Իմ կարծիքով մենք` հայերս, հեռվից սիրող ազգ ենք: Հերիք ա դուրս գանք Երևանից ու կսկսենք բոլորին պատմել, թե ինչ սիրուն ա Կասկադը, ինչքան ջերմ ա մեր քաղաքը ու ինչքան լավն են մարդիկ: Հերիք ա Զվարթնոցում մեր անձնագրի մեջ խփեն ելքի կնիքը, ու սկսում ենք հասկանալ, որ մեր տեղը Հայաստանում ա, մենք սիրում ենք մեր թույլ տնտեսությամբ, վատ կրթական համակարգով, բայց կիրթ մարդկանցով լի երկիրը: Հենց հետ ենք գալիս Երևան կամ Զվարթնոցում մեր աձնագրի մեջ տեսնում ենք մուտքի կնիքը, ամեն ինչ փլուզվում է: Մենք էլի դառնում ենք անտարբեր, մարդիկ դառնում են «մարդ ա էլի», իսկ Կասկադը` «հա դե Կասկադն ա, էլի»: Ու հայաստանյան միապաղաղ կյանքում երկու օր ունենք, որ բացառություն ա, երբ համ Երևանում ենք, համ սիրում ենք Երևանը, համ Հայաստանում ենք, համ էլ սիրում ենք Հայաստանը: Երևի գուշակեցիք` խոսում եմ Էրեբունի-Երևանի ու անկախության օրվա մասին: Համենայնդեպս, ես էսպես եմ համարյա միշտ: Բայց մի ճշմարտություն կա: Ուր գնում ենք, ինչ անում ենք, միշտ մեր մտքում ա «դե, մեր Էրևանն ուրիշ ա բայց» հզոր արտահայտությունը:

Փորձեք Երևանում գտնել «մեր Թիֆլիսն ուրիշ ա» վրացի կամ «մեր Սեուլն ուրիշ ա» կորեացի: Չկան: Որովհետև մենակ մեր Էրևանն ա ուրիշ:

Լուսանկարը` Բելլա Առաքելյանի

Հոկտեմբեր ամիսն էր, ցուրտ, ցեխ ու ձյուն: Կլիներ մոտ մեկ ամիս, ինչ ինձ հետապնդում էր անհաջողությունը ամեն քայլափոխի, նույնիսկ երազում:

Անախորժությունը դարձել էր իմ մտերիմ ընկերը, և իմ կյանքում անկոչ հյուր էր ձախողում կոչվածը:

Կլիներ մեկ ամիս, ինչ «թաթախվել» էինք անձնագիր հանելու գործի մեջ: Անձնագրիս վավերականության ժամկետը լրանալու պատճառով ինձ հարկավոր էր նորը, նորը հանելու համար՝ հինը, որը կորցրել էի։ Ինձ շտապ անձնագիր էր հարկավոր, իսկ հինը չգտնելու դեպքում մինիմում մեկ ամիս սպասելու էի: Հնարավոր է, որ կարդալով չպատկերացնես, բայց կատարյալ քաոս էր տիրում։

Լուսանկարը` Բելլա Առաքելյանի

Մեկ շաբաթ անընդմեջ անձնագրային գնալ-գալով հոգնել էի: Երբ հասկացա, որ անձնագիրս գտնելու հնարավորություն չկա, որոշեցի սպասել մեկ ամիս, սակայն աշխատողներից մեկը ինձ առաջարկեց, որ հետ գնամ տուն, նորից փնտրեմ և չգտնելու դեպքում հաջորդ օրը հայտ ներկայացնեմ:

Տուն էի գալիս, տան դռան մոտ տեսա մի սպիտակ աղավնի՝ խոտը բերանին, ինձ Նոյի աղավնուն հիշեցրեց։ Մայրս ասաց.

-Լավ լուր ստանալու նշան է:

Դեռ տան դուռը չբացած՝ անձնագրիս տեղը հիշեցի ու բղավեցի.

