Երբ զգում ես, որ քեզ ինչ-որ բան է պակասում շարքային մասնագետների միջից դուրս գալու, որակապես տարբերվելու, նոր հմտությունների տիրապետելու համար, արդեն լավ է։ Երբ բացը լրացնելու ցանկություն էլ ես ունենում, հրաշալի է։

Ես էլ ունեի այս զգացողությունը։ Ուզում էի ամեն րոպե նոր բան սովորել, այն ինչ դասախոսներից շատերը ջուր էին ծեծում, ժամանակ սպանում, շատ հեռվից գալիս ու պրակտիկ գիտելիքներ չէին տալիս։ 

Հենց սա էր պատճառը, որ որոշեցի ինքնակրթությամբ զբաղվել․ կարդում էի ոլորտի մասնագետների խորհուրդները, անգլերենով դասախոսություններ էի լսում, դասընթացների գնում։

Ունակություններիս մակարդակի բարձրացումը շոշափելի էր, արդյունքը՝ խոստումնալից, ընթացքը՝ ոգևորիչ։

Ձեզ էլ խորհուրդ եմ տալիս ժամանակ գտնել՝ կլինի երթուղայինի մեջ, թե քնելուց առաջ, զբաղվել ինքնազարգացմամբ ու ինքնակրթությամբ՝ չսպասելով, որ անծանոթ մարդիկ երբևէ կհոգան ձեզ գիտելիքներ փոխանցելու մասին։

Եթե դու էլ որոշեցիր մի բան փոխել քո կյանքում ու շատ բան ավելացնել, մի քանի կետերով ներկայացնեմ, թե ինչպես կարելի է նոր բան սովորել։

 

Ընտրել թեմա

Սա կարող է լինել նոր մասնագիտություն կամ ձեր մասնագիտության ավելի նեղ ճյուղ, որի մեջ ուզում եք հմտանալ։ Կարող է լինել այլ ոլորտ, որին ուզում եք ծանոթանալ, և թեմա, որը պարզապես հետաքրքրում է ձեզ՝ աստղագիտությունից ֆիզիկա, գրականությունից արվեստ։

 

Կարդալ լուրեր դրա մասին

Կարող եք գտնել տեղեկատվական կայքեր, որ հաճախակի անդրադառնում են ձեր ընտրած թեմային և պահպանել դրանք։ Ֆեյսբուքը հնարավարորություն է տալիս ձեր պատին առաջինը տեսնել այն էջի գրառումները, որին հետևում եք։ Օգտվեք նաև այս ֆունկցիայից։

Լսել TED ելույթներ

TED հարթակ է, որտեղ մարդիկ պատմում են իրենց տեսածի, ուսումնասիրած թեմայի և ստացած արդյունքների մասին։ Դուք կարող եք ներբեռնել նույնանուն հավելվածը, գտնել ձեր ընտրած թեմայի մասին ելույթներ, լսել կամ պահպանել՝ հետո առանց ինտերնետի լսելու համար։

Կարդալ գրականություն

Գրքեր կարդալը միշտ էլ տեղեկացված լինելու, սովորելու թիվ մեկ կանոնն է եղել։ Դուք էլ փնտրեք ու գտեք այն գրքերը, որոնք ձեր ընտրած թեմայի մասին են։ Եթե ժամանակ չունեք կամ չեք սիրում գիրք կարդալ, կարող եք լսել աուդիո տարբերակով։

Օտար տերմիններ սովորել

Արդեն գլուխ եք հանում ձեր ուսումնասիրած ոլորտից, ուրեմն ժամանակն է ծանոթանալ օգտագործվող տերմինների թարգմանություններին։ Այդպիսով դուք ոչ միայն կտիրապետեք թեմային հայերենով, այլև կիմանաք, թե օրինակ համացանցում ինչպես օտար լեզվով նյութեր գտնել։ Սա կօգնի ձեզ նաև հաջորդ կետում։

Լսել դասախոսություններ

Պրակտիկ դասախոսություններ շատ կան համացանցում, դրանց վիդեոներն էլ կարող եք պահպանել, ազատ ժամանակ լսել։ Բայց հայերեն դասախոսությունները քիչ են։ Ուրեմն պիտի կարողանաք լսել ու հասկանալ նաև ռուսերեն կամ անգլերեն։

Մասնակցել դասընթացների

Այսօր մոդայիկ է դասընթացներ կազմակերպելն ու դրանց մասնակցելը։ Դրանք այնքան շատ են, որ կարելի է հանդիպել ցանկացած թեմայով դասընթացների։ Կարող եք փնտրել ֆեյսբուքի իվենթների բաժնում։ Փնտրե՛ք, գտե՛ք, գրանցվե՛ք ու գնացե՛ք։ Չմոռանա՛ք դասընթացի վերջում ուղղել նաև ձեզ հետաքրքրող հարցերը և ստանալ դրանց պատասխանները։

Հետևել բլոգերների, ոլորտի մասնագետներին

Բլոգինգ՝ հաջորդ մոդայիկ բանն այսօր։ Իրականում հրաշալի է, որ կարող եք տանը նստած լսել ոլորտի մասնագետներին, նրանց խորհուրդներն ու անգամ հարցեր ուղղել վեբինարների ժամանակ։ Այդպիսով խնայում եք ձեր ժամանակը և գումարը։ Ուրեմն, յութուբում գտեք ձեր թեմային վերաբերող բոգը կամ մասնագետին, որ հաճախ գրառումներ են անում, խորհուրդներ տալիս, վեբինարներ կազմակերպում կամ վիդեոներ տեղադրում։ Կարող եք բաժանորդագրվել, որպեսզի հերթական վիդեոյի տեղադրման ժամանակ տեղյակ լինեք։ Կան մասնագետներ, ովքեր շատ լավ կապ են պահում իրենց հետևորդների հետ՝ նրանց հետ նամակագրական կապի մեջ են մտնում և ամեն նոր գրառման դեպքում ձեզ անձնական նամակով կամ մեյլով զգուշացնում են։

Նշումներ անել

Իզուր կորչելու է ձեր լսածը, տեսածն ու կարդացածը, եթե գրառումներ չանեք։ Վեբինարի, դասընթացի կամ դասախոսության ժամանակ փոքրիկ նոթատետր ունեցեք և կարևոր բաները նշեք։ Հետո աչքի կանցկացնեք ու ամեն ինչ կհիշեք։

Ի՞նչ ենք անում մեծանալով․ հիմա կմտածեք` հասունանում, փոխում ենք մտածելակերպը, հասնում նպատակներին, ու չգիտեմ ինչեր։ Հա, չեք սխալվում, բայց մեծանալով մենք կարոտում ենք մանկությունը։ Փոքր ժամանակ նախանձով էի նայում երեխաների, ովքեր մեծանում են քաղաքներում։ Մի բան փոխվեց, չեմ ասի` ինչ։

Հիմա ուրախ եմ, որ ապրել եմ գյուղում, ունեցել պարզ ու մաքուր մանկություն։ Որ միշտ վերադառնալու ու խաղաղվելու տեղ կա։ Այն, ինչ ձեռք եմ բերել գյուղում, մնում է այստեղ, բայց հիշողությունները միշտ ինձ հետ են, ու ամեն տեղ քաշ եմ տալիս, կարոտում։

Քայլում էի փողոցով ու տեսա դատարկ այն բակը, այն տեղերը, որտեղ խաղում էինք ամեն օր։ Երբեք չեմ սիրել «արդեն ուշ է»  արտահայտությունը, որ տուն էր կանչում։

Կարոտում եմ բոլորին, ում հետ խաղում էինք մեր «խմբով», ու բոլոր տեղերում էլ կան այդ խմբերը, որոնք անփոփոխ են։  Կարոտում եմ ամեն ամառ  բարեկամի տուն եկած երեխաներին, ովքեր  միանում էին մեզ, դառնում մեր նոր ընկերները։  Կարոտում եմ այն օրերը, երբ տներից ուտելու մի բան էինք վերցնում  ու գնում գետի մոտ։ Կարոտում եմ այն մեկին, որ միշտ խարդախություն էր անում։ Ասեմ, որ այստեղ միայն ամառը չի, որ հետաքրքիր էր, բա ձմե՞ռը։ Գիտե՞ք ինչքան առատ էր ձյունը, ու թե ինչքան աշխուժություն կար: Տանը ոչ մի երեխա չէիր գտնի. բոլորս սահնակ էինք քշում փողոցում, դպրոցի բակում ու սարերում։

Այդ նույն ընկերների հետ մենք դպրոց գնացինք, շարունակվեց կյանքի մեկ այլ փուլ, չգիտակցելով, որ գալու է մի ժամանակ, որ այդ նույն ընկերները էլ չեն լինելու, այդ մարդկանցից շատերին մենք չենք հիշելու, որ կրելու ենք ինչ-որ դիմակ ու փոխվելու հավերժ։ Մինչդեռ այն ժամանակ դերեր էինք վերցնում միայն խաղի համար։ Մեր առաջին ընկերները արդեն երկրորդական մարդիկ են, մենք էլ՝ նրանց համար։  Փոխվել է նույնիսկ գյուղի ձմեռը, առաջվա նման ձյունառատ ու աշխույժ չի։

Զարմանալու ոչինչ չկա, փոխվում են ընկերները, փոխվում ենք մենք, երբեմն ձգտում մենակության, մտերմանում նրա հետ,՝ ում տանել չէինք կարողանում, հեռանում նրանից, ում խոստացել էինք մշտական ընկերություն։ Այս պարադոքսալությունը պատահական չի լինում, ու պատահական ոչ ոք մեր կյանքում չի լինում։

Եվ այդ կարոտը, որ միշտ մեզ հետ է։

GAP (Ակադեմիական) տարին դպրոցն ավարտելու կամ բարձրագույն ուսումնական հաստատություն ընդունվելու ընդմիջման տարին է, որը նպատակաուղղված է բարձրագույն կրթություն ստանալու վերաբերյալ տեսակետների ձևավորմանը։ Այդ շրջանում անցկացվում են առաջադեմ ակադեմիական դասընթացներ, արտադասարանային դասընթացներ, ինչպես նաև ոչ ակադեմիական դասընթացներ:

Շատ երկրների քաղաքացիներ տարբեր կերպ են կազմակերպում իրենց ակադեմիական տարին, օրինակ «Time Credit » համակարգը Բելգիայում տալիս է հնարավորություն, որ երիտասարդները մեկ տարի առանց աշխատելու անցկացնեն այս երկրում: Սա միտված է այն հանգամանքին, որ երիտասարդները, առանց վախի, առանց աշխատանքն իրենց գոյությունն ապահովող միջոցի գիտակցության, հանգիստ ապրեն և զբաղվեն իրենց համար ավելի կարևոր խնդիրների լուծման գործով:

Նիգերիայում երիտասարդները քոլեջն ավարտելուց հետո, մեկ տարվա ընթացքում անցնում են հանրային ծառայության: Այն սկսվում է երեքշաբաթյա ռազմական ճամբարից, որտեղից նրանք տեղափոխվում են կառավարության գրասենյակ` տարվա մնացած ժամանակահատվածում աշխատելու համար:

Ավստրալիացիները և Նոր Զելանդացիները ճանապարհորդում են արտերկրում, իսկ ԱՄՆ-ում շատ համալսարաններ, օրինակ՝  Հարվարդը և Պրինթսոնը, խրախուսում են  ընդունելության ժամանակ այն ուսանողներին, ովքեր վերցրել են GAP տարի։

Կախարդական «Գուգլ» փայտիկով չստացվեց պրպտել ու գտնել հայաստանյան GAP տարվա օրինակը, որովհետև ծայրահեղ տարբեր է հայերի վերաբերմունքը դպրոցից հետո GAP տարի վերցնելու վերաբերյալ, չնայած որ  ճանաչում եմ շատ մարդկանց, ովքեր օգտվել են այդ հնարավորությունից և «անխնա» խորհուրդ են տալիս ու խրախուսում են  ակադեմիական տարին։

Մի ամիս առաջ, երբ դպրոցն ավարտելուց հետո արդեն որոշել էի, որ GAP տարի եմ վերցնելու, անընդհատ հանդիպում էի տարօրինակ ու սահմանափակ կարծիքների,  որոնց լսելը ցավոք ուղղակի խելագարության էր հասցնում։ Օրինակ՝ «Հա, լավ ա, բայց դե տարի ես կորցնում», «Բայց ինչի՞ չես ուզում սովորել (էն, որ մտքի մեջ արդեն պատկերացրել է իմ ապագա ամուսնու, լացող ու անհոգ երեխեքի պատկերը մի տարվա նպատակի շրջանակում», «Հա, լավ, ինչի՞ հետևից ես ընկնում, ԵՊՀ տուր՝ պրծի», «Շատ ձևերով ես, հիմա որ ես GAP տարի չեմ վերցրել, վա՞տ եմ առավոտ արթնանում, գնում գործի ու գալիս տուն», «Գնացիր Ամերիկա եկար՝ զարգացար, ուզում ես մեր ուսանողներին փոխես»։

Մեր իրականության մեջ, շատ դժվար է բացատրել համալսարանական կյանքի իրական կորստի մասին,  ոչ ֆորմալ կրթական կյանքի ու արտահամալսարանական ծրագրերի դերի մասին ու հա, գրողի տարած ընտանեկան երջանկության սահմանումը։ Ծնողներիս ու ընկերներիս խորհրդով, որոշեցի 1 տարի ժամանակ տալ ինձ՝ ինքնազարգացման, մասնագիտական կողմնորոշման, նոր հմտություններ զարգացնելու, նախաբուհական քննություններին ավելի լավ պատրաստվելու ու մշակութային և սոցիալական ծրագրերի մասնիկը դառնալու համար։ Վստահ եմ, որ ինձ սպասվում է շատ արդյունավետ տարի, ինչպես նաև կիսվելու եմ իմ GAP տարվա փորձառությամբ համացանցի միջոցով։ Հուսով եմ, օրինակ կծառայեմ շատ հայ երիտասարդների համար, որոնք տատանվում են մասնագիտական  առումով բուհ ընդունվելուց առաջ կամ ձախողել են ընդունելության քննությունները և չեն պատրաստվում փոխել իրենց նպատակակետը այլ համալսարանի ուղղությամբ, մտածելով ՝ դե հա բարին էլ էս էր։ Չէ, բարին մարդու կամքն է, որը չի ակնկալում չար կամ կեղտոտ մտքեր։

 

Ինչո՞ւ վերցնել GAP տարի

•  Ցանկանում ես սովորել նոր լեզու և նոր հմտություններ:

• Ուզում ես ուսումնասիրել նոր գիտական ճյուղ, որի ժամանակը երբեք չես ունեցել 12 լարված տարիների ընթացքում։

•  Տատանվում ես մասնագիտության ընտրության հարցում և չես ուզում լսել հարևան Գագո ձյաձյային, ով միշտ ասում է ՝ ճիշտը բիզնեսն է, եթե չունեցար՝ չես ապրի։

• Ձախողել ես ընդունելության քննություններդ կամ ուզում ես ձեռք բերել ավելի բարձր միավորներ` կրթաթոշակ ստանալու համար քո ցանկալի բուհում սովորելիս։

• Հավես ունես կամավորական աշխատանքների, մշակութային ծրագրերի ու  նոր խելացի ծանոթությունների համար։

•  Ուզում ես ժամանակ տրամադրել սպորտին, գնալ թենիսի, լողի կամ ֆիզիկական պարապմունքների։

• Կարիք ունես part-time աշխատանքի և երազում ես ֆինանսապես անկախ լինել ծնողներիցդ, կամ զուտ համալսարանի campus-ի գումարն ես ուզում կամաց-կամաց հավաքել ։

• Ուղղակի ուզում ես չշտապել, ինքդ քեզ ժամանակ տալ կարևոր որոշումների համար, որովհետև հավատում ես, որ կյանքի միջին տևողությունը բավականին կարճ ժամանակ է ձանձրալի լինելու համար։

Ինչո՞ւ չվերցնել GAP տարի

• Եթե կարծում եք, որ չպետք է կորցնել ժամանակ, քանի որ արդեն հստակ են մասնագիտական, բուհական և ապագայի հետ կապված որոշումները։

• Եթե մտավախություններ ունես, որ 1 տարվա ընթացքում կընտրես սխալ ծրագրեր, կվատնես ժամանակդ, կքնես, կնստես տանը, կմիանաս տատիկիդ ու պապիկիդ «support group»-ին հնդկական սերիալի ժամանակ և հետ կզարգացնես բոլոր հմտություններդ, որոնք քեզանից ժամանակ են խլել զարգանալու համար։

• Եթե չգիտես` ինչի համար ես վերցնում։

• Եթե մտածում ես, որ ժամանակի վատնում է, ու դրա փոխարեն կարելի է միանգամից այլ համալսարան ու մասնագիտություն ընտրել, անցյալում թողնելով նպատակները, ցանկությունները ու երջանկության ձգտումը։

•  Եթե հավատում ես Գագո ձյաձյային։

• Եթե համալսարան ընդունվելու միակ նպատակը դիպլոմն է, որը հետագայում դնելու ես օժիտիդ մեջ սկեսուրիդ մոտ հպարտանալու համար։

•  Եթե մտածում ես, որ մածունը սպիտակ է։

• Եթե կրթություն ստանալու մասին պատկերացումներդ արտահայտվում են միայն համալսարան ընդունվելով և ավարտելով։

• Եթե մտածում ես, որ չես կարող ավելի շատ բան անել 1 GAP տարվա ընթացքում, քան կարող է անել միջին վիճակագրական ուսանողը 1 տարի բուհում սովորելու ժամանակ։

Մի քանի օրից կսկսեմ իմ GAP տարին և 17.am-ի և սոցիալական ցանցերի միջոցով ժամանակ առ ժամանակ կկիսվեմ իմ փորձառությամբ։ Ու վերջում, ինչպես կասեին մեր հայ բլոգերները․ «Եթե հետաքրքրված եք, դրեք լայք, սըբսքրայբ եղեք իմ էջին և սեղմեք զանգակը` հետագա նորություններին հետևելու համար»։

Հա, հա, մի զարմացիր, հենց ծամել:

Հիմա եմ հասկանում, թե Բայրոնը ինչու էր հայերենը աստվածների հետ խոսելու լեզու համարում:

Սնունդը դյուրամարս դարձնելու համար նախ մենք ծամում ենք այն: Եվ ինչքան դանդաղ ենք ծամում, այնքան ավելի լավ ենք ընկալում նրա համային որակները:

Մենք ճանաչում ենք սնունդը, այսպես ասած, ծամելու միջոցով:

Ծանիր զքեզ, այսինքն՝ ճանաչիր ինքդ քեզ: Այս նախադասությունը գրված էր անգամ Դելփյան տաճարին:

Ծանել նույնն է, ինչ ծամել․ ինքդ քեզ, մարդկանց, շրջապատող աշխարհը, բայց դանդաղ, շատ դանդաղ:

Պետք չէ միանգամից կուլ տալ ու չմարսել:

Պատկերացրեք՝ ուզում եք մեկի հետ ծանոթանալ ու հարցնում եք․

-Կներեք, կարելի ՞ է Ձեզ ծամել:

-Իհարկե, միայն դանդաղ:

Սա պարզապես սկիզբն է այն բանի, ինչ պատրաստվում եմ ասել:

Ինքնաճանաչում: Թերևս կյանքի որակը մի քանի աստիճանով բարձրացնելու նախապայման, որին, ցավոք, շատ ու շատ մարդիկ չեն տիրապետում ու անգամ չեն էլ տեսնում դրա կարիքը:

Մեզ դպրոցներում սովորեցնում են համարյա բոլոր անպիտան բաները կյանքի համար: Անգամ հպանցիկ ակնարկ չի նետվում ինքնաճանաչմանն ու ինքնաբացահայտմանը: Ենթադրենք՝ մեկը գիտի մաթեմատիկական ամենաբարդ խնդիրների լուծումը, գիտի պատմության բոլոր թվականները և այլն, բայց չգիտի ինչպես մոտիվացվել, ինչպես հասնել նպատակին, ինչ է ուզում և վերջապես ով է ինքը:

Կան մարդիկ, որ ապրել են երկար տարիներ, հասել են իրենց կյանքի սպիտակ գծին, բայց ամբողջ ժամանակ անհաղորդ են եղել իրենք իրենց ու շրջապատող աշխարհին:

Կարծում եմ՝ դպրոցներում առաջին հերթին պետք է խթանեն ինքնաճանաչումը:

Առողջ հասարակության ատաղձը ինքնաճանաչ մարդն է:

Ծամե ՞նք մեզ․․․

Վերջերս շատ եմ ականատես լինում և ես ինքս նույնպես մասնակցում ռոմանտիզմի և ռեալիզմի ներկայացուցիչների բախմանը, որի պատճառը հիմնականում լինում է «սեր» կոչվող երևույթը։

Քանի որ 17.am-ը հնարավորություն է ընձեռում կիսվել սեփական մտքերով՝հասակակիցներիս շրջանակներում, որոշեցի ներկայացնել տեսակետս։

Հ․Գ․ միտված եմ բախումները մեղմացնելու, այլ ոչ թե բորբոքելու։

Սիրելու արվեստը

Կարծում եմ չկա գեթ մեկ հոգի այս երկրագնդի վրա, որին գոնե մեկ անգամ չի տիրել այդ նվիրական զգացմունքը։ Եվ չեմ կարևորում, թե այդ սերը ինչի կամ ում հանդեպ է տածվել․ գողը սիրում է գողությունը, մանկահասակ երեխան սիրում է սեփական խաղալիքները, հարբեցողը սիրում է խմիչքը, սիրահարը սիրում է իր սիրեցյալին և այդպես շարունակ: Այսինքն, չկա գեթ մեկ բնագավառի ներկայացուցիչ, ում անծանոթ լինի սիրել բառը ու զգացողությունը։

Եվ բոլորի համար իրենց սիրո առարկան նվիրական է և պաշտելի։ Նրանք սիրում են ագահորեն և կյանքն էլ չեն խնայի իրենց սիրո առարկայի համար։

Սիրելը միակ բանն է, որի համար մեզանից ոչինչ չի պահանջվում: Մենք ոչինչ չենք ծախսելու կամ կորցնելու: Մենք լցվելու ենք անսահման բարությամբ, քանզի սերն է ծնում բարություն, և սիրո պտուղներն են ամենաքաղցրը, որը ճաշակելուց զգալու ենք միային բերկրանք և ցնծություն։

Սերն է այն բարձրագույն արվեստը, որին տիրապետում ենք բոլորս, ոմանք նույնիսկ առանց գիտակցելու:

 

…արվեստից բան չհասկացողները

 

Ինչու՞ մեղադրել, երբեմն նույնիսկ ծաղրել սիրողին, երբ դուք ինքներդ էլ մի սիրող եք, և այո, իրոք սիրող եք` ինչ-որ մի բնագավառում տածելով ձեր սերը եթե ո՛չ մարդու, ապա հաստա՛տ մեկ այլ երևույթի կամ առարկայի հանդեպ։

Եվ ինչու՞ խուսափել այն արվեստից, որը ի ծնե տրված է բոլորին, ինչու՞ չդառնալ այն արվեստի մի ներկայացուցիչը, որը համամարդկային է ։

Ցավով եմ նշում այն մասին, որ «արվեստից բան չհասկացողները» բավականին շատ են ու ծաղրելով ծաղրում են, բոլոր նրանց,  ովքեր նվիրական կերպով տրվել են այդ գեղեցիկ արվեստին։

Ռենե Դեկարտը ասել է. «Ես մտածում եմ, ուրեմն գոյություն ունեմ», իսկ ես ասում եմ. «Ես սիրում եմ, ուրեմն գոյություն ունեմ»․․․

Երևանի պետական համալսարանն արդեն 100 տարեկան է։ Իր թերություններով ու առավելություններով հանդերձ այն եղել ու մնում է մեր մայր բուհը։

Մինչ «հոբելյանական» շրջանավարտները պատվով կամ պատվիրված դիպլոմայինով ավարտեցին համալսարանը, ոգևորված դիմորդներին հիասթափություն է սպասվում, քանզի իրենց ճոխ պատկերացումները չեն համապատասխանելու անշուք իրականությանը։

Նորեկները մտածում են, որ ինչպես ամերիկյան գրավիչ ֆիլմերում, ԵՊՀ ուսանողն ունի իր համար առանձնացված պահարան, որտեղ կարող է պահել գրքերը, տետրերը, պայուսակը կամ սիրային նամակները։ Այնինչ մեր համալսարանում նույնիսկ կախիչներ չկան վերարկուների համար։

Դիմորդները կարծում են, որ ԵՊՀ բակում հաճելի տրամադրություն ստեղծող շատրվաններ կան, բայց կհիասթափվեն, քանի որ դրանք ոչ մի անգամ էլ չեն միացել։ Ասեմ ավելին, նախկին ռեկտորը դեռ մեկ տարի առաջ ասել էր, որ քանդվելու են դրանք։ Ոչինչ չասող այդ անիմաստ խողովակները դեռ կանգուն են։

Ապագա ուսանողները հուսով են, ոմանք էլ ՀՈՒՅՍՈՎ, որ կարող են ազատ ժամանակն անցկացնել խոտածածկ գորգի վրա։ Միշտ քաղցած սովորողները կնստեն կանաչների վրա ու մի բան կուտեն, մյուսները կպարապեն կամ կաշխատեն համակարգչով։ Ցավում եմ, բայց մեր բակի խոտերը միայն շների, կատուների ու ագռավների համար են։

Միակ ոգեշնչող բանը թվում է գրադարանը պիտի լինի՝ մեծ, լուսավոր։ Բայց հույս չունենաք, թե ձեզ կթողնեն ազատ շրջել, գիրքը ընտրել, գրանցել ու դուրս գալ։ Այստեղ ձեզ դիմավորելու են տարեց կանայք, որ անժպիտ դեմքերով պիտի սպասարկեն։

Եվ վերջապես, ի՞նչ համալսարանական օր առանց ԵՊՀ սև փիառի։ Աղջիկները սարսափով են անցնում դալան-պահակակետով, որ հսկում է կառե, գանգուր մազերով, խիտ մորուքով, կեղտոտ շորերով ու անտանելի նայվածքով մի տղամարդ։ Առանց ցածրաձայն հայհոյանքներ կամ հիացական մրթմրթոցներ լսելու չես կարող անցնել, եթե գեղեցիկ հագուստ ես կրում։ Նա մեր համալսարանի կոլորիտ դարձած Բգոն է, ով իրավագիտության ամենահարուստ ֆակուլտետի տղաների հետ թանկարժեք հարաբերությունների մեջ է։ Նրան վտարել չեն կարող․ թվարկածս գործառույթներից զատ նա մաքրում է համալսարանի տարածքը։

Կլինեն հետաքրքիր դասեր՝ միայն հարց ու պատասխանի, քննարկումների ձևաչափով, որ կթարմացնեն ձեզ ու կզարգացնեն ձեր վերլուծելու կարողությունը։ Կլինեն դասախոսներ, որ ձեզ կա՛մ կներգրավեն դասի մեջ, կա՛մ իրենց միապաղաղ ձայնով կքնեցնեն։ Կունենաք հետաքրքիր հյուրեր, հանդիպումներ ոլորտի մասնագետների հետ։ Իսկ ձեր ժամանցը կապահովեն ուսխորհուրդը կամ գիտխորհուրդը․ ուսանողական կառույցներ, որ զբաղվում են մեր իրավունքների պաշտպանությամբ, համալսարանի կառավարմամբ ու միջոցառումների կազմակերպմամբ։

Ահա փոքրիկ տեղեկատու իրական ԵՊՀ-ի նկարագրությամբ, որ կօգնի ձեզ չհիասթափվել ու տեղեկացված լինել։ Իսկ եթե դեռ չես կողմնորոշվել՝ ի՞նչ անել, հիշիր, որ Սթիվ Ջոբսը, Բիլ Գեյթսը, Ցուկենբերգն ու էլի շատերը դիպլոմ չեն ունեցել։ Իսկ եթե դու անգամ նրանց չես ճանաչում, ավելի լավ է զբաղվիր ինքնակրթությամբ կամ ընկերացիր մեր Բգոյի հետ։

 Վերջերս ինձ մի հարց է հուզում: Ինչո՞ւ մարդիկ, անգամ հեղափոխությունից հետո, առևտուր իրականացնող սուբյեկտներից ՀԴՄ կտրոն չեն պահանջում։ Իհարկե, անժխտելի է, որ կտրոն պահանջողների և ինքնակամ տպողների թիվը հեղափոխությոնից հետո շատ-շատ աճել է, բայց ես նկատում եմ, որ դեռ մարդիկ կան, որ չեն պահանջում` հատկապես երիտասարդները։

Գրեթե համոզված եմ, որ իրազեկվածության խնդիր չկա։ Վարչապետն անձամբ է իր խոսքում կարևորել կտրոն պահանջելու կարևորությունը, բազմաթիվ անգամ է շեշտվել, որ վերջերս ուսուցիչների և զինծառայողների աշխատավարձերը բարձրացվել են հենց պահանջված մեծաքանակ կտրոնների շնորհիվ։

Հետևաբար, ինչու՞մ է կայանում խնդիրը։ Հեղափոխությունից առաջ իրավիճակն այլ էր։ Մարդիկ չէին վստահում իշխանություններին և չգիտեին, թե ինչ կլինի այդ հարկերից հավաքված գումարի հետ։ Քաղաքացին վատ էր զգում գնալ, տնտեսվարողից ամեն անգամ «վերցնել» այդ մի քանի հարյուր դրամը ու տալ «Սերժին»։ Ինչ-որ տեղ սա հասկանալի է։

Քանի որ հիմա իշխանությունների հանդեպ կա մեծ վստահություն, և նման խնդիր չկա, ենթադրում եմ, որ մարդիկ հին իներցիայով են վարվում ու այնքան չեն պահանջել, որ հիմա դժվար է նրանց համար։ Բայց սա չի արդարացնում  նրանց (չ)արածը։ Ես ՀԴՄ կտրոն պահանջելը համարում եմ մարդու քաղաքացիական պարտքը։ Ես երբեք չեմ կարող հասկանալ այն մարդուն, ով իմանալով, որ ՀԴՄ կտրոն պահանջելը ուղիղ ազդում է իր, իր հարազատների, հարևանների բարեկեցության վրա, չի պահանջում։

Մենք չպետք է թույլ տանք, որ որևէ մեկի ապօրինի գործելաոճի պատճառով, տուժի մեր պետությունը, մեր բարեկեցությունը։ Ընդհանրապես, մենք պետք է մերժենք ցանկացած ապօրինություն մեր շրջապատում։

Եկեք հարցին նայենք նաև ոչ թե արժեքային, այլ անձնական տեսանկյունից։ Յուրաքանչյուր ընտանիքում էլ կա հարկ վճարող ՝ մեկը առևտուր է անում, մյուսը՝ աշխատավարձից, մյուսը՝ այլ կերպ։ Ես, օրինակ՝ ամեն ամիս իմ աշխատավարձից հարկ եմ տալիս մոտ 50․000 ՀՀ դրամ, այդ դեպքում ինչո՞ւ ես չպետք է խանութից պահանջեմ կտրոն, որով մի քանի հարյուր դրամ կուղարկեմ պետբյուջե։ Չէ՞ որ անարդար կլինի, որ ես հարկ վճարեմ, մյուսը՝ ոչ։ Գոնե այս մտածելակերպով, եթե ոչ արժեքային, պետք է առաջնորդվի քաղաքացին ու հետո մանրադիտակով հետևի, թե ինչպես է այդ հավաքված գումարը ծախսում կառավարությունը։

Եթե անկեղծ ասեմ, փոքրիկ մոնիթորինգ եմ արել և պարզել, որ իմ շրջապատից հիմնականում այն մարդիկ են ասում իբր Նոր Հայաստանում բան չի փոխվել, ովքեր երբեք ՀԴՄ կտրոն չեն պահանջում։ Սա արդեն ինքներդ դատեք։

Ես կարելի է ասել, ամեն օր, ամեն տեղ քարոզում եմ, որ պետք է ՀԴՄ կտրոն պահանջել։ Հույս ունեմ՝ այս հոդվածը շատերին մտածելու տեղիք կտա ու կհամոզի, որ այսուհետ կտրոն պահանջեն։