Դեպի Մալական

Մալականը մեր Գագարին ավանի մոտ գտնվող մի բարձր սար է, որը ոչ բոլորին է հաջողվում բարձրանալ: Անգամ մեր պատուհանից այդ սարը երևում է, միշտ նկատել եմ, բայց երբեք չեմ մտածել բարձրանալու մասին: Եվ միգուցե երբեք էլ չբարձրանայի, եթե պատմությանս ուսուցչուհին չառաջարկեր մեր դասարանին մոտ օրերս, երբ եղանակը նպաստավոր լինի, բարձրանալ Մալական:

Երկար չսպասեցինք եղանակի նպաստավոր լինելուն, քանի որ դրսում տաք էր և տեղումներ էլ չէր լինելու: Մեր արշավախումբը այդքան էլ մեծ չէր. դասընկերներից մի քանիսը բացակայում էին: Երբ հեռվից նայում էինք սարին, մտածում էինք, թե ինչպես պետք է բարձրանանք: Սակայն ճանապարհին զրուցելով, տարվելով մոտակա դաշտերի գեղեցկությամբ, չնկատեցինք, թե ինչպես հասանք սարի մոտ:

Դասընկերս` Գարիկը, մեզ երբեմն վախեցնում էր, երբեմն ուրախացնում: Ամեն քայլափոխի մողեսի հանդիպելիս բռնում էր և ցույց տալիս: Մեզնից շատերը (այդ թվում նաև ես) մողես տեսնելուն պես իսկույն գոռալով փախչում էինք, իսկ Գարիկը մողեսը բռնած վազում էր, նկարվում և հետո էլ տարածքը ուշադիր զննում, որպեսզի ոչ մի մողես բաց չթողնի: Վերելքն ավելի բարդ էր: Ոմանք արագ բարձրացան, իսկ շատերս դեռ պայքարում էինք փշերի դեմ, այդ թվում նաև պատմությանս ուսուցչուհին:

Երբ արդեն սարի գագաթին էինք, նայում էինք հեռուները, անգամ Սևանա լիճն էր երևում, մեր ավանի կողքին գտնվող, գյուղերը: Մեր առաջ բացվել էին անծայրածիր դաշտերը, որոնք կանաչել էին, ծաղկել:

Հանգստանալուց հետո արդեն պետք է իջնեինք, և բացի այդ ծարավել էինք, իսկ ջուրը սպառվել էր: Գիտեինք, որ մոտակայքում ջրի աղբյուր կգտնենք, դրա պատճառով անընդհատ ականջ էինք դնում, միմյանց նկատողություն անում.

-Հըլը սուս, տեսնենք՝ որտեղից ա գալիս ջրի ձենը:

Ի վերջո գտանք աղբյուրը, որի ջուրը շատ սառն էր: Ծարավներս հագեցնելուն պես շարունակեցինք ճանապարհը: Տղաները սունկ հավաքեցի, իսկ աղջիկները՝ ծաղիկ: Ամենազվարճալին այն էր, որ դաշտում այդքան ծաղիկներ կային, սակայն մենք բոլորս վազում էինք նույն ծաղկի հետևից: Մենք գեղեցիկ Ջանգյուլումի փունջ կազմեցինք:

Հեղափոխության՝ օվկիանոսից այս կողմ անցած ոգևորությունը

Լուսանկարը՝ Անի Թադևոսյանի

Լուսանկարը՝ Անի Թադևոսյանի

Վերջապես եկավ այն Հայաստանը, որին այսքան երկար ժամանակ է՝ սպասում էինք ողջ ազգով։ Այն ամենը, ինչ հիմա կատարվում է Հայաստանում, ամենագեղեցիկ և ոգեշնչող բանն է, որ տեսել էի ծնվածս օրվանից։ Մեր ժողովուրդը, որ միշտ հպարտանում էր իր փառավոր անցյալով ու պատմությամբ, այսօր արդեն իրավունք կունենա հպարտանալ իր ոչ պակաս փառավոր ներկայով՝ ապացուցելով, որ մենք այն նույն ազգի զավակներն ենք, որ մի օր ծովից ծով Հայաստան է ունեցել։

Ինչպես գիտես, սիրելի՛ բարեկամ, հիմա Հայաստանում չեմ, չնայած այն բանին, որ այս պահին աշխարհում ամենաշատը այդտեղ կուզեի լինել։ Բայց հավատա, որ տեղյակ եմ ամեն անցուդարձից, քեզ հետ միասին ապրում եմ բոլոր զգացումները։ Քեզ հետ միասին մերժում եմ, քեզ հետ միասին ոգևորվում, հուզվում ու ըմբոստանում։

Շարժման առաջին օրվանից սկսած՝ այն ոգևորությունը, որ սփռված էր Հայաստանում, անցավ օվկիանոսը և ինձ էլ հասավ։ Հավատա՝ ամբողջ կյանքում այսքան ուշադրությամբ ու ոգևորությամբ լուրերին չէի հետևել, ինչ վերջին մեկ ամսում, երբեք ժամերով նստած ուղիղ եթեր ու ԱԺ պատգամավորների ելույթներ չէի նայել ու սրտի թրթիռով քվեարկության արդյունքների չէի սպասել։

Գիտե՞ս՝ շատ դժվար է, երբ սիրտդ մի տեղ է, դու՝ ուրիշ։ Իմ սիրտը մեր հայրենիքում է, քո կողքին, բայց մեր միջև է ընկած հսկայական օվկիանոսը, որը այս պահին անհնար է դարձնում իմ՝ ֆիզիկապես կողքիդ լինելը։ Կուզեի այդտեղ լինել և քեզ հետ միասին դասադուլ անել, ճանապարհները փակել, հրապարակում ժամերով կանգնել ու հանրահավաքի մասնակցել։