-Հիշեցի՜, հիշեցի՜…

-Ի՞նչը,- հարցրեց մայրս:

Լուսանկարը` Բելլա Առաքելյանի

-Իմ աղավնին,-ասացի ես,- աղավնին իմն է, ոչ ոքի չեմ տա, պահելու եմ: Հիշեցի անձնագրիս տեղը:

-Այ քեզ լավ լուր, հաստա՞տ:

-Հա՜, հա՜, հաստատ:

Անձնագիրս գտա: Խոսքիս տերն էի, պահեցի աղավնուն, մինչ օրս պահում եմ ու պահելու եմ, և գիտե՞ք ինչ՝ նա չի էլ փախչում, մեր հավիկների ու ճուտիկների հետ հաշտ-համերաշխ ապրում է:

Լուսանկարը` Բելլա Առաքելյանի

Իսկ հիմա ինձ հետապնդում է հաջողությունը, մտերիմ ընկերս աղավնին է, և իմ հյուրն է երջանկությունը:

Սնահավատ չեմ և չեմ էլ եղել, պարզապես աղավնու միջոցով շատերին է երջանկություն փոխանցվել:

08:00, երկրորդ չսիրածս մեղեդին ստիպեց ինձ աչքերս բացել։ Ձեռքս գցեցի, որ անջատեմ այդ զզվելի ձայնն ու մի քիչ էլ քնեմ, մինչև 10 րոպեից կմիանար հաջորդը։ Հեչ հավես չկար դասի գնալու։ Երևի դու էլ ես ամեն առավոտ քեզ մի կերպ պահում դասի չգնալու գայթակղությունից։

08։10, չեմ պատրաստվում անկողինս լքել։ 08։20, քունս տանում ա։ 08։30, է, դե, լրիվ մոռացել էի՝ ֆրանսիացի դասախոսն է էսօր գալու, լավ կլինի չուշանամ, տենաս` կի՞ն է, թե՞ տղամարդ, մենակ թե հետաքրքիր պատմի, թե չէ` կքնեմ, 3 լեկցիա իրար հետևից ո՞նց եմ դիմանալու։ Կարո՞ղ է երրորդ դասից պիտի գնամ։

Չգիտեմ՝ ոնց այդպես ստացվեց, բայց դասացուցակով երրորդ ժամից էի դասի։ Նորից քնել մոտս էլ չէր ստացվի, իսկ այ, պառկած մնալու ու ինստագրամով կատուների ու թխվածքների նկարներ նայելու համար մոտ մի ժամ ունեի։

11։40 արդեն իջնում եմ տրոլեյբուսից, մտնում դահլիճ, որ նստեմ իմ տեղն ու ևս մեկ նստարան զբաղեցնեմ Անուշենց համար։ Ոնց ասեմ՝ տեղս զբաղեցրած էր։ Լսարանի մյուս թևից տեսա ինձ՝ ձեռքով անող հուսահատ Մերիին․ հասցրել էր մեզ համար տեղ պահել։ Դե ինքներդ պատկերացրեք՝ նոր առարկա, նոր դասախոս, ֆրանսիացի, ամենայն հավանականությամբ ցածր ձայնով․ կարևոր էինք համարում այդ առարկան, դրա համար ենթադրում եմ, որ ոմանք մոտ կես կամ մեկ ժամ առաջ դեռ առաջին նստարաններին տեղ էին պահել։

-Էս էլ մեր սևամորթ տղամարդ դասախոսը։

Թեքվեցի աջ ու տեսա շիկահեր մի կնոջ, ով համառորեն պայքարում էր նոր տեխնոլոգիաների հետ։

Դասախոսությունը կարծես թե սկսվում է։

-Ի՞նչ ասեց։

-Չգիտեմ, մենակ լսեցի, որ մի քանի րոպեից կսկսենք։

-Բայց ոնց որ պարզ է խոսում, հա՞։

-Դեռ դասը չի սկսվել, մի նավսի։

Հա, մոռացա ասել, այս կինը առաջիկա երեք օրվա ընթացքում մեզ համար կոմունիկացիայի մասին դասախոսություններ է կարդալու։ Բավականին ակտիվ կին էր, երևում էր, որ սիրում է իր մասնագիտությունը։ Երևի կատարյալ ապուշի տպավորություն թողեցինք, համենայն դեպս առաջին րոպեներից, քանի որ «լավ ֆրանսերեն իմացողները թող ձեռք բարձրացնեն»-ից հետո երևաց 5-6 ձեռք։ Ինչքան էլ դասը ֆրանսերենով է գրված, ու թեև սովորում ենք ֆրանսիական համալսարանում, որոշվեց երբեմն օգտագործել անգլերենը, որպեսզի մնացածը նույնպես հասկանան։

-Ֆրանսերենից հետո չեմ հասկանում՝ ինչ է ասում անգլերենով։

-Ինչի՞ է մեր շարքին անգլերենով հարցեր տալիս։ Ֆրանսերենը նորմալ հասկանում ենք։

-Որովհետև մենք չգիտես ինչու ձեռք չբարձրացրինք։

Երևի երբ սկսեցի այս ամենը պատմել, դու չէիր էլ նկատել, որ նստած եմ քո պես՝ ձեռքս դնչիս տակ, խոսում եմ վստահ և ակտիվ ձայնով։ Իհարկե չես նկատի, ինձ չես տեսնում։ Կարող եմ նույն հանգստությամբ պնդել, որ գլխիս զանգակներով գլխարկ է, կամ որ ձայնս կտրված մի բան եմ փսփսում։

Ինչևէ, դասախոսության կեսից մեզ մարտահրավեր նետվեց՝ չօգտագործել խնդիր բառը։ Ինչպես բացատրեց դասախոսը «Խնդիր գոյություն չունի, կա միայն իրավիճակ»։ Այսուհետ ինքներս մեզ պետք է ստիպեինք «խնդիր» բառը փոխարինել «իրավիճակով»։

13։20, լսարանը դատարկվեց, գնացինք թեյերի, սուրճերի ու բրդուճների հետևից։

12։00, երկրորդ մոտեցում, մի քիչ թարմացած։ Խաբում եմ, քունս դեռ տանում էր։ Հազիվ էի ինձ պահում, որ Մարիամի ուսին չհենվեմ ու չքնեմ։ Էլի տեխնիկական խնդիրներ, վայ չէ, իրավիճակներ առաջացան։ Այս անգամ խոսքը գնաց սեփական բրենդի կառուցման մասին։ Օրինակ, եթե ցանկանում ես, որ մարդիկ կարծեն, թե լուրջ մարդ ես, ապա պետք է քո պահվածքով ու գործողություններով նրան դրանում համոզես, ստեղծես կարծիք, որ դու այդպիսին ես։ Երբեք մտքովս չէր անցել, թե ինչ եմ ցանկանում, որ իմ մասին մտածեն։ Իհարկե կցանկանայի լինել ինքնավստահ ու առաջնորդ, հանճար կամ հավասարակշռված մեկը։ Բայց եթե տեսնես, թե ինչպես եմ վիճակագրական տվյալների հետ վիճում, հռհռում Մարիամի հումորների վրա, կամ էլ լսես դողացող ձայնս անգլերենի պրեզենտացիայի ժամանակ, ինձ կվերագրես վերոնշյալ հատկանիշների հականիշները։

-Էլ չեմ կարող, վաղը ո՞նց ենք 4 հատին դիմանալու, թեյս էլ սառավ։

-Էսա մի 5 րոպեից դասամիջոց ա։

15։30, դանդաղ մահանում եմ՝ Մարիամի հետ պարբերաբար կատուների վիդեոներ նայելով։ Երրորդ մոտեցումը շատ ծանր տրվեց ինձ։ Էլ չէի կարողանում ուշադրությունս կենտրոնացնել դասախոսի ասածների վրա։ Նա պատմում էր ոչ վերբալ հաղորդագրությունների մասին, բացատրում էր, թե ինչպես են դրանք ֆիլտրվում ու հասկացվում լսարանի կողմից։ Այս ամենը հենց նոր հորինեցի, գուցե դասախոսությունը խոսողի ինտոնացիայի կամ էլ ազգային առանձնահատկությունների մասին էր, որտեղի՞ց իմանաս։ Չես տեսնում, թե որ ուղղությամբ են նայում աչքերս՝ աջ թե ձախ, վերև թե ներքև, չես կարող հասկանալ ստում եմ, թե ոչ։ Երբեք էլ չես հասկանա, որովհետև չես տեսնում ինձ։

Վերջապես 16։50, տուն եմ գնում։ Տրոլեյբուսի ուղևորներին ուսումնասիրելու և նոր ստացած գիտելիքներս կիրառելու փոխարեն սառած հայացքով նայում էի հակառակ ուղղությամբ շարժվող ծառերին։

-Լավ, ինչպիսի՞ տպավորություն եմ ցանկանում թողնել մարդկանց վրա։ Ինչպիսի՞ն եմ ես։ Լու՞րջ եմ, թե շփվող, խի՞ստ, թե հարմարվող։ Բարդ որոշում է, թող իրենք դա իմ փոխարեն անեն։

ՆԱՄԱԿ

Մի օր եկավ դասղեկը և ասաց, որ մեր դասարան նոր տղա են բերելու: Մի դասաժամ այդ նորությունը բոլորի քննարկման առարկան էր: Աղջիկները կռիվ էին անում, թե ում կողքը պիտի նստեր նորեկը: Բոլորը տեղափոխվում էին և տեղ ազատում նրա համար: Հանկարծ ներս մտավ մեր դասղեկը, իսկ հետևից` մի հաստլիկ տղա: Նրան տեսնելով` բոլորը նորից իրենց տեղերը վերադարձան և վայրկենական մի նստարան ազատեցին: Բոլորն արհամարհանքով էին նայում և ծաղրում նորեկին: Նաև պարզվեց, որ նա շատ վատ է սովորում և անկարգությունների պատճառով հեռացրել էին նախորդ դպրոցից: Նրան չէին հասկանում և չէին էլ փորձում հասկանալ: Նա էլ նեղվում էր դրանից: Բայց մի անգամ մեր տղաներից մեկը անտեղի վիրավորեց Աննային: Նորեկը, որ անցնում էր մեր կողքով, լսելով խոսակցությունը, պաշտպանեց Աննային: Դրանից մեծ կռիվ առաջացավ: Ամբողջ դասարանը դուրս եկավ նրա դեմ, ու նույնիսկ Աննան, ում նա պաշտպանել էր, նույնպես նրա դեմ էր: Մեր նորեկի լավությունը չգնահատվեց, բայց այդ դեպքից հետո էլ նա դարձյալ պաշտպանում է աղջիկներին…

Ս. Մ., 13 տ.

ՊԱՏԱՍԽԱՆ

Սիրա’ն, ձեր դասարան նոր տղա է եկել, և անգամ, եթե դա հաճելի լիներ, միևնույն է, որոշակի լարվածություն է առաջանում թե’ դասարանի, և թե հատկապես նորեկի համար:

Առաջինը, ինչի վրա կցանկանայի, որ ուշադրություն դարձնեիր, նորեկին ընդունելու ձեր տարբերակն է: Աղջիկները նրա համար տեղ են ազատում, կռիվ են անում, թե ում կողքը պետք է նստի նորեկը: Եվ ահա դասարան է մտնում քննարկման առարկա դարձած հայտնի անհայտը և… Առաջին իսկ պահից փոխվում է ձեր ընդունելության ձևը: Ինչո՞ւ, գուցե պատճառը նրա արտաքին հատկանիշների վերաբերյալ ձեր սպասելիքնե՞րն էին, որոնց չհամապատասխանեց «հաստլիկը»: Ի՞նչ զգացողություններ ունեցաք, երբ տեսաք նորեկին, դուք կարող եք աղջիկներով առանձին քննարկել դա, նմա՞ն էր արդյոք այդ զգացողությունը հիասթափության:

Դու գրում ես, որ պարզվեց, որ ձեր նորեկը վատ է սովորում ու անկարգությունների պատճառով հեռացվել է նախորդ դպրոցից: Եթե իսկապես ձեզ այդչափ հուզում է որևէ մեկի առաջադիմությունն ու կարգապահությունը, ապա ինչո՞ւ առանց այդ ամենը նախօրոք պարզելու, առանց նրան ճանաչելու դուք պատրաստ եք «կռիվ տալ» նրա կողքը նստելու համար: Մյուս կողմից էլ` եթե կարևորում եք մարդու հատկանիշները, ապա ինչո՞ւ է ձեր աչքից «վրիպում» այն, որ նորեկը պաշտպանեց և շարունակում էր պաշտպանել ձեզ` աղջիկներիդ:

Ամեն մարդ էլ ունի որոշակի չափանիշներ, այդ թվում բացառություն չեք և դուք: Որոշակի չափանիչներ (կամ իդեալական մոդելներ) ունենալը կյանքի և մարդկանց նկատմամբ բնական և, ինչու ոչ, նաև անհրաժեշտ է: Սակայն, դատեք ինքներդ, նորմա՞լ է ուրիշին մերժելը, օտար համարելը զուտ նրա համար, որ չի համապատասխանում ձեր չափանիշներին: Գուցե դուք էլ դիմացինի չափանիշների՞ն չեք համապատասխանում: Եվ, իվերջո, ոչ ոք պարտավոր չէ համապատասխանել ուրիշների չափանիշներին և օտարվել` դրանց չհամապատասխանելու համար:

Փորձեք յուրաքանչյուրդ ձեզ համար պարզել, թե ո՞ր հատկանիշներն են առավել կարևոր մարդուն բնութագրելիս` արտաքի՞ն, թե՞ ներքին: Որո՞նք են այն հատկանիշները, որոնց բացակայության պարագայում մարդը կշարունակվի ՄԱՐԴ կոչվել, և որո՞նք են այն հատկանիշները, առանց որոնց դժվար է տալ ՄԱՐԴՈՒ բնութագիրը…

Նորեկը, որ հեռացել է իր միջավայրից և բոլորովին անծանոթ միջավայր է մտել, ստիպված մենակ է նստում նստարանին, բոլորը արհամարհանքով են նայում նրան, ծաղրում են… Ինչպե՞ս կզգար նա իրեն: Անգամ այս իրավիճակում նա լավ հատկություն է դրսևորում` փորձելով ուժեղ լինել, նույնիսկ եթե դա դրսևորվում է տղաների հետ կռիվ անելու միջոցով: Թուլության դեպքում նա գուցե կարտասվեր… Կարծում եմ դա էլ է տարբերակ, որին կարող էր դիմել նորեկը` առաջացնելով ձեր խղճահարությունը, դառնալ ձեր ընկերը: Սակայն ձեր նորեկը խղճահարություն զարթնեցնելու տարբերակից չի օգտվում, ինչը, իմ կարծիքով, խոսում է հօգուտ նրա ևս մի լավ որակի:

«Ես ասում եմ կեցցե՛, ամբողջ ուժով ասում եմ կեցցե՛ Ձեր հզոր տաղանդին»:

Վ. Հյուգո

Այս տողերով է սկսվում տասնյոթցիներից մեկի՝ վերջերս հրատարակված նյութը, որում նա ներկայացնում էր ֆրանսիացի գրական տաղանդներից մեկից՝ Շառլ Պիեռ Բոդլերից կատարած իր թարգմանությունները, որոնցից ոգեշնչված՝ ես էլ հիշեցի գրադարակիս խորքերում 4-5 տարվա անհույս մոռացության մատնված իմ մի քանի գրական-թարգմանչական (հաջո՞ղ կամ գուցե շատ էլ անհաջո՞ղ) փորձերի մասին՝ այս անգամ բառախաղերի ֆրանսիացի հզոր վարպետ Ժակ Պրևերի գրչից, որոնք գրադարակիս մութ անկյուններից լույս աշխարհ բերելու որոշումս, ի զարմանս ինձ, կայացրի ակնթարթորեն ու առանց երկմտելու: Գուցե (չ)արժե՞ր…

Փոխադարձ սիրողները

Փոխադարձ սիրողները միմյանց
Գրկում են կանգնած
Գիշերվա բաց դռների դիմաց,
Գրավում անցորդների հայացքները սառած:
Բայց նրանք սիրում են վերացած,
Ստվերների լույսով, փոխադարձ.
Շարժում են հոգիները մարդկանց՝
Նրանց պատելով անհագ ցանկությամբ՝
Սիրո, բերկրանքի կամ կատաղության…
Նրանք սիրում են փոխադարձ,
Լիովին անէացած,
Սիրում են ժամանակը մոռացած
Առաջին սիրո ցնցող պարզությամբ:

Առավոտյան նախաճաշ

Սև սուրճ բաժակում,
Սև մտքեր հոգում,
Եվ սուրճի բույրն էլ թունդ
Չի հանգստացնում:

Ծխախոտ է վառում՝
Հույս ունենալով,
Թե հոգու կայծերը այրում,
Հուշերն է ոչնչացնում:
Ծուխը վերև է ելնում,
Թվում է, թե քողարկում
Արցունքները աչքերում…

Գլխարկով դեմքը փակում,
Մարմնին է գցում վերարկուն,
Իր վերքերը ծածկել փորձում
Եվ դուրս է գնում՝
Առանց խոսելու,
Նայելով հեռու՜ն:

Եվ իմ սառը հայացքից
Լուռ արցունքներ են գլորվում…

Ֆրանսերենից թարգմանությունը՝ Էլլա Մնացականյանի

Մի քիչ մեր սովորական աշխարհի անսովոր կյանքից

Մի պահ ձգտում եմ խրամատում էնպիսի տեղ կանգնել, որ հնարավոր չափով ամենամոտիկը լինեմ մեր դիրքի ամենահեռու ու խորը կետին, ու ավելի մոտ «հակառակորդին», ու էդ պահին հասկանում ես, որ քեզ պատկանող 200 մետրում, գումարած դրան կողքի դիրքերի մեջ եղած հեռավորությունը, որոնցից մեկը ավելի քան 600 մետր է հեռու, իսկ մյուսը՝ 300, ընդհանուր առմամբ՝ 900 մետր կտրվածքով քո դիմաց հայ չկա։ Բոլոր հայերը, Հայաստանը, ընկերդ, սիրելիդ, սովորությունները, հայկական տոլման, խորովածը, պարերը, բարբառները ու վանքերը, բոլորը քո հետևում են։

Զուտ մենակ զգացողության մասին

Մի տեսակ եզակի է ու հետաքրքիր, բայց շատերը էստեղ ժամանակ չունեն մտածելու նման՝ երևի անիմաստ բաների մասին։

Ոտքիդ տակ զգում ես, որ հողը զզվել է քեզնից, ու երևի հողը մի հատ մեծ երևույթ է, որը ունի զգայարաններ, ու ամեն անգամ բահը խփելիս ու մի մասնիկ իր վրայից պոկելիս ցավեցնում ես իրեն։

Ու մտածում ես՝ տեսնես կգա մի օր, որ էս հողին չեն անհանգստացնի մարդու ձեռքով սարքած ինչ-որ երկաթե իրերից առաջացած պայթյուններ։ Ու երևի ինձ պես հողն էլ է ուզում թեկուզ մի 100 տարի հետո երեխեքի ձեն ու ջահելների կռիվ տեսնի, դե էդ կռվի մեջ ոնց էլ չլինի՝ մեկը մյուսի հետ ընդհանուր ծանոթ կգտնեն, կգնան մոտակա գարեջրատուն, ծանոթության կենացը կխմեն, կամ ուղղակի մի հաճելի զրույցի կբռնվեն։
Հողը կժպտա, խորը, հանգիստ շունչ կքաշի։

Հնարավոր է էդ ժամանակ դիրքս մեկի տունը կլինի, իսկ հարևան դիրքը՝ հարևանի տունը (ի դեպ, շատ լավ պոտենցիալ ունի տուն դառնալու)։
Ու այսպիսով էս հարուստ հողերը կծառայեն իրենց նպատակին, ոչ թե մենք՝ «հարուստ հողերին»։

Մի քիչ էստեղի աստղերի մասին

Մեզ մոտ աստղերը ավելի շատ են, քան աշխարհի մնացած բոլոր կետերում, բայց հաշվել լինում ա: Ուղղակի երկու տարին, ասում են, քիչ է մինչև վերջին հատիկը հաշվելու համար, բա որ հաշվելուց կողքից շեղում են, ու հաշիվը կորցնում ես, դաժան ա։

Էստեղ՝ մեզ մոտ, 40 աստիճան շոգը 60 աստիճան է լինում, դրա պատճառն էլ էն ա, որ էստեղի արևը սովորական արևից լա՜վ մեծ ա, չնայած՝ չգիտեմ ուրիշ տեղ ինչ չափ ունի, համենայնդեպս, տեսածս ու զգացածս եմ ասում։

Էստեղի գիշերները սովորական չեն, երկար են սովորականից, ու եթե ուրիշ տեղ 8 ժամ ա, մեր մոտ 16 ժամ է լինում, իսկ ձմեռները ցերեկ չի լինում։

Ու էստեղի անձրևը նման է լույսի մարդուն, այ էդքան չես ուզում, որ գա։ Գիտեմ, որ ուրիշ տեղերում դա ռոմանտիկ ա, իսկ էստեղ՝ ուղղակի ցեխ։ Սկսում ես մենակ քո մասին մտածել՝ մոռանալով, որ մի ամբողջ «հող» երևույթ դրա կարիքը ունի, իսկ որ երկնքից նայեմ, հողի վրա իսկի չեմ էլ երևա։

Ու էստեղի բոլոր գրքերը կարդացվել են, շատ չեն չնայած, բայց գոնե բացվել փակվել են, կապ չունի, որ մեծ մասամբ թերթերը բացակայում են, կեսն էլ կաթացած մոմից կպել են իրար։

Լուսի՜նը… Չեմ մոռացել…

Լուսինը նույն էֆեկտը ունի էս հողերի համար, ինչ մոմը՝ փակ սենյակում:

Հավատո՞ւմ եք, որ լուսնի դեմք հիշեցնող հայացքները փոխվում են քո տրամադրությանը համապատասխան, կամ էլ ուղղակի փոխում են քո տրամադրությունը։
Հեչ մտածե՞լ եք, որ լուսինը ձայն ունի։ Գիշերվա ընթացքում գոնե մի քանի անգամ առիթ լինում ա, չէ՞ անհանգստանալու ինչ-որ տարօրինակ, չլսված կամ անհասկանալի ձայնից, դե ինչ կա որ, հնարավոր է՝ լուսինն ա հորանջում՝ հոգնած էս պայքարի տեսարաններից:

Քամի՜ն…

Քամին գիշերը նման է օտար լեզվի բառարանի, հետը տարօրինակ բառեր է բերում ու անծանոթ անուններ, իսկ հետևից եկող քամի՜ն (ժպտում եմ)։
Որ խորը շունչ քաշես, կարող ես անգամ քո շենքի շքամուտքի համով ուտելիքի հոտը զգալ, ու մի պահ դպրոցից սոված տուն գալդ հիշել, ու էն կասկածելի պահը, որ ամեն դեպքում՝ տենաս մեր տնի՞ց ա էս հոտը:

Ու մի պահ աչքերդ փակես ու զգաս, որ սիրածիդ կողքով էլ ա անցել էս քամին, ու փորձես քամու տաք կաթիլների մեջ իր օծանելիքի հոտը ման գալ։

Ու տեսնես, որ լուսինը դեմքի արտահայտությունը փոխեց, ու ոչ մի բան կողքիդ չի անհանգստացնում, իսկ ուշադրությունդ պարտավորված է իրան զգում։

Էհ, դեռ մի քանի թերթ էլ կարելի է խոսել զգացողությունների, իրերի, երևույթների համ ուրիշ, համ նույնը լինելու մասին, գլուխներդ տանել ամեն տեսակ մտքերով, բայց շատերի համար պաթետիկ ու անձնազոհ, իսկ մեզ համար սովորական ու առօրյա դարձած սահմանին կանգնելը սպասում ա։

Այս լուսացույցների ու գովազդների քաղաքում
Մենք սովորել էնք մեզ ազատ կոչել,
Բայց ընդամենը վարժվել ենք մեզ թելադրող փողոցներին,
Ուր մեզ թվում է, թե ընտրություն կա:
Մեկ-մեկ լուսացույցի տակ չեմ ուզում սպասել,
Ուզում եմ երկուշաբթի օրը փակել բանկերը,
Անջատել քաղաքում կապի միջոցները
Ու սպասել մարդկանց՝ իրենց վանդակները հետ պահանջելուն:

Քաղաքում, ուր գարունը սարերից է իջնում,
(Շիրազն ասաց)
Մեկ-մեկ հետը սարերից անհնազանդություն է բերում,
Բայց դե քամու պես չես կարող վազել,
Մենք այստեղ արդեն բարձր շենքեր ենք կառուցել ու երկաթե կարծիքներ,
Գլուխդ կխփես բետոններին կամ
Ավելի կարծր մարդկանց:

Քաղաքում, որտեղ օդ չկար շնչելու,
Մենք շնչում էինք մարդկանց արտաշնչած զգացմունքները,
Ու Գարունը չկարողացավ խցկվել մեր արանքները:

Քաղաքում որտեղ գարունը եկվոր է,
Ես ինձ իրեն ընկեր եմ զգում:
Մենք երկուսս էլ չկանք այս քաղաքի անկանոն ռիթմերի մեջ,
Ուր չես նկատում արևը ոնց ընկավ հորիզոնից,
Ուզում եմ գարնան հետ կորչել սարերի կողմը:

Քաղաքում, որտեղ ես գրում էի էս տողերը
«Տուն» փախչելու մասին,
Մեկը ասաց՝ էդ ի՞նչ ես թփթփացնում մատներդ ստեղնաշարին։
-Գրում եմ, երևի։
-Ծնունդի պիտի՞ գնաս։
Քաղաքում, ուր մենք ազատությունը էինք ման գալիս
Հարցերն էլ էին «պիտի»-ով տալիս: