինձ մատուցվեց բոլորովին այլ աշխարհ՝ այլ երկիր, այլ բարքեր, այլ մտածողություն, մշուշված երազանքներ, ու ընկերներ չկան։

Դպրոցը փորձություն էր ոչ միայն գիտելիքների, սովորելու, ճանաչելու, ազգայինս իմը դարձնելու, այլև փորձություն էր կյանք հասկանալու, ներկայանալու, բոլորովին անծանոթ միջավայրում ընկերներ ձեռք բերելու, չէ՞ որ մինչ այդ ես իրենցն էի օտարների մոտ, իսկ հիմա օտար՝ «մերոնց» մոտ։ Ու այդժամ ես հասկացա մի շատ կարևոր ու պարզ ճշմարտություն՝ այն, որ եթե մարդիկ չեն հասկանում քեզ, ուրեմն ժամանակն է հասկացնել տալ նրանց, ժամանակն է ճանաչել տալ նրաց քո էությունը, դուրս գալ պատյանից, որտեղ ճիշտ է՝ ապահով է, բայց կյանքն անցնում է կողքովդ ու աննկատ… Հենց այդ ժամանակ ես քաջություն հավաքեցի լինելու «ես», չթաքցնել, չձևացնել, չվախենալ, պարզապես լինել այնպիսին, ինչպիսին ես կամ։ Եվ ո՜վ զարմանք, ընկերներ ձեռք բերվեցին ինքնըստինքյան, կարծես հենց այդպես էլ պետք է լիներ…

Մարդկային շփման փորձություններից և վերջին արդյունքում անգնահատելի ձեռքբերումներից զատ՝ ես սովորեցի նաև սիրել սովորել։ Ինչ-որ աներևույթ ուժով ինձ սկսեցին հասկանալի դառնալ մտքերն ու գրքերը, հերոսներն ու նրանց վարքագծի շարժումները։ Ես սկսեցի զգալ ու առաջին անգամ փորձեցի վերարտադրել նրանց զգացածը։ Սովորեցի չամաչել ձուլվել թիմին, հարազատորեն սիրել յուրաքանչյուրին մեկ առ մեկ։

Եվ հիմա, երբ հետ եմ նայում այս 12 տարիներին, Աստծուն միայն մի բան է մնում ասելու` շնորհակալություն։ Շնորհակալություն ընկերներիս համար, որ վստահ եմ՝ ընկերներ են ամբողջ կյանքի համար, ուսուցիչներիս, որ յուրաքանչյուրն իր չափով ու իրեն հատուկ ներդրումն է ունեցել իմ կայացման գործում և իհարկե, շնորհակալություն հիշողություններիս համար առաջին վայրկյանից, երբ ոտք դրեցի դպրոց, մինչև այն պահը, երբ հեռանում եմ…

nane nersisyan

Սպասելի ավարտը՝ անսպասելի շրջադարձով. լավատես ենք

Դե հա, մեր հերթն էլ եկավ: Ավարտում ենք դպրոցը՝ թողնելով շատ բարի հուշեր: Ավարտում ենք։ Գեղեցիկ է հնչում, բայց չէ, սխալ է մի բան։ Ճիշտ կլիներ ասել, որ պետք է ավարտեինք, եթե ճակատագիրը մի փոքր բարի գտնվեր և հետաձգեր իր գործերը հանուն մեզ: Հիմա մենք պետք է վայելեինք դպրոցական կյանքի վերջին ամիսները, պատրաստվեինք բոլորի կողմից այդքան սպասված վերջին զանգին, որ մի լա՜վ հուզվեինք ու հուզեինք։

Մենք շատ էինք սպասում այս տարվան, բայց ո՞ւմ մտքով կանցներ, որ հիմա մի ջերմ, փոքր անկյունում, իրար գլուխ հավաքված կռվով ու ծիծաղով սցենար գրելու փոխարեն պետք է մնանք տանը և նույնիսկ հնարավորություն չունենանք տեսնելու միմյանց: Բայց հասկանում ենք՝ մենք բոլորս պատասխանատու ենք մեր և մեր շրջապատի համար, ու եղել են էլ ավելի դժվար պահեր, որոնք հպարտորեն ասում եմ՝ հաղթահարել ենք: Ընկերություն, հարգանք, համերաշխություն, նվիրվածություն և ազնվություն՝ անսկիզբ ու անավարտ արժեքներ, որոնք 12 տարիները մեզ սովորեցրին պատմության և քիմիայի դասերին զուգընթաց: Ինչպե՜ս կարող ենք շնորհակալ չլինել։

Ինչպես էլ անցնի այդ օրը, միևնույնն է, այն միշտ հիշվելու է: Իրական դժվարությունները դպրոցից դուրս են սկսվում, դասընկերներին հանդիպելն էլ դառնում է ավելի հազվադեպ ու սպասված: Մեկ տարի առաջ տեսնելով մեր դպրոցի շրջանավարտներին՝ ժպտում էի ու գիտեի, որ այդ ամենը կրկնվելու է իմ կյանքում, և ունենալու եմ իմ վերջին զանգը, իսկականն ու ամենակարևորը` իմ դասարանի հետ, իսկ այսօր հավատս չի գալիս, որ ընդամենը մեկ ամիս է մնում այդ ամենին, իսկ մենք չենք էլ զգում նախավերջինզանգյան խառնաշփոթը: Մենք արդեն պատկերացնում էինք, թե վերջին զանգի միջոցառման ժամանակ ինչպես ենք ուրախանալու ու հուզվելու, իսկ բանաստեղծություն ասելիս աչքերում կուտակված արցունքի կաթիլները մի կերպ թաքցնելու կոպերի տակ, բայց կարծես թե այդ ամենը ապրելու և զգալու հույսը մարում է: Տանը նստած՝ հեռուստացույցով լսում եմ կորոնավիրուսով վարակման նոր դեպքերի մասին. հա, թվում է՝ ոչ մի արտառոց բան չի կատարվում ինձ հետ, չէ՞ որ ես առողջ ու ապահով տանը նստած եմ, բայց արի ու տես, որ այդքան էլ այդպես չէ: Ամեն մի նոր դեպքից ավելի է մարում հույսս, ավելի եմ մոտենում այն մտքին, որ էլ երբեք չեմ ունենալու այն զգացողությունը, որն ունենում են շրջանավարտները վերջին զանգին դասարանցիներին գրկելու ու շնորհավորելու ժամանակ, երբ հասկանում են, որ բաժանվում են, որ էլ երբեք չեն նստելու կողք կողքի դպրոցական նստարանին ու չեն ծիծաղելու դասի ժամին՝ ինչ-որ մեկի անհամ կատակից։ Ինչ էլ լինի, մեկ է՝ սիրում էինք ու սիրում ենք դպրոցը։

Իսկ մենք՝ շրջանավարտներս, պետք է սովորենք միշտ առաջ քայլել, ժպիտով հաղթահարել բոլոր խոչընդոտները, և գլուխը միշտ բարձր պահել:

Հ.Գ. Ի դեպ, չմոռանաք նաև լավ պատրաստվել քննություններին. դրանք այն փոքրիկ դժվարություններն են, որոնք կյանքի մյուս փուլերում ժպիտով ենք հիշելու:

milena movsesyan

Մանկությունն ավարտվում է

Մանկությունն ավարտվում է սահուն, զգույշ ու աննկատ։ Դու միայն տարիներ անց ես գիտակցում, որ այն անհոգ ու պարզ երեխան էլ քո ներսում չէ։

Մանկությունն ավարտվում է, երբ մուլտֆիլմերը դառնում են ձանձրալի, երբ խաղալու հավեսն է կորչում։ Ու մեզ արդեն հետաքրքրում են մեծականն ու արգելվածը: Մենք ուզում ենք ավելին իմանալ, այն ինչ հետո երազելու ենք երեխա մնալու, ցերեկը քնելու ու անհոգ լինելու մասին։

Մանկությունն ավարտվում է, երբ «տուն-տունիկ» խաղը դառնում է առօրյա պարտականություն։ Փոքր ժամանակ երկու աթոռներից պարան էինք կապում, տիկնիկի շորերը չորացնում, իսկ հիմա բացում ենք տան պատուհանը ու լվացքը հավաքում։

Մանկությունն ավարտվում է, երբ աղջիկներս ձգտում ենք շպարվել, բարձրակրունկներ հագնել, մազերը ներկել։ Այնքան մեծ է ցանկությունը, որ այդ տարիքին հասնելուն պես արագ վայելում ու նորից ձանձրանում ենք:

Մանկությունն ավարտվում է, երբ խնդիրներն են շատանում, որովհետև փոքր ժամանակ միակ դժվարությունը տիկնիկիդ ուրիշի երեխայի ձեռքում տեսնելն էր կամ ցանկալի խաղալիքը չունենալը։

Մանկությունն ավարտվում է, երբ վերընթերցում ես օրագիրդ ու հասկանում, որ քեզ հուզող հարցերի շրջանակը էապես փոխվել է։

Մանկությունն ավարտվում է, երբ սեր խոստովանելու համարձակությունն է մարում, երբ մանկական ազնվությունն ու միամտությունն է կորչում:

Մանկությունն ավարտվում է, երբ ցրվում են ընկերներդ, որոնց խելքին ընկնելով ինչեր ասես՝ չէիք անում, բակից տուն գալ չէիք ուզում։

Մանկությունը վերջանում է, երբ նոր տերմիններ են ավելանում մեր բառապաշարում․ գունավոր նկարներով Այբբենարանը վերածվում է դասագրքի, հետո հաստափոր գեղարվեստական գրքի, դպրոցական օրագիրը դառնում է ստուգման գրքույկ, դասատուն՝ դասախոս, տնօրենը՝ ռեկտոր, ստուգողականը՝ քննություն։ Հետո հասնում ես աշխատավայր, ու ընկերները դառնում են գործընկերներ, դասամիջոցը՝ ընդմիջում, դեկանը՝ ղեկավար։

Մանկությունն ավարտվում է, երբ հեքիաթային երազանքներդ փոխվում են լուրջ նպատակների, դրանք իրականացնելու ժամանակն է գալիս, ու ռիսկի դիմելու ցանկությունն է մեծանում։

Մանկությունն ավարտվում է, երբ ավելանում է մեր ձեռքի գումարի չափը, երբ դպրոցում 150 դրամով բուլկի գնելն ու 50 դրամը խնայելը մնում է անցյալում: Երբ արդեն ծնողներիդ ծննդյան օրվա առթիվ բացիկ գրելու փոխարեն գումար ես նվիրում, իսկ փողերդ գանձանակի միջից անցնում են բանկային քարտի վրա․․․

Բայց իրականում մանկությունը մեր ներսում հանգած հրաբուխի նման սպասում է դուրս հորդելուն։ Այն նորից քեզ հյուր է գալիս, երբ դու խաղում ես փոքրիկ երեխաների հետ, միացնում ես սիրելի մուլտֆիլմը կամ սկսում ես խոսել տիկնիկիդ հետ։