Մտքումս բացի հեղափոխությունից ուրիշ ոչինչ չկա։ Տանեցիների հետ խոսելիս անընդհատ նույն թեման եմ բացում։ Բայց էլ ի՞նչ ուրիշ թեմայի մասին է խոսքը, երբ հայրենիքումդ կատարվում է այդքան բաղձալին ու անհավանականը։

Մոտ երկու շաբաթ առաջ՝ ապրիլի 22-24-ին, Չիկագոյում էի 50-ից ավելի այլ փոխանակման աշակերտների հետ՝ աշխարհի տարբեր ծայրերից եկած։ Մեր տարեվերջյան հանդիպումն էր՝ տարին ամփոփելու և հավաստագրեր ստանալու համար։ Առաջին բանը, որ 23-ի առավոտյան արեցի, արդեն սովորություն դարձած լուրերը նայելն էր։ Եվ այն, ինչ տեսա, կյանքում առաջին անգամ ինձ ստիպեց ուրախությունից լացել․ դա ժողովրդի հաղթանակն էր։ Ուրախությունից բոլորին պատմում էի, թե ինչ է կատարվում Հայաստանում։ Իսկ օրվա ընթացքում մեր կազմակերպության նախագահը ինձ կանչեց իրենց սեղանի մոտ և ցույց տվեց մեր հաղթանակի մասին հոդվածը։ Ես հպարտորեն ժպտացի ու ասացի, որ գիտեմ ու ամբողջ օրը այդ լուրերին եմ հետևում։ Հետո, երբ պատրաստվում էի նորից վերադառնալ ընկերներիս մոտ, լսեցի կոորդինատորիս՝ ասելիս․

-Փաստորեն, մարդիկ փողոց դուրս գալով իրոք կարողանում են մի բան փոխել։

Սիրելի՛ բարեկամս, այն, ինչ անում ես հիմա Հայաստանում, բոլորի հետ միասին մեզ ամբողջ աշխարհի համար օրինակ է դարձնում։

Հ․ Գ․ Հիացմունքս ու ոգևորությունս առաջին հերթին ժողովրդիս կամքի ու ուժի համար է, և հետո միայն՝ քաղաքական առումով։

anahit baghshetsyan

Ինչ է պատահում ամպերի վերևում

Բախտի բերմամբ հաճախ եմ լինում ինքնաթիռներում, և թռիչքները հաճախ տևում են 14-16 ժամ։ Շատերը մտածում են, որ 14 ժամ ինքնաթիռում նստելը, ամպերից վերև գտնվելն ու անգործությամբ զբաղվելը հերոսություն է։ Բայց ես միշտ սիրով կոտրում եմ այդ կարծրատիպը՝ մարդկանց ասելով, որ այդ ժամերը երբեմն շատ օգտակար կարող են լինել։ Ուրախ եմ, որ բախտ եմ ունեցել վայելել այդ 14 ժամերը 7 անգամ (շուտով 8-րդն էլ կավելանա)։

Երբ նստում եմ ինքնաթիռ, նախ հարմար «կահավորում եմ» իմ նստատեղը։ Այսինքն՝ տեղավորում եմ պայուսակս, բաճկոնս ու բոլոր-բոլոր այն պարագաները, որոնք ինձ պետք են գալու։ Ապա նույն բանն անում եմ եղբորս համար, քանի որ միշտ միասին ենք հայտնվում ամպերի վերևում։ Հետո ականջակալներով իմ սիրած երգերն եմ վայելում մինչև գետնից պոկվելն ու հանդարտ շարժվելը։ Դա տևում է երևի թե 30 րոպե։

Հետո մի քանի ֆիլմ եմ դիտում, սկսում եմ կարդալ այն գիրքը, որը պայուսակումս է, ու հաճախ էլ ավարտում եմ այն։ Երբ այս շարունակական պրոցեսը կրկնում էի արդեն 7-րդ անգամ (մարտի 19-ն էր), կողքիս նստած տղամարդը, որ ֆիլմ էր դիտում, խախտեց ինքնաթիռում տիրող լռությունը իր ծիծաղով։ Երևի ֆիլմի հերոսները ինչ-որ հումոր արեցին։ Ու քանի որ գրեթե բոլորը քնած էին, միայն ես լսեցի այդ ծիծաղը և ինքս էլ սկսեցի բարձր ծիծաղել։ Նա նկատեց ծիծաղս, հանեց ականջակալներից մեկն ու ասաց.

-Եթե ամերիկացի ես, անպայման կնայե՛ս այս ֆիլմը, շա՜տ լավն է, երևի թե միայն ամերիկացիները կհասկանան։

Խոսքն ավարտեց ու կրկին սկսեց քրքջալ։

Ես ասացի, որ ամերիկացի չեմ, բայց անպայման կնայեմ ֆիլմը։

Հետո կանգնեցրեց ֆիլմն ու ասաց.

-Տեսա, որ նկարում էիր քիչ առաջ, վատ չի ստացվում, բայց կարող ես ավելի լավ։ Ձեռքիդ շարժումները ճկուն չեն, տո՛ւր, ցույց տամ։

Առաջին անգամն էր, որ կողքիս նստած ուղևորը խոսում էր ինձ հետ։ Ուրախացա, ինքս էլ չգիտեմ՝ ինչու։ Արագ հանեցի ալբոմս ու մի մատիտի հետ մեկնեցի նրա կողմը։ Նա ցույց տվեց՝ ինչպես ճիշտ մշակումներ անել, ճիշտ դիրք ընտրել մարմնի համար։ Հետո ասաց, որ իր անունը Ռոն է, ծնողները կողմ չէին, որ ինքը արվեստով զբաղվի, բայց հիմա գրաֆիկ դիզայներ է ու մեծ գումարներ է աշխատում։ Այսպես խոսեցինք, ու չնկատեցի՝ ինչպես վայրէջք կատարեցինք։ Երբ դուրս եկանք ինքնաթիռից, շտապում էր և արագ քայլերով առաջանում։ Մոտեցավ ինձ ու ասաց.

-Շատ հաճելի էր, հուսամ՝ կրկին կտեսնվենք։

-Ռո՛ն, իսկ ինչպե՞ս էր կոչվում ֆիլմը,- հարցրի ես ու նկատեցի, որ իմ նոր ընկերն արդեն չքացել է մարդկային հսկա ամբոխում:

emma miqayelyan-2

Ամենամտերիմ մարդը

Ուրբաթ է՝ ծանր օրվա վերջին ժամը դպրոցում։ Խիստ ուսուցիչ էր, պիտի ուշադիր լսեի։ Հեռախոսս զանգեց դասի ժամին, ի՞նչ անեմ։ Պարտադիր պիտի վերցնեի, քույրս էր զանգում։

-Ալո, ի՞նչ ա եղել։

-Է՛մ, ո՞ւր ես,- շնչակտուր ասաց քույրս։

-Դասի եմ, ուր եմ։

-Խոսա, մինչև բանասիրականից հասնեմ գլխավոր մասնաշենք, էլի։

-Բայց ի՞նչ խոսեմ, համ էլ՝ դասի եմ, չեմ կարա։

-Լավ, ես կխոսամ, դու մենակ լսի։

Հիմա ում լսեմ՝ քրո՞ջս, թե՞ ուսուցչուհուն։ Դե, իհարկե, քրոջս։ Իմ հարազատն ինքն է, իսկ պատմությունը կսպասի։ Վերցրեցի ականջակալներս, թաքցրի մազերիս մեջ, և սկսվեց զրույցը։

-Ասա, ես քեզ լսում եմ,- ասացի ես՝ դասարանում մի կերպ ձևացնելով, թե լսում եմ ուսուցչին։

Խոսեցինք երկար-կարճ, հարց ու պատասխանով 5-10 րոպե։

Լսվեց հեգնող մի ձայն.

-Էմմա՛, կրկնի՛ր։

-Կներեք, ի՞նչ։

-Ասում եմ՝ կրկնի՛ր։

Ես կանգնեցի՝ ականջակալս ականջիս, քույրս լսում էր, թե ուսուցչուհին ինչ էր ինձ ասում և լսել էր, թե ինչ դաս էր բացատրել։ Ականջակալից լսվում է քրոջս ձայնը։

-Է՛մ, բռնվեցի՞ր, լավ, ասում եմ՝ կրկնի, մենք էլ ենք էդ դասերը անցնում հիմա։

Որ ասում էի՝ ավելի լավ է քրոջս հետ խոսեմ, վերջին հուշումն էլ օգուտ մնաց։

-Նստի՛ր, աղջիկ։

Ոնց կլիներ՝ ուսուցչուհին ինձ չկոպտեր, հարցին պատասխանել էի, չէ։

-Սե՛ր, հաջորդ անգամ անգլի ժամին կզանգես։

-Հա, եղավ, ես հասա, անջատում եմ։

-Հաջողություն։

mariam barseghyan1

Քայլ չանելու մասին

Շատերը ինձ մեղադրեցին զերծ մնալու համար ու առանց իմ դիրքորոշումը իմանալու, իրենց ցուցակում գրանցեցին որպես Հանրապետական կուսակցությանը սատարող և ազգի թշնամի: Այս օրերին ես հասկացա մի պարզ բան, որ չի կարելի լինել փշալարերի և մեծամասնության մեջտեղում: Ծիծաղելի էր ծանոթներից ստանալ նամակներ` «Բարևիր Սերժիկիդ», «Նայի, էս էլ քո հանրապետականները», «Սխալ կողմ ես քայլ անում» բովանդակությամբ: Ծիծաղելի էր այնքանով, որ ես ոչ մեկի կողմը չէի բռնել:

Գիտեք, կային մի խումբ մարդիկ, ովքեր խմեցին մի հաղթանակի կենացը, որը իրենցը չէր: Բայց հետո, երբ գալիս ես տուն, նստում համակարգչիդ առաջ ու կարդում ընկերներիդ գրառումները, նախորդ պատկերը լրիվ փոխվում է: Ու սկսում ես հասկանալ, որ այ, իրենք արժանի են հաղթանակի, որովհետև իրենք պայքարել են իրենց իսկ գաղափարների համար: Իսկ պայքարը հանուն գաղափարի խորը հարգանք և հպարտություն է ծնում իմ մեջ: Իրականում ոմանք ուղղակի իրենց արարքներով կոտրում էին մնացածի սիրո և հանդուրժողականության վրա կառուցած մթնոլորտը: Անհանդուրժողականությունը սկսվում էր կեղծ նորություններ գրելուց ու տարածելուց, հակառակ մտքերի ու գաղափարների համար մարդկանց վիրավորելուց: Ընկերներիցս մեկը ընկերոջ հետ խոսելիս ասաց. «Չեմ սիրում էս քաղաքականությունը. մարդկանց կռվացնում ա»: Ես էլ չեմ սիրում այն քաղաքականությունը, որտեղ անցնում են անձերին, որտեղ մեկը մյուսին չի հարգում: Իսկական հեղափոխությունը կլինի այն ժամանակ, երբ բոլորս հեղափոխվենք ներսից: Համակարգը կփոխվի, երբ մենք դադարենք կաշառք վերցնել, սկսենք գնահատել մարդկային հատկանիշները և խելքը, ոչ թե ծանոթ բարեկամական հարաբերությունները, որ գնանք ընտրության ու մաքուր լինենք մեր խղճի առաջ:

Այս օրերին ես ուղղակի դիտողի դերում էի, և շատ բաներ նկատեցի, որոնք չեմ կասկածում, որ դուք էլ եք նկատել: Օրինակ, այն, որ շատերը չափից ավելին են ակնկալում իշխանափոխությունից: Ուզում եմ, որ մեր հասարակության որոշ մասը իջնի յոթերորդ երկնքից և հասկանա, որ հեղափոխությունից հետո թոշակները աստղաբաշխական թվերի չեն հասնելու, որ նույն ձևով շարունակելու ենք կոմունալ վճարումներ անել, բժշկությունը անվճար չի լինելու, կրթությունը նույնպես, և, որ մեր բազմոցներին նստած մեզ գումար ոչ ոք չի բաժանելու:

Ես չեմ ուզում, որ երկրի ղեկավարման պրոցեսում շարունակեն մնալ կեղծ մարդիկ, ովքեր բացի իրենց անձնական շահից ուրիշ ոչինչ չեն հետապնդում: Մեր ապագա վարչապետին ուզում եմ միայն մի բան խնդրել՝ չկոտրել այն հավատը, որ ունի ժողովուրդը, որ երբեք կարիք չլինի նորից մերժել ինչ-որ մեկին: Ուզում եմ խնդրել, որ պայքարը լինի միայն երկրի, այլ ոչ աթոռի համար: Ես չեմ ասի, որ այս ամբողջ ընթացքում ձեր կողքին եմ եղել, դա կլինի սուտ: Ես թերահավատորեն եմ մոտեցել ամենին, և վախեցել եմ Ուկրաինայի սցենարի կրկնությունից: Ուրախ եմ, որ սերը ավելի շատ էր:

Մի ատեք Քայլ չանելու համար, ատելության էջը կարծես թե փակված է:

Խաղաղություն բոլորիդ…

Sargis Melkonyan

Հեղափոխության էյֆորիայից անդին

Հեղափոխություն,

որ ինչ անուն ասես ստացավ,

(ժպիտի,

բաց ձեռքերի,

թավշյա,

հանդուրժողականության,

մեքենայի ազդանշանների,

կաթսաների զնգոցի,

դեղինի

ու սիրո)

մի երկրի համար,

որ հոգնել էր սեփական իրականությունից,

գուցեև չլիներ,

բայց մեր մեջ դժգոհություն կար մի քիչ,

որ պիտի դուրս գար ու լցվեր

փողոցներ…

Էս օրերին հոգեկան աշխարհումս զուգահեռ ուղիղներով անցնում էին հիասթափությունն ու ուրախությունը: Մյուս զգացմունքներն անհասկանալի գրաֆիկով վերիվարում էին՝ անընդհատ հատելով իմունիտետիս սահմանները:

Ամենասկզբից մի քանի հարյուր հոգանոց հանրահավաքի նկարներ ցույց տալ ծանոթ-անծանոթներին ու ասել, թե՝ «Հեսա Հայաստանում լիքը բան կփոխվի», լսել, թե՝ «Որ իմանամ ինչ-որ բան կփոխվի, առաջինը ես կմասնակցեմ. սրանք սաղ վերևներից սարքած բաներ են, այ բալա» պատասխանը, հետո ավելի շատ հավատալ սեփական ուժերին ու ավելի շատ սիրել «երկիր, պետություն, հայրենիք» հասկացությունները, որ ինչ-որ պահի բաժանել էիր իրարից, բայց ինչ-որ չափով նյարդայնանալ ու նեղվել՝ երբեք ցույց չտալով:

Հետո տեսնել, որ բոլոր նրանք, ովքեր քո մի մասն էին դարձել վաղուց, փողոցներում անում են իրենց քայլը: Անասելի շատ սիրել ու հավատալ իրենց, քաջալերել ու հանգստացնել, գաղտնի որոշել միանալ՝ այդպես էլ համարձակություն չունենալով այդ մասին ասել տանը, ու չգնալ: Հետո վերջապես հաղթել ինքդ քեզ ու փախչել դասից, ավտոբուսով անցնել տասնյակ կիլոմետրեր ու Հաղթանակի կամրջի մոտից ոտքով շարունակել ճանապարհը: Անընդհատ պատասխանել ծնողների, հարազատների ու ուսուցիչների զանգերին ու ստիպված վերադառնալ: «Ըմբոստության» համար թուքումուր ուտել ու մի քանի օր զրկվել հեռախոսից: Հասկանալ Կոելյոյին, որ «արգելված» թեմաներով զբաղվելիս, պետք է նաև խիզախություն ունենալ ու համակերպվել չհասկացված լինելու փաստի հետ: Բայց երբեք չկոտրվել չհասկացված լինելուց ու հավատալ սեփական հաղթանակին՝ ավելի ու ավելի շատ:

Մի քանի օր անց խիստ անձնական պատճառներից ելնելով, չմիանալ դասից փախչող ու ցույցի գնացող մյուս աշակերտներին, ովքեր օրեր առաջ ծիծաղում էին քո «անիմաստ» փախուստի վրա, բայց մի քանի հարյուր անգամ ավելի շատ հպարտանալ, տխրել ու հպարտանալ, մի քիչ էլ՝ ամաչել:

Հետո ինչ-որ պահի կրկին միանալ ցուցարարներին, քայլել նրանց միջով՝ չմտածելով հետևանքների մասին, կոկորդը պատռելով գոռալ «Քայլ արա…», բայց չշարունակել՝ հասկանալով, որ խնդիրը էդքան էլ անձանց մեջ չէ: Մասնակցել ցույցերին, բայց երբեք «պարոն վարչապետի» հետ ունեցած կամ «միծինգի տեղից» արված նկարները չհրապարակել սոցցանցերում, գիտակցել, որ փողոց դուրս ես եկել նոր Հայաստանի համար, որտեղ հարգված են յուրաքանչյուր քաղաքացու իրավունքները, որտեղ աշակերտները ստանում են որակյալ կրթություն, ու ստիպված չեն լինում ամիսներ շարունակ շտեմարաններ անգիր անել բուհ ընդունվելու համար: Հայաստանի համար, որտեղ օրենքից բարձր ոչ մի ձայն չի հնչում, Հայաստանի համար, որտեղ Սահմանադրության առաջին 2 հոդվածներին քաղաքացին հավատում է ու ընդունում որպես բացարձակ ճշմարտություն:

Հետո ինչ-որ պահի տեսնել, որ էն, ինչ դու անում էիր նպատակիդ հասնելու համար, որոշներն անում են ինքնահաստատվելու կամ հաճույք ստանալու, գլուխ գովելու, ինչ-որ բան անել չցանկանալու համար պատճառաբանելու կամ ժամանակ անցկացնելու համար: Ու էս ամեն ինչը ներսումդ էնպիսի քաոսի է վերածվում, որ թվում է, թե ամեն ինչ անկառավարելի կդառնա շուտով, բայց երբ վեհ է նպատակը, ինչքան էլ որ հիասթափվում ես՝ տեսնելով առանց պետհամարանիշի մեքենաներ, որոնք սլանում են «ձայնի արագությամբ», խմիչք խմող ու արևածաղիկ կեղևազրկող մարդկանց, որ մնացորդները լցնում են որտեղ պատահի, նայում ես առաջ, հանդուրժում ու սիրով խնդրում աղբը թափել աղբամանում ու զգուշության համար մի փոքր դանդաղ վարել մեքենան:

Հետո ամեն ինչ էնքան է խորանում, որ մարդիկ ճամբարների են բաժանվում, ու անհասկանալի կերպով որոշ մարդկանց գիտակցության մեջ մտնում է «ով մեզ հետ չի, մեր դեմ ա» կարգախոսը, որը դրդում է վիրավորել մարդկանց ու չհարգել մյուսների հայացքները: Ու այդպես իրարից բազմաթիվ մարդիկ են հեռանում: Ու դու կամաց-կամաց համոզվում ես, որ սեփական արժեհամակարգ չունեցող մարդկանց համար գուցեև էս հեղափոխությունը շատ բան չփոխի:

Ու դու, այնուամենայնիվ, ինչ-որ պահի գիտակցում ես, որ հեղափոխությունից հետո, իրոք, շատ գործ կա անելու. սովորեցնել մարդկանց սիրել միմյանց ու էն աշխարհը, որում ապրում ենք:

Արզականցիների քայլը

Լուսանկարը՝ Էլադա Պետրոսյանի

Լուսանկարը՝ Էլադա Պետրոսյանի

Համահայկական այս շարժմանը և անհնազանդության թեմաներին անդրադառնալով՝ ցանկանում եմ ներկայացնել այն մասին, թե ինչպես մեզ՝ Արզականի միջնակարգ դպրոցի աշակերտներիս, չէր հաջողվում կազմակերպված կերպով դասադուլ անցկացնել…

Ուզում եմ խոստովանել, որ առաջին դասադուլը, որի համար պատժվեցինք, և որի համար մեզ խիստ զգուշացրեցին… Թող ձեր հայրիկները գնան ցույցի…

Այս խոսքերին հաջորդեց այն, որ ծնող կանչեցին դպրոց, և մենք հասկացանք, որ դա իսկապես մեր անկազմակերպվածության արդյունքն էր …Դե այս ամենից հետո բնականաբար մենք կոտրված էինք, նաև կոտրված էր մեր առաջին քայլը, բայց դա մեզ համար մի դաս էր հասկանալու, որ պետք է տասը չափենք և մեկ կտրենք…

Եվ այսպես՝ չափումներ անելուց հետո միայն, մայիսի 2-ին, բարձր դասարանի աշակերտները կատարեցին երկրորդ, բայց արդեն հստակեցված քայլը … Մեկ մարդու նման սովորականի պես չգնացինք դպրոց և մեր միակ նպատակն էր անհնազանդության քայլով փակել Արզական մտնող ճանապարհը… Այո, մենք դա արեցինք առանց որևէ խոչընդոտի: Գլխավոր ճանհապարհը փակելուց հետո երգ ու պարով շարունակեցինք մեր գեղեցիկ անհնազանդությունը… Եվ երբ արդեն դպրոցականների քայլից ոգևորված արզականցիները, և որ ամենակարևորն է, դպրոցի մի քանի ուսուցիչներ, մանկապարտեզի ամբողջ աշխատակազմը, գյուղի երիտասարդները և մեր ծնողները կատարեցին նաև իրենց քայլը…

Լուսանկարը՝ Էլադա Պետրոսյանի

Լուսանկարը՝ Էլադա Պետրոսյանի

Շուտով մի խումբ երիտասարդների կողմից պաստառներ պատրաստվեցին Գարեգին Նժդեհի խոսքերով. «Եթե ազգը բանակ է դառնում, հնարավոր չէ նրան ծնկի բերել» և Արզական անվանումն էին դաջել պաստառներին: Պաստառները Արզականի դպրոցականների և երիտասարդների շնորհիվ հենց այդ նույն օրը՝ մայիսի 2-ին, հանրահավաքի ժամանակ հայտնվեցին Հայաստանի Հանրապետության հրապարակի կենտրոնում և ուղիղ միացումով հետևելիս՝ անընդհատ մեծ կադրով Ազատություն ռադիոկայանի օպերատորն իր տեսախցիկը չէր հեռացնում մեր պաստառից: Չեք պատկերացնի, թե ինչ մեծ ոգևորություն էի ապրում՝ համակարգչի էկրանին նայելիս …

Ինձ անգամ թվում էր, թե այդ օպերատորն էլ է արզականցի, և մեր քայլը նրան էլ է ոգևորել, այդ պատճառով էր ուշադրության արժանացնում…

Ինձ անհանգստացնում էր այն, որ տարբեր գյուղերում համահայկական շարժման հենց առաջին օրերից անհրաժեշտության դեպքում մեկ մարդու նման հավաքվում և կազմակերպում էին գործադուլներ և դասադուլներ, բայց ոչ Արզականում, և մենք դպրոցականներս ցանկանում էինք, որ այս համահայկական շարժումը մտնի նաև մեր գյուղ … Հիմա դպրոցականները դա արեցին… Իհարկե, ճիշտ է, Արզականում միայն մայիսի 2-ին ճանապարհ փակվեց, դասադուլ և գործադուլներ արվեցին, որի արդյունքում արզականցիներն էլ իրենց մեկ կաթիլ ներդրումն ունեցան:

Դպրոցականների կատարած փոքրիկ քայլից ամբողջ գյուղն արթնացավ: Վերջապես արթնացավ Արզականս…

Լուսանկարը՝ Լաուրա Սահակյանի

Հեղափոխության անտեսված կողմը. արձագանք

vahagn gishyanՆարե Շարմազանովային 

Նար ջան, բարև։ Մենք ծանոթ չենք, ցավոք, բայց ես համենայն դեպս քեզ մեծ անհանգստություն եմ պարգևել։ Ես էլ եմ ցուցարարներից մեկը։ Ես էլ եմ պայքարել Հեղափոխության համար, և ինչպես հասկանում եմ, պայքարել եմ նաև քո դեմ։ Ես ներողություն եմ խնդրում քեզ վիրավորելու համար, սակայն Հեղափոխության համար՝ ես միայն հպարտ եմ։

Երեկ կարդացի քո հրապարակումը 17.am-ում։ Անկեղծ հուզվեցի ու շշմեցի։ Բառեր չէի գտնում արտահայտվելու համար։ Գիշերը չքնեցի՝ մտածում էի քեզ գրելու մասին և քո ներումը հայցելու։ Եթե մենք հեղափոխեցինք Հայաստանը, ապա քո գրառումը հեղափոխեց ինձ։ Ապրիլյան այս գրեթե ամենօրյա պայքարում ես երբեք չեմ մտածել քո և քեզ նման երեխաների մասին։ Քո հայրը լինելով ՀՀԿ-ի ամենավառ դեմքերից մեկը, երևի արժանացել է ամենավիրավորական հայհոյանքներին, և ես ներողություն եմ խնդրում դրա համար։ Սա «Սիրո և Համերաշխության» պայքար է և շարունակում է այդպիսին լինել։ Եվ այս պայքարը պետք է ավարտվեր ՀՀԿ-ի ջերմ ծափահարություններով ամենաուշը մայիսի 1-ին, այն բանից հետո, երբ այդ 56 հոգին կքվեարկեր կողմ։ Այս պայքարը պետք է ավարտվեր Հրապարակում, որտեղ ես, դու և ընդհանրապես բոլորս միասին կքայլեինք և կտոնեինք այս օրը, որպես առաջին քայլ դեպի Նոր Հայաստան։

Սա Վենդետա չէր, սա ձգտում էր հավասարության և արդարության։ Սա Պայքար էր հանուն մեր իրավունքների։ Սա պայքար էր հանուն մի Հայաստանի, որտեղ սահմանապահ գյուղացին չէր արթնանա այն մտքով, որ հարևան սենյակներից մեկում գիշերային հերթական կրակոցներից կարող է մահացած գտնել իր երեխային, եղբորը, քրոջը, կնոջը, ծնողներին…

Սիրելի Նարե, քո վրդովմունքը դա մեկ ամսվա պատմություն է, իսկ պատկերացրու մարդկանց, ովքեր այդ հիասթափությունը, վրդովմունքը վերապրում են ամեն օր՝ սահմանին։ Սահմանին չես եղել երևի։ Պատմեմ իմ տեսած ամենաողորմելի տեսարանի մասին։ Տեսած կլինես էդ կիսաշեն կամ դեռ ավերված շենքերը, հենասյուներով ու արմատուրայով։ Պատկերացրու ապրես այդտեղ։ Թոզաքարի ու փոշու մեջ։ Առանց լուսամուտների ու առանց դռների։ Ու պատկերացրու, որ ապրում ես այդտեղ ոչ թե մի քանի օր, այլ ողջ կյանքդ։ Պատկերացրու, որ ջուր խմելու համար պետք է գնաս խմես պուլպուլակներից։ Հացը կլինի քեզ փեշքաշ, եթե էդ օրը գոնե մի կտոր կարողանաս գտնել։ Ես հույս ունեմ, որ դու երբեք չես ունենա այդ կարգավիճակը և կապրես բարեկեցիկ կյանքով։

Վստահ կարող եմ ասել, որ ցույցերի չես եղել։ Ես կցանկանայի մի ուղղում մտցնել, հատկապես պարոն Շարմազանովի խոսքին, որ իշխանությունները ցուցաբերել են բացառիկ հանդուրժողականություն։ Դա դեռ այն բանից հետո, երբ Բաղրամյանի վրա կրակում էին իմ և իմ ընկերների, քույրերի և եղբայրների վրա, այն բանից հետո, երբ կարմիր բերետավորները բերման էին ենթարկում մեզ, առանց ներկայանալու, առանց պատճառներ ասելու, պարզապես բռնի ուժով քաշում էին մեզ։ Այն բանից հետո, երբ քաղաքացիական հագուստով մարդիկ մոտենում էին մեզ, ուզում էին նստեցնել ոչ պետական համարանիշներով մեքենաներ և հեռանում էին այն բանից հետո միայն, երբ գոռում էինք՝ մեզ առևանգում են, ու կողքի շենքերից մարդիկ էին իջնում մեզ օգնության։

Թույլ տուր մի բան պատմեմ։

Ամսի մեկ։ Դեռ Նոյեմբերյանում եմ։ Առավոտյան արթնացա 5։30, 6-ին՝ 6։30 դուրս գալու համար, որպեսզի գամ Երևան։ Բարեբախտաբար, ճանապարհները բաց էին։ Հասա ժամը 10-ին։ Ընկերներս գյուղում էին։ Էդ օրը մի մարդ քաղաքացիական հագուստով կնոջ հետ մոտեցավ ինձ։ Ասաց.

- Էդ դու էիր, չէ՞։

Չհիշեցի՝ ով է, չհասկացա ինչի մասին է խոսքը ընդհանրապես։

Պատասխանեց.

- Բաղրամյանի վրա ես էի քեզ խփել։

Հիշեցի։ Գրկեցին ինձ, ու սկսեցին երկուսով լացել։ Իսկ ես չգիտեի՝ ինչ ասեմ։ Բաղրամյանի վրա, կրակելուց առաջ, մի ոստիկան ինձ խփեց մահակով, ոչ էդքան ուժեղ։ Որպես պատասխան ես ու իմ ընկերը քաշեցինք մեզ մոտ։ Առանց խփելու վահանն ու մահակը վերցրինք, ու ես իրեն ասի.

-Հիմա դու էլ իմ նման անպաշտպան ես, բայց ես քեզ չեմ խփում: Մի արյուն ենք, գնա, վահանդ հետ կտանք հետո։

Նարե ջան։ Էս կյանքում դու «այլ» ընկերներ չունես։ Քո ընկերները միայն քո ծնողներն են, քո հարազատ քույրերը, եղբայրները և վերջ։ Այլևս ոչ ոք քեզ ընկեր չէ։ Որքան էլ դուք մտերիմ չլինեք, դա պարզապես ժամանակի և դեպքերի հարց է։ Հիմա հասկանում եմ, դու դեռ փոքր ես, բայց ուզում եմ հասկանաս, որ դա միայն ժամանակի հարց է։ Ես էլ եմ ունեցել մտերիմ ընկերներ։ Շատ մտերիմ։ Ում ես համարում էի ինձանից անբաժան։ Մարդկանց, ում ես վստահում էի ամեն ինչ։ Մենք անցկացնում էինք ամեն րոպեն ու ամեն պահը միասին, իսկ եթե ես գնում էի գյուղ, ապա մեր հեռախոսների մեջ վերջանում էին րոպեները։ էսօր մենք չենք էլ բարևում ու նկատում միմյանց։ Տարբեր պատճառներով։ Ու, հա, դեռ ունեմ ես էլ «ընկերներ», սակայն նրանք էլ ժամանակի հարց են։

Դու ապրել և մեծացել ես հանրապետական ընտանիքում ու համարում ես ՀՀԿ-ն ամենաճիշտը։ Ես ծնվել եմ և մեծացել եմ Նահապետական ընտանիքում ու համարում եմ Նահապետականությունը ամենաճիշտը։ Բայց և այնպես, ես առաջարկում եմ քեզ և քո ընկերներին՝ իմ և իմ ընկեր ցուցարարների հետ միասին այցելել որևէ սրճարան, որպեսզի այդ կերպ քո և քո ընկերների մեջ արթնացնենք մեր Սիրո և Համերաշխության հեղափոխությունը:

Հ.Գ.
Այն, որ որոշ մարդիկ քեզ պիտակ են կպցրել միայն նրա համար, որ դու ՀՀԿ-ի աղջիկ ես, դա միայն ցույց է տալիս նրանց անմակարդակությունը, և որպես հայ՝ հայի, խորհուրդ կտամ նրանց ուշադրություն չդարձնես։

Եթե ի վերջո համաձայնվես մեզ հետ դուրս գալ, կարող ես գրել իմ ֆեյսբուքյան էջին։
https://www.facebook.com/vahagn.gishyan

Սիրով՝ Վահագն Գիշյան

 

argam movsisyan

Լավատես հայացքով

Ողջունում եմ ձեզ, Հայաստանի հպարտ ու արժանապատիվ քաղաքացիներ, ազգի պայքարող ու չհանձնվող երիտասարդություն, հեղափոխության ձգտած և այդ հեղափոխությունն ապրած հայորդիներ, ողջունում եմ բոլոր նրանց, ովքեր այժմ կարդում կամ երբևէ կկարդան այս տողերը:

Ես ավելի քան համոզված եմ, որ վերջին քսան օրերի ընթացքում բոլոր հայերը, ինչպես երբեք, մեծ ոգևորությամբ, եռանդով, շունչը պահած ու մատները խաչած հետևել են մեր երկրի քաղաքական գործընթացների զարգացմանը, ամեն օր պարտաճանաչ կերպով լսել են լուրերի թողարկումները, ժամերով նստել են ուղիղ եթերի առաջ, հետաքրքրվել ու տարվել են քաղաքականությամբ՝ սրտաբուխ մեկնաբանություններ թողնելով: Ու էլ չեմ խոսում այն հարյուր հազարավոր քաղաքացիների ու տարբեր բնագավառների գործիչների մասին, ովքեր ամեն օր ժամեր շարունակ քայլել են հանրապետության տարբեր փողոցներով, բղավել ու վանկարկել են՝ կորցնելով անգամ դրական ինքնազգացողությունը: Եվ այս ամենը տեղի է ունեցել միակ ու բոլորիս քաջ ծանոթ նպատակի համար, որին հասնելու ճանապարհին արդարացված էին բոլոր միջոցները:

Եթե քսաներորդ դարի խոշորագույն գրողներից մեկը՝ Թեոդոր Դրայզերը, ապրեր ժամանակակից աշխարհում, ապա նա իր հայտնի արտահայտությունը անպայմանորեն հայ ժողովրդին կհղեր. «Նրանց համար կյանքը միմիայն երկու կողմ ունի՝ ուժ և թուլություն…»: Ու նա հաստատ կշարունակեր իր տողերը, «…մինչդեռ նրանք սովոր չեն ապրել դրանցից երկրորդին առերեսված»: Հիրավի, չէր սխալվի Դրայզերը, ինչպես այսօր չի սխալվել հայ ժողովուրդը:

Դեմքիցս չհեռացող ժպիտը, օրավուր աճող հպարտությունս ու հայրենիքիս հանդեպ իմ սերը չի կարող թևեր չտալ ինձ ու վստահեցնել, որ ես ճիշտ եմ, ճիշտ եմ այն հարցում, որ Հայաստանն ավելի լավն եմ տեսնելու, որ այն արդեն ավելի լավն է: Ու թե կլինեն մարդիկ, ովքեր կժխտեն կամ չեն հավատա դրան, կլինեն դավաճանն իրենց սեփական գիտակցության: Ու թե հանակրծ կլինի այն ապագա երկրի գլուխը, ով ոչ մի կերպ չի արդարացնի միլիոնավոր մարդկանց հույսերը՝ նրանց հուսախաբ անելով, ինչին արդեն ամենաքիչն եմ հավատում, կլինի դավաճանն իր երկրի, ինքնասիրության ու մարդկային որակների:

Ուրեմն, եկեք վստահ առաջ քայլենք, չընկրկենք ու լավ իմանանք, որ եթե հազարամյակներ շարունակ գոյատևած փոքրաթիվ ազգը չի ոչնչացել անգամ աշխարհի ամենասարսափազդու թշնամու սրից, արհավիրքներից ու տանջանքներից, ապա մինչև աշխարհի վերջն էլ Աստծո ընտրյալ այդ ազգը կապրի, կհավատա ու երբեք չի հանձնվի:

Սեր, խաղաղություն ու ներդաշնակություն եմ մաղթում մեր երկրին ու մեզ բոլորիս:

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Մեր սերունդը

Շատերի կարծիքով մենք մի սերունդ ենք, որին բացի համացանցից ու սելֆիի ձողից ուրիշ ոչինչ չի հետաքրքրում: Բայց չէ՞ որ հենց նույն սերունդն է, որ օր ու գիշեր պահպանում է մեր երկրի սահմանները և մեզ հանգիստ քուն է պարգևում: Հենց այդ նույն սերունդն է, որ կարողացավ ամբողջ աշխարհի կողմից հիացմունքի արժանանալ՝ իրականացնելով թավշյա հեղափոխություն: Մեծահասակները միշտ փնովել ու նախատել են մեզ, բայց այժմ նրանց հայացքները այլ բան են ասում։ Նրանք մեզ նայում են այնպիսի ժպիտներով ու թախծոտ աչքերով, որ պարզ է դառնում՝ մենք արել ենք այն, ինչը իրենք ժամանակին չեն արել, վախեցել են, թերագնահատել իրենց ուժերը: Անբացատրելի զգացում է, երբ մեծահասակները, հատկապես՝ ծերերը, տեսնելով երիտասարդներին երթի ժամանակ՝ մոտենում ու հպարտ հայացքով ասում են.

-Ապրեք, երեխեք ջան, ապրեք:

Եվ միայն պատկերացրեք, թե ինչպիսի սերունդներ են մեզ հաջորդելու, ինչպիսի երկիր են նրանք ստեղծելու։ Ու հեռու չէ այն օրը, երբ մենք, նայելով ապագա սերնդի աչքերին, կասենք նրանց.

-Ապրեք, երեխեք ջան, ապրեք